Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

8 articles on this Page

-.--HYNAFIAETHAU PLWYFOL MON.

News
Cite
Share

HYNAFIAETHAU PLWYFOL MON. Vii. CLYNNOG VECHAN. Ceir fod y dreflan anghyfrifol hon wedi ei rhoddi i Eglwys St. Beuno, gan dy- wysog adnabyddus wrth yr enw Idwal Iwrch, i wneuthur i fyny un o'i chor-gyf- ran. Y mae y diriogaeth fechan hon yn bur ffrwythlawn mewn kaidd, &c; am ei bod yn agos i forfa Ceinwen; dylenwir hi gan dywod a chwythir oddiyuo, yn nghyda'r ysgewyllyn hallt o'r mor. Bu teulu o enwogrwydd yn trigiannu yn y lie hwn unwaith. Fealbi na fuasai yn an- mherthynasol i ni ychwanegu ychydig o neillduolion mewn perthynas i'r rhoddion a wnaed gan bersonau hyglod am eu byw- yd a'u duwiolfrydedd i Bglwys Clynnog Vawr, o ba rai yr oedd hon yn ychwanegol. Cymmerwyd y rhai hyn o hen freinlyfr gan y dyn clodfawr a'r hynafiaethydd mwyaf dysgedig, Mr Robert Vaughan, o I-Iengwrt:- Edward, trwy ras DllW, brenin Lloegr a Ffraingc, Arglwydd yr Iwerddon, &c., yn anfon annerch at b,LWb y daw y liythyr enod hyn attynt. Gwybyddwch ddarfod ar ran ein caredig Walfrid Treffnant, yn awr Periglor neu Penrcolydd y Brif-ysgol eglwys' Clynnog Vawi, yn sir Caernarvon, Gogledd Cymru, ddangos i ni niewn modd galarus y modd mewn amser blaenorol, cyn cof dyn, y darfu i un Gwithenit, roddi ei dreflan ei hun Clynnog Vawi, i Dciuw a Begnobus (St. Beuno) wedihynu i Fynach o'rFynachlog Clynnog Yawr, dros ei enaid ei bun, a thros' enaid Catwallinus, mab chwaer ei fam, heb yr un dreth freimol neu uwch Arglwydd, o'i berchenogaeth ei hun, fel -y tystiolaetha pob careg a goder oddi ar y tir, a'r personau ysgrifenedig isod, a roddasant i Dduw a St. Begnobus, trwy ammod-ysgrifenedig eu perchenog- aeth a'u tiroedd, megys ag y gwnaeth Gwithenit, i Clynnog Yawr, sef, Brenin Cadwalader a roddes Greianog, Brenin Tegwared, Porthamel, Tywysog Metfyfi, Carnguwch, Cadwgan ap Cynvelyn, Bod- Veilian yn Lleyn, Bodwell Rod"i ap Mer- vin Denivio, Griffi ap Tunglam, y drydedd o Maistref; Greang, Derwyn; Rodri ap Idwal, Botalog, Idwal, Penrhos, Rhodri, y drydedd ran o Neugwll Gwynthenit ap Tridog, Llanllyi'ni a Co'ret Abersaint Brenin Cadell, Cilcowit; Idwal, Ciymiog Vechan; Tridog Coret Gwyrfai, o'r Coed- dir i'r mor, Idwal, Aberbreint." &c. Yr oedd Mr Rowlands, o'r farn nad yw y freint-ysgrif hon yn traethu yn mhellach na'r enwau yn unig, ac fel ail-adroddiad o'r freint-ysgrif an osddynt yn meddiant yr eglwys hon y pryd hwnw, wedi eu rhoddi i ofal cof-ysgrifenwyr o'r oesoedd blaenor- 01. Y dreflan fechan hon gydag ereill ar ddwys-derfyniad Mynachlog Clynnog Yawr, i ba un yr oedd yn ferch, ac yn cael ei galw ar yr un enw, a aeth i ddwylaw y brenin, a'r deiliaid-tir a dalent eu har- dreth a'u trethi i'r trysorlys breiniol. Ar y pen de-orllewinol i'r dreflan hon mae y BRIF-FFORDD DYWYSOGOL yn arwain o'r Faenor a'r Llys TywysogOl yn Rhosir (Newb'rough) iborthladd Aber- tnenai. Y mae'n debygol fod y porthladd hwn, &c., yn yr hen amser mewn cyssyllt- iad a threflan y Quirt, ac o ganlyniad yn eiddo perthynasol i Fynacblog Conwy, yr hon fel y dywedwyd o'r blaen, oedd wedi ei sefydlu gan Llywelyn ap Iorwerth, Ty- Wysog Cymru. Pa un a oedd y porthladd hwn °yn rhan o rodd y Tywysog i'r fyn- achlog ragddywededig, ai ynte a feddian- Wyd y lie yn ddilynol i'r rhodd gan y myn- achod, sydd anhysbys. Pa fodd bynag, yr ydym yn cael fod yporthladd hwn, &o., pan basiwyd y gyfraith i ddinystrio y ruynachlogydd yn Nghymru a Lloegr, Wedi myned yn eiddo i'r brenin Harri VIII., ac iddo mewn canlyniad eu rhoddi i Un Richard Gifford, ei saig-ystafellydd, yr hwn wedi hyny a'i gwerthodd i William Buikeley, Porthamel, yn y 33 flwyddyn o deyrnasiad ei feistr breiniol. Feallai na fuasai yn anmherthynasol i'r banes hwn, nac yn anfuddiol i r dar- il enydd, pe yr ychwanegem ychydig mewn perthynas i'r gyfraith a basiwyd yn m- ser y brenin Harri VIII. i ddinysmo y Haynachlogydd, a'r achos o hyny. •• I< (Ihv barhau.)

--------------,------_...._-_::.:"''-PONT…

LLOFFION O'R DEHEUDIR.

LLANDYSSUL.

GWRECSAM A'R AMGYLCHOEDD.I

Advertising

---BEAUMARIS. 'v -TI

CAERNARFON. " 1 '