Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
YR EGLWYS YN AMLWCH.
YR EGLWYS YN AMLWCH. FONIDDIGION,—A fyddwch chwi mor garedig a gadael i mi gael gwybod, tnry gyfrwng y Llais, a oes gwirionedd yn yr adroddiad fod ficer Amlwch yn bwriadu adeiladu eglwys yn mhentref prydferth Bofthllechog, ger Amlwch, pa le sydd yn awr yn codi i enwogrwydd mawr fel water- ing place i ddyeithriaid. Mae yn ddiam- heu genyf, os yw y boneddwr gweithgar ac ymdrechgar hwn yn gweled yr angen- rkeidrwydd o hyny, y bydd iddo, fel arfer- ol, afael yn y gwaith o ddifrif, a dyfalbar- hau irwy bob anhawsderau a ddichon ei gyfariod, nes cyrhaedd ei amcan. Hyd- erwn os bydd hyn yn cymeryd lie, y bydd iddo gael pob cefnogaeth gan drigolion y dref a'r gymmydogaeth yn gyffredinol. Clywaia fod achwyniad mawr yn cael ei _end yn y dref grybwylledig -an yr Ymneillduwyr o achos fod nifer lu sog o'u haelodau yn mynychu yr eglwys. Da genyf ddeall fod y bobl yn d'od o gamsyn- iatd eu ffordd i'r iawn. Mae hyn yn brawf •glur eu bod wedi llwyr flino argrwydro o gorlan y Bugail Mawr. Mae yn hyfryd- wch o'r mwyaf genyf eu gweled yn dychwelyd adref yn edifeiriol, fel y mab afradlon gynt. Mae arwyddiou fel hyn) sydd yn cymmeryd lie mor fynych mewn gwahanol ranau o'r byd. yn lleiaru yn gtoew rhagfarnllyd a chul- ftddwl yr Eglwys, fod yr amser brou a jwawrio pryd bydd ein HlU Fam ogon- eddias wedi d'od i fyny yn hollol o n •; lal wch erledigaeth yn fuddugoliaethus ar d boll elynion, yu hardd yr olwg, "Y11 ymdaifch yn amlder ei grym." SIR FON.
RHOSLLANERCHRUGOG A'R ARDRETH.
RHOSLLANERCHRUGOG A'R ARDRETH. FONEDDIGION,—Yn un o'ch colomau yn nechreu Rhagfyr diweddaf, ymddangosodd cyhuddiad o dan y penawd "Ymddygiad Grefyddc,l," sef fod ardsl Poniey ya aelod crefyddol mor hot! o'r Beibl fel yr aeth i dy tenant iddo a chymmeryd y Beibl Teuluaidd yn lie yr ardreth. Yr oedd yn bur dda genyf weled y eyhuddiad, ac hefyd yr wyf yn dra diolcbgari cliwith- au am roi lie i mi amddiffyn ar y gwir- ionedd. Yn'Tstod yr baf. diweddaf, aeth ardal PonJkey yn dlawd, trwy i'r glowyr syrthio allan yn nghylch cyflog. 8ym. mudadd rhai i bob parth er mwyn cael l&niaeth,- a gadael i'w teuluoedd fyw fely gallent, rhai yn cael; bwyd o'r maeldai ar iool ac exeill ya cael eu nacau. Ond gwn am un gwr erefyddol a cball a fu mor garedig a gadael i'w wraig gario bwyd i wraig tenant iddo a'i dau blentyn o'r siop lie yr oe4dynt yn delio. Cariodd yn mlaen fdlly am'bsth amser. Y canlyniad fu gadael deuddeg swllt a naw a dimeu heb on tala. Gorfa i'r meistr tir sefyll hyn, a ehyda hyny, nid ymdrechent dalu dim fheat. Gadaiwsaniiddo fyned yn chwe' swllt ar hugain, ac nid hyny yn unig, Widbenthyciasant dri swllt. Felly yr oeddy idyled yn fawr. Penderfynodd y landlord, gydag awdurdod i'w cael nhw jtllan o'r ty, rhag i'r ddyled fyned yn fwy. Wrth gyflwyno y rhybudd iddynt cynnyg- fcjdd y tenant y Beibl Tenluaidd i gael gwastadhau yr. holl ddyled, a ehan nad gobaith i gael arian, gwell cedd eymmeryd cynnygiad y tenant. Ond erbyn i'r dirgelwch ddyfod allan,yr oedd eisieu ehwe' swllt i'w gael, a myned i'w gyrchu. Ammododd y landlord a'r tenant i fyned i'w gyrchu", ac wedi cerdded agos i bum' milldir, yr oedd y Beibl wedi ei wystlo, a a naw swllt arno. Yn awr, dyma i chwi ddisgrifiad trwsgl o'r byn sydd yn cael •i-alw "Ymddygiad Crefyddol." Hyderaf y byddi holl dderbynwyr LlaÙ; y Wiad Hfmud sylw o'r awgrymiad uchod, ac y gwyliant yn fawr rhag cael rbai o'r fath i fyw i'w ai. UN YN HOFFI GONESTRWYDD.
Advertising
IACBAD O ASTHMA AB OL PEDAIR BLTNEDD AR DDEG BRWY WAFPRENAU PCLMONAIDD DB. LOCOCK.—Oddi- wrtb Mr Eckersl«?y, West Houghton, gyda Mr T. Vvralls, Market place, Hindley —" Y mae fy Dgwraig yn bre- onol yo. pUucysgu YD eemwyth drwy y pos, heb gael eiblinogau beewch na diffyg anadl, serch iddi fod am bedair blynedd yn analluog i gysgu ond ychydig iawn. T mae yn awr ye well nag y bu yn ystod y pedair- Myinedd-tfr-ddeg diweddaf."—Ehoddant ryddhld union- gyrobol odfliwrth y clarfadedigneth, pesweb, aDwyd, crydcymalau, a phob poenati gteuol. Y maent yn ddy- touftol Tp arahwaetb. Ar werth g^O holl Fferyllwyr 1* 9c, y blychaid. ?
LLYTHYR GOHEBYDD GWIBIOL 1…
LLYTHYR GOHEBYDD GWIBIOL Y DE. DADL BOLITICAIDD.- Nisgall un ty sydd wedi ymranu sefyll, ac nis gall Radical- iaeth sefyll. Ymollyngodd Radicaliaeth pan ymddiswyddodd Mr Gladstone, "Wil- liam y Bobl," fel yr oedd yn cael ei alw, ac y mae yn awr wedi ymranu i wahanol ganghenau. Digwyddais fod mewn ardal yn ddiweddar, lie y mae politiciaeth yu cael ei thrafod a'i thrin yn ami. Ychydig ddyddiau yn ol cymmerodd y ddadl a gan- lyn Ie Beynon Jones. Y mae y Toriaid, fel arfer, yn gormesu ar y bobl; darfu iddynt ormesu yn 1868, ac y mae un o honynt, sef Howel Gwyn, yn ymgeisydd Toriaidd dros sir Frycheiniog, yn trei ei ddeiliaid allan o'u ffermydd am bleidleisio yn unol 4'u cydwybodau yn y lecsiwn ddiweddaf. William Harri. Cydwybodau, yn wir Yr oeddwn i yn credu wrth ddttrllen am gelwyddau pobl sir Frycheiniog, nad oedd ganddynt un gydwybod o gwbl, onide buasai eu cydwybodau yn eu gwahardd i dwyllo Mr Howel Gwyn,—addaw pleid- laisio drosto yn ddifrifol, a thori eu hadd- unedau yn ddigywilydd ar ddiwrnod y poll. Dafydd Tomos Sion, gwleidyddwr bol y clawdd. Nid oes dim niwed dywedyd anwiredd yn amser leesiwn, yn enwedig wrth y Toriaid. Sion Siams. Ymswyn y dyn, a oes arnat ti ddim cywil/dd ? Dim drwg mewn dywedyd celwjdd, ai e ? Athraw- iaeth newydd YWholl a ddysgwyd i ethol- Wyr sir Frycheiniog, gan ddynion a ddy- lasent wybod yn well. Nid oes un dyn mor ddigymmeriad a'r dyn anwireddus, y mae yn salach na gwerth sylwi arno. Dywedir i ddeiliaid Mr Howel Gwyn droi yn fradwrus yn ei erbyn. Pa ymddiried a allasai Mr Gwyn roddi mewn dynion o'r fath ? Nid oes un ffermwr, masnachydd, na dim arall a wnai gadw gwas neu for- wyn neu weithiwr yn ei dy, pan nad oedd ganddo un ymddiried ynddo. Beth dill gwr gonest ond ei air ? William Morgan. Rhydd i bob barn ei llafar, fel y byddai modryb Catrin o'r Glyn yn dywedyd pan oedd Sion yn ei dondio am fod mor glebrog. A marn i yw, "Serve them right;" paham na iuasentj yn dywedyd yn blaen na fuaaant yn pleidio drosto, yn lie chwareu y non ddwybig dan gysgod y balot. Beynen Jones. Dylai pob dyn gael rbyddid i bleidleisio fel y myn, heb i'w feistr tir ymyraeth Ag ef; ai meistr tir yw ceidwad cydwybodau pobl ? y mae yr am-1 ser hwnw wedi myned heibio. Siencyn Jones. Y mae yn 11awn cystal j genyf fi fod fy nghydwybodyn ngbad- wraeth y meistr tir, a'r pregethwrS politic- aidd yma; fynychaf, mae y meistri yn fwy anrhydeddus piniodd llawer o etholwyr sir Frycheiniog eu cydwybodau wrth lewys eu harweinwyr yn yr etholiad diweddaf; gallesid meddwl nad oedd ganddyat un opiniwn eu hunain. Dafydd Llwyd. Hen durncdat yt ti, Siencyn; troaist efo'r Toriaid, a thrwy hyny bradychaist dy egwyddorion cref- yddol. Siencyn Jones. Nid oes dim a fyno crefydd a lecsiwn; pwngc arall yw politic- iaeth. Pe buasem ni yn cymmysgu llai o grefydd a pholiticiiethi buasai gwell a g- wedd arnom. Rhys Jones. Clywch, clywch. Yr wyt ti yn llygad dy le, Siencyn; tyna Wily g6f yn treulio ei amser i laborlulio efo politics, ac yn esgeuluso ei waith, a'i wraig a'i blant fel bwganod brain. Beynon Jones. Y cwe&tiwn yw, a oes hawl gan feistr tiri droi ei ddeiliaid allan o'n ffermydd os na fyddant yn cydweled ag ef. Jones, o'r Plas. Oes, yn ddiamheu, y mae hawl gan feistr tir i ddewis ei ddeil-- iaid fel yr ydych chwithau yn dewis gwas neu forwyn, ac yr wyf yn dal fod gan Mr Gwv. berffaith hawl i ardrethu ei dir i'r sawl a welo fod yn dda, heb gael eialw yn ormeswr. Y mae y Toriaid yn well meis- tri tireedd na'r Rhyddfrydwyr; tyma fi yn rhoddi hèr i chwi wadu hyn. Yr oedd Mr Gwyn yn un o'r tirfeddianwyr goreu yn Nghymru; nid oedd dim annghydfod yn bod cyn i ereill wthio i fewn. Yr oedd ymddygiad bawaidd dauwynebog y terwyr 0 addunedau hyn yn ddigon i sure teimlad unrhyw ddyn. Natur ddynol yw natur ddynol wedi y cwbl. Beynon Jones. Beth mae y Toriaid yma wedi wneud dros y wlad? dim ond gormesu a gosod eutraed ar ein gyddfan. Jones o'r Plas. Yn araf deg, fy machgen i. Addawodd y Rhyddfrydwyr lawer o beth au yn amser lecsiwn fawr 1888, ond ni wnaothaut gyflawni eu haddewidion ond mae y Weinyddia-eth Geidwadol wedi pasio mesurau- defnyddiol i bawb, yn neiliduol i'r gweithwyi. Y mae gweithred- oedd yn llefaru yn uwch na geiriau. Gallasai Gweinyddiaeth Mr Gladstone ddwyn y mesurau hyn i fewn, a'u pasio pan oedd ganddynt ddigon o allu wrth eu cefnau, ond ni wnaethant ddim; ac mae y wlitdwriaeth yn gwybod hyn; y mae yr ethpliadau sydd yn cymmeryd Ue yn barhaus yn profi fod yW einyddiaeth 1 Geidwadol yn boddloni y wlad; ac yr wyf yn barnu y bydd yn rhaid i'r blaid Rydd-1 frydol, yr h011 syddyn llawn holltau, aros allan yn yr oerfel am amser, oddigerth | i ryw anffawd gymmeryd lie; tyna farn eu harweinwyr. William Humphrey. Ni sydd wedi gwueud y cwbl, meddai Mr Bright yn Birmingham. Pwy ddydd ? tyna'r bachgeu i chwi, efe yw ein horael ni, nid oes y fath ddyn a Mr Bright yn meddyliau 7 Tories. William Harry. Y mae John Bright yn myned ar y goriwared. "Every dog has his day," me(ld yr hen ddihareb,felly yntau; nid oedd ei araeth yn Birmingham ddim llawer gwell na lobscows clap trap lecsiwn- yddol. Y mae hyd yn nod y papurau Radicalaidd yn ubain yn ddychrynllyd wrth gofnodi y ffaith fod John Bright yn gwaethygu, ac nad oedd ganddo ddim cyffeiria.u i weled y rhwyg sydd yn y gwersyll Rbyddfrydol. Nid oes ganddynt ddim \m programme o werth. Y lTIfte yn myned yn feinach at y diwedd, fel y byddai Cynddoiw, coffa da am dano, yn dyweud am lenorion yr oes hon. Jones o'r Plas. Hwre, William Hnn)'! Dos yn mlaen William Harry. Digon yn awr, cewcb ragor etto, y mae genyffi wialen yn y trwyth i roddi ar gefnau y Radicalism yma. I Cwm Wysg. ) <
;:(tj¡;!:,;'; NODIADAU TEITHIOL.…
;:(tj¡; NODIADAU TEITHIOL. LLANSDOGET.—Cafwyd penny readings yn yr Ysgoldy yma nos Wener, wythnos i'r diweddaf. Yr oedd yma gyfarfod da, ondfod rhai o langciau Llanrwstyn methu cadw eu linnain yn rheolaidd, hyd nes gwnacth y gwr a'r izOt lis ei ymddangos- iat1.. LLANRWST.—Nid oes dim o bwys yn ailorvyd su ar y marweidd-dra presennol sydd yn gordol y lie hwn. Unig bwngc y siarad yw yr eisteddfod sydd i'w chynnal yma yn mia Gorphenaf nesaf, ond byd yn hyn ni welais ddim yn cael ei barottoi. BETTWS Y CrrD.-Y mae y trigolion yn penderfynu peidio bod ar ol lle- oedd ereill sydd yn gyrchfanan dieithriaid yn ystod misoedd yr haf. Y mae sym- mudiad ar droetl yn awr er ceisio adeiladu neu.tdd dref-ol a marchnadfa gyfleus ar y TJH03 fC!,vdd 0 fl:1Ðn gorsaf y rheHffprfld.Oa bydd i'r bwriad yma gael ei gario allan bydd yn fanbiis fawr i'r He pÓblagaidd llWl!. DOLYDDELEN.—Y mae y lie hwn yn par- Lnl1 i gynnydda yn gyflym. Y mae yma yma Inaws y dai da yn cael eu hadeiladu, ac erbyn yr amser y bydd y rheilfforddyn bavol i'w bagor, bydd yma dref dda. Y rnay y rheilfforddyn myned yn mlaen yn gyfiym ti-wy y lie hwn i Ffestiniog, a geliir disgwyi oi gweled wedi eigorphen,a'i hagor, mewn rhyw flwyddvn a hanner, oRparhalt i fyned yn mlaen fel y maent yn bresennol. Bydd y lie hwn yn ddiddadl yn gyrchfan ddymunol lluaws o ddieithriaid yn ystod yr haf, pan y bydd y ffordd wedi ei hagor; ac y mae yma luaws o dni mwy na'r ey- ffredinyn cael eu hadeiladu or mwyn idd- ynt gael preswylio ynddynt. Y mae Dol. yddelen yn dyfod yn He pur boblogaidd, gLn fod* rhai o'r golygfeydd mwyaf ar- ddercbog yn Nghymru i'w gweled yn y gymmydogaeth yma. CERia-Y-DmnnioN. — Telais ymweliad a'r Ile hwn ddydd Gwener, ar ol taith oedd bobpeth ond dymunol dros y alogwyn uchaf o ben Caergybi i Lundain. Yr oedd yr bin yn hynod o oer. Erbyn i mi gyr- haedd, yr oedd yma gynhwrf anarferol, gan fod math o gyngherdd i'w gynnal yn yr hwyr yn yr Ysgoldy Cenedlaethol, yn mha. un yr oedd Iltiaws o enwogion car- trefol i wasttriaetliu, ym nghyda thri o amateur performers o Lerpwl. Ar ol myned i'r ystafell, galwvd ar MrWillign, Jones," adeiladydd, Lerpwl, i wasanaethu fel Uywydd, yr hwn a ddeehreuodd y cyf- arfod tfwy ewyilysio blwyddyn newydd dda i bawb, os nad yn rhy ddiweddar. Y mae. Mr. Jones yn eithaf Cymro, ond j rhywlodd anneiencttld y eyfarfod bob tro yn Saesneg, ei^ fou un foneddiges fwy gwladgarol nag eieill wedi galw am Gym- raeg. Peth go chwithig oedd clywed baes- neg yn cael ei siarad yn nghanol y myn- e r, yddowJd, a hyny gan Gymro. Nid dyma y ffordd i chwi gadw yr hen iaith yn lyw, frodyr. Cafwyd unawd ar y berdoneg gan Mr Hoskins, Lerpwl; can, "Hen Wlad fy Nhadau," gan Mr R. Evans; canig Noiv's. the month of May," gany Glee Society; canig, gan y, Mri. Morris ac Evans; can, Thirty years ago," gan Miss Williams. Yna cafwyd golygfeydd mewn arlundy (scenes in a stndio) gall y Mri. Hoskins, Barnes, a Jones, y tri o Lerpwl, yn bur gan-moladwy; can, gan Miss Parr y cAn, "Ring the Bell, Watchman," Mr Edward Thomas Ed- wards; can, "Chwi ddewr fechgyn Cymru," gan Mr R. Evans. Cafwyd ys- tafelloedd i'iv gosod. (t-ooiiis to let) r n y Mri Hoskings, Barnes, a Jones, yn Ii^nod dda, ond fod y mwnci yn 0 drwsgl tu¡t'r diwedd, Yiaa cafwyd gwasanaeih y Gree Society a'r Misses Williams a Parry, a ther-' fynwyd y cyfarfod trwy ganu God save the Queen." Y eadeirydd yn ei annerch- iad diweddaf a annogai y bobl ieuaingc i dreulio eu baiuser hamddenol mewn ys- grifenu, darllen, a chyfansoddi, pa un a wnai les mawr iddynt yn y dyfodol. Can- odd y Misses Williams a Parry yn bur dda. Y mae ganddynt leisiau swynol; ac fel y sylwodd y cadeirydd, pe buasai iddynt gael addysg ac arferiad, buasent yn dyfod yn glod i'r lie. Yr oedd rhai enwog wedi dyfod oddiyno, a phaham na ddeuai rhai etto. Yr oedd yn hawdd canfod mai peth newydd oadd gweled "pobl dduon" yn actio yma, ac yr oedd hwyl garw yn cael ei ddangos gan y bobl; ond feallai y cym- mer pobl Cerrig-y-Druidion awgrym yn garedig i beidio chwerthin a siarad pan fo rhai yn canu. Trwy hyn y maent yn gwneud i'r rhai fo'n canu chwerthin hefyd. John y Packman oedd y prif destyn siarad yn Cerrig-y-Druidion nos Wener a Sadwrn ond peidied John a myned yn rhy falch wrth hyn. Yr oedd cydymdeiml- ad yn cael ei ddangos a Gwas Punch, am fod fflangell John wedi syrthio arno yr wythnos o'r blaen. LLANFIHANGEL.—Daethum yma ddydd Sadwrn. Nid oedd yma ddim mwy na'r cyffre in yn cymmeryd lie, ond fod Llyg- adog yn disgwylam John yn ofalus hefo'r te, a'r arian ganddo yn barod i dalu am dano. ALPHA.
HYNAFIAETHAU PLWYFOL MON.
HYNAFIAETHAU PLWYFOL MON. x. .1 LLANFAIR-YN-Y-CWMMWI>. Y plwyf hwn sydd y nghantref Menai, pedair milldir i'r gogledd-ddwyrain o Gaernarfon, cyssylltiedig a pherigloriaeth Llanidan, ac yn gyssegredig i'St. Mair, yn meddu oddeutn deg a thriugain o dri- golion, ac yn cynnwys 150 erw o dir llafur. Bu yr eglwya am rai blynyddoedd mewn sefyllfa adfeiliedig fel i attal gwas- anaeth Dwyfol, ond y mae yn awr wedi ei hail adeiladu gan y plwyfolion heb gym- horth y rhai a dderbyniant y degwm yn y plwyf. Y cwbl a geisir yn awr yw gwas- anaeth cysson ar y Sabboth gan beriglor Llanidan neu ei ddirprwywr am y degwm a delir. Gwneler pobpeth yn weddaidd ac mewn trefn." Y mae yr eglwys hon yn un o'r adeiladau lleiaf yn yr ynys,acnid yw yn meddu ar wyneb-wedd gelfyddyclol o werth. Tebygol iddi gael ei hadeiladu yn yr unfed ganrif ar bymtheg, ond barna awdwr dysgedig y Moria Antique, yn ei y 11 Antiquitates Paroehiales, i ddefnyddiau ei muriau gael eu gweithio i fyny o weddill- ion un hynach. Fel y mae'n awr yn sefyll, mesura o'r tuallan saith a deugain troedfedd o hyd, a phedair troedfedd-ar- ddeg o led; y muriau sydd wyth droodfedd yn uwch na'r fsllawf. Y mae dwy ffenestr fechan ar yr ochr ddeheuol, un o oleuni cut ar y pen dwyreiniol, ac un ffeiiestr a drws ar y pen gogleddol. Ar uchaf y talcen gorllewinol y mae y gloch-glegyr o'r hwn le,- Twr y gleeb treigla xichod,-ei WJ 8 hen I wasanaeth y Duwdod; Cana ei hen dine hynod Llan, Llan, Llan yw 'r fan i fod." Y mae bedydd-faen yr eglwys hon yn un o'r casgliadau coffhaol mwyaf hynod yn Mon, 0 gyfansoddiad angheifydd y ddeu- ddegfed ganrif, addurnedig gyda phenau afrwydd, croesau, a darluniau o fath o sarph ddolenog ar y naiIJ. ben a'r Ilall. Y mae wedi ei wneud yn hirgul gyda chonglau crynionallanogrycl-faenteg. Gyferbyna'r mur gogleddol i'r eglwys, yn agos i'r allor y mae wedi ei osod geuad arch cywrain o'r drydedd-ganrif-ar-ddeg wedi ei addurno a chroes, ac yn orchuddiedig a chynlluniau dail gwych. Ar y llawry mae i'wgweleddri ereill o eirch-geuadau hynafol heb yr un cernad nac addurn, a'r pedwerydd o'r un- rhyw a orweddyn y fynwent yn agos i'r ffenestr ddwyreiniol. Ar yr ochr dde-orlle- win y mae mortais, neu crai y groes, yn barhaus yn aros. Cofwyl yr eglwys yw'r ail ddydd o Chwefror. Yn mur deheuol yr eglwysgwelir gwydd-faen syml ag arno yn gerfiedig a ganlyn, Underneath lieth I the body of Elizabeth, wife of William Humphreys, of Sychnant, in the county of Carnarvon, gent.; who died 23rd October, 1780, aged 62 years." Yn agos i'r beddrod hwn y mae claddfa hen deulu y Gaerwen; yma befyd y mae claddfa y Lewisiaid o'r Caemawr, Tynllan, a Ty- newydd, yr rhai dros oesau a lanwasant sefyllfaoedd pwysig fel # rhydd-ddeiliaid yn y plwyf hwn. Wei, hir gysgoded murial1 itrwch yt wledig lan lannerch fechan eu bedd, ac 0 fewn dy gaerau heddwell bee J, I'th lysoedd deued hawddfyd Er mwyn fy rarodyr mae'r arch hon, Am cymmydogion hefyd." FPYNKON FAIR. 5 Mewn cae ar yr ochr ogleddol i lyn y Felin Wen, yn agos i Dyncoed, y mae ffynDon St. Mair dywedai yr hen bobl fod dwfr y ffynnon hon yn meddu ar rin- wedd meddyginiaethol, ond gweithredu yn ol yr arfer angenrheidiol. # Yr arfer oedd, pan fyddai dyn yn cael ei flino gan ddafadenau, penynau, &c., iddo fyned w y ffynnon rag-grybwylledig, heb yind^ ddan a neb ar y ffordd, nac edrych o'i ol> | a golchi y ddafaden neu y poenyn i chadach a bloneg, ac wedi golchi y angenrheidiol yu dda a'r pethau hyn, y»M eu eaddio dan gareg yn y ffynnon. 1 hyny, troi yn ol ac ymddwyn yn yr modd ag yr aeth, ac iach fyddai oddiwrt" ei ddafenod. Beth debygai y rhai syd" yn cael eu blino a'r pethau a nodwyd, nD1 roddi prawf ar oruchwyliaeth y hon? Dywed Mr Pennant fod y dyfroedd a ddefnyddid gynt i fidyddio yn eael ef |' cyrchu o'r ffynnonau oedd wedi eu cys; segru i'r saint, a bod hen wragedd, we<^ i'r ddefod fyned heibio, yn bur hoff o oleto eu llygaid yn y fedyddfaen. | CEFN LLANFAIR. Dywed y boneddwr rhag-grybwyll@dig a'r hynafiaethydd gwir ddy-sgodig, yn ei h Tour in Wales :Glyndwr etto nid oedd yn ol Haw i weithredu gallu bren: hinol, oherwydd oddeutu yr amser hwn (1406) efe a ganiattaodd faddeuant i un r John ap Howel ap Jevan Goch: anno principatus nostri VIo. datum apud Cffo LI an fair Xo, die Jan. per ipsum prineipeW' Ar y sSl yr oedd darlun o awen yn eistedd mewn cadair, yn dal teyrnwialen yn ei lift* ddelieu, a pheien y bydyssawd yn yr asviy. (Fiv barhau.)
MYNYDD VESUVIUS.!
MYNYDD VESUVIUS. Dywed y Drych Rhoddir ar ddeall yu y newyddion 6 Ewrop fod y mynydd tan- 11yd Vesuvius mewn cyflwr o aflonydd- I wch mawr, a dysgwylir yn ddyddiol y bydd iddo fwrw allan o'i grombil afonydd dinystriol o hylif tanllyd. Bu y mynydd yn dygyfor yn 1872, a byrlymiodd afon- ydd allan o hono, eitlir nid mor ysblen- ydd a dinystriol ag yn 1850. Darfu i'r hylif yr amser hwnw gau y bwlch drwy yr hwn yr arferai ffrydiau tan redeg allan dros echr y twll; a'r eanlyniad. fu, i dda-u dwll newydd gaeleu hagor ar ochry myn- ydd, o'r rhai y rhedodd yr hylif allan gyda nerth annirnadwy. Yii nghylchoedd y tyllau hyn y bodola yr aflonyddweh yn awr, ac y mae colofnau o fwg torckog yn esgyn o honynt i'r ffurfafen. Mae Vesu- > vius yn bywiocau fel y mae yn heneiddip. Ni ahofnodir o'r flwyddyn 1 i'r flwyddyn 1700 ond 19 o ffrwydriadau a rhediad hylif allan o hono ond yn ystod y 18fed ganrif, cymmerodd hyay le 23 o weithiau, gan daranu a melltenu nes creu dychryn dzwy y gwledydd.
--;......... Y PRIF FARCHNADOEDD…
Y PRIF FARCHNADOEDD SEISXIG. J LLUNDAIN, ddydd Gwener.-Yr oedd y fasuach mewn gwenith cartrefola thramor yn dawe!,ond y prisiau yn lied sefydlog. Daliai blawd yn dawel, otid nis gellid dyweud ei fod yn-ia. Yehydig alw oedd am haidd at falu » bragu, tra yr oedd) ceirch yn anwerthadwy, a'r prisiau 6c. yr is ar yc wythaos. Araf y gwertuai grawn India, it braidd y cedwid at brisiau hlaenorol. Yr oedd pysa fiFa yu troi at fod yn is.-LltindRin, ddydd Hun.— Tueddai y gwenith at ostwng. Yr oedd y fasnach mewn haidd at fragu a naalu yn araf, a'r prisiau braidd yn gostwng. Cedwid tua'r prisiau blaenorol am frag, ond y fasuach ya ddifywyd. Yr oedd y Btoc o geircb yo helaeth-y tramor yn beoaf, oud y fasnach yn araf, a braidd y cedwid at y prisiau. Yr oedd grawn ladia ya gwerthu yn arafaidd, a'r prisiau yn ff'afrio y prynwyr. Yr oedd y fasnach yn ddifywyd mewn pys a ifa, a'r piisiau yn gostwng. Ni wnaed llawer o fasnach mown blawd, a'r prisiau yn gostwng. LEEPWL, ddydd Gwener.—Ni wnaed ond pur vebydig o fasnach mewn gwenith, yn ol gostyagiad o Ie. y can- pwys yn mhrisiau y gwyn. Ttieddai blawd at, fo(i yn is, tra yr oedd pys a ffa yn sefydlog. Yr oedd gatw cymmedrol am rawn India; yr Amerieaoaidd newydd, 27s 9c i 288 y chwarter, neu 3c y chwarter yn is yr heu, 6c y chwarter yn is. Nid oedd fawro alwam geirch.-Lerpwl, ddydd Mawrth.- Y chydig fywydoedd yn y fasnach mewn gwenith a blawd, a'r oyflenwad yn fwy. G. a ugu y grawn India ychydig, tra y daliai y ffi yn hiydll.}g" ac y gwertbai pys yn araf ain brisiaU diweddar.
PRIF FARCHMADOEDD CYMREIG.
PRIF FARCHMADOEDD CYMREIG. ABBRCGCB, IonawK 29.—Gwenith, a loaOci 16s 00 yr hob; haidd, o 10s 00 i 12a 00 yr hob, ceirob, o 8s 0c i 9s 6c yr hob; ffa, 15a 6c i 168 60 yr hob; blawd ceirch, 378 Oc i 388 Oc y 240 pwys. ANERYSTWTTH, Ionawr 24.—Gwenith, o 6a 3C i 7s 0c y bWBeJ; haidd, 4s 6c i 5s Oe; ceircb,31:1 06 i 3s 9c ymenyn llestri, 14c i 15c; ymenyn 16c i 18c ednod, 33 6c i 4s 6G y ewpwl pytatws, 5s 6c i 6s 6c y canpwys; BANGOR, lonawr 28.—Gwenith, o 43s Oc i 46s Oc y ehwarter; haidd, 29s Oc i 31s 0c; ceirch, 22s 0c 1 241; Oc; blawd ceirch, 35s Oc i37s Oc y '240 pwys; ymenyn firep, o Is 9c i 1 s 11 c y pwys cig eidion, o 00 i OOe y pwys cig defaid, o 00c i OQc y pwys; cig .1101, o Oe UN y pwys. GAEENARFON, Isnawr 29.—Gwenith, o 42s Oc i 45s Oc y: chwarter haidd, 28a 6c i 3Is Oc y chwarter; ceircb. ( 22s 6c i 23a 6c y chwarter; blawd ceircb, o 37s 0c i 38s Oc y 240 pwyp. DINBYCH, lonawr 26.—GweDith, o 15s 6c i OsO, yr hob; haidd, lis 0c i 12s 6c yr hob; ceirch o 8s 6c i 9" Oc yr bob ymenyn fires, Is 9c: i Is 10o Y pwys tybiau, 15c i 16eypwys. 2 LLANGEFNI, Iooawr 27.—Gwenith, 42s Oc i 44a Oc y chwarter; haidd, 28s 0c i 31a 0c y chwarter; eeirch 21s 6c i 233 00 y chwarter blawd ceirch, 34s Oc i 378 Ocy 24t)pwys pytatws.7s6c i8s 0c y 100 pwys; ymenya fires, Is 8c i 0500Y pwya i:eig eidion, b 10c i 00c y pwys; cigdafad,lp Oe i JOAcy pwys; hams oartrel goreu, Is Oc y pwys. LLASEBCHTJITTDD, Ton. 26.—Gwenith, 43s 00 i 44a oil y chwarter haidd, 29s Oc i 80s 6c y chwarter; eeirch, o 20s 60 i, 21 s Oe y chniarter blawd ceirch, 30s i 318 Oe y 240 pwya; pytitwis, o 7s Oc iTs 6c y 100 pwys; ymenyn fres, Is 8c i Oa Oc y pwys; eig eidion, o 10j i 101c y pwys cig defaid, 9c i 10c y pwys hams cartref goreu, Is Oc y pwyo., LLANRWST, Iouawr. 25.—Gwenith, 17s Oc i 18s Oe; yr hob baidd, lis 0c i 13s 0c yr hob; ceirch, o 8s 6c 9s Oc yr bob blawd ceirch, 2h Oc i 22s Oc yr bob pytatws, Os Oc 8s 0c yr bob; ymenyn ffres, Is lie i 2s 00 y pwys; cig eidion, 8c i 9c y pwys cig dafad o 9ci 101c y pwys. — n II. 1., M Argraffwyd a Cyhoeddwyd gan y Perchenog, KKNMDIB WHITWORTH DOUGEAS, Argraffydd, he., Heol Fawr, Banger, dydd Gweaer, C&wefror
Y CYMRY YN LLUNDAIN." *'•…
ai y Cymro sydd yn gallu siarad Saesneg ai ynte y Sais unieithog, na fedr gym- maint a thori gair mewn iaith arall, yw y mwyaf dysgedig? Ettyb pawb mai y Cymro. Gwir iawn, ond paham y gwed- weh eich iaith, ynfydion ? Paham y rhaid i chwi ddarostwng eich cenedl yn xtgwydd rhyw silod estronol sydd yn byw yn eich hymyl? Pe buasai pawb yn Iyddlon i'w hiaith, buasai rhyw chance o gael eisteddfod hollol Gymreig yn y Palas Grisial yn mhrif ddinas y byd, ond tra yr aiff pethau yn mlaen fel hyn, ofer iawn fyddai y drychfeddwl; ac o hyn allan, bydded hysbya i bawb o bobl y byd a dau earnoliaid y ddaear. John Jones, cadwch lygad agored arnynt, ac anfonweh enwau y troseddwyr i'r Llais. LEUMAS STREBOR.