Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

2 articles on this Page

Y s BRENHIN JOHN A'R ABAD

News
Cite
Share

Y s BRENHIN JOHN A'R ABAD LYWODD y Brenhin John fod Abad Canterbury, penaeth y mynachdy, yri gyfoethog iawn, fod yr abatty yn oludog mown 11 tiroodd ac arian, a bod yr Abad yn-cadw llawor iawn o weision, o iilwvr. a nben- defigion i weini arno. Gwnaeth y Brenhin ei feddwl i fyay i gymoryd moddiant o'r holl gyfonth hwii, a tbarawodd ar gynllun liawdd i gythwui oi ewyllys. Ciriodd y cynllun yn lulacn yn y modd canlynol :— Gyrodd aai yr Abad i ddyfod ato ef i Luu- diia gyd i'r brys mwyaf. Gwysiwyd of yn <ldi)o,l gorbron y Brenhin. Eistoddai ci irt^vrhydi ar ci orsedd yn ci wisg fronhinol, a gorou ar ci bon, yn cuol ei gylehynn gan swyddogion rhwysgt'awr ci deyruas. Dy- wododd y Breuliin wrtho :— "Da(l Abad, beth yw liyn oil wyf yn glywed am dauocli ? Dywodir wrthyf cich bo I yn cadw gwell ty na mi, ac yn byw jucwn mwy o rwysg. Pc.. axgjn sydd 'a,r ddyu feL clnvi am gyniter o ddilynwyr pendefig- aidtl, a gweision o bob math ? Myn ty fy nhad, y mac liyn yn ymddangos fel darllaw hradwriaeth yn y deyrnas, ac nis gallwn ganiatau dan freuhin yn Lloegr lawen." Gyda cbeuad cich Mawrhydi," ebe'r Abad, "dymunwn cich hysbysu nad wyf yn gwario yr uc geiniog ond fy arian fy hunan, ac nas gall y Brenliin feddwl yn ddrwg am ddyn oblegid gwario yr hyn sydd yn eiddo cyiiawn iddo." "Dewch, deweb, Syr Abad," obo'r Brenliin, y mac cich diffyg yn ymddangos yn un hyll iawn, ac fe gostia cicli bywyd i chwi os na atebweh dri chwestiwn i mi. Yr wyf yn siarad yn eglur a chwi, fe dorir eich pen ymaith os na atebwch fy n gwestiynau. Yn awr, gwrandewch arnaf, Syr Abad, a dy- wedweh wrthyf, hyd at y geiniog, Pa faint ydwyf fi o werth, fan yma o dan fy nghoron, fy mlierlau, a'm gweision o'm hamgyleh. Yn yr ail Ie, rhowch wybod i mi, hyd at y fynyd, Pa faint gymer ef i mi i farchogaeth o gylch y byd. Ac yna, yn y trydydd lie, rhaid i chwi ddyweyd wrthyf, Pa beth ydwyf yn feddwl." Och, fy arglwydd," ebe'r Abad, y mae y rhai hyn yn gwestiynau caled iawn, a bron yn anmhosibl i un mor dywyll a mi i'w hateb; ond os byddweh mor raslawn a cbaniatau i mi dair wythnos i'w troi yn fy meddwl, gwnaf fy ngoreu." Cuchiodd y Brenhin at yr Abad, a tbrodd at wyr y llys oedd o'i amgylch i ofyn beth a wnai. Dywedasant wrtho pe cawsai dair blynedd nas gallai byth eu hateb. Caniata- odd y Brenhin y tair wythnos iddo at y gor- chwyl. Prysurodd yr Abad ymaith gyda chalon drom a gwyneb prudd. Aeth yn gyntaf i Caergrawnt, ac ymgynghorodd a'r dysgedigion yno am atebion i gwestiynau y Brenhin. Ond ni fu ddim callach nis gallai neb o'r athrawon na'r doctoriaid dysgedig ei gynnorthwyo. Aeth oddiyno i Rydychain gyda clialon drymach fyth. Galwodd gynnadledd o'r holl ddysgedigion, ac wedi ymgynghoriad maith a difrifol, methwyd cael dim i arbed pen yr Abad truenus. Felly nid oedd ganddo ddim i'w wneyd ond dychwelyd i Canterbury ac ymostwng i'w dynged flin. 11 Pan ar gyrhaedd pen oi daitli, cyfarfu ag un o'i fugeiliaid yn gyru y praidcl. o'i flaen. Tynodd y bugail ei liet iddo, a dywododd, "Prydnawn da i chwi, fy Arglwydd Abad, pa nswydd sydd o Lundain, a pha fodd y mae y brenhin enwog John?" Newydd dirwg-Irwg iawn," ebs'r Abad, "oblegid nid oes ganyf ond tri diwrnod i fyw." Dywedodc1 wrtho yr hanes a'r cwjstiynau caled oedd wadi eu eael i'w hateb, a'r auobaith oedd wsdi myned iddo am atfebion. Cymorwoh galon, fy Arglwydd Abad," ebai'r bugail, I. y mae ymwared yn dyfod weithiau i enwogion trwy ddynion an- wylsodus a syml. 03 caniatswch i mi gael eich march a'ch gvvaision, af i fyny i Lundain yn eich lie, ac atebaf gwastiynau y Brenhin drosocli. Mas y bob! yn dyweyd eisoes fy mod mor debyg i chwi a phe byddem yn cfeilliaid, ac os cat; eich gwisg am danaf, nid oes nob yn Llundain a ddywed nad chwi fyddaf." Cafodd y bugail yr oil a ofynai, ac erbyn pen y tair wythnos safai mewn rhwysg niawr yn nghanol ei weision o flaen y c;1 Brenliin. "Y mae yn dda gonyf eich gweled mor brydlawn, Syr Abad," obe'r Brenhin. Yn awr, os atebwch fy nhri cwestiwn, cewch eich bywyd a chadw eich tiroedd hefyd. Yn awr, y gofyniad cyntaf, rhaid i chwi ddyweyd i'r geiniog, beth yw fy ngwertli fan yma dan fy nghoron, fy mherlau, a'm gweision o'm hamgylcli." "Fy Arglwydd, naw ceiniog ar hugain- dim ceiniog mwy na llai." Chwarddodd y Brenhin a'i weision yn uchel. "Myn esgyrn fy nhad," ebe'r brenhin, nid oeddwn yn meddwl fy mod mor lleied fy ngwerth. Sut ydych yn profi hyn, Syr Abad?" "Yr ydym yn darllen yn y Llyfr Sanct- aidd ebai y dyn i'n Hiacliawdwr gael ei werthu am ddeg ar hugain o geiniogau arian, a thybiwyf y cyfaddefa eich mawrhydi nad wyf yn inhell o'r nod wrtli ddyweyd eich bod chwi un geiniog islaw iddo ef mewn gwerth." Diflanodd chwerthin y Brenhin a gwyr y Ilys wrth yr atebiad. Yn y man gofynodd y Brenhin, Wei, Syr Abad, yr ail gwestiwn yw, rhaid i chwi ddyweyd wrthyt pa faint i'r fynyd gymer o amser i mi i farchogaeth o gwmpas y byd." Rhoddaf yr atebiad i chwi yn gywir fy Mrenhin," ebai'r bugail, Rhaid i chwi godi gyda'r haul, a gwneyd yr haul yn farch i fyned ar ei gefn, a chwi ewch o amgylch y byd mewn pedair awr ar hugain union." Ni feddyliais y gallesid ei wneyd mewn mor lleied o amser," ebe'r Brenhin, gan dori allan i chwerthin eto, a chwarddai ei weision yn galonog gydag ef. Y mae un cwestiwn e+;o i'w ateb, Syr Abad," ebe'r Brenhin, a hwnw yw, pa beth ydwyf fi yn feddwl ?" Gwnaf hyny hefyd yn hawdd, eich mawrhydi; yr wyf yn sicr eich bod yn meddwl mai Abad Canterbury sydd ger eich bron, tra nad wyf ond ei fugail tlawd, wedi dyfod yma i Lundain i ofyn maddeuant eich mawrhydi id<}o ef a minnau." Myn fy nghoron," ebe'r Brenhin, wedi iddo roddi i fyny chwerthin yr ydych yn wr ffraeth a gwnaf chwi yn Abad yn ei le." Na, na, eich mawrhydi, nid wyf fi ond bugail tlawd ac anwybodus, lieb allu darllen ac ysgrifenu, ac ni wnawn i ond Abad gwael iawn." "Wei," ebe'r Brenhin, "rhoddaf i chwi chwech swllt yr wythnos cyliyd ag y byddoch byw, am eich atebiad difrifol; ac wedi i chwi fyned adref, dywedwch wrth yr hen Abad i chwi ddwyn pardwn gyda chwi iddo oddiwrth ei Arglwydd, y Brenhin John."

Advertising