Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
11 articles on this Page
Advertising
ENAINT GV/ELLA-PAWB JONES, (Trade Mark wedi ei gofrestru.) NEU GYFAILL PAWB. Y FEDDYGINIAETH OREU rhag y Scrofula. Scurvy, Anhwyldeb y Croen, a Briwiau o bob math, Gwellha. Hen Glwyfau, Coesan Drwg. Gwellha Glwyfau ar y Pen a'r Gwddf. Gwellha Pendduon ar y wyneb. Gwellha Glwyfau y Scurvy. Gwellha Glwyfau Llosgiad Tan ac Ysgoldanu. Gwellha y Ringworm, Crafu, a'r Piles. Gwellha Lygaid Gweinion a Dyfrllyd. Gwella Eiliau Coch a CblwyfuB. Gwellha Eunyniad yn y Llygad. Gwellha Bileu ar y Llygad. Gwellha Wendid yn y Llygaid. Gwellha Lygaid Tost Piaut, &c. Esmwytha Ennyoiad {Infixmmation) mewn ychydig oriau, a symmnda y dolur yn dra buan. Ar werth tnewn llestri, ls lie, 2s 9c, a 46 a 6c yr un. PURYDD HYNOD Y GWAED. QYMMYSGEDD GLANHAOL JONES A'I GYF. a ystyrir y faddy^iniacth oreu yn yr holl fyd 1 Wro y gwaed oddiwrth bob anmhuredd, gan nad o ba achoa. Y mae yn enwug i wella torhdau allan, pen- tlduon, Ilygaid clwyfedig, ringworms, scrofula, scurvy, Piles, &c. Y mae hefyd yn enwog i wella y gyromalwet i" gewynwst. Gellir ei gymmeryd ar bob tymhor yn ddiberygl. Ar werth mewn poteli 28 3c a 4 6c yr uo, ac mewn blychau (yn cyonwys chwech cymmaint) am lis yr un. PESWCH! PESWCH!! YMALS BALSAM HOREHOUND, TOLU, '— A LINSEED JONES y goreu er gwella pob math o Beswcb, Diffyg Anadl, a Brest Caeth. Arwerth mewn poteli Is lie, 2s 2c, a 4s 6c yr un. PELENI LLYSIEUOL JONES ydynt y goreu yo y byd er gwella Diff-v g 1 reuliad, Gwynt, a Phoen yn yr Ystumog, A&echyd yr Afu, Dolur, yn y Pen, Dolur yn y Ddwyfroo, Diffyg Ar- chwaeth, Dolur yn y Cefn, Gravel, &c. Y mae miloedd wedi pu gwella gan y Peleni hyn. Ar werth mewn biychau Is 1 c, 2s 9d, a 4s 6c yr un. Yn rhad drwy y post ar dderbyaiad 15 neu 36 o stamps. GWELLTANTAU HYNOD. r 13, Milford Street, Lerpwl Ionawr lOfed, 1871. Poneddigion, -Teimlaf lawer o hyfrydwch wrth ddwyn tystiolaeth i ddirfawr effeithiolrwydd eich Balm Peswch. Y mae yn nodedig, canys darfu i un gostrel- aid fecban Iwyr wella fy ngwraig o anwyd blin, crygni, llwyr golliad ei llais. Argymhellwn ef i bawb a boen- Jdir gan yr anwyd. Yr eiddoch yn ufydd, •" J. MONCK Cross Foxes Cottage, Llanfair-Caereini n, Welshpool, Ionawr lSeg, 1873. Foneddigion,—Gyda phleser a hytrydweh yrydwyf yn 'YggT ifenu atocb ich hysbysu fod eich Peleni gwynt Kwertbfawr wedi fy ngwella yn bollol-yr oedd arnaf chwant bwyd yn fy ngwely y nosoa gyutaf ar ot eu cyrnmeryd,-ac yr oeddwn yn meddwl lawer tro wrth fyned i'm gwely na fuaswn yn codi o hono, otict yn awr yr wyf yn meddu ar ysbryd a chalon newydd fe hoffwn i'r byd wybod am danynt. Yr eiddoch, yn ddiolchgar, Meistri Jones a'i Gyf. JOHN MORGAN. CYMMYSGEDD AT Y GYMMALWST. (Jones's Gout and Rheumatic Mixture). Y mae hwn yn feddyginiaeth sicr i'r Cryd Gymnoalaa, Gout, Lumbago, Sciatica, Tic a'r Ddaunodd. Gwneler prawf o hooo.-Ar werth inewn poteli, Is lc a 4s 6e yr un. aOLOHDRWYTH JONES AT Y CRYD- G GYMALAU (Jones's Rheumatic Embrocation) yw y feddyginiaetb oreu er gwella Crydgymalau, Gout, Lumbago, Neuralgia, Ysigiadau, Chwydd- iadau vn y Cvmalau, &c. Y mae miloedd wedi ei brofi yn effeithiol. Pris Is 6c a 2s 6c y botel. 14, Sand Street, Great Howard Street. Lerpwl, 25ain Gorphenaf, 1872. Anwyl Syr,-Y mlle1n ddedw1dd genyf ddwyu tyst- loiaeth o blaid effeithiau rhyfeddol eich med^yginiaeth i'r Crydgymalau. Darfu i un Gostrelaid fy nghwbl *«llhau i, ar ol dyddiau a nosweithiau o arteithiau ^ychrynllyd. Gall onrhyw un a ddymuno gyfeirio ataf. Yr eiddoch yn gywir, DAVID THOMAS. JONES'S TIC-MIXTURE AND NER- VINE. Meddyginiaeth effeithiol yw hon at y Tic-Doloreux, Neuralgia, y Ddannodd, a phob gwyuiau yn eagyrn y pen a'r gwyneb. Y mae braidd yn anffaeledig yn ei heffeithiau gwellhaol. Gwellba y ddannodd heb dynu y dant. Prisoedd —Tic-Mixture, Is I ic a 28 9d y botel, Nervine, 74c, Is l £ c, a 2s 9c. rPRWYTH JONES ER GWELLA CYRN. ■ Y mae hwn yn feddyginiaeth effeithiol er din- ystrio cyrn ar y traed, dafadenau, ac atiechyd y croen, &c. Gwneler prawf, a cheir boddbad. Pris, 7Jc a Is 1^ y botel. Ceir y Meddyginiaetbau uchod gan bob Fferyllydd CJtnIDeradwy. Yn Gyfanwerth gaa Evans and Sons, a Raimes and ^°-> Liverpool. Neu yn uniongyrcho1 oddiwrth y Percbenogion (trwy IlnfoQ eu gwerth mewn stamps), WILLIAM JONES AND CO., Operative Chemists, 157, Gt. Howard-street, 406 LIVERPOOL. n, tiOLLOWAY'S PILLS AND OINTMENT. -Irritable Bowels. 0 he able to arrest the progress of bowel complaints p^Bt be a very desirable object nothing will acconap- this so safely and certainly as Holloway's Ointment rubbed twice a-day over the abdomen. It has an ^^antage over every other astringent, since it restraias jj 6 Purging without interfering with the stomach or th' • reaching the bowels this unguent soothes eir irritated lining and simultaneously relieves all purging, vomiting, disagreeable eructations, gives general ease, without danger of checking the 'Hrrhooa too suddenly. In dysentery tLe same treat- aided by the proper doses of Holloway's Pills, &Uay the excessive straining, stop the discharge of Hatter, and painlessly prevent both ulceration oa danger. 2 FONBEBFDI< EFFIOACT or MR CONGREVE'S REMEDY CONSUMPTION.—See the new edition (116th) of Mr or|e Thomas Csngreve's book "ON CONSUMPTION jul LUNGS, or Decline, and the Only Succees- }a that formidable disease to be Cu Ul"a^'e *n a'l stages; with addititional Cases of W aa<l Questions for patients consulting the author pT Post free from the author, Coombe Lodge, ^ain» London, for five Stamps. tvfeaS°n 80 manv are unable to take cocoa is varieties commonly sold are mixed with starch, ?iaki tP^ea rtn^ering them soluble; while really 1 thick, heavy, and indigestible. This may pr 1 y dotocted, for if cocoa thickens in the cup it ls „ 8 *"6 addition of starch. Cadbury's Cocoa Essence it is therefore three times the strength of I ftoigr^ c<>COi8) and a refreshing bffverage, like tea or ) FOR THE BLOOD IS THE LIFE." CLARKE'S WORLD FAMED BLOOD MIXTURE. Trade Mark—"Blood Mixture." THE GREAT BLOOD PURIFIER AND RESTORER For cleansing and clearing the blood from all impuri ties, canfcet be too highly recommended. r Scrofula, Scurvy, Skin Diseases, and Sores of all kinds it is a never failing and permanent cure. It Cures old Sores. Cures Ulcerated Sores on the Neck. Cures Ulcerated Sore Less, Cures Blackheads, ur Pimples on the Face- Cures Cancerous Ulcers. Cures Blood and Skin Diseases. Cures Glandular Swellings. Cures the Blood from all impure Matter, Frem whatevercause arising, s As this mixture is pleasant to the tate, and warranted free from anything injurious to the most delicate consti- tution of either sex, the Proprietor solicits sufferers to give it a trial to test its value. THOUSANDS OF TESTIMONIALS FROM ALL PARTS. Sold in Bottles 2s 6d each, and in Cases, containing six times the quantity, Its each-sufficient to effect a permanent eure in the great majority of long-standing cases-BY ALL CHEMISTS and PATENT MEDICINE VENDORS throughout the United Kingdom and the world, or sent to any address on receipt of 30 or 132 stamps by F. J. CLARKE, Chemist, High Street, Lincoln. Wholesale: All Patent Medicine Houses. AGENTS-H, G. Hughes and Son. 8, 9, and 10, Market Street, Holyhead; Hamilton and Jones, the Apothe caries' Hall, Bangor; L. J. Hughes, Chemise, &c., Bethesda. JOHN M. J. TREWEEK, MASNACHYDD COED A LLECHI, AMLWCH, LLANBROHYMEDD. A LLANGEFNI. Caria J. M. J. T. ei fasnach yn mlaen ar rr egwyddor elw bychana gwerthiant oyflym (small profit and Quick returns.) 24:-1 MONEY. PRIVATE GENTLEMAN, with surplus l\ capital, is wiLiug to make prompt advances to Gentlemen, Tradesmen, and Farmers, and others (male or female), residing in any part of England and Wales, from X10 to JE500, on note of hand. No Life Assurance or Law Costs. Fu'l particulars by return of post, by sending a stamped directed envelope, stating amount, to Mr A. BRADBURY (private house), 161, Walworth- r'1ad, London, S.E. No genuine application refused. Terms from 5 per cent. Repayments received by P.O.Q. 8536-1526-415 THE GRANULAR BROWNING." (liegistered Trade Mark.) FORMERLY known as TOMUNSON'S BROWN [1 GBAVY SALT, should be used in every household. It imparts a rich colour and superior flavour to rossted meats of every description, to chicken and game, gravies, soups, beef tea, &c., only requiring a little boiling water added to a few granules to at once produce a gravy. Sold in bottles at la and 2s 6r3, by the sole manufac- turers, TOMLINSON, HAYWARD and BISHOP, LINCOLN and Chemists, Grocers, and Italian Warehousemen everywhere. NE Box of CLARKE'S B 41 Pills k warranted to cure all diischarges from the Urinary O gttx, in either sex, acquired or constitutional, Gravel mi d ¡.;¡ius in the Back.-Sold in boxes, 6tI 6d each, BY ail Chemist* anrl faitent medicine Vendors or sent to any address for 60 stamps by the Maker, J. J. CUBitS, Consulting Chemist, Hia;h Street, Lincoln.—Wholesale Agents, BARCLAT and SONS, London, and all the Whole. A ilo Houses. Agent-II. G. Hughes and Son, 8, 9 and 10, Market Street, Holyhead. rpWfiLVE CARTES de VISITE, 28 8d J Six IS 8d. Carte enlarged to 10 inches, gs Cabinet, 21. Send carte with stamps. Perfect eepies and original returned free* London Photo-Graphic Co., 304, Regent Street, op posite the Polytechnic, and 1, Norfolk Terrace, Bays* water W. F. S. D. PHILLIPS, Manager. NERVOUS and PHYSICAL DELILITY, C Resulting from errors or any other cause, not at treatea by QuPocks with mineral poisons and coloured water, but effectually cured by a novel and highly suc- cessful mode of treatment, discovered by the advertiser who after a many years of extreme suffering was com- pletely restored to sound health. Prompted by feelings of humanity, he thus make* known means by which every sufferer is enabled to care himself perfectly and at the least possible cost, without having recourse to advertising empirics or their vaunted nostrums- He will be happy to forward the particulars to any sufferor on receipts of a stamped and directed envelope —address >lr J. T- SKWBLII, 7, Mus^rave Crescent, Ful- ham, London. 1468 TO THE CLERGY, PUBLIC SPEAKERS SINGERS, &e. 4 RE you troubled with Hoarseness, HUB- kiness, Weakness of the Voice, or any other de- ficiency in the vocal or respiratory organs for Public Speaking, or Reading, or Smging, &?.? Try JONKS TREMADOC) AROMATIC VOICE GLOBULES, and on will be relieved at once. Sold in Boxes at Is 14d and 28 9d. May be had of all Chemists, and from the Cambriau Pill Depot Tremadoc. VALUABLE DISCOVERT FOB THE HAIR.-If your hair is turning grey or white, or falling off, use The Kexi- can Hair Renewer," for it will positively restore in every cane Grey or Whiie hair to its original colour, without leaving the disagreeable smell of most Restorers. makes the hair charmingly beautiful, as we as pro- moting the growth of the hair on bald spots where the glands are not decayed. Ask your Chemist for II THm MEXICAN HAIR RKNEWKR," prepared by HENRY C. UAL- LUP, 493 Oxford Street, London, and sold by Obemists aud Perfumers everywhere at 3s 6d per bottle. MAGNETIC APPLIANCES.—Many of the Pain^l and intricate disorders are known to yield to the gent e vitalising affluences of magnetism, and several cases of spinal derangement, liver, kidney, heart, lung, and chest affections have been cured by the use of lJarlow s magnetine appliances, which are recommended by ^any gentlemen of emin«nce in the medical profession. Mag- netine is the only eriginalmodern invention in curative magnetism. Pamphlets post free.-Darlowand Co., 413, West Strand, London. 7718 Rupture, and by this term we include all kinds of Viseral Protrusions, &c., is unhappily so common a. malady amongst us, that we need no apology to otter, whilst inviting the best attention of our readers to an announcement they will find elsewhere in our paper, re. ferable to Mr White's Moc-Main Patent Lever Truos, This instrument has secured a most extended celeontyf in consequence of its possessing three singularly important qualifications vis., skill and ingenuity in construction ease and comfort in wear; and most remarkably economy in price. It is also exceedingly ample ia its devisement and arrangement, consisting merely of an India Rubber Pad, stuffed with Moc-Main, with a arvall lever spring, acted on by a silken bandage. The good this truss his already performed, and is effecting^ is, we know, quite astonishing.
.MARWOLAETH CHWILFRYN MON.
MARWOLAETH CHWILFRYN MON. Wylaw'n drist a chalon drom-a wna Mon, Kin mab a gollasom Ond, er elwyfau saethau siom, Anwylo'i lwch a wnelom. Aberllefeqi. TREBOR MAWDDWY.
.--GAUAF-WISG Y SIABOD.
GAUAF-WISG Y SIABOD. Y mynydd fry & manod-ereswyn A drwsiodd y Duwdod Rhoes shawl wen o risial 6d Ar syber wddw'r Siabod. CYPPDY.
EKGLYN,
EKGLYN, A gyfansoddwyd wrth edrych ar agerlong. Cynhyrfa, gyra mewn gwg-heb baHdod I belider anam'wg Sylwaf ar echrys olwg Tonau m6r mewn t&n a mwg. OWAIN ARFON.
YR ANNUWIOL YN MARW.
YR ANNUWIOL YN MARW. Hohgian mae yn nwylaw angau,—uwchben Yr crcb bwll mewn gwallau; HWlI a geir yn awr yn gwau, A phlymir ef i'r fflamau. Llangefni HUGH J ONBS.
Y RHAIADR.
Y RHAIADR. Y rhaiadr, rhaiadr, rhuo—a wna hwa Ar ei hynt, a gwylltio; Mown mawredd mae'n ymwrio,— Swn ei frys wana y fro. 0 arawydol ddwfr sydyn,—ya orfawr Ei derfysg mae'n diagyn Seiniau Duw i eynu dyn Fwrir yn mhob diferyn Yn ei urddas daw'n fawrddwr-ya droeliog, A dryllia mewn cynhwr'; Fe ddaw i bwn bob cryf ddwr I wneud undeb mewn dwndwr. L'anrwst. ELffIf.
LLINELLAU
LLINELLAU Ar farwolkerth y Parch. Daniel Evans, Ffosyffin, Cered- igien, gweinidog. talentog a phoblogaidd gyda'r Trefuyddiou Cal^aidd. Gollyngdod o drallodion-o wendid A phob blinder calon, 0 gyni gadd, ae union Farn goraedd ryfedd yr 1ô". Llonyddwch i'w lwch, ni ddaw i wlad-hedd Unrbyw been i deimlad Ei oer fron,—aawy bfer i frftd Ambaru ei gymmeriad. Gelyn ui ddichon yno—ei fynwes A difeawad glwyfo Rhag gogan, graian a gro Ei fedd ay'n noddfa iddo. T gwyn. PARCH I'W GOF.
Y DADGYSSYLLTWYR.
Y DADGYSSYLLTWYR. Cyflwynedig i AUtud Eifion. Heddyw y mae Jackyddiseth-yu ei feri Myn brawf o'i bodolaetb Mawr yw'r cwyn—ymyrwyr caetb, Yn dilyo Inffideliaeth. Addunant gwnant ddaioni—i Seion, Ond, ysywaetb, gwegi Yw eu hiaithdymchwslent hi Yu y fan i'w sylfeini. Gyru dan wraidd y storon,a darnio Y deyrnas yn yfflon, Gwneud br&d yr off.1iriadoB- Am rwygo teml mae'r ggd hon. Bleiddiaid, nid defaid dofion,-yw'r cnafiaid Er eu cnyfiau llyfnion Plant Cromwel, tawel eu tAo,— O'r anwyl—" pererinion!" Trawsfynydd. T. AB IBUÁN.
. SIOMEDIG YDYW SERCH.
SIOMEDIG YDYW SERCH. Gorphwyswcb, genllysg oer A thaw, fferedig wynt! Ewch i'ch cuddgelloedd pell, Nac oedwch ar eich hynt Llonydda dithau, galon brudd, Yn nghyda'th fyrdd gofidiau cudd. Mi gerais Arthur Wyn, Ond gau a ffals oedd ef, A'm creulon adael wnaeth Yn unig dan y Bef Gadawodd ei dwylledjg feroh Daa leni tywyll dunos erch. 'Rwy'n cofio'r gusan win Ges gauddo gynta' 'rioed ,'Rwy'o cofio'r ammod drolD A luniwyd yn y coed Nis gwyddai'vghalon i 'r pryd hya Am ddim ond serch ac Arthur Wyn. 'Freuddwydiais i erioed Fod modd i gariad pur Byth droi yn nghalon merch Yn waddod wermod sur; Mi dybiwn i fod serch pryd bya Yn bur fel deigryn Arthur Wyn. Alltudiwyd fi mewn gwarth Dros drothwy ty fy nhad, Yn nghyda'm baban cu, I ganol byd a'i frAd j Ond 0 dylasai Arthur Wyn GusRRum dagrau y pryd byn. 0 buna, blentyn bach, Ar fynwes oer dy fam Er maint fy ing a'm cur, Mi'th gadwaf rhag pob cam Mae'th wyneb hardd a'th dalcen gwyn Yn ddelw o'th dad, fy Arthur Wyn. Ymwaaga at dy fam Y mae'r fferedig chw& Yn rhewi gwaed dy frou A'i hanadl oer o i& Toredig galon oer dy fam Sy'n eiddo i ti, fy mab dinam. 'Does ond gweddillion serch Yn aros yn fy mron, Yspeiiiodd Arthur Wyn Holl dAn y fynwes hon Nid yw fy nghalon, drum ferch, ODd liudw oer siomelig serch Chwareuodd ef yn hir Ar danoaa'r galon hon, Ond mae'r llinyuau'n awr Yu fud o dan fy mron o t na f'ti hysedd Arthur Wyn, Yo deffi-Q a! a w etto ar y llinynau by a Ond 0 S fy ugadd wuaeth 1 frwydro A siomiant du, x Acni ddaw byth yn ol I wel'd ei blttotyh eu Fy Nuw ai dyma'r cwlwm tyn A wnaethum gydag Arthur Wyn ? Derfygglyd fynwes, taw! Cel gysgu yn y man 0 gyrbaedd byd a'i boen Yh mynwent oer y llan Ac 0 fy maban bach dinam, [fam. Cei dithau wely esmwytb, yn amdo gWyn dy Pan fyddo'm henaid tlawd Ar fin tragwyddol fyd, A phawb mewn braw yn ffoi, Gaa droi eu cefnau i gyd, O na f'ai dwylaw Arthur Wyn [gwyn Yn aychu barug angeu oddiar fy ngruddiau Llannannan. ELLDSTRN.
Y DEHEUDIR.
Y DEHEUDIR. (ODDIWRTH BIN GOHEBYDD.) Y mae Rhyddfrydwyr sir Aberteifi mewn penbleth a dyrysweh. Y maent yn metbu yn lan loew a chymmodi eu hun- ain a'u gorchfygiad yn 1874; pan anfon- wyd Mr Mathew Richards i'w le ei hun i reoleiddioei weithfeydd alcan ar lan Tawe. Er yr amser hwnw, y mae agwedd wywilyd ar yr achos yn y sir, ond yn awr y mae gobaith am adfywiad. Yr wythnos ddiweddaf, galwyd cyfarfod, trwy gylch- lythyrau, o holl flaenoriaid y blaid, er ffurfio mesurau i adennill y maes. Cyn- naliwyd y eyfarfod dan sylw yn nhref Geidwadol Llanbedr. Nid yw y oyhoedJ wedi cael y fraint o ddarllen hanes yr byn a gymmerodd le, ond efallai y cawn ragor o'r manylion gan fy hen gyfaill pen-uche!, doeth a difyr, Twr y Dderi. Y mae yn debyg iddynt benderfynu dwyn allan wrthwynebydd i Mr T. E. Lloyd y lecsiwn nesaf a ddaw, a dyn a *yr pa bryd y cymmer byiky le nid eee dim ar- goelion yn avr, ond y mae ein cyfeillion Rhyddfrydol yn penderfynu deehreu yn ddigon eynnar. Yr aderyti boreuaf sydd yn dal yr abwydyn genwair cyntaf. Y mae Mr Davies, yr A.S. dros fwrdeisdrefi y Bir, yn sicr yn ei feddwl ei hnn y bydd iddynt ennill y tro nesaf. Clywsom yr un bro- phwyduliaeth yn 1874, ond ni chafodd ei chyflawni ddim mwy nag eiddo pro- phwydi'r llwyni o flaen Ahab gynt. Nid oes dim un dadl nad yw Mr Davies yn gwybod am wneud rheilffyrdd ond y mae yn amhens gemyf a ydyw efe yn gwybod yn mlaen lIaw beth wnaiff etholwyr y sir pan elwir arnynt i roddi eu pleidleisiau y tro nesaf. Dywedir fod Mr Lloyd wedi rhoddi boddlonrwydd i'r etholwyr, oddi- gerth ei wrthwynebwyr politicaidd. Wrth reswm, y maent hwy yn annghymmodol. Ysbryd CAS yw yr ysbryd pleidiol yma; fel y mae gwaethaf, y mae llawer gormod o hono yn ein hoes ni yn gr«fjaidol, gwladol, a chymdeithasol. Y mae fel yr Upas gwenwynig yn Uadd pob peth o'i amgylch. Wrth reswm, y mae gan bob dyn hawl i bleidio ei egwyddorion yn deg a rhesymol heb fyned i eithafion. Y mae eisieu llai o'n dynion ni, ein sect ixi, ein plaid ni,—y NI i fyny ac i waered; ed- rychir ar bobpeth trwy spectol plaid. Gan fod y Rbyddfiydwyr wedi taflu y faneg i lawr, y mae yn ddyledswydd ar-i benig ar y Ceiiwadwyr i fod yn effro, a goleuo y werin ar byngciau gwleidyddol. j Nid ar amser cyffrous y lecsiwn y dylid gwneud hyn. Sir amaethyddol yw sir Aberteifi; o ganlyniad, dylai ei chyn- nrychiolydd gymmeryd dyddordeb yn ei lies a'i llwyddiant. Nid achos i mi ddy- wedyd pa un o'r pleidiau politicaidd yw cyfeillion y flfermwyr. Cawsant ddigon o brawf beth wnaeth y Rhyddfrydwyr, ar ol eu holl addewidion teg yn 1868, ac y mae y mesuran a basiwyd er pan mae y Wein- yddiaeth bresennol mewn bod yn profi pwy yw cyfeillion y gweithwyr, y glowyr, y mwnwyr, &c. Pentref byehan, dinod, a mynyddig Ystradmeurig oedd nawddle dysgeidiaeth yn Nghymru, fel yr oedd y diweddar Barch. Edward Jones, Aberystwyth, yn dyweud Athen y Deheubarth, lie y cafodd prif ddysgedigion Cymru eu ha- ddysgu. Yno y cafodd yr anffodus Ieuan Brydydd Hir, y bardd, yr hynaf. iaethydd, a'r ysgolhaig clasurol, ei addysgu. Druan o Ieuan anffodus; nid oes neb a vVyr am fan fechan ei fedd yn mynwent Lledrod. Yma hefyd y bu Dafydd Ionawr,y bardd per, yn cael ei addysgu, a lluoedd ereill, yn neillduol y diweddar Archddiacon Williams. Buasai yn hyfrydwch genyf gael eistedd wrth draed yr enwogion a addysgwyd yn Ystradmeurig am un wythnos. Gelwir y lie hwn yn Yspytty Ystradmeurig. Yr oedd hen fynachod Ystrad Fflur, er eu holl ffaeledd, yn ddynion hyiiod yn eu hoes. Yr oeddynt yn mhell mewn Ilawer ystyr o'n blaen ni yn yr oes uchelfreintiog hon. Sefydiodd y mynachod amryw ys- pyttai (hospitals) yn yr ardal. Yr oedd hawl gan bob teithiwr i droi i fewn i'r ys- pyttai i gael bwyd a Hetty am ddim, ond pwy sydd yn gwneud hyn yn awr ? Yr oedd oratory neu gapel yn perthyn i bob an hefyd. Y mae tair eglwys yn yr ardal- eedd hyn-Yspytty Cynfyn, Yspytty Ys- twyth, ac Yspytty Ystradmeurig. Eglwys fechan a dinod yw eglwys Ystradmeurig, bollol annheilwng o'r lie, ac nid oedd cyfldg yr offeiriad ond y peth nesaf i ddim. Y mae yr eg:ys yn awr yn adfeiliedig, ac appelir yn fuan at yr hen ysgelheigion i gael ari&n er ei hadfer. Gobeithiaf y -x. llwydu^nfc i g ligon o arian. Ysgrifen- odd Rheithor Cahtellnedd a'r Proffeswr Hughea i!r papuian yn ^diweddar w ei. yd I sefyllfa hi a'r ysgoMy. Sylfaenydd yr ysgol hon oedd Edward Risiart, brodor o'r pentref, mab i ddilledydd a thafarnwr y penrif. Yr oedd ganddynt hefyd fab o'r enw Abraham, yr hwn a anfonwyd i Goleg yr lesu, ac yn yt()d y gwyliau yr oedd yn arfer cadw ysgo] ya eglwys. Yr oedd Ed- ward yn un o'i p mtheigion, ond yegolor lied ddifater oedd yr oedd yn hoffach o'r bel a'r bar na'i lyfrau. Collodd ei frawd ei fywyd trwy syrthio o ben Craig y Clo- menod yn nhywyllwch y nos. Bu hyn yn foddion i ddihuno lidward anfonwyd ef i Ysgol Rammadegol Caerfyrddin, ac oddiyno at offeiriad yn Llanarth. Gwnaeth gyo^ydd cyflym m« wn dysgeidiaeth ac yn 1774, sefydlodd Jggol- yn Ystradmeurij i addysgu 82 o blant y plwyf yn rhåd ac unol ag athrawiaethau Eglwys Loegr, a gwaddolodd hi ag amryw ffermvdd. Ar un achlysur dangasodd hunan-ymwadiad rhyfedd. Pan ddaliodd y plant ef mewn gwybodaeth, dywtdodd nas gallai fyued yn mlaen heb addysgu ei hun. Torodd yr ysgol i fyny, ac astudiodd am ddwy flynedd yn yr egiwyr. heb un cydymaith ond Ieuan Brydydd Hir. Yr oeddynt yu arfer dechreu eu gwaith trwy weddi am bedwar o'r gloch y boreu, haf a gauaf. Pan ail sgorodd ei ysgol, llanWyd hi ya fuau, Tn 1759, sefydiodd lyfrgell. U11- wyd Ysgol Waddoledig Lledrod a hi. Gadawodd ei holl eiddo a'i lyfrgell, 700 0 gyfrolau, i'r ysgol, ond y maent wedi myned ar ddifancoll. Yn amser ei olyn- ydd gwaharddwvd cadw ysgol yn yr eg- lwys, ac adeiladwyd ysgoldy Gothaidd trwy danvKgrifiadau. Wrth gloddio er ei sylfaenn, darganfyddwyd nifer anfetth 0 esgyrn dynol, eiddo, efallai, y milwyr a syrthiasant yn ngwarehaead y castell. Yr oedd Mr Richards yn fardd enwog. Treuliai lawer o'i amser ar ben y mynydd gerllaw, yn ngwmni yr awen, o ba un yr oedd golygfa ardderchog o fynyddau ban, dyffrynoedd a mor. Nid oes dim cyffelyb ya yr iaith i'w fugeilgerddi penigamp,-y maent yn efelychiad o weithiau yr ben feirdd Groegaidd a Rhufeinaidd, yn neill- duol Theocritus a Virgil. Cyhoeddwyd ei waith mewn llyfr bychan dan yr enw "Tr Eos," yn nghyda rhagymadrodd ac ad- olygiad ar ei atbrylith a'i arddnll gan y Parch. David Dafies, Castell Hywel, awd- wr Telyn Dewi," a ehyfieithydd digaro Gray's Elegy." Yr oedd yr hen bobl yn gallu adrodd y bugeilgerddi ar dafod- leferydd, ond nid llawer sydd yn gwybod dim am Edward Risiart na'i fugeilgerddi yn awr. Yn 1848i ar gais yr ysgrifenydd, dygodd. William Spurrell, Caerfyrddiu, argraffiad newydd allan. Y mae ei gan a'i atteb i Bontrhydfendigaid yn un ddifyr i'r pen. Ba Edward Risiart am flynydd- oedd yn ddarostyngedig i'r chryf poenut 94 y gareg," a- dywedir iddo farw heb neb gerllaw. Cyfeiria at ei nnigedd :— Fy nydd sydd yn nyddu yo fanol i fyny, A'r nes sydd yo aesu i roi n isel fy mben, Nid oes neb pun glafycbwi' glyw f'ochaia." Yr oedd yn ddyn glandeg, yn llawn bywyd, arabedd, a difyrweh. Yr oedd yn cael derbyniad caredig yu mbalasau bon- eddigion, megys John Lloyd, Ysw., Ffosy- bleiddiaid; Risiart Stedman, Ysw., Ystrad Fflur; Thomas Hughes, Hendrefelen; Nanteos, a'r Trawsgoed. Yr oedd Mr Scawen Llwyd, Maesbangor, enaid pob cwmpeini, yn digwydd bod yn fonachJoj yn amser Mr Stedman, ac yn isel yebryd. Cyfansoddodd Mr Risiart ei feddaTgr&ff mx gais y cwmpeini. :tl'f F'ax I'm gone and laid upon my back, '-11 "1£. Grim death has cool'd my temper in a crack f No obtain lea«e of life we, mortals, hold ;1/ Death in all shaper attacks the young and old!' Claddwyd Edward Risiart yn Ystrad- meurig, ac yn mhen gorllewinol yr eglwys y mae gwyddfaen, a cherfiad Lladinaidd ami, er cof am dano. Er na chodwYÙtUJi cofadail iddo yn ei bentref genedigol, eod- odd ef gofadail a saif tra bydd i'r Jlfon Teifi ymddolenu ar ei gyrfa trwy y dyffryn islaw i'r weilgi. Y mae yn flin genyf weled nad oes cymmaint a maen uwchbea bedd yr hynaws a'r earedig Barch. Lewis Evans, prif atbraw Ylgol Ystradmeurig. Nid yw ei gof yn teilyntu hynk CRAIG Y FOELALLT*
Advertising
ADVICE TO MOTHEKS !—Are yi-u umkea in your rest by a sick child stiffriii,- with the pjia of cutting teeth 'I Go at once to a ubemit't and get A bottle of MRS WINS; LOW'S SOOTHING STRNJ». It will ROIIERC the lhor sufferer immediately. It is ierfec,ilv itild plea8.Al]t t,, taste, it produces natural, q.iiet sleep, by MIIETTRG the child front pain-, ar!(t i i<ttle cherub awakes as bright as a button." It sx.fcn-g the eiild, it softens the gums, aliajs all pniL-. ,elitves wiu i, regulates the bowels, and is the lestkoown lemedy for dysentery and diairboea whether arising tr;m 'o.tUi„K Jr otii-r causes. Mrs Wioslow's boothr g Sy.up is by Medicine dealers everywhere at la I'd per t«lttl«. Manufactured in New York, and at 493 Oxford Street, London. FLORILINE !-FOR Tllb TKKTH AJSD BEEATH.—A few drops of the liquid Flonliue sprinkled on a wet tootn-bruBh produces a pleaa^ut bther,which thoreughlv cleanses the teeth fr,.m all parasites or impu.itie. uardens the gums, prevents .tartar, stops decay, gives t«i the teeth a peculiar -white lIad a delightfoi fragrauce to tbe breath, it removes all unpleasant in!r from drc-tyed ieev.tj or tobacco snoka. Ihe Fragrant Fioriiue." b-ing enmposed in part Honey and sweet herft,, i. delicious to the tiote,, and the greatest toilet discovery ot tile age. Price 2" 61 of all Chemists and Perfumer. Prepared by Henry Ch GAITLICP, T-93, OXFORD L IBDOO <■' '^wiiq cr. r: .1:"