Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

1 article on this Page

GO GLYNOGWY, neu 1 Nid Clan…

News
Cite
Share

-o- deg yn barod. Mi doimla i'n 'smwythach 'y meddwl ond i chi fyn'd i'ch gwely, a mi gymra i oriad y drws i'r efa'l. Mi fedra i fyn'd y'mlaen i orphen heb help Ifan yn o fuan, a mi gaiff ynta fyn'd i orphwys am dipyn." Felly fu ac aeth dwy awr arall lieibio gyda tlirw,io'r car. Yii y cyfamser, nid oeddynt wedi clywed na gweled dim o'u tad; ac liis gallasai Meredydd lai na chanfod arwyddion o olid a phryder dwys ar wyneb- pryd ac yn llygaid ei frawd; a da y gwyddai yr aclios. Mi fedra i i-ieyd hel) help yn eitha rwan. Ifan," nieddai- ef yn garedig, a dos ditha i gysgu spel. Mi awn. ni'n dau a'r car ma i fyny i Fodeinion tua'r pump o'r glocli ma, aclios dydio ddim yn rhw drwm iawn i'w luoy fi'n y shafflia, wyddost, a tliitha'n gwthio tu 'nol. Mi fyddwn yn yn liola'n hylaw erbyn hanner awr wedi chwech i Haith. Ma goriad y drws ar y ffenest na." Ufnddhaodd Ifan ar unwaith, canys yr oedd wedi hen ddysgu y hyddai ei frawd yn arfer meddwl yr hyn a ddywedai. Aeth ar ei union i'r ty a gwelai, er ei syndod, fod ei faiii o Iiyd ar, ei tlirae(l. "Ibe'r awn i i '.i-lgwely, Ifaii," sylwai hi iiiewn atehiad i'w ofyniad, "a chitha'ch dau'n gwoithio a dy dad allan. ? Feclrwn i ddim meddwl am gau fy Ilygaid, uiiwath. A. dyma M'redydd wedi bod yn bygwth eto i'n gada'l i-ii, ,ae felly bydd hi rhw ddiwrnod, ma arna i ofn Rhw fore, mi fydd wedi slipio 'i ffwr cyn i mi godi, ac wyrach na wela i bytli mono fo wed'yn Ac ynta'n un or bechgvn elyfra fu gin fam 'rioe,(I, raii liyiiy! Bobol anwyl! rydw i bron a rhoi fyi-iy r yspryd— mi rydw i lief yd, wel di! "D.owcli, dowch, mam," ebai Ifan, gan goisio ei. chysuro.; peidiwcli a cliyiiiry(I y peth at ych calon. Ma gynoch chi lawer mwy o le i feddwl mai aros efo chi naiff M'redydd ac nid ych gada'l chi. Mi ddeydith betb felly ambell waith pan fydd o wedi cael 'i ddigio, wyddoch—a wir, ma gyno fo ddigon o achos digio'n amal iawn—ond na 'i galon o byth ada'l iddo fo fyn'd i ffwr. Meddyliwcli am foment fel mae o wedi sefyll yn gefll i ni pan 'r o'dd hi'n ddigon anodd gneyd hyny —yn rhoi 'i arian 'i hun lawer gwaith cyn hyn at gael haiarn a phetha erill i'r efal pan fydcla 'nhad yn ddigon di-daro 'nghylch hyny. Yn lle'n helpio ni byth a liefyd, meddwl am wraig a thy iddo 'i hnn y hasa hogia erill. Ydach elli'ii meddwl, 'r ol iddo fo gadw petlia wrth 'u gilydd yma, a chael tipyn o fusnes go lew i'r lie, raiff o rwan i dynu 'i waith 'i liui-il i lawr ? Clioelia i fawr, mam! Paid son gair wrtlia i am iddo edracli am wraig, Ifaii." (,,I)ai"r fam, gan dori i grionn- waith yn rhagor. "Mae o wedi cymryd ffansi at Olwen Prydderch na--geneth na lieiff hi byth safio dirna goeh iddo fo, ae a fydd yn siwr o droi 'i tlirwyn ar 'i hen fam o, mi wranta. Ac ynta a si awns mor dda gyno fo i enill Lizzie Evans, lodes neis, synwyrol, t'i tila(l, John Evans, yn cadw gimin o seiri coed ac yn gwneyd busnes mor faivr! Mi alla.'i chael hi foru nesa tae o'n treio, aclios ddeydodd Betsy'r foi-NNYii hyny wrtlia i'n ddistaw bach drosodd a throsodd. A dyna fo'n liiyn'd ar ol rhw hogen fel Olwen 11a, nad ydi lii'n meddwl rtmddim ond ymbincio beunydd a hyth- geneth 11a fydd hi'n ddim mwy o werth iddo fo na sprigyn o'r Sweet William sy'n yr ardd na—dim ond rhwbeth i'w dangos, Ifan bach, dyna'r cwbl! "Ond, mam, n-ii Niyddocli na fedar dyn ddim earn fel y myn pobol erill iddo fo garu. 'Do's neb ond Duw fedar reoli calon dyn, ai oes? Mi fasa'n well o lawer gin i tasa M'redydd yn dewis rliwun arall; ond, wecl'yii, fasnvii i bytb yn meddwl am 'i feio am 'r hyn 'dall o mo'i helpio, wyddoch. A wir, rhyngoch chi a finna, mi fydda i 'n meddwl ambell dro 'i fod o'n treio 'i ore i beidio meddwl am Olwen. Ond, wa'th un gair na chant, mam, dydi M'redydd ddim yn leicio i neb son wrtho foamy petli; a 'do's gin i. ddim ond gofyn i'r Arglwydd i'w fendithio ac i'w arwain." "Nag oes, mi wranta," ych.wanegai'r fam, yn bur bigog, achos bytli er's pan berswad- iodd Miriam Ellis di i droi at; bobl y Salvation na, yn Nghrefaelog, rwyt ti'n barod iawn i weddio. Ond, wela i monot ti hanner cystal dyn a dy frawd, pregetlia nhw failltfyc1 fynon nhw." "Am M'redydd, mam," atebai Ifan, yn garedig ei don, "gwir a ddeydsoch chi 71 ;71 rwan. Mae o'n mhell tu draw i mi mewn llawer o betha a mae o wedi gneyd mwy i mi na fedra i bytli neyd iddo fo. Ma'r Bod Mawr yn rhoi un dalent i hwna thalent arall fr llall fel y gwel o 'i Hun yn dda. Ond wiw i chi ddibrisio gweddi, mam anwyl. Wyrach na ddaw gweddi ddim ag arian i ddyn ond mae Iii'ii medrli gneyd 'r hyn ni all arian neyd. Hyny ydi, ma hi'n rhoi gallu i bobol i gadw draw oddiwrth- bechod ac i fod yn foddlon ar 'wyllys da Duw, doed a ddelo. Tasecli chi, rwan, yn gweddio arno Ef, ac yn credu yn Ei ddaioni, mi wn i o'r gore na fyddech ddim mor anesmwyth a tlirafferthus yn nghylch petlia," "Anesmwyth, wir!" sylwai'r hen wraig; "rydw i'n fy Ile ii union i fod yn an- esmwyth. Ma'n hawdd iawn gwel'd arnat ti, betli bynag, Ifan, nad oes dim byd yn dy anesmwytho. Hwyt ti'n rhoi pob ceiniog spar i bobol y Salvation na, heb ofalu sut bydd petha liefo tin yn y dyfodol. Tasa M'redydd fel ti, fasa gyno fo 'run ffyrlin gocli i roi i ti. Na 'felwcli dros y £orn-na 'folwch am ddim byd, ran liyiiy-Okyiiia fyddi di'n 'i ddeyd byth a liefyd a be sy'n dwad o'r lioll gwbwl? HYllfocl yn rliaid i dy frawd 'falu drosot ti. Mi wyddost ma fel hyn ma petlia." "Geiria'r Beibl o'dd ar ych tafod chi rwan, mam, nid 'y ngeiriau i, wyddoch. Dydyn nhw ddim yn meddwl yn bod ni i fod yn ddiog ac yn ddi-daro. 'Iiliyn ma nhw'n 'i ddysgu i bawb ydi peidio bod yn rhy bryderus a pheidio poeni yn iigliylcli, be all ddigwydd y foru, ond gneyd yn dyledswydd ore gallwn ni, a gada'l goialoii. ar 'wyllys da Duw." „ "Te, dyna- fel mae hi hefo tlii, Ifan, bob amser. Mi nai becad o d'eiria dy hun allan o beint o eiria'r Beibl, mi dy wranta di. Sut l'wyt ti'n gwbod ma'r hyn ddeydis di rwan sydd i'w feddwl wrth 'iia 'felwch dros y foru,' sgwn i ? Dy ffor di bob amser ydi pigo geiria o'r Beibl. sy heb fod yn blaeil ac yn meddwl 'n union 'r hyn 111a nhw'n 'i xldeyd; a wed'yii mi ai i roi d'esboniad. dy hun arnyn nhw. Fydd M'redydd byth yn gneyd felly; a mi fedra ddyall 'r adnod fydd gyno fO'll bur amal—'r adnod sy'n deyd fod Duw'n helpio'r bobol sy'n helpio'u lumen. Nid adnod o'r Beibl ydi hona, mam bach. Yn y llyfr brynodd M'redydd yn Nhrefaelog dro'il ol y mae'r geiria na. Geiria dyn pur ddoeth ydyn nhw, wyddoch, ond fod hwnw'n ddyn pur fydol 'r un prycl, 'dwy 'n arneu dim, tae ni'n gwbod y cwbl am dano fo. Oml, ma llawer o wir- yn y sylw, liefyd, achos ma'r Gair 'i hun yn deyd yn bud yn gydweithwyr Duw." W,el, sut roddwn i i wbod?" ymliolai'r fam, dipyn yn groes, yn ol ei liarfer. Ma'n nhw'n taro nglust i fel adnod o'r Beibl 'n union. Ond, wyt ti ddim am fyn'd i dy wely, dwad? Be haru ti? lzwyt ti'n edrach cyn wyned a clialchen. Wyt ti ddim yn iacli, Ifan ? Na, dydw i ddim yn hidio am fyn'd i 'ngwely,achos fedrwn i ddim cysgu a M'redydd Nvrtlii Iii 'n ilacld 'i hun yn 'r efal iia. Mi dro i i mewn i edrach fedra i mo'i helpio fo eto." "Wel, aros," ycliwanegai'r hen wraig, a tlieimladau mam yn yniddeffro yn ei lnynwes yn yr olwg ar wyneh llwydaidd ei mab; mi fedri gymryd llwyad ne ddwy o'r potes neis ma sy gin i i M'redydd erbyn daw o i mewn. Mi ro i sglodyn ne ddau yn tiin rwan, a fydd y potes ddim. tri mynyd a tliwmo. Mi cynesith di, machgen i. Na, fyna i ddim rwan, mam, diolcli i clii. Rydach chi'n g'redig iawn, liefyd," ebai'r llanc ieuanc ac wrth ganfod fod ton ei fam wedi tyneru gryn lawer efe a anturiodd ycliwanegu, Ga I weddio dipyn efo chi dros 'y nhad, a M'redydd, a phawb ohonom ni wyracli y bydd liyny'n fwyo gysur i chi nag ydach clii'ii 'i feddwl." "Wel, Ifan, os wyt ti'n leicio gneyd, ddeyda i ddim byd yn erbyn." Sercil fod Marged Morus mor gecrus efo Ifan gyda golwg ar ei grefydd, eto, yr oedd rliyw ymdeimlad ansylweddol ynddi fod crefydd yn rliywbeth pur "safI" i bawb. Felly, aeth hi ac yntau ar gu glinmu, a declireuodd Ifan ofyn am nawdd a throedig- aetli i'w dad afradlon ac am ddyddanwch i'r rhai oedd yn ymboeni yn ei gylcli ar yr aelwyd gartref. A phan y daetli efe i ddeisyf fod i Meredydd gael ei arwain i aros gartref a bod yn gyson i'w fam lioll ddyddian ei pliererin- (tod, torod(I Marged allan i wylo yn liidl. Wedi codi oddiar ei liniau, aeth Ifan allan i'r efail diacliefn, i ofyn i'w frawd droi i mewn i orphwys am awr neu ddwy a gadael iddo ef (Ifan) fyned yn mlaen efo springs y car. Na, Ifan, na," ebai Meredydd, yn bendant ei don, "mi orpliena i bellacli, aclios mi fedra i neyd heb help. Treia berswadio 'mam i fyn-d i'w gwely da'tli di, a dos dy liunan." Yn y cyfamser, yr oedd Marged wedi sychu ei llygaid, ae wedi dilyn Ifan i'r efail gan gario rywbeth yn ei dwylaw. Swper Meredydd oedd gailddi-tatws a cliig wedi eu gwneyd yn y pobty. Dododd y ddysgl i lawr ar y bwrdd wrth yr hwn yr arferid ffeilio petliau. "Rwan, M'redydd bach, mi elli bigo ambell damad wrtli fyn d y' mlaen efo'r job ma," ebai hi, a mi reda imia, i nol jygiad arall 0 ddwr i ti." le, guewch wir, mam," ydoedd ei ateb, "acllOs rwdw i'n bur sycliedig."