Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

1 article on this Page

CADW DEFAID

News
Cite
Share

CADW DEFAID YMA enw llyfr bychan sy'n cymeryd golwg ar amaethiad defaid yn mhob- ran o'r byd, yn ystod yr hanner can mlynedd ag y mae rhinweddau Dipping Powder y Mri Cooper a'i Gyf. wedi Darlun ydyw hwn o hwrdd mynyddig Cymreig, am yr hwn yr enillodd John Jones y wobr gyntaf yn Arddangosfa Freiniol 1892. Yn y parthau Gogleddol o Gymru y mae 0 y defaid hyn yn fan, yn wyllt, ac yn fywiog, Darlun ydyw hwn o Hafotty, neu Gwt y Bugail, yn mynyddoedd Eryri. Tua diwedd Medi bydd bugeiliaid gwahanol ffermydd yn yr ardal yn ymuno, ac yn ymffurfio ar y mynydd ar lun hanner cylch, ac yn gyru yr holl ddefaid o'u blaen i gorlan fawr gyffredinol. Yna y dechreu- ant bigo allan ddefaid y gwahanol berchen- ogion, a'u dodi yn eu corlanau eu hunain. Yno drachefn y pigir allan y rhai sydd me wn oedran a chyflwr priodol i'w gwerthu, ac y symudir yr wyn i'r porfeydd iselaf. Detholir y my lit o ddwy i dair blwydd oed i'w troi yn ol i uwch tir, fel y gwneir a'r mamogiaid sydd yn ddigon dod yn hysbys, Byddai yn ddyddorol i bob perchen defaid edrych dros ei ddalenau, er mwyn cael cipolwg ar ddull gwahanol genedloedd y byd o amaethu defaid. Ond i'n darllenwyr yn gyffredinol, byddai crybwylliad byr am ddefaid mynyddoedd Cymru yn ddigonol. gyda wynebau a choesau gwynion, a chynffonau hirion. Y mae gwlan y rhai a fegir yn y mynyddoedd uchaf yn arwach ac yn frasach na gwlan defaid y dyffrynoedd. Ond pan ddygir hwynt i'r iseldiroedd y mae gwlan eu hepil yn dyfod yn rhywiog a sidanaidd. cryfiion i fagu wyn y tymhor nesaf. Erys y rhai hyn ar y mynydd hyd ddiwedd Hydref, pryd y cymerir y mamogiaid o'r bryniau i'r porfeydd mwy cysgodol hyd amser rhidio. Y mae y myllt yn treulio'r gauaf ar y mynyddoedd, os na fydd y tywydd yn an- arferol o erwin, pryd y cymerir hwy i lenyrch is, ac y porthir hwy a gwair a chynnyrchion ereill y fferm. Tua diwedd Ionawr cymerir y mamog- iaid i borfeydd brasach a mwy cysgodol i'w cadw yn gryfion erbyn tymhor llydnu, tua Mawrth ac Ebrill. Tua'r wythnos gyntaf a'r ail ya mis Mai dychwel y mamogiaid a'r wyn i'r bryniau, a < gadewir hwynt yno hyd amser cneifio-o'r 17eg i'r 24ain o Fehefin-pan gydgesglir yr holl ddefaid o'r mynyddoedd, fel y desgrif- iwyd eisoes. Mewn rhai engreiphtiau y mae amryw,, filoedd o ddefaid yn ymgymysgu ar y mynyddoedd, eiddo gwahanol denantiaid (yn perthyn i'r un meistr tir), i'r rhai y rhoddir yr un hawl a'u gilydd i borfau eu defaid fel rhan o'u fferm-ddaliadaeth. Gan hyny, nid gwaith bychan ydyw bugeilio defaid yn mynyddoedd Gogledd Cymru. Y defaid a fegir ar y mynydd, pa fodd bynag, a geir yn pori heb fod yn mhell j o'r un llecyn. Y mae y bugeiliaid hefyd yn rhai sylwgar a chraffus, rhai ohonynt a adnabyddant ddafad neu oen neillduol allai o gannoedd o ddefaid eu gofal, pa faint bynag J a gymysgant a deadelloedd ereill. Lie y; mae ffermwr a chanddo lawer o ddefaid, y mae y bugail yn gorfod rhoddi ei holl amQc, a'i ofal i'r bugeilio, a chanddo hefyd, I rheol, dri neu bed war o gwn wedi eu dysgy ¡: yn dda at ei wasanaeth. Fel rheol gyffredin, y defaid goreu ydynt y rhai sydd yn pori yn mharthau uchaf y bryniau, ar y tu heulog iddynt. Y mae cig j, cyfryw o'r fath oraf. f Gwerthir y myllt pan o dair a hanner i bedair a hanner oed. Mae tuedd gynnyddd1/ j yn awr i'w gwerthu mewn oedran ieuengach; I ac felly galluogir hwy i gynnyddu nifer 1 mamogiaid. Ymddengys fod hyn yn talu yi-i well na chadw myllt henach na hyny. vj Y mae y Cymry yn credu mewn trochr^, defaid yn y cynhauaf. Y maent yn credu fel eu cyfeillion Ysgotaidd a Seisnig, eifl bod felly yn dyfod i'r bwrdd cnefio yn|] 11awer gwell, gyda chynhauaf mwy torcithiogl o wlan gwerthfawrocach na'r rhai na chawl sant yr olchfa, ac hefyd fod hyny yn et« hamddiffyn rhag ymosodiadau y clafr, effaitlif yr hwn a welir yn y cyffredin yn ystow| misoedd y gauaf. Y mae yn ffaith nodedigli yn cael ei phrofi a'i hegluro gan ystadegal: swyddogol, fod y mwyafrif o'i achosion hynjjj yn tori allan yn yr ardaloedd hyny yi» Mhrydain Fawr lie y telir lleiaf o sylw ■ olchi defaid yn y^cynhauaf. ft *Wele ddarlun o'r diweddar Mr Willianl Dooper, y meddyg anifeiliaid enwog, yr hwxJ