Papur Pawb

Y PARCH THOMAS GWYXEDD BOBERTS, CXWWY. Yr ydym yn cyfhvyno i'n darllenwyr delaT- lun o'r Parch T. Gwynecld Roberts, Conwy, gwr adnabyddus mewn cylch, eang fel gwein- id'og yr efengyl, lienor, bardd, beirniad, ac y arweinydd mewn cyfarfoclJydd Ilemyddol. Ganwyd ef yn y Gaetre Isa.f, ger Bangor, Tachwedd 4ydd, 1841. Ei rieni oeddynt .John ac Eleanor Roberts, y rhai a symudas- ant, pan iiid oedd gwrthd'drych ein syhv end blwydd a banner oed, i Flaenycae, ger y Felinheli, preswylfod a adeiiladwTyd gaii ei dad, ac a alwyd ganddb yn Flaenycae, aim mai dyna cedd: enw ei gartref yn inhlwyf Llanddeiniolen. Ei daid o du ei dad oedd Robert Boberts, Blaenycae, un o'r liaenor- iaid mwyaf blaenllaw sir Gaernairfon gycla'r Methodistiaad Calfinaidd yn ei ddydd. Yr ysgolion dyddiol y bu ynddynt oedd yr Ysgol Genedlaethoil yn Felinheli, a, gedwid y pryd hyny gan un Mr Thomas Hughes; mewn ysgol a gedwid yn hen Gapel y Graig, ger Bangor, gan Mr Hugh, Jones, Llanerch- ymedd, yn awr y Parch H. Jones, D.D., Leipwl; ao yn ysgol y diweddar Harch. David Hughes, B.A., yn Mangor, yr lion a gynnelid mewn yst-afell uwehben capel y di. weddar Barch Dr Arthur Jones. Symudodd- Mr Hughes wedi hyny i'r Deheudir. Pan oedd yn bymtheg mlwydd oed, aeth i'r cei yn y Felinheli i gymeryd gofal cyfrif- on y llechau a elwir "cerig pwysau." Tra yno," defnyddiai ei amser hamddenoil i ddar- llen ac ysgrifenu i gystadieuaethau. Oyn- nelid cymdeithas> lenyddol hefyd yn Nghap- y 1!1 el Bethania, dan lywyddiaeth y gwr craff a galluoig hwnw, y Parch Morris Hughes, ac ymroddoddJ gwrthddrych ein hysigrif at y gwaitli a dond ailaii yno. Yn lied gynna-r yn 1862, dechreiaodd bre- gebhu. Gaaiol yr liaf yr un flwyddyn aeth i',r ysgol yn .Ngiilynnog, yr lion y pryd Hyny a, gedwidi gan, y diweddar Mr E. Thomas (Eben Fardd). Aeth y bardd yn rhy wael i gario yr ysgoil yn mlaen yn Nhachwedd, 1862, ac anfonodd i'r Cyf'arfod Misol yn Bhaigfyr i ddyweyd mai y peth goreu oedd anfon y bachgen o'r Felinlieli i Athrofa y Bala, lie y byddai yn "right man in the right place at the right time." Yn lonawr, 1863, aeth i Athrofa y Bala, ac arhosodd yno hyd 1867. Treuliodd dym- hor 1867-8 yn Nghcieg Eiglwys BydJ1 Ysgotr land yn Edinburgh. Y tymhor hwnw oeda y tymhor olaf o'r eidclo Dr Candiish fel prif- athraw y sefydliad, a.'r gwaitht olaf a wnaeth yr efrydwyr y tymhor hwnw oedd hebrwng gweddillion yr hyba-rchi bpifatlxraw i dy ei hir jgartref yin nghladdfa, y Grange. Y tymhor hwnw hefyd oedd yr olaf i Dr Ban- nerman allu gweithio, a'r peth Œlaf a wnaetli y prydnawn olaf v caniataodd ei iechyd iddo* fyned i'r coileg oedd! holi gwrthddrycli y nodiadau hyn mewn pennod o "Gyfateibiaeth Butler." ■Tiachw'edd '28j.iin, 1868;, ipriodbdd1 'Jane, trydedd fenh y diwed-dlar John ac: Eleaaor Prichard, Glyndwr, Felinheli. Yn nechreu 1869, yiu<fyil!i: Id yn Bluxstryfaiit fel ysgoil- feistr a gweinidog. Pan yn gadael y cei yn y Felinheli i fyned am gwrs o addysg, nid oedd wedi pendeafynu nad yn ol at ei orjhwyl yr elai, ao yr1 oedd Mr Millington, y prif eruchwyliwr, wedi a i ad daw y caft'ai ei le yn 011 ar ol dychwTelyd o'r athrofa, os dlymunai. Ar ol ymsefydlu yu Bhostryfan, anfonodd' at y boneddwr caredig i'w hysbysu nad oedd yn bwriadu dychweiyd at ei waith. Yn mhen ychydig fisoedd aeth yr1 ysgoldy ger y capel yn Bh cstiyfan yn llawer rhy fychan, a bu rhaid dyfod Fr penderfyniad i adeiladu un Inwv, Sicrhawyd dam o dir yn rliodi(I gan Mr Assliehon-Smith, ac adeilad- wyd ysgoldy eang. Ar symudiad yr ysgol i'r ysgoldy newydd, penodwyd, atliraw kvry- ddedtig, a rhyddhawyd" gwrthddrych ein sylw- adau oddiwrth cfal am yr ysigcl, yn riilien oddeutu 18 inis ar ol icldo ymgymeryd1 a hi. Pan ddaetli Dsddf Addysg 1870 i rym, symudvvyd yn mlaen at hwyldo cael bwrdd ysgol. Cynnaliwydi cyfaælfoll!y'dcll yma, ao almy y s I", yn y plwyf i egluro' y Ddeddf Addysg, -ac ymladdodd gwrthwynebwyr. y Jbwrdd yn ben- der fynol yn ei erbyn ondl cafwyd mwyafrif mawr yn y plwyf (Llanwndla) droslffurfio bwrdd ysgol. Etholwyd Mr Gwynedd Ro- berts yn aelod o'r bwrdd cyntaf. Gweith- redodd fel ysgrifenydd i'r bwrdd o'i iddech- reuad hyd y flwyddyn 1889, pa<n y mynodd A mddiswydtlb. Yn 1870, devviswyd ef i hioli yr YsgoHion Sabbathol yn nosparth Uiwcligwyrfeij. Ar ben ugaiin. mlynedd o w'asanaeth M y cyf- ryw, ymneillduodd, er y dymunai y dos, partli yn dae,r arno barhau. yn hivy. Am y tair blynedd yn dechreu gyda; 1890, gAvasanaethodd fel ysgrifenydd Cymdeithasfa Chwafrterol y ilMethodistiaid C'allinaidd yn Xgogledd Oymru. Ar devfyn lV flwyûJcTyn 11893, yinddi- swydclodcl fel gwednidog yr eglwysi yn Rhos- tryfan a Bhosgadfan, ar ol pum' mlynedd ar hugain o wasanaeth. Yn y flwydclysi 1377 y ffurfiAvyd yr eglwtfisl yn Rhosgadfam., a hyny i raidd,an 'smaAvr trwy yindrechion gwrtihddrycli ein hysgrif. CymeirAvyd rhan ilaenllaw ac egniol ganddb hefyd tuagat adeil- adu capelau a phlanu eghvysi mewn amryw fanau ereill. 'I'reuliodd y ddwy flynedd ddi- weddaf yn IsTghaernarfon, ao yn aelod yn Moriah. Yn mysg petliau ereill yn ystod y tymhor hwn, bu yn gAvasanaethu fel aelod o fwi'dd llywodraethol y County School yn y dreif hono. Ar Qi yuiadawiad o Gaernarfon i gymeryd gofal eglwys Carjnel, Conwy, y mac yn Ylll- ddiswyddc; o fod yn ysgxifenydd Cyfarfod Misol Arfon, ar ol gwasanaethu fel ystadeg- ydcl ac ysgrifenydd am 20 mlynedd. Xid oess ar Mr Gwynedd Bol)erts eisieu dlythyirau eanmoliaeth odidiwrthyan, atfi; y ma-e y ffeitliiau ucliod yn llefaru drostynt eu hunain. Ond priodol yw ychwanegu ei fod yu. caci ei n-O'liAveddu fel bugail iao ysgrifen- ydd gan ei ofaH, ymrodaiad, diAA-ydrAAJydd, a threfii yn nghyflaAvniad ei ddyledsAvyddau.