Papur Pawb

Fel y gellir gweled goleuni drwy dyllau bychain iawn., felly hefyd y gwna petliau bychain amlygu cynioriad pabl. Allan o 200,000 o bob! yn Santiago, Chili, nis gall ond yn unig 250 siarad' Saesneg end y maent. yn gallu cynnal i fyny newyddiadur Seisnig a elwir yn "CSSfian Times." Y mae y goeden dderweii sydd yn meddu 700,000 o ddail yn codi o'r didaear i'r awyr oddeutu 123 o dunelli o ddwfr yn ystod y pum' mis y bydd ei changhtenau deiiiog i'w gweletl.

OYMRY YR OES O'R BLAEN X.— MR JOHN GRIFFITH {GOHEBYHD). Ganwyd' y G,iliid,dd imewn B'.er.m,dy byclian or enw Bodgwfclym, 3111 Nyjffryn Ardiudw^, Rhagfyr 16aw, 1921. ;El, irier.L toeddynit Griffith (a ,¥j|iiik'a Griffith, iac yr oedd ei fain (yn ferdli i'r Hybarch Jolhn Roberts, o Ij'iiibrynnx'ar, ac yn iwrlaig k* gymwj'ddfau cryfion, o ihlynawsedxl langhy- ffrectn, ac o dduwioMeb ■ dktmheuol. Hod- wyd ef yii eigwyddoirwas mewn masnaolidy yn Abermiaw, Ond nid ymddengys ei foul wec'ii. a fwriadu i fesnach. Tua deugrru a phmup a fljynyddioedd Cyii till. cawii of yn ngwasanaeit!h Mr Hugh Owen, Mundun, yn ei gyunorthwyo yn y gwaifth o safydUu yls- gouion Bryjiaina'idd yn N ghymru; jac .wml y gwelwyd y ddlau yn cydwettihio iochr yn ochr igyda mudiad •cyhoedtlus er 1:1ei3oj/r\ genedl. Wedi hynv, yr ydym yn ei gaeV. yr ^swaoliwr mewn gwalianol 'biirthau q Lundaiin. Wedi hyny, yn ei elfen ei liun fel gohebydd dan yr enw "Wmffra Edward," "al ysgikiau yn Hawn synwyr ac arafaedd, ac yn tynu sylw Gymru, a buan y gweflwyd fod ei dallent yn rhy werohfawr. i'w gwastmffu ar wer,bliii te a srwgr. Yn. nesaif, yr ydym yn oi gaell yn "Ohdb- ydd IbmdlaÎn v ruc yn. eiiil pobl- ogirwydd miarferol dirwy ci ddull doniui. a desgritiadol o y,sijrifeinu. Yn ddVwedd'arach, wrtli yr 'enw "Y Gohebydd," yr oeddym yn ei adnabod, a lflwyddodd i olielbu ofn i fyn- wes llawer gormaswr uchelgelktol, ac i yru aelodau diyiniienydd '0'1' iSenedd at y .cwn a'r ysgyfarnogod, ac i. anfon yn eu Iflie ddiyn- km addais i ddyrchiaifu en gwlad. Nid oedd ond !eidcfil ',t (linocl o wn ei gorpbdlaeitih, ac vr oedd yr afiechyd y dii- g oddefodd oddiwrtho lair hlfd ei joeia :wed11 gadaiel argraph ia,mC.wg ar ei wynebpryd'* Tathtodd lawer iaTVTi, 00 yr oedd) ganddo "a lygaid i welled a. gaMu i gofnodi pob- peth gwerth ei gofnodi pa le bynag yr ■e'l'at. Treuliodd un gairaf yn N ehøuharteh FfraiiiiC; crwydrodd laweir o'r cyfandir, a bu am fisoedd yn America. Yr oedd wedi ei gynnysgaeddiu yn helaetili a'r hyn a eilw y Saeaon yn "tact," a medrai fyned i mewn i yspryd yr acMysur bob ainser. Pan yn Hhiutei'n, (inyfiiodd, yiingdm a'r Pfib; pan yn America, mynodd snarad a Beecheir, a pban mewn amheuaetli am waed- okaeth .StaiV.ey. mynodd lioii y gwr hwnw ei bun. Nid oedd yr un mudiad cenedlaethol nlad oedd gan "Y Gohebydd" ryw ran, yndd'o, ra ac aiberthodd fwy irfi latfur, ei arian, ¡a(!1; aimser igyda'r J/isteddfod Genediljaeithiol 4 Chdlegau Oyimru. yn ol eli. S'efyllfa, na n'eib sydd yn fyw. Bu farw wedt ychydig ddyddiau o gystudd yn nhy et. chwaer yn Lerpwl, boreu ddyd'd lau, Rhagfyr 13eg, 1877. Claddwyd ef y dydd lilun canlynol, yn NigMaddfa'ir Fron, Llangoillen.