Papur Pawb

dldiweddlaf, ac nad oedd, fel yr addefodd yr uisitusiaid bob tro, ddlim bai o gwbl arnaf. Y maie yn siwr i mi ddywieyd rhai peithau wntlh mam na cbymerasanit Ie-and a fuas- enrb yn cyineryd lie pe buasai yr amgylciiiad- au yn wa'hanoil. Hefyd. cuddiais bethau <eretll rbagddi, y rbai oeddyiit wedi cymeryd 11e. Hwyradh y dywed rhywun mai scamp dxwg oeddwm yn fcwylJo mam feUy. Ond pa dwyli oedd hyn, wedi'.r cwbl 1 Gwyddwn am ragfarnau dychrynllyd mam, gwyddwn am ed hanwybod&ieith, ac y buasai yr anwyb- odaeth hwnw, Wedi cael ei banner oleuo gan ffigyrau a ffeithiau y prif gierc, yn eisgor ar fwy o helynt o laweir nag yr oedd yr am- gylchiadlau yn .galw am daano. Gwyddwn y cymerasai ran go helaetOi o oes dlyn i eiglurio peitthau yn eu lliw piaodol iddi. Pa fad, gan hyny, oedlcl arnaf am gymeryd short cuts "Y yma ac acw aT draws ambell ffaifth er mwyn oi bar wain i'r un penderfyniad, yn union ag y huasai yn dyfod iddo pe buaswn wedi ym- boeni am amsen1aedd meithiion i adolygu fy boll ban»s yn fanwl wrlbhi yrn ysibod yr amser yr oeddwii wedi bod yn. absenlllloll vin Lloegr? Y caniyniad, f'odd bynag, fu i mam dedmlo fy mod i wedii caeil cam gan amgylcbiadaiu mad oedd gsnyf fi yr uin iilheolaeftih arnynit; maddeuodd i mi fy abseninoldeb o'r ctolej ar yr ammod fy mod yn myn'd yno yn rheoilaidd o hyny all.-in a dhredaf iddi dod i deimlo dlipyn yn nes at Mrs Daniels hefyd par. ddeallodd beth wnaeth bono er fy rhyddliau o afaelion y gyfraith. Felly yr oedd mam a fine yn bar pur gytun pan yn cynlhaeiddi ty Mfrs Daniiells, yr hon dda-eth i'r drws i'n croeisiawu1 yn garedig, a'lr hon hefyd a synwyd gryn dipyn gan waith mam yn siarad mor cryfeiillgar a, hi pan. aet,hom i fewn. Ofer fyddtai i mi ddilyn fy! hanes yn ifhy fanwl am y gweddill o'r term hwnw yn y colej felly skipdaf drosto yn weddol gyf- lym. Bu mam air ei good behaviour am y gweddill ü'li bailhosiad gyda mi yn. nhy Mlrs Dlainiels, yr hyn ni fu yin bir iaiwn Wledi v bore mawr ucbod yn fy hanes. Yr hwyr hwiuv. wedi oael te, eisteddai mam a fine uin o bobtu'r tan yn y parlwr, a dlecholeiu'odd lid siatriad am fy nyfodol. "Hwraoli mi.r," meiddiad, "mad myn'd yn stiward Ilhyw utad fawr ydi'r petii gore i ti. Mae xlhedni yu eael lot o bres miwn, a liyny bob weiitiliio dim am danyn nhw. Olld wyddosit ti be, Jerry," ebaå. hi, gan ostwng ei llads ac ediych yn sled, gael gweled a oedd drws y parlwr wedii ei gau ai pefdio, "hvo oedd i mi ddwad yma deslt yrwaiw, yete, i raid petlhe yn sgwsa*. Cryn belth aedd forI y plismyn a'r stisied a phiaiJ-'b yn mosod fel elite arnat ti, a byny am ddim ar y ddeuar. Fe ddvlet It Ii ddiokih i mi, weldi, am dinvad yma. i. àv galonogi di i fyn\t yn mlaen belll- BtCJI, a wbr rydw i'n reit ddicildhgiair i'r ddyn- es vma am wneyd cymint ag a wnaeth hi drosat ti. Mae hi'n well dynes nag o'n i yn feddwl ar y cynta." Jfid uedd mam wedi dbdl yn ddigon o fFriii'diaii efo Mrs Daniels byd yn nod yrwan i'w galw vn ddim ond "ydldjytnes yna," ond yr oedd ton ei llais wedi newid yn ddirfawr pan yn son am dani, a gwelwn irinaii yn awr siawns am gael awgnymu yn giynnal mad pelth pur nris, rwsuit, fuasali iddii hd .ofyn i Mrs Daniels ddod i Llan Ffestiniog i edrych am danom pan fyddiai'r £ ysgol" weidii tori a mdnnau gartre am dymhor. Ond teimlwn airswyd rhag gofyn hyny hefyd, oblegid ofn- Win ail-gyntheu eiddligledd afresymol yrhelll wraeg. Xi welais mam o'r blaen yn ojnmeirydiddi ei bun. gredlyd owmeyd yr liyn na Avnaidth—"rbioid pethe yn sgwar"—yn fy banes i. Omd efail'ad ma.i amcan liyny oeÜJ ndd yn gynnsint mawlygu eti gwasamaeitih ei hun, edthr bychamu y gwasanaetb gyfia-wn- odd Mrs Daniels i mi, a dhiedsdo genyf, drwy 'ryw ergyd lawahwith fel yna, feddwl nad oedd Mrs Dandels wedi'r cwbl wedi gwneyd iihyw laii-r mwy nag a fnasai meircbed er- mlH yn ei wneyd er fy mwyn. Aetlliuan ar ryw neges 0'1' parlwr i'r geigin gan adalel mam wrtb dan y pairilwr yn gweu par o hosanau mewydd i mi. "Pa'm na dhym'rwcih chi eiClh mam aKan am ..tro henio, Mr Tones," ehe illirs Danieis, "mae glynu yn y ty fel hyn yn ddigion i wneyd iddi deimlo yn isiel a digalon. Hwyra,cb y base hi yn leicio g¡-wlel'd stryd- oedd tref fawr fel Iton yn y nps. Neu cy- merwch hi i'r chwarleiudy-ma,e yaia, ddlrama splendid iawn yn y Theatre Rtoyal yr wyt-h- nos yma." "Be meddwn, "eymiyd mam i cliwaireu- dy! (xwarciliod fi, pe gwydidai mai cihwair- euldly fuasai synwn i darned na. fuasai yn banner fy lladd i efo ei hymbarelo1 ar ganol y s'tryd wedi dod allan. Mam mown cbwar- eudy Wei! wel "Oh, wel, wyddwin i didlim fod gan eich mam gymaiin/fc o wrtiliwymebaad i dliwareudiy a byny." "Nid ydyoili wedi dod i adnabod mam banner ia.wn .etc, Mns Daniels," meddwn- a chaw nad oredd neb arall yn y gegin, a M'ls Daniels yn edsbedd' air gadair isel a'i chef 11 altaf, dynesais ati, p'lyigads uwcbben ei Clhad- air, diodais fy nwylaw o bobtu ei g^vyneib gan ibfjygu ei phen yn ol air gefn. y gadair nes yr oiedd y par llygaid pefrdog hyny yn syllu yn inyw fy llygaid i, ac ymia—1wal, win i dddm I I y put y digwyddod'd y fatih ddamwfadn, ond y IVY pet-h ne.saf wyf yn gofio oedd teimlo iasaoi o serch a phleser, a a wel, AVII i dddm faint 0 beitihe efeall, yn rhuthTo drwof fel y gludiiwn fy ngwefusau ar wefusan cocbion, meliis, Mrs Daniefe, agy c/leciodd t:wn ousaiu ar oil ouisaii dros yr bo'il gegici. A ohwaa'a teg i Mrs Daniete, fe gafodd! liithau neitb i ymgynnal yn llhyfed'd iawn dan yr oruch- wyliaeth, oblegrd ni cbeisdodd fy rhwystno; •eitlhr yn hollol fel arall yr oedd! yn pletio 'ei gwefusau nes eu ffitio ar fy rhiai fi i'r dim, ac yn sugno mel gymaiint allent tra parbaodd "Y y ousanau i rybedio arnynt. Eixeroise ar- -ddierdhog yw cusanu dynes brydferth; m- mor swil wyf gwai hyny, ond wrtb gwrs fu- aswn i bytb yn oael y profiad byfryd onibai d Mrs Daniels bob trio ddod gryn dipyn fwy na hanniea' y ffordd i'm cyfarfod. Pwy bynag ddicihon fy meio am gianmol cymaint ar y math yma o exorcise, wel, cofied y cyfiryw fokll cusanu yn beth pur natouirioil i bawb end i b ill lancd iii a hen feTlclhed mor sycbion a phenrg coch, ac rid annyddorol ydyw caeil soiri am gusanu rhinweddtal a goneat ambell dlro—mae'r ewbl yn "true to maibr.-i'-o," dy- Weded a. ddywedo hctll ben lanosau orebacJh- lyd y bydyaaAvd. Ond i fyn'd yn mlaon efo fly hanes, onide ? "Lie buost ti moi* bir, ,J eiiy T gofynodd I mam pan aethum yn ol i'r parlwr, "mae y nos yma yn edrydh yn bir iawn rwsut." "Y di wir, mae hi, mam, a dydi hi yn dddm omd saittli 0'1' gloch. Dewch alfeii am dro, i lawr y dre giael i cbi weled tee fawr wrtn oleuni gas." "Faswn i ddim yn malio libw lawer dod, weldi, oniliai mod i wedi blino yn arswyd- us." Meddylia is mown moment am y dliwareu- dly. Gaillai mam gael eisitedd yn y fan hono a gweled rhyfeddodau nad ydyrnt i'w gweiled yn LliainFfeistiindcig. Ond fyddai wiw i mi son am ahwareudy wrtbd onide ni dldeuai yno byth. Yr oedd gan miam y fatb ragfarn hyd yn nod Y11 erbyn VT enw fel y buasiai yn well gan/ddi fyned byd yn nod i dafhm, am wn i —ac mae hyny yn ddyweyd mawr am dasni bi—^nag i dbwaireud^y. OhWlrurleudy Bren- siacb anwyl! Y drws nesaf i aiuiwii ei bun Oh na, 01s am gael mam i dhiwareudy, byddiai raid i mi ei crbalell yno by false pretences, fell bydd y plismyn yn dleyd pan yn Husgo lihir glreadurr gwirion o flaen ei well am droio twyllo rbyiwun neu ,gblydd drwy ddy- weyd stoiri oiygiuis writiluynt ae lneb sylfaen i'r istori o gwbl mewin grwiri-oiniedd. Byddai raid i mi gael gan mam gredu mai rhyw faith new- rdld 9 gyfaiifod! diirWesit ne rliwbjith ojr fatb oedidi y iilnvareudy, onide ni ddenaa hi yno. Aeth mam a fine allan—Mrs Daniels, cyn i ni gyebwyn, yn dod o'r gegin ar frys gwyllffc i belpio mam wisgoi am diatni ac i grefu ganddi ofailu rboid ei pi^etlhe cynheisaf am dani nhag iddi gael anwyd. Yr oedd hyn yn plesio mam yn ddirfawr. "jDydi'r dkllvnes viia ddim hanlner mor wynebgaled ag oeJidwll i yn feddwl ar y' oyn^ ei bod hi," ebe mam wedi i nii f^'Hi'di^l'laai, "diyn^ g redtlg iiawn ydw i yn ei dhiael hi, beth byniag: ie wrir, dynes nes iawn ydi'r ddynes." "I be ydech chi yn galw 'dynes' ami o hyd, majn ? Pa'm na ddyv/edweh cihi Mrs Daniels ambell drlo 1 Fel yna y bydd pobl ddliwylliedig yn gwneyd." "PoboT be, dywed ?" "Pobl ddiwylliedig—pobl w,edi caell ysgol, wyddoch, a pbawb des!t iatwii o bobl Lloeigr yma." r "Oh, wel, lkidiia di beJfo pobol Lloigar; Jiohol Oymru ydw i, a fedra i ddim gailw Miisis yma a Misds aow, Weidii. Mae Sian Juaies, y Cymerau, ciysital dynes ag ydi dynes dy dy lojin di bob mymryn, a be fasa pobol y Llain acw yn feddwl taiSa rhwun fel fi yn dechre gaiw Misis Joaies, Oymerau, ami hi T Yr oiedd vi ymrebymiiad yna yn un oryf ac aaiaheibadwy yn ngoJwg mam, ond nid felly yn fy ngolwg i. "Weilwdh cbi, main," meddwn "pan yn Elhiufadn lfaaid i clhi wn eyd fel y bydd y Eihufeiniaid yn gwneyd." "Y fi neyd run faith a'r Rhufeiniaid ? Pobol ddrwg oedd v nlieiiiny, actios mae'r Apottol Paul YIll deyd clit hod nhw wedi myn'd dtan feQllditili a gorfod myn'd i bori glasweUt." Dyna mam yn cymysgu ffeMiie etio. Nad oedd hi yn medru darilen yn rbigil iawn, ac hwyraclh ei bod hi wedi. daiileu Had nag a 'ddlylasai. Rydeeih elui i gyd yn oofio, ^i,wyr- aich, mai nid Jeroboam fuasai f. enw fi beddyw, eitbr .Teh osapihat, onibai am gnm- gymeriad mam efo,'r eniwtaiu Ysgaiythyrol rur: y