Llais Y Wlad

CBRYG-Y-DRUIDION. 11. Nos Wener diweddaf, cynnaliwyd cyng- "firad a chyfarfod adloniadol yn Ysgoldy ^QQhedlaethol Ceryg-y-druidion, dan lyw- j yadiaeth Mr \Y. Jones, Lerpwl. Canwyd lIlryw ddarnau gan y cdr, dan lywydd- y Hri Da vies a Morris, a gwnaeth Jp B. Evana, Miss Williams, a Miss Mary arty» eu rhan yn ganmoladwy. Saesneg °&aa y cyfarfod o ben-bwy-gilydd, ae yn Person Mr Evans, Ysgoldy, yr ymddang- osodd yr unig Gymro o fiaen y cyfarfod. Deth yno dri o foneddigion o Lerpwl i udrfyrti y cyfarfod yn lliw a Hun y Negro- a diau iddynt ddadgloi peiriannau e^erthin yr oil o'r gwyddfodolion i 'a«dau pel! iawn. Cafwyd annerchiad aftiol iawn i'r Ysgol Genedlaethol, a da genYIli fod y fath ragolygon addawol parhed i addysg y t6 ieuangc sydd yn Spi; Rhwydd hynt a llwyddiant i Mr ^avieg> yr ysgol feistr, yw ein dymuniad. Gwelaf yn y Llais fod rhai o'ch goheb- "Yf yn defnyddio y ffug-enw Llygadog," & «han y dichon i hyn beri eamgymmeriad, ^yflQUnaf ar y cyfryw arfer rhyw ffugenw atall. Gwyddoeh fy mod yn defnyddio yr eaw hwn er ymddangosiad cyntaf y Llais Or bron, ae wrth yr enw hwn yr wyf yn Gael fy ttdnftbod yn gyhoeddus a chan fy laghyfeillion, ond 09 gall rhai o'ch goheb- wyr brofi eu bawl i'r enw, boddlawn fi i 110wid ond tra yr arferir ef ganddynt, £ priodoli bodolaeth ysgrifau y eyfryw I 1 mi, ae nid wyf yn dewis y clod neu yr annghlod a ddichon dardd-dor ysgrifau. Cynnyrebion barddonol Eos Crispyn prif destyn y wHd bon yn y dyddiau a pharodd lawenydd eyffredinol fod y cYfryw wedi eu hargraffu, ae ni bu y fath gylchrediad i unrhyw bamphled erioed ag sydd i'r 11 M61 Ddifyrion Barddonol." Y Dlae yr argraffiad cyntaf wedi gwerthu yn llwyr eisoes, ac wrth reswm y mae ail- argraffiad yn anhebgorol angenrheidiol. LLYGADOG. lilanfibangel N. S., Cor wen.

iL DOLYDDELEN. CswAREL TY'N ? BRYN.—Fel yr oedd o'r enw Hugh Davies yn parottoi i loddi twll allan yn y chwarel uchod gyda dynamite, digwyddodd iddo gymmeryd pin ) grafu y cap i edrych a ydoedd heb damp- ly, pryd y ffrwydrodd yn y fti n, gan ebwythu dau o'i fysedd ymaith. Dylai dynion fod Yn ofalus gyda'r pylor dinystdol hwn Ni chafodd y dyn hwn ond gwaredigaetb tnegys 0 s:ifn angeu ei hunan, er ei fod yn ddigon eyfarwydd a'r pylor. MBDDWDOD A'l GANLYNIAl)Au.-Er boll ymdreebion y Temlwyr Da, a gwasanaeth RWerthfawr yr heddgeidwaid, parhaii i fyned ar gynnydd y mae y peehod meddw- dod yn ein gwlad a'n hardal. Yr oedd llawer wedi yfed yn lied hdaeth nos Sad. wrii diweddaf nes oedd swn eu rhegfeydd yn ddigon i ferwino ein clustiau. DYN WEDI MAIIW AR Y F.FD-RIDD. -Boren ddydd Sul diweddaf, fel yr oedd dyn yn Jttyned adref i'w letty, tynwyd ei sylw at ddyn yn gorwedd yn ochr y ffordd fawr. Meddyliodd ar y pryd mai cysgu yr yd- oedd ond er ei fawr syndod, gwelodd ei fod wedi marw. Rhedodd yn y fan i ym- :ofyn yr heddgeidwad ac ereill. Adna- 0 yùdwyd y dyn a fa farw fel Evan Tho- mas, brodor o Ddinas Mawddwy. Bernir iddo gysgu, a rhynu i farwolaeth. Cewch ianylion peIlach etto.-Motlwynawg Wyllt.

LLANGEFNI. Nid yw cyfeillion dirwest yn colli yn eu rhif yo y dref bon; mae y Temlwyr Da yn dal atti yn ddi-ildio, ac y mae gan y Bedyddwyr glwb dirwest newydd ei gych- lVyn. Bwriada yr olaf gynnal cyfarfod la wraith yn y mis, a chynnaliwyd y cyntaf o'r gyfres nos Lun, y !9eg.. Y cadeirydd oedd y Parch. 0. Evans, Rhos. Cafwyd areithiau da gan Mr Owens, Rhydspar- dyn; y Parch. H. Hughes, a Mr James, y gweinidog. Pe byddai mwy o weinidog- ion a diaconiaid ein heglwysi yn sefyll i fyny o blaid dirwest, ai meddwdod yn fuan a ebywilydd ganddo ddangos ei hun. Cynnaliodd y Temlwyr Da eu cyfarfod hwythau y nos Wener dilynol, dan lywydd- iaeth Mr Jones, foreman London House. Cafwyd araeth alluog gan Mr Thomas, Post Office, ar Effeithiau alcohol ar y eorph dynol." Profodd Mr Thomas nad yw yn faetblon, cynhesawl, nae yn stimu- lant gwirioneddol. Cafwyd can gan Mr Hugh Evans, ac annerchodd y Parch. R. Williams, Llangwyllog, y cyfarfod ar ytnyfed yn ei gyssylltiad a dyn fel b6d tooesol ac ysbrydol. Cafwyd cyfarfod da, ac ymunodd un-ar-ddeg fel aelodau ine- ^yddion, a derbyniwyd hwy ar y diwedd. Pob llwyddiant ddilyno gymdeithasau dir- "Westol Llangefni.—Gohebijdd. 7

Dywedir hefyd fod Dewi Glan Dulas, tlwydlas, ac amryw feirdd ereill, wrthi yn bryaur drineu gerddi ers wythnosau, ac y bydd arddangosfa o'u cynnyrchion yn cael «uharddangos yn Pantperthog,yn n gborph J mis nesaf, pryd y tydd y poblogaidd Mynyddog yno yn eu beirniadu.

LERPWL. UNDEB YSGOLION SABBOTHOL WESLEY- AIDD. -Cynnaliwyd eyfarfod dyddorol o'r swyddogion a'r athrawon yn nghapel Seion nos Iau, Ionawr 27ain. Ar ol mwynhau eu hunain gyda th6 da a dan- teithion blasus, cymmerwyd y gadair gan y Parch. T. Morris, yr hwn a ddywedai fod yn dda iawn ganddo weled cymmaint wedi dyfod yn nghyd i ddangos eu hochr o blaid y sefydliad gwerthfawr a daionus, yr Ysgol Sabbothol. Yr oedd ef yn credu ein bod ni fel cenedl yn ddyledus i raddau helaeth i'r Ysgol Sabbothol am y safle uebel yr ydym ynddi, yn foesol a chref- yddol, ac hefyd mai hi sydd wedi bod y prif fagwrfa i godi i fyny rai o ser dis- gleiriaf ein pulpudau. Nid oedd ef am eu cadw a meithder, gan yn ddiamheu eu bod mewn llawn awydd i glywed beth oedd gan yr ymwelwyr i'w ddyweud am eu hysgolion.-Darllanodd Mr John Jones adroddiad yr ymwelwyr, Meistri John Jones, E. R. Morgan, yn cael ep cynnorth- wyo gan y Parchedigion Edward Hum- phreys a Hugh Owen. Yr oedd J r ad- roddiad yn un eywir, m&nwl, a galluog, ac yn arddango3 fod yr ysgolion mewn cyflwr llewyrebus.—Y Parch. John Hugh Evans, wrth gynnyg diolchgarweh i'r ym- welwyi, a ddywedai fod y eyfarfod yr un goreu o ddigon a gafodd er pan y daeth i'r dref-goreu yn yr amcan a goreu yn y modd y cerid ef yn mlaen. Yr oedd yn ystyried' yr adroddiad yn un o'r rhai mwyaf cyflawn o ran trefn a pbwrpas; yr oedd yn dangos gaUu angliyffredin, ac fod yr ymwelwyr yn rhai ag oedd yn deall eu gwaith gampus. Yr oedd yn galondid ganddo ddeall fod yr ysgolion mewn sefyllfa mor dda, ae yr oedd yn credu fod cyfarfodydd o'r natur hyn yn sicr o fod yn fanteisiol i wellban yr ysgolion.-Y Parch. John Evans, wrth eilio y cynnyg- iad, a ddywedai ei fod yn teirnlo yn hyf- rydwch i gefnogi y cynnygiad, a'i fod hefyd yn ddigon parod, pe yn angenrheid- iol, i gefnogi yr hyn a ddywedwyd gan y Parch. John Hugh Evans. Buasai yn dda ganddo weled pob ysgol yn cael copi o'r adroddiad, a'i fod yn eael ei ddarllen ar g'oedd yr ysgolion; hefyd, mai doeth fuasai i'r cyfarfodydd athrawon gymmeryd i ystyriaeth yr awgrymiadau gwerthfawr a wnaed yn yr adroddiad. Yr oedd ef yn dra byderus y byddai i'r undeb roddi ei gefnogaeth i lenyddiaeth ein eyfundeb, ac fod yn dda ganddo allu dyweud fod yna ddiwrnod hafaidd ar wawrio ar ein llen- yddiaeth fod gweithiau rhai o'r pregeth- wyr mwyaf talentog a feddem fel enwad yn y wasg, ac y byddent yn barod yn fuan.—Cydnabyddodd Mr E. R. Morgan, ar ei ran ei hun a'i gydymwel- wyr, y diolchgarwch a gyflwynwyd idd,} nt gan y eyfarfod, yn ei ddull pert a happus. Hefyd, traddodwyd annerchiadau hyind o fywiog a gwerthfawr gan y Parchedigion Edward Humphreys, Hugh Owen, yn nghyda chynnrycbiolwyr gwahanol yagal- ion.-Ainlwchian.

CRICCIETH A'I HELYNTION. FONEDDIGION,-Gan fy mod yn un o luaws darllenwyr eich Llais hyglyw er ei gychwyniad, ac hefyd yn caru ei lwydd- iant yn gymmaint fel y'm llonir bob am- ser wrth glywed canmoliaeth iddo, a hyny yn enwedig gan Ryddfrydwyr penboeth yr ardal. Dywedodd un ei fod ef yn ofni fod eyttundeb cydrhwng pobl Caernarfon a'r gwerthwyr spectols, a'i fod ef yn cydna- bod pobl Bangor yn decach o lawer, am y bydd ef yn cael rbywbeth heblaw papyr budr am ei geiniog ganddynt hwy. Wrth weled nodiadau yn wythnosol o leoedd j mor ddinod a hwn, byddaf yn rhyfeddu am na bai rhywun yn anfon o'r dref hon yn amlach. Ond gadawn hynyna. Mae llawer o dderbynwyr y Llais yn gwybod mai lie ar gynnydd ydyw y dref hon, a chredaf fy hunan mai Llandudno arall a fydd cyn pen hir. Yn ddiweddar sefydlwyd bwrdd lleol yma (er eu gofid. medd amryw); a'r ffaith ydyw, trwy rhyw angbydwelediad plentyn- aidd, i'r bwrdd a enwyd gostio yn ddrud, fel y bu'n rhaid gwerthu rhanau o'r tir a berthynai i'r fwrdeisdref tuag at dalu ei ddyled. Felly, cafodd y rhai a garent lea y dref gyfleusdra, a phrynasant dir i adeiladu arno. Felly, adeiledir am- ryw annedd-dai yma eleni gan y Meistri Jones ac Evans, cymhwys i dderbyn ym- welwyr o'r radd uwchaf; ac yn ychwan- egol at yr amrywiol welliantau, yr wyth- 0 nos ddiweddaf agorwyd darllenfa yma mewn lie eyfleus, i fod yn agored o wyth y boreu hyd ddeg yr hwyr. 10 0, Ïe, dylas- em ddyweud mai i'r morwyr y dylem ddioleb, ae yn enwodig i Cadben Jones, Talarfor, a Chadben D. Roberts, Union- street, am fod mor garedig a chymmeryd y gwaith o gasglu yr arian. Derbynias- ant yn anrhydeddus iawn at yr achos da hwn. Y mae amryw o bersonau yn eyf- lenwi yr ystafell & newyddiaduron. Rhydd Mr G. P. Williams y Daily Mercury;" Mr D. M. Williams, Llais y Wlad Mr R. Griffiths, masnaehydd glo, y Faner;" Mr R. Jones, contractor, y "Dydd;" ac y mae Mr Watkins ae ereill wedi addaw an- fon papyr yno. Felly, gwelwch y bydd genym gyflawnder i'w ddarllen yn ddyddiol. ARAFON GOCH.

H. M. STANLEY. FONEDDIGION,—Y mae llawer wedi ei draethu mai Cymro o'r enw John Row- lands, o ardal Dinbyeh, yw y dyn a eilw ei hun H. M. Stanley, darganfyddwr Dr. Livingstone. Y mae efe ei hun vedi gwadu hyny yn gyhoeddus; ae er cym- maint sydd wedi ei ysgrifenu, y mae y pwngc, feddyliwyf, heb ei brofi. Yr oedd- wn ers rhai wythnosau yn ol yn teithio mewn tren, He yr oedd amryw o Saeson wedi cymmeryd y peth i fyny, ae yn rhedeg ar y Cymry ffol yn ofnadwy. Bum dro hir cyn agor fy ngenau o'r di- wedd, yr oedd yr enllib eenhedlaethol a daflent arnom yn ormod i mi ei oddef, a chymmerais gyfleusdra i ddywedyd mai camgymmeriad ydoedd, ac nad oedd ar- nom ni, y Cymry, ddim eisieu H. M. Stanley-y gallem yn hawdd fyw hebddo. Dywedais nad oeddwn yn ystyried fod dim yn neillduol yn deilwng o falchder tylwythol, ychwaith eenhedlaethol, yn mywyd Stanley, ac yr wyf yn parhau yn y farn hono. Wedi hyn, rhoddodd cyfaill yn fy Haw lyfr o waith rhyw Cadwalader Rowlands ac wedi ei ddarllen, yr wyf yn methu gweled degfed ran o debygolrwydd mai yr un yw Stanley a John Rowlands. Yn enw synwyr cyffredin, deued pobl Din- bych a rhywbeth tebyg i brawf mai yr an yw Rowlands a Stanley, neu ynte caued pob un ei enau am byth. Mae yn rhy chwithig ein bod yn gosod ein hunain fel hyn yn wawd i genhedloedd ereill, a hyny heb ddim elw yn y diwedd Beth sydd yn mywyd Stanley i achosi y fath ferw gwag ? Mae yr Americaniaid a'r Saeson, 0 ac yntau ei hun, yn dywedyd nad Cymro mo hono. Dywedai y Saeson hyny wrthyf, y rhai oeddynt, meddent hwy, yn gwybod am Ddinbych a Bodelwyddan, fod y Cymry yn ymffrostio fod ei fam—hen wraig oedranus a gwledig-wedi bod yn liebrwng y mab i Paris, pan yn myned i ffwrdd y tro diweddaf i Affrica. Djwed- ent na bu y fath beth. Y mae yn rbaid i nl, y Cymry, brofi yr haeriad tuhwnt i ddadl, neu ynte dewi a son. Nid yw yn bossibl mai Cymro yw Stanley. VENEDICIAN.

TONAU CYNNULLEIDFAOL. FONEDDIGI0N,-Un o'r pethau anhawdd i'w cyrhaedd mewn. eerddoriaeth ydyw cyfansoddi cyssegr-donau a phan y cyf- ansoddir un wir dda, cymmer rai blynydd- oedd iddi ddyfod yn boblogaidd, aè:i barhau yn ei bias fel t6n gynnulleidfaol, tra na chymmer bydol-gerdd, neu donau cylelyb i rai Moody a Sankey, ond ychydig wyth- nosau i redeg fel tân gwyllt drwy y wlad, nes y rbygnir hwy yn dra buan i farwol- aeth, oherwydd y sylfaenir hwy ar gprdd- onaeth ysgafn y ddawns, yn lie ar^}lfaen sylweddol a difrifddwys cerddoriaeth y cyssegr, y rhai nad ellir mewn un modd gael gan y traed i symmud pe cenid hwynt yn amser cyflymaf y ddawns. Gwir fod llawer o donau Sankey a Moody heb fod yn amser a symmudiad y jig, megys Hold the fort," &c., ,ond ceir yn y rhan fwyaf o honynt symmudiad amser y polka a'r waltzes, tebyg i "Esther" a "Dolwar" o eiddo Ieuan Gwyllt yn yr Ychwaneg- iad." Gresyn fod cymmaint o donau Germanaidd wedi eu dwyn i mewii i'n haddoldai y dyddiau diweddaf, nes y gwthir allan rai tonau Cymreig sydd yn fwy cydnaws a theimlad pob Cymro, ac a fuont befyd yn dra phoblogaidd flynyddau I yn ol, cyn i ganu y cyssegr gael ei Ger- maneiddio. Nid oes un angenrhaid i don gael ei chyfansoddi tir amser a symmud- iad jig, polka, na'r ii,altze, i fod ) n don oifoleddus a lliwen, canys nid oea dim tonau y galli(I eu canu yn fwy llawen na'r "Hen Ganfed," St. Ann," a "French," ond iddynt gael eu cann mewn amser llawenydd a gorfoledd. NóLl anffaeledig o gyssegr-don wir dda ydyw y gellid ei 5 chanu yn amser araf erfyniad, dymuniad, neu wcddi, yr un fath ag ar ganau llawen- ydd a gorfoledd, a hyny heb niweidio dim ar felu^der neu berseiuedd y d6u. ar felusuer neu berseiuedd y dôu. Gwelsom yn yr Eurgrawn Wesleyaidd am Tachwedd, 1875, ddn gyfansoddwyd gan Corfanydd 50 mlynedd yn ol, o'r enw Pont Menai," yr bon fu y pryd byny yn boblogaidd yn mhlith y Cymry yr amser hwnw; olid oherwydd tod yn y rhan olaf fugue feeban, aeth allan o'r ffasiwn, fel llawer ton dda arall. Ond ymddengys fod yr awdwr ei hun wedi diwygio neu ad- drefnu y rhan olaf o'r don ae yn ol pob tebygolrwydd, fe ddaw yn un o'r tonau mwyaf poblogaidd a fedd y Cymry ar fesur 7-4, canys y mae ynddi rai tarawiadau newydd a hynod 0 dlysion yn disgyn yn ddiddisgwyl braidd yn mhob bar, fel nad oes un amheuaeth na ehenir y d6n Pont Menai" lie bynag y bydd addoliad Cym- reig. Carwn eieh gweied yn noillduo eongl o'r Llais i diafod pyngciau eerdd- orol, yr hyn a fyddai yn rlnvym 0 effeithio diwygiad yn nghyflenwad ein cerddoriaeth addoliadol. ♦ Llanberis. CERDDOR.

• LLITH MR PUNCH. FONEDDIGION,-Er mor Radipalaidd fy naliadau, chwi ganiattawch i mi ych- ydig o'ch gofod, am dro neu ddqu etto, just ddigon o gyfleusdra i waghau fy "nghrombil yn llwyr, ae yna mi a ym- drechaf fod yn llonydd mewn unig- edd synfyfyriol a goehelgar. Parhâd yr ymgom gyda'r-hen Ditrch- ivr.-H D. 11 Son am y newyddiaduron yr oeddym, ynt6 ? Gwelaf dy fod ti, 'Pwns,' wedi tynu nyth caewn yn dy ben oherwydd anfon dy olygiadau ar bethau a phersonau i Lais y Wlad! Yr wyt tithau yn arfer ysgrifenu mewn dull cig-noeth, yn enwedig ar adegau, er nas gallaf dy feio yn gym- maint am hyny, oblegid gwell genyf weled gohebwyr yn ysgrifenu mewn dull syml a diorchudd, na'u gweled yn ceisio smwddio eu golygiadau, &c. ag aml-eiriau chwydd- edig;, fel ag yr arfera Ilawer wneud, i'r dyben o geisio gwneud eu gwaith i ymddangos yn 'alluog,' ys dywed eu hedmygwyr. Ie, yr wyt ti wedi tynu dy fvVa yn erbyn rhai o ohebwyr galluocaf y Llais, a gwae fydd i ti onid edifarhei di mewn sach-lian a lludw. Ond paid a thori dy galon; os gallaf fi fod 0 ryw gynnorthwy i ti, mi a wnaf hyny a allaf ar dir cyfreithlon. Pe cawsit ymadael a'r helynt sydd rbyngot a'r ddau ehebydd o'r South' yna, mi gwelwn di yn o dda allan. Ond oran hyny, nid oes rhyw lawer 0 berygl oddi- wrthynt, os na ddeuant a rhywboth mwy sylweddol na m-,Ag i'th erbyn. Nid wyf fi yn gweled fod ganddynt rhyw lawer mewn stock, neu hwy a ddeuent allan o ddifri ar y pwngc, ae nid lluehio eu cwils attat ti am ddatgan dy olygiadau ar gyfraith y pysgod. Ond yn wir, wel di, y mae Twr y Dderi a Chraig y Foelallt erbyn hyn wedi gweied eu eamgymmeriad 0 ddyfod allan "5 tY i wrthwynebu golygiadau mor gymmedrol, a chydfynedol &'r gwirionedd ag ydyw yr hyn a ysgrifenaist ti ar y mater; ae yn awr, gwell ganddynt gilio o'r maes yn ngbysgod yr esgus dy fod ti yn rhy groen-deneu i ymladd gyda hwy Ond croen-deneu neu beidio, nid gwaeth fuasai genyf am groen neb, os buaswn ar yr iawn gyfeiriad; aethwn yn mlaen yn dawel er pob gwrthwynebiad, oherwydd nis gall rhyfel babyr,' wedi'r ewbl, niweidio croen neb, gan nad pa mor deneu y dichon iddo fod. Caraswn weled y pwnge, sef cyfraith y pyagod, &c., yil cael ymdriniae'th deg a rhesymol ar faes y Llais, oblegid, os yw y gyfraith hono yn werth rbywbeth i'n gwlad, dylai ddal i'w chwilio yn onest, a'i beirniadu yn deg ac os gellir profi ei bod yn afresymol ae eithafol' fel ag y dadleui di, diau y dylid ei diwygio ar frys. Ae, am hyny, tybiwjf mai annoethineb ydoedd i Twr y Dderi ddyweud mai dal- iadau Radicalaidd ydoedd yr hyn a ddan- fonaist i'r Llais yn ei chylch, oherwydd nid yw pob golygiad a ddichon fod yn an- ffafriol i gyfreithiau ein gwlad yn Radi- calaidd, onide gellid dyweud fod rhan fawr o'r Corph Ceidwadol yn Radiealaidd. Ond, rhywfodd, fel ag y sylwasom y tro o'r blaen, y mae pleidwyr a dadleuwyr cy- hoeddus gwahanol olygiadau yn yr oes hon yn arfer dull rhy bersonol a di-bwynt i geisio dangos eu hochr. Y mae llawer o honynt yn debycach i blantos yn bw- hwman nag i feirniaid gonest." Wel, dyma farn yr Hen Dyrchwr am danom fel gohebwyr a beirniaid, &c., a rhaid boddloni iddi, oblegid nis gellir am- heu llawer o'r hyn a ddywed efe am lawer o honom. NEWYDDION, &c. Deallwn ddarfod i amryw 0 wragedd un 0 ystrydoedd Caer. narfon, gynnal math 0 wledd gyhoeddua ar yr heol uchod yr wythnos ddiweddaf, er anrliydeddu eu duw Bacchus. Gosod- asant fwrdd ar ganol yr heol, a thaenas- ant lian gwyn drosto, ac yna aethant i bwrcasu gwerth amryw sylltau 0 wirod a gwin, a gwneud "torth o iara brith," &a., a siagwigiWyd hono bob mymryn, acyfwyd y ddiod bob dyferyn ar yr heol gefff ganol dydd goleu! Ac yna torodd gorfol- edd mawr yn mhlith y gwtagedd (?) bya. oni chasglwyd y eymmydogion ae ereiU yno i weled yr olygfa. Dyna esiampl 0 foneddigesau mewn "wlad efongyl Bydded i Alarch Gwyrfai dderbyn ojdiwrtliyf., y sompllment a ddyry efe i mi yn y rli-ifyii diweddaf o'r Llais, oblegid yg. tyriwyf fod fy nghyfaill yn fwy teilwng o'r teitl Arelt-fd:tngellwr," na myfi. Ar frys, gyda ehofion atto ef a phawb e'r urdd. L *t i'm. G A'As MR PUNCH. 2 m

HERBERANIA." FONEDDIGION,—Yr wyf yn tybio fod "S.B." yn oamgymmeryd pan ddywed mai amean "SiOD Tomos" yn y llitbiau sydd yn dwyn ei enw dan y penawd uehod yw diraddio gweinidogaetn yr Ymneill- duwyr." Nid ymddengys i mi fod dim OV" fath beth yn ei ysgrifau. Mae yn aana-1, byddus, fel y dywedasoeh yn eieh ol-nod- iad am y llythyr dan sylw yr wythnos ddi- weddaf, mai arddull pregethwrol ey- ffredin i bob eyfundeb erefyddol" yw yr hwn a elwir yn Herberania," yr hwn yn awr sydd yn cael ei gario allan i'r fath eithafion fel y ewynir yn mysg pob enwad o'i achos, ac mae yn syn genyf fod wedi medru meddwl ya wahanol. Mae ambell hanesyn bychan yn ddigon difyr mewn pregeth, ond y mae boddi y pulpud â. phethau felly yn anfaddeuol Mae yn sier fod Sion Tomos" yn gwneud gwaith- da, a tbeimla y miloedd yn ddiolchgar iawa iddo am ei lithiau grymus ae amserol. Nid ydwyf ychwaith heb ystyried mai braint fawr i ni fel gwlad yw, fod ua papur newydd anenwadol fel Llais y Wlad, ar leni Uydain yr hwn y caniatteir rhyddid i drafod pethau sydd yn dolurio cym- deithas, heb ymyriad un elique enwadoi i rwystro discussion teg a gonest. Nid } w nemawr bwys genyf fi pwy yw Sion Tomos," nac yn mha leyr eistedda, ac y mae yn ddiambeu mai dyma deimlad cy- ffredin eich darllenwyr lluosog, oblegid pethau ae nid personau sydd yn setlo tynged y byd. Pa un ai eistedd yn fforchcg ar ben hen glochdy cyssegredig y reredos, yn cosi ei ddau ben," neu ar ben conventicle yr ymrysonau, yn gwelwi-ac yn crynu rhag y ddaeargryn," neu ynte sefyll ar ei bedion ar lawr gwastad yistafell y Plymouth L^tHdrerl, i reeo)toit),o at frwydr y swyddogaethau—bu yn offerynol i dynu sylw at beth sydd yn gwneud drwg ae yn arwain i ddrygau mwy. YmdaengyB liefyd ei fod wedi achosi cryn gyffro yn ymerodraeth fawr yr Herberaniaid, ae yn enwedig yn I. Nghors Cacwn," oblegid mae yr hen Queen Wasp swnllyd golynog wedi cynhyrfu yn ofnadwy, ae yn bwgwth eyffroi yr holl nyth er rhoddi terfyn ar Sion Tomos." Hyderaf yr arbedir ei fywyd i ymlid y pregethu chwedlau" i'r un wlad ag yr ymlidiwyd pregethu dychymygion" gan hen brophwyd enwog y de-orllewin. PROPHWYD Y GeGLEDD.S iu_ :.nr

Y CYMRY YN LLUNDAIN." *'• 5 .1 MRI GOL.-Derbyniais nodyn oddiwrtlt gyfaill o'r brif-ddinas yr wythnos hon, ik,, deallwyf oddiwrtho fod rhai o heppil yr yr hen ewythr Die Shon Dafydd" ette. yn trigo yn y byd isloerawl yma. Fel rheol, mae y Cymry yn fwy gwasaidd gyda golwg ar eu hiaith a'u cenedl nag un genedl dan haul y nefoedd, er y eeir rhai eithriadan; ond dymunem alw sylw; at nifer o'r eorachod Seisnigaidd sydd yn byw mewn rhan 0 ddinas fawr LIUM4 dain. Wrth drugaredd, ychydig yw ea rhif. Pan ofynwyd iddynt yr wythnos o'r blaen, "Will you come and hear the Rev. --lecturing at -?" Yr atteb oedd, Oh, no, we are not Welshmen, and do not tf ke the least interest in its Felly wir, pe buasai yr would-be English- men. hyn yn Nghymru, buasent yn gwneud pobpeth er ceisio dangos nad ydynt wedi colli eu hiaith, a digrifo beth yw gweled rhyw larpiau 0 langciau penchwiban fel hyn ta ddigon gwyneb-galed i beidio ar- ddei eu Cymraeg ar ol iddynt gael rhyw ychydig o fisoedd irfjinio eu tafodau nes gallu siarad Saesneg. Nid wyf with, ys- grifenu hyn 0 linellau yn eondemnio holl Gymry Llundain. Na, mae yno gannoedd ag ydynt yn teimlo yn falch 0 gael arddel yr hen iaith fendigedig yn ngwydd aria.. toerats Caerludd, a chlywsom am un ohonynt, gwas mewn ystorla: eang, pan y sarhaodd un o'r uchraddolion ei genedl, a'i chwyrnellodd i lawr par y grisiau. Chwareu teg i'w galon am ddangos fod tipyn o'r gwaed Cymreig ynddo. Yr wyf yn sicr na wnaeth y gwr Ohwydded'a hwnw y fath dro drachefn. Paham y mae yn rhaid i'r Cymry wadu eu hiaith a'u eenedl mwy ua rbyw bobl ereill ? Pa un