Papur Pawb

DEDDFAU ANHYSBYS DYRY Mr Lecky, yr hanesydd, yr esiamplau canlynol o'r deddfau anhysbys rhyfedd a fodolaat. Yn 1761, cawn i foneddiges yn Westminster gael ei phrofi er mwyn cael ganddi dalu 20p, o dan gyfraith Elizabeth, am nad oedd wedi rhoddi ei phresennoldeb mewn unrhyw le o addoliad awdurdodedig am fis yn flaenorol, ond rhyddhawyd hi gan y rheithwyr oherwydd gwaeledd ei hiechyd. Yn 1772, dirwywyd ficer i lOp, a'i gurad i 5p, am nad oeddynt wedi darllen yn yr eglwys hen gyfraith yn erbyn tyngu a rhegi. Ymddengys fod y ficer wedi troi y curad ymaith, a darfu i feibion yr olaf, ar ol dar- ganfod fod cyfraith o'r fath yn bodoli, ddod a'r mater gerbron er mwyn dial ar y ficer, ond ni feddylient eu bod hefyd yn dwyn eu tad i helbul. Yn 1814, y gwnaed i ffwrdd a'r ddeddf oedd yn bod er amser Siarl yr II., yn gofyn fod y marw yn cael ei gladdu mewn gwlanen, ac yn dirwyo y clerigwr 5p, os na wnai hysbysu y wardeniaid os gwyddai am rywun na chydymffurfiai a'r gyfraith.

GWRTHBWYSO HACRWCH Y MAB Zabulon Dafydd yn cael llawer o bleser wrth adrodd y stori fechan hon i drigolion Pwllygro a Llangrediniol:— Yr oedd tad i hen ferch sydd yn byw heb fod yn mhell o'r ardal hon wedi gwneyd ei ewyllys fod ei holl eiddo i fyned i gynnal sefydliadau cyhoeddus yr ardal. Pan oedd y tad ar ei wely angau, aeth ei housekeeper ato, a gofynodd iddo pa faint oedd wedi ei adael i Mary Ann ei ferch. Dywedodd yntau ei fod wedi gadael iddi fil o bunnau, yr hyn a wnai y tro yn iawn iddi, na fyddai Mary Ann fawr o dro yn pigo i fyny gymhar bywyd. Bendith arnoch chi, syr meddai yr housekeeper, pa fath ddyn, tybed, fydd yn debyg o'i chymeryd hi gyda'r ffasiwn drwyn ag sydd ganddi?" W el, y mae hyny yn deilwng o ystyr- iaeth," meddai y gwr oedd ar farw, ond fldaru i mi ddim meddwl am ei thrwyn hi;" ac heb golli amser, anfonodd am y tystion, a gwnaeth yn ei lythyr cymun ychwaneg- iad o gant a hanner o bunnau yn y flwyddyn 1 Mary Ann, fel math o set-off gogyfer ag anferthwch ei thrwyn. Y mae un gwr gweddw anturiaethus o'r ardal wedi clywed hyny, ac yn benderfynol -Imeddai Zabulon Dafydd-o ffirio oamgylch ei glanau hi, hyd yn n6d pe byddai ei thrwyn hi gymaint a thrwyn y Gogarth.

CHWAREU'R CRWTH I DDOFI BLEIDDIAIP DYWED Hall, yn ei nodiadau ar Daleithau Gorllewinol America, yr ystori a ganlyn:— Yr oedd John Cuff yn myned drwy y coed, heb gwmni neb ond ei grwth, pan y canfu fod haid o fleiddiaid yn ei ddilyn. Dilynent ef yn bur ochelgar, ond yn awr ac eilwaith, deuai rhai ohonynt yn nes ato a chwyrnent yn enbydus, ac yna syrthient yn ol. Gan fod ganddo amryw filldiroedd i fyned, daeth arno ofn. Weithiau safai, gwaeddai, a gwnai bob ymdrech i gadw ei ddilynwyr draw. "Ymhyfhai y bleiddiaid, ac o bosibl y buasent wedi ymosod arno onibai iddo ganfod hen gaban heb neb yn byw ynddo gerllaw. Trodd i mewn iddo, ac heb aros i gau y drws, dringodd i ben yr adeilad, ac eisteddodd ar un o'r trawstiau. Rhuthrodd y bleiddiaid i mewn ar ei ol, ac yr oeddynt erbyn hyn yn rheibus, neidient a chwyrnent, a cheisient drwy bob modd gyrhaedd ato. Yr oedd y lleuad erbyn hyn yn taflu ei oleuni, a gallai Cuff drwy ei gynnortbwy weled pa beth oedd ganddo i'w gyfarfod. Wedi canfod fod y caban yn llawn ohonynt, ymgripiodd ar hyd y trawstiau, a chauodd y drws, a chan dynu rhai o'r planciau o nen y caban, Iluchiodd hwy at y bleiddiaid oedd y tuallan gan ladd rhai a dychryn y lleill ymaith. Yr oedd ganddo yn awr nifer mawr o garcharorion dan ei ofal hyd y boreu, a chan gymeryd ei grwth, chwareuodd amryw o alawon iddynt yn ystod y nos, ac fel y tybiai, bu y crwth yn offeryn i liniaru eu cynddaredd. Boreu dranoeth, daeth amryw o'r cymydogion yn nghyd, a lladdwyd yr holl halid."

TENNYSON A'R YSGADAN FLYNYDDOEDD yn ol yr oedd y diweddar Arglwydd Tennyson yn arfer talu ymweliad & Chymru, yn enwedig rhan o sir Feirionydd, ac mewn cysylltiad &g un o'r ymweliadau hyn adroddir yr hanesyn a ga.nlyn Pan fyddai allan wedi ymwisgo yn blaen cymerid ef yn ami fel rhyw ddyn cyffredin. Ar un achlysur yr oedd yn aros yn nghymydogaeth Llanbedr, pan y camgymer. wyd ef gan y meddyg lleol am berson oedd mewn angen cynnorthwy. Yr adeg hono yr oedd yn arferiad ar ran y boneddigion a arosent ar lan y m6r i roddi pris mawr am y penwaig cyntaf a ddelid ar ddechreu y tymhor. Yr oedd y pysgotwyr wedi bod wrthi am oriau un diwrnod, a phan dynwyd y rhwyd imewn nid oedd ynddi ond dau benog I wneyd i fyny am hyn, penderfyn- odd y dynion gymeryd y pysgod i Dr Owen, Crafnant, a gwyddent yn dda na chawsant ddod oddiyno yn waglaw. Cyfarfuasant y meddyg ar y ffordd, dywedasant wrtho eu neges, ac wedi derbyn swm da am y ddau benog, dychwelasant yn llawen. Nid oedd y meddyg wedi myned yn mhell oddi- wrthynt gyda'r ddau benog yn ei law, pan y canfu ddyn a golwg dlodaidd arno. Gan ei gymeryd fel crwydryn, cynnygiodd iddo un o'r penwaig, a derbyniwyd y rhodd gan y dyeithrddyn yn foesgar a diolchus. Wedi cyrhaedd adref, dywedodd y meddyg wrth ei wraig ei fod wedi rhanu y penwaig a chrwydryn, a gofynodd Mrs Owen am ddesgrifiad o'r dyn, ac wedi ei gael, dywed- odd Wyddoch chi pwy ydoedd ? Na, wn i," meddai'r meddyg. Wel, Arglwydd Tennyson, y bardd bren. hinol," ac heb oedi dim, rhedodd y meddyg j allan, a dilynodd Tennyson gan ofyn ei faddeuant. Chwarddodd Tennyson yn galonog pan ddeallodd am y camgymeriad.

CYHOEDDEDIG GAN W. MORGAN EVANS Swyddfa Seren Cymru, Caerfyrddin. Pris, Is. yr un. Drwy'r post, Is. lc. ISS3" Dylai pawb ddarllen y tri llyfr poblog- aidd gan y Parch D. OLIVER EDWARDS. EFAIL Y GOF.—" Os am arllwysiad o ddonioldeb difyr ar wahanol faterion cyhoeddus, dyma y fan i'w gael.Tyst a'r Dydd. YR ARDD FLODAU.—Un o lyfrau goreu i adroddwr. Y BLWCH DIFYRUS.—Llyfr newydd, yn awr yn barod. CYFROL 0 BREGETHAU Y DIWEDDAR BARCH C. H. SPURGEON. Pris y gyfrol wedi ei rhwymo yn ddestlus mewn cloth, 3s. 6e. Cyfrol ddestlus ydyw hon, yn cynnwys nid yn unig amryw o bregethau yr arch- bregethwr Spurgeon; ond hefyd luaws 0 grybwyllion o'ifywyd,ccybwyllion helaethach na dim ag sydd wedi ymddangos hyd yn hyn."—Glamorgan Free Press. Y Pedwerydd Argraphiad (ugeinfed fil) yn awr yn barod o'r Llyfr Poblogaidd Z, DAFYDD EVANS, FFYNONHENRY," Gan y Parch BENJAMIN THOMAS (Myfyr Emlyn). Y cofiant mwyaf gwreiddiol, dcniol, difrifol, digrifol-y mwyaf bywyd-debyg yn y Gymraeg. Pris, Swllt; mewn llian destlus, Dau S^llt;, trwy'r Post, Is. Ie. a 2s. 2c.