Papur Pawb

CYMRY YR OES O'R BLAEN XII.— PARCH R. ELLIS (CYNDDELW). Dyma. (jynddfdhv UYIll belled ag y medr celfycMiyd efeuychu bywyd, ystyriwn yr uchod yn ddaiiikm r'bagoirioil; ac yn y diaxLun 9 na. a ga.wn un o'T engreipilntiau uwcliaf o ddyn- oli,,a,eitgi a gynnyrcihodd Cymiu erioed. Y trydlydd dydd o Onwiefror, 1812, a fu i Cynddeilw yn ddeiclhreu dyddliau, a'r 19eg o' AwKib, 1875, yn ddiwedd einioes. Mewn bwliluyn o'r elllW T'y'iiymejm, ar dyddyn B'lyndraianyw, yn.M'ocih:uanit Uwch Rhaiadr, ac Ylll ngcOwg mynydd Berwyn, y gwelodd efe gynibaf cfeuni dydd; ac yn Giartiheryr, yn yr an gymydoigiaieth, y gadawiodd ei babell ddaeano'l. Hn icldo dad a' mam ac achau ond nid cddiwiithynit Invy y d'erbyiiiodd Cynddelw ei emvogrwydd. Yl" oedd yn amddifad dual pan yn bedair oeld, a tihlan wg y byd y daeth i fyny. Ni chafodd neimawr ddim o addvsg ddyddiol, na, neb i'w ar ben y ffordd ond fe fedr atiliryli-till weitJiio ei ffontkl ei liun, a chyneu, ei than ei hun. Glall na fforddiai y byd i'r bachn-en hwn gael ysgcil a llyfrau, fel pliant yn gyfi'r/edin, efe a ddysgodd ei lythyreiiau o'r 'A-rw^inydd i'r Aniwybodus" (Dr Lewis) ar erehrwlyu gwely aiigam ei dad, pain yn badatir oed, a dysgu ei liun y bu ar hyd ei oes. Pan tua phump oied ymatiodd yr Y.sgol Sabbalfahol yn dynier yn ei law, ac o dan ei liarwieiniad hi daetli i diyiagu darllen y Testament HNewytdd yn ebrwydd. Treuliodd ddyddiau Bei falboed yn ngwasamaeth ainaethwyr yr jpardal, gian ymliyfirydu mewn hen farddon- |iaeth, ao arfer cyrohu aifc y Metih'odistiaid i'r "Cefnicanol ar y Sabbaitihau. Ond pan yn ugain oed efe, a feddyliodd am grefydd, yr hon sydd bren y bywiyd i'r neb a ymatto .ynddii; bivriodd ei goieibr'en i blitih y Bed- yddwiyr yn Gefail RJhyd, a bedyddiwyd ef ar broiffleis o'i ffydd yn Mab Duw yn Llyn Mioellfrle, gan John Roberts, Lilansilin, yn Rihiagfyr, 1832. Wedi dyfod ohoma yn aeilod, daeth yn fuan yn aireithiwr yn nghyfarfodydd Undeb yr YsgoOion Sabbatlhol; yna daeth yn brogethiwr, ac ymsefydlodd yn weinidog yn Lllanelian a Ltonddulais, yn 1837. Wedi airos tua blwyddlyn yn Llaxnelian a Lilan- dduillas symudodd i lien egtlwys Giynceixiog, lie yr oeJd lilawier 01 ael,oiclau daril,engar a dhryfion mewn gwybodaeitih Feiblaidd, ac ym-a, yr ymagoriodd gailluoedd eiieidilul Cyn- ddehy. Ni chaniata ein gqfod) i ni olrhaan hanies bywyd Cymldelw o'r Glyn i Sirhowy, ao o Sirhoiwy i Gaernarfon, liac liyd yn nod hams ei feddwl cynnyiroliioil. Bu fyw i'w wlad ac i'w Ddmv. Panhaodd i gynnyddu mewn diaiwm a defnyddioldeb, ac i enill parch ac edmygtedfd fwy-fwy liyd ddiweidld ei oes.