Llais Y Wlad

Y WASG GEIDWADOL. FONX-UDIGION,—Goddefwcb i mi ejelij iljngyfarch yn necbreu y flwyddyn newydd ar rago'ygon addawol a gobeithiol y was "3 g 'Teidwadol. Y mae yspryd adfywiad lius yn nodweddu pob llinell o gym- ad y foneddiges hawddgar hon ac y genym le cryf i hyderu y bydd iddi tto. trwy ei chalon gynnes a'i Haw lrydig, adfeddianu y tir a sarnwyd dan ciraed y blaid Eadicalaidd, Y mae Llais y Wlad eisoes yn allu yn y Dywysogaeth, &0 y mae ei helaethiad dymunol yn rllwym o fod yn gaffaeliad gwerthfawr i linyddiaeth Gymreig. Trwy gynnwys i icbusol ei golofnau, yn ngbydag ycbydig a ymdrecb i sicrbau dosbarthwyr yn mhob ardal, disgwyliwn yn hyderus iddo gymmeryd rban bwysig i symmud ymaitb y niwl a'r caddug gwenwynig sydd wedi bod am dymhor yn llenwi a gorchuddio fcwyrfrylch gymdeithasol a gwladwriaethol I genedl. Yr ydwyf hefyd newydd fod yn darllen y rhifyn am Ionawr o'r Amddiffynydd Eglwysig, Mae y rhifyn hwn, i'm tyb i, yn tia rhagori ar yr un a'i rbagflaenodd ers amryw fisoedd. Gresyn na bae hwn yn nwylaw pob Cymro a gar wir les ei Hd. Os y bydd i'r Avuldiffynydd ym- OR bob mis yn ei ddillad Ionawr, ni ,ruswn ddyweud y bydd iddo wneud nth mawr yn yr iawn gyfeiriad. Gwaiib aenaf y wasg Geidwadol yw braenaru y ,ir-symmud ymaith y rhagfarn hwn, pa in a gyliiyi-ellivyd, ac a feithrinvvyd oi liir amser, trwy y moddion mwyaf nheilwng cr amcanion an- tiawn. Kid yw yypryd chwyldroadol _hod gwreiddiol Cymru. nac yn rhan natur y geii( Moil, Mam Jymru, oedd y sir ddiwedunf yn yr boll !eyrnas i ymoBtwng o dan iili ortiirymus romwell CredwE fed flwyddyri hon ¡ ii ,:1> yn ddechreuad cyfnod 118WYclcl ar gym- meriad y wasg Geidwadol Gymreig, ac y ¡'ydd iddi fyned rhagddi yn ngrym a nerth ei h(-gwy.!d rion gogoni-ddus. Mae mae.- g o'ejj blaen— cynbar.af to: eithi( g yn eich aros.: a buddugoiiaetb Iwyr gerllaw. Mae^ y Gymreig yn giynu wrth y j-elydJiad.m cenedlaethol byny, ag sydd wed] dvrcbafu Prydain, a'i gwieud yn wrthddrycii edmygedd boll deyrnasoedd gwareiddiedig y ddaear. Symmuder ymaitb yr afiechyd sydd amdani,—effa:ith ymyriad Ra(I-icala-idd,-ac yna fe ymddis- glaeria yn ei chymmeriad naturiol a chynhenid ei hun. Terfynaf ar hyn yn anvr,. gan ddymuno i chwi bob llwydcl, a blwyddyn newydd dda. PEDR AEFON.

BEIRNIAID Y DYDDIAU PRE- SENNOL. -B ONEDLIGION,—Mae yn ymddaiigos na hu i'm llythyr argyhoeddi dim ar "feddwl" ffwdanllyd "Rhywun heblaw Nid y V," oblegid ceir ef yn ymddangos yn gawraicld yn y Llais am ddydd Gwener diweddaf, fel bod hollwybodol o ddirgelion cymdeithasau daearol. Gwybydd, gyfaill, os ydwyt dy hunan yn arferol, fel yr ym- ddengys dy lithoed4, o ddenu cyfeillion at eu gilydd i'r dyben iselwael o ffurfio cynlluniau i ymosod ar dy wrthwynebwyr, inai i ti dy hun y perth) n y cyfryw, ac mai bradychu dy anwybodaeth yr yclwt pan yn ceisio priorloli yr hy7n a gyflawnir genycli chwi i ereill. Bydded i ti ymdrechu dwyn i dy gof vr hen gynghor Cymreig hwnw, Paid a mesur pawb wrth dy lathen dy bun." Ond at ei adolygiad. Yn gyntaf, y mae yn ceisio creu cynghori mi sylwi yn fwy manwl, a thrwy hyny y caf Nyeled fod Uithoedd Llygadog" wedi cael eu gwrthod amryw weithiau, Arc. Wel, a fu i mi ymgais gwadu hyny ? Os na bu, pa faint ydyw effaith ei gynghor di- alw am dano ? Kid ydyw fod ysgrifau I "Llygadog" wedi cael eu gwrthod yn ddigoni brofi mai "cynnyrch ymenydd | anffrwythlawn a meddwl eyinmysglyd ydynt, ac yr ydwyf yn berffaith argy- hoeddedig na bu l'n golygwyr galluog nodi byny mewn modd yn y byd. Am hyny, yr wyf yn galw ar "Ehywun" i draetbu beth y mae yn ei feddwl wrth "gvnnyrch ymenydd anffrwythJawn a mtddwi cymmysglyd." Gwybydded nad oes genyf un gwrthwynebiad iddo alw ei fiutai yn ngbyu i'w gynnorthwyo yn y gorchwyl gorbwysig. Lymunaf yn mhell- ach amo ddeongli y "problem canlynol, sef cyssoni llith arddercbog (yr hyn a welir yn y drydedd linell o'i lytbyr cyntaf) ag ymenydd anffrwythlawn," &e., yn y seithfed liuell o'r un llythyr. Gan ei fod ef vn "glvybocl y dirgelion," hwyracb y gall ef ganfod y cyssondeb (?) sydd yn bodoli cydrhwng y brawddegau a nodwyd. Etto, dyma ofyniad arall iddo- A ydyw eu bod hwy (oblegid dengys ei lytliyrau fod rhywun neu rhywrai" heblaw ef ei hun) yn cael en tueddu i gredti fod y gwrthodiad ami a wneir o'i' ysgrifau yn ddigon o sail i brofi gerbron darlienwyr lliosog y LlalS mai dyna brif achcs ei ab- sennoldeb oddiar ei dudalenau? Os j dyw, yn mha ddull ? Ffeithiau sydd arnaf eisieu, ac nid tueddiadau cred." Geliir perswadio plentyn i gredu mai chwerw ydyw "melus." ond coiier nas gellir perswadio darlienwyr pwyllog y Llais mai ffaith ydyw cred." Ni bydd i mi ei orlwytho y tro hwn byd nes caf ei attebion i'r ucliod ac os bydd iddo wrfch- od eu hatteb, serch iddo fod yn orchwyl lied anbawdd, ni bydd i minnau ymddar- ostwng i wneucl sylw mwy o'i annghysson- derau. "Wedi i "Ehywun," &e., orphen ei orchwyl o geisio dymchwel fy rhesym- t') y iadou, dywed, Awi-i yn mlaen yn awr i sylwi ar gywirdeb ei wybodueth o barth i'r hyn sydd dan syhv. Galwant 1i yn fod hunanol (ac nid oes genyf un gw' thwyii- ebiad iddynt wneud hyny, gan na raid im' wrth gymhorth neb i ffurno barn), a u thueddwyd liWy pm bj-eintio a'r enw Pabciidd anffaeledig." Ni bydd i mi ymgais gwrthbrofi ei ddywediad yn nghylch fod "Llygadog yn y cyngherdd dan sylw, am y rheswm nas gallaf. Ni bui "Ehywun" appelio cr gwbl at fy ngallu i wrthbrofi gymmaint ag un o'i baeriadau. ond yn y fan hon yn unig. Pan gafodd sylfaen o dan ei bedion, buan yr oedd yn ei gwerthfawrogi; ond am ei boll haeriadau ereill, y maent wedi eu hadeiladu ar genfigen, a sarhad byd yn nod ar "Ehywun a'i gwmni fyddai ap-! pelio am allu i'w dadwneud. Dywed mewn un man fy mod yn condemnio ei waith yn barnu ysgrifau ereill, tra yn cyf- lawni yr un gwaith fy hunan. Ond iddo yntau graffu yn fwy manwi ac yn iw y gofalus cyn ffurfio y penderfyniadau,bydd iddo ganfod na bu i mi ymgais am gyf- lawni y fath betli. Yr hyn a wnaethum ydoeutl condemnio beirniadaeth blentyn- aidd Nid y V,"yn nghydag anngbysson- deb ei sylwadau yntau. Yn ddiweddaf oil, dywed na fu iddo ddyweud gair mewn perthynas i feimiadaeth "Nid y V," ac na cheisiodd ei amddifiyn mewn modd yn y byd, i'r hyn yr attebaf: Os Dad M yn ceisio amddiffyn "Nid y V," mti. ydoedd ei ddyrchafu ef ar draul daii>stwng of Llygadog," S iLWEDYDD. r¡

ADDYSGIFECHGYN MON, AO YSGOL EAMMADEGOL BEAUMARIS. FONEDDIGION, Of N wyf fuel" Cymro wedi ffromi yn aruthr, cbJegid sivii celan- edd, bytheirio, a chyfarth a giywir yn ei ysgrif an, y Gweuer diweddaf. 0 ddim nid oes dim i'w cael. Ynfydrwydd yw ceisio dal y gwyut. Gallwn dybio oddi- with don ei iytbyr, fod fyngwrthwynebydd yn ymwybodol o wendid y tir sydd dan ei draed ac j mfoddlona ar y gwaith o dafoui "Ymdeithydd am ei ryfyg yn galw sylw pobl Mou at y cyfleusdva sydd o fewil eu cyrbaedd, er sicrbau addysg wertbfawr i'w b€ch«yn. Fod ysgol Dafydd Huws yn gaffaeliad gwerthfawr yn y cyfeiriad hwn i drigolion yr ynys, sydd ffaith anwad- adwy ac nid wyf yn deall fod Cymro chwaith wedi ceisio ei gwrthbrofi. Ehyw awydd sydd ynddo i godi bw- ganod a'r penaf o'r tylwyth du y llwydd- odd i'w gyfodi o ddyfnderoedd y fagddu ydyw, "diffyg parch i Gymry o Chym- raeg." Gyda'r bwgan hwn mae yn debyg fod "Cymro" wedi llwyddo hyd yn hyn i ddychrynu becbgyn Mon i gyd, oddieithr wyth," o ysgol Dafydd Huws, yn Beau- t) maris, Mae "Cymro ynddiauyn eithaf anwybodol o'r ffaith fod Mon wedi bod yn ddiarhebol am ei ffydd mawii bwgaiiod; ond coffeder hyny fod oes y tylwyth teg bron myned heibio. Yn l'uan, fuan, bydd raid i Cymro a'i gyfeillion gael ibyw offer- yuau mwy efleitLiol na Lwganod i gadw addysg y bobl yn y back grounds. (Dyna iddo asgwrn.) Ymdrecha eich gohebydd o Beaumaris yn egniol iawn i berswadio eich darlien- wyr nad oes ganddo ef deimlad personol yn v matter hwn ond maddened i mi, lei iiii o'r ûyfryw, fy mod i yn dra hwyr- bydig i gredu ei haeriad. Mae yn amlwp ddigon i bawb ei fod ef yn ymffrostio yn y ffaith fod can lleied o Gymry yn yr ysgol uchod. Ai tybed ei fed ef mewn cyfrinacb a r dosba rth Invrnv 0 gymdeithas ag sydd In yn credu mai mamaeth gwaseidd-dra yki anwybodaeth ? GaJlwl1 broii tiwy lliaws o engreifftiau fod'rhagfarn gyffredinol yn Mon yn erbyn ysgol Dafydd Huws. A1 tybed fod Cymro yn un o'r rhai hyny ag sydd yn gyirifol am y drwg hwn Cly- wais ragor nag unwaith nad oes derbyniad i Gymry i'r ysgol; fod y tal a gyfodir am yr addysg yno yn mhelluwohlaw cyrbaedd y mwyafril mawr o drigolion yr ynys, a'r cyffelyb. Ond yn awr, wedi ymddangosiad liythyr Mr Milner yn Llais y Wlad, yn yi hwn y tystia y prif athraw, yn eglur a gonest, fod cyfnewidiadau wedi cael eu gwneud yn nghorph y ddwy flynedd ddi- weddaf, arncan penaf pa rai oedd llesoli pobl Mon, hyderwn y bydd i'r rhagfarn hwn gael ei ddiieu, ac y bydd yr wyth ys- golor wedi chwyddo yn fuan i wyth-deg. Ehagolygon gogoceddus i Cymro Cynghorwn ef i frysio parottoi ei ystafeli- oedd ar gyfer yr ymwelwyr ieuaingc hyn, rhag iddo, yn ei bresurdeb yn tafiu llwch i lygaid y wlad, fod yn rhy ddiweddar yn y farehnad. Yr wyf yn gwybod gystala Cymro o bossibl fod eithriad i bob rheol; ac ym- ddengys ei fod ef wedi dyfod o hyd i un o honynt mewn ysgol Frytanaidd. Nid myfi yn unig sydd yn ymwybodol o'r parch dall a delir i Gymraeg yn yr ysgolion Brytan- aidd. Mae y drwg hwn yn cael ei deimlo yn gyffredinol, ac eithrio "Cymro" a'i gyf., ac nid gan neb yn fwy na. cfian ar- holwyr ei Mawrhydi, a llywodraethwyr (managers) yr ysgolion eu hunain. 01 Gan fy mod yn awr ar gychwyn ar ym- daith arall, nid oes eenyf amser, nac yn wir, chwaeth at sylwi yn mbellach ar ys- grif eich gohebydd. Gan hyny gorphwysal ar Lyn o bryd, gan hyderu, os y digwydd i mi, tra ar fy bylit, ganfod rhywbetb r wna les iin cydgenedl, y bydd i chwi fod mor garedig a rhoddi benthyg congl facL o'ch neyddiaur clodwiw er rhoddi cy- hoeddusiwydd iddo. YMDEITHYDD.

LLITH AR LLITHFAEN. FONEDDIGION,—-Er fod amryw wedi traethu eu lien ar y testyn uchod yn ddi- weddar; hawliaf finau ychydig ofod i draethu ar yr un testyn: yn lal, am fy mod yn dderbynydd cysson o'ch papur ac yn ei ddarllen yn fnnwl; 2i 1, am fymod yn talu am dano wrth ei gael: oydd, am fy mod yn ei edmygu ac yn dwyn mawr sel drosto; 4ydd, am fy mod yn gwybod mwy am y llithfaeu un o'eh goliebwyr, efallai. Yr wyf wedi gweled degau yn ei gymmeryd ac wedi bod yn ei gymmeryd fy hun, ac wedi bod yn ei dori o'r graig, a gwn pa le i'w giJelyn aWl", cystal agy gwn am fy nghartrof. Ac nid wyf yn credu fod neb byw ar y ddaear ocd fy bun yn gwybod am y ile. Gelwir ef yn ilithfaen nid fel y i eich gohebydd, am ei fod yn llaitb, i.»: rwydd y mae annyw feini yn llaith- ac- i, megys y shale a'r britus, &c.; ond gelwir y llifchfaen oddiwrth y-dull y cyf- rg;oogid o bono gan ein hynafiaid. Llith y galwent laeth a blawd ceircb yn uwd led dew, a byddent yn ami yn ymborthi amo, ac y maent felly yo bresennol mewn rhai ardaloedd. Y mae eich gohebydd yn gywir am y modd y darganfyddwyd ef 'I gyntaf. Yr oedd yn byw, ers amryw gan- rifoedd yn ol, mewn annedd-dy or eiiw Cwmfran-ganol, yn mhlwyf Cilycwm, ddyn o'r enw Giiffitb Edmund. Cafodd ei gnoi gan gi cynddeiricg, and gwellhaodd y clwyf; and etto yr oedd yn drailodus iawn ei feddwl, a breuddwydiodd yr un breudd- wyd dair noson yn olynol, sef ei fod yn y gynddaredd a bod ei boenau yn annir- nadwy, a/i fod yn rhedeg yn wyllt ar byd mynydd Mali an, gan gnoi pob peth a ddelai i'w afael. O'r diwedd canfyddodd gareg wen yn nglieulan afonig fechan, a dechreuodd gnoi hono, a chnoi a wnaeth gyda rhyw flas rhyfeddol nes y daeth yn hollol iach fel y tvbiai; ac yn mhen ych- dig amser profodc1 hyn yn ffaith ddiymwad. Felly traddododd ein hynafiaid i ni, beth bynag; ac oddiar hyny y mae llawer o dwrw wedi bod am dano yn y lie a gry- bwyllwyd. Os oes rhywun a rydd wybod- aeth am ryw le arall y mae i'w gael, byddaf yn dra diolchgar. Hefyd, a oes rbagor nag un math ohono. Nis gellir ei gael yn bresennol o'r fan a nodais heb gryn draul a thrafferth, oherwydd eu bod wedi cloddio ar ei ol mor gul ar wythien sydd o bono (ond brin modfedd o drwch) yn nghanol y graig gallestr (Mntstone). MYDDFEAD.

DAMWAIN ARALL AR Y RRElL- FFORDD. Daeth dwy gerbydres teithwyr i wrth- darawiad foreu ddydd Iau. Yr oedd y ddwy gerbydres ar ol eu hamser, y naill yn teithio o Newcastle am Lundain, a'r llall 0 Lundain am Edinburgh. Rhedodd y cyntaf i gerbydres nwyddau ger Thirsk, gan daflu amryw o'r gwageni dros y rheil- iau a'u malu yn yfflon, ond trwy drugar- edd, ni anafwyd neb o'r teithwyr. Yn uniongyrchol wedi hyny daeth y gerbyd- res arall i fyny gyda chyflymdra mawr, a thorodd y peiriant ei ffordd yn glir drwy y cerbydau drylliedig gan ychwanegu y dinystr, ond yn yr amgylchiad hwn etto ni chafodd neb ei anafu. r

TAN DINYSTRIOL MEWN MELI GOTTWM. Nos Wener torodd tan dychrynllyd allan j' yn melin gottwm eang y Meistri Dugdale a'i Feibion, Higher Audley. Gwnaed yr ymdrech fwyaf egniol a phrydlon gan < ■ dan-ddiffoddwyr 0 wahanol gyfeiriadau, a i; chyn pen yr awr yroeddynt wedi llwyddo i leddfu y fflamau. Cyfrifir fod y dinystr a wnaed yn cyrhaedd tua dwy fil o bunnau, > ond deallir fod yr eiddo a'r adeilad wedi eu hyswirio.

NEWYNU I FAEWOLAETH. Y chydig ddyddiau yn ol, cafwyd dyn canol oed, o'r enw George Harvey, yn ,j farw mewn hofel yn Wolverhampton, Ei wely ydoedd ycbydig wellt pydredig, a'i unig orchudd ydoedd hen sach. Yr oedd 'r y corph yn gwbl noelh, heb gym- maint ag edefyn am dano. Dangosai y dystiolaeth iddo farw mewn canlyniad "i oerfel a newyn. Yr oedd yr oil o'r dillad wedi eu gwystlo gan y mab er prynu llun- iaeth cyn y farwolaeth. Gwnaeth y bacligen appeliad at ddau feddyg am gyn- northwy, ond gwrthodasant ymweled a'r claf heb gael awdurdod oddiwrth y plwyf.

Y DEHEUDIR. (ODDIWRTH EIN GOHEBYDD.) Cymmerodd etholiad St. Ives, Cernyw, ie, ac enniilodd y Ceidwadwyr fuddugol- iaeth drywadL Pleidleisiodd 617 dros Mr Praed, Ceidwadwr, a 552 dros Syr Francis Lycett, Ehyddirydwr. Yr oedd mwy o sylw yn cael ei dalu i'r etholiad uchod nag un o'r etholiadati diweddar. Yr oedd yr aelod diweddar yn ddyn dylanwadol ac yn berchen ar lawer o dda y byd hwn. Yn mis Chwefror pleidleisiodd 715 drosto. Can fod y fwrdeisdref yn un Ryddfrydol, nid oedd neb yn ambeu nad oedd y sedd yn ddiogel, a dyg'wyd ymgeisydd i'r maes EL oedd yn debyg o eiiiilll. -L r fod Mr Praed yn ddieithr, methodd y Ehyddfryd- wyr gadw y sedd. Y mae y Ehyddfrydwyr wedi llwyr wangaloni with weled y naill sedd ar ol y llall yn cael ei chipio oddi wrtbynt. Y mae Syr Wynham Knatcbbul.1 wedi cael ei ethol dros ran ddwyreiniol Cent yn ddiwrthwynebiad. Y mae yn bin genyf gufnodi marwolaeth 0 y Mr Flavel Edmunds, golygydd galluog yr tiereford l imes, Llanwodd y swydd am lawer o fiynyddoedd. Yr oedd yn gyfaill c)w)r ac yn ddyn talentog, ac yn enwog iel hynafiaethydd. Ysgrifenodd lawer o bapurau ar y testyn olaf. Dioddefodd am hir amser oddiwrth y fogiant asthma, yr hynyn nghydag ennyniad yr ysgyfaint a fu yn angeu iddo. Cyflawnodd ei ddy- iedswyddau o fewn wytimos i'w farwol- aeth. Ni fu agwedd mor gym my log ar fasnach glo y Deheudir ers biynyddoedd; ac os 11a, rydci i'j wawr dori cyn bo hir, teflir mil- uedd 0 bobl, gwragedd, a phlant i dylodi alaethus. Y mae gweithwyr Rhymni wedi ail ymaiiyd yn eu gwaitli; ac eiddo gweith- feycld glo y Meistri Powell, Tredegar Newydd; Hope Colliery, Terphilkins, yn gweithio yn awr ar yr hen bris. Nodwcli y ffaith Tory yw Mr Walter Powell, ac aelod Seneddol dros Malmesbury, a Ehydd- irydwr yw Mr Eichard Fothergili, cadeir- ydd Undeb y Meistri. Efe yw y cyndynaf a bawb yn erbyn y gweithwyr. Y mae glowyr Eisca oil ar waith. Cymmerodd ireial lied bwysig i'r gldwyr le yn Merthyr y diwrnod o'r blaen. Gwnaeth yr Undeb- wyr reol amser yn ol nad oes un dyn i daysgu tori glo neb dalu pump punt. Tal- odd un John Jones y swrm, ond torwyd y lodge i fyny, a gwysodd y swyddogion am ei arian. Y inae yn debyg mai ef oedd un a'r rhai a basiodd y rheol. Er fod codi yr arian yn groes i'r gyfraith, nid oedd yn bossibl i John Jones gael ei arian. Fei arferol rhoddudd y barnwr Faulkner ddy- farniad hirfaith ar y matttr. Ar nos Calan, pregethodd y Parch. David Parker Morgan, ei bregeth ymadaw- ol yn Eglwys Aberafon. Y mae Mr Mor- gan ar ei ymadawiad i Lundain, i fod yn ysgrifenydd Cymdeithas y Beiblau. Yr oedd yr bin yn annymunol, felly nid oedd y gynnuileidfa yn tawr. Tywalltodd y pregethwr a'r gwrandawyr ddagrau yn y cyfarfod. Bloeddir yn barbaus yn erbyn cyssyllt- iad crelydd a'r Llyvvodraetil gan yr An- nghydffurfwyr, on gall Eglwyswyr gym- 6 y meryd calon. Y mae AnngbyCtffurfwyr Caerfyrddin yn cyssylltu y capel a'r Llyw- odraeth. Ymneillduwr yw rnaer y dref hon, ac aeth yn ei wisg swyddogol i'r capel ddydd Nadolig, a infer o'r cynghor trelol gydag ef, a dau seindorf yn chwareu o'l flaen, Yr oedd yn arferiad i'r cynghor trefol ar y Mayor's Lay, ddydd Nadolig, ers oesoedd, i lyned i eglwys yplwyf hydo fewn y ddwy flynedd ddiweddaf. Y mae y Parch. Latimer Maurice Jones, ficer St. Pedr, Caerfyrddin, yn myned i draddodi darlithiau ar ei ymweliad a Gwlad Canaan. Nid oes dim un dadl na fyddant yn ddyddorol dtos ben. Treui- iodd Mr Jones amryw fisocdd yn ddiwedd- ar yn y Dwyrain. Bydd Caerdydd, un o'r dyddiau nesaf '7. ',s yma, mewn gwewyr etboliadol y bwrdl ysgol. Y nu » J LJywodraeth y„ gorfodi! • v cynghor tn 3tol 1 ffurfio 1111 yn ddiopdi Cymmerodd e thohad fach boefeli le yno vr' wytimos ddiwi ^ddaf am eisteddle vn "yl' cynghor trefol, rhwng Mr E. Jerking Ceidwadwr, a 1\1.. v Peter Price, Ehyddiryd- wr o'r dwr cyntaf. CnrwydMr P Price1 yn yfilo'Q man. Y m. ie Ur Price o'i go' yn' sicr ddigon oherwydd i'r Catlioliciaid droi! yn ei erbyn, ac yntau wedi gwneud cym-' moiut dros eu rhydd freiniio, a dmystrioj Eglwys yr Iwerddon. 0 Peter Peter Y mae yn flin genyf di -os fy hen ffrynd. J Syrthiodd dyn o'r e liv; Lane, gof, yr sk hwn oedd yn gweith io i'r London and f South Wales Coal Cor npany, i fV wn i fly- wheel yr agerbeiriant, a thorwyd y rhan [ isaf o'i gorph yn ars\ yydus, a bu farw cyn ( cyrhaedd ei gartref. Claddwyd ei' ddvdd j Sul yn Mhontywaun. a chanlynwyd ef^i'w [ hir gartref gan c1 iyrfa fawr o'i gyd- weithwyr. Cynnaliwyd nifer anferth 0 fftll eistedd- fodau ar adeg y G rwyliau. Yr oedd un Aberaeron yn eu c ui-o yn dipiau. Bocs sebon oedd yr es gynlawr, ac yr oedd v gwobrwyon yn we jrth 2p 10s! Yr oadcl hon yn curo eistE iddfod yr hen Jonatliim Hughes gynt. T I mae yr eisteddfod weidi myned yn gorn can ac yn sport i geaedi1- oedd a phobloer ld y byd. Y mae rhai D ohebwyr y Gwt 'edgarwr yn bythmrio yn ofnadwy yn e ^rbyn Goronwy y Western* Mail am eu d *al i fyny 0 flaen llygriid y cyhoedd. Os ceirgafael ynddo, bydd iddo gael ei sibed1 a yn fyw. Fe gymir ier gwyl flynyddol Cymdeithas, Casnewydd -ar-Wysg le un o'r dyddiau nesaf yma Y mae y gymdeithas hon wedi gweif -ino yn hwylus ar ei chychwyn- iad, ac y mae clod yn ddyledus iddi am ei llafur c > blaid yr achos Geidwadol. Aer Tredegar sydd i lywyddu a disgwylir Mr Charley, A.S., yno. Cewch y manylion yr wythuof 3 nesaf, canys yr wyf yn bwriaiu bod yr 10 os bydd modd. Y mae mwy 0, eisieu Cymdeithasau Cyfaasoddiadol yn Nghyr nru, ac mi garwn weled un yn mhob. tref a] Ian. Codir cofgolofn hardd yn mharc Tre- degai- er cof am y march rhyfel enwog Syr Brig gs, yr hwn a gariodd yr Anrbydeddus God Irey Morgan, A.S., trwy dan-beleniad Balaclava. Bydd cerflun o'r marchogwr. a'i larch ar y golofn. 3 i8?1 7 8'°*adail, cynnaliwyd eifsted^fod flwyddyn neu ddwy yn ol yn y Ciisnewydd er codi arian i gyfodi cofadail alli Nevydd, loan Emlyn, &c. Y mae yr arian wedi bod yn rhydu yn y bane itra hir amser, ac y mae y pwyllgor yn ffraeo yn wyllt a'u gilydd mewn perthynas idd- ynt. Ar ol i'r storom dawelu fe godir v gofadail. y Nid oedd dim son ddeng mlynedd ar hugam yn ol, yn neillduol yn sir Abertefi, am addurno eglwysi; ond nid llawer 0 eglwysi oedd heb eu haddurno y Nadolig diweddaf. Y mae yn dda genym weled y fath adfywiad yn yr Eglwys yn y sir uchod oddiwrth yr hyn ag oedd pan oeddwn yn Uangc. Nid yw yr ymdrechion a wneir drosti yn awr yn arwydd bod ei bymddat- todiad yn ymyl, fel y myn Mr Henry Ri- chard a'i gynffon i ni gredu. CRAIG Y FOELALLT. I