Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

7 articles on this Page

EIN HEISTEDDFODAU.') v

News
Cite
Share

EIN HEISTEDDFODAU. ') v X *ABCH. N. MARLAIS THOMAS, PONT AF,D AWE.) !fenSfti?U g()^' £ yn °1 i'r amser hwnw Fetilr "krenbJmoedd vn dadmaethod, a K jJ?esau p- famaetbod i'r hen eistedd- 181 S'.a^wn lai na gofidio yn ddwys Mi ar y cyfnewidiad mawr sydd laj, J^'iiieryd lie yn ei chyfansodd- Waf ^ycliir i lawr gyda'r divstyrwch ra < at Jr lien sefydliad gogoneddus )or4 iu^s o fawrion a phen defig- )Jlln gwlad y dyddiau presermol. \%i naeWK cydmariaeth, o ddynion a eu dysgeidiaeth a'u gwvbod- Fetilr "krenbJmoedd vn dadmaethod, a K jJ?esau p- famaetbod i'r hen eistedd- 181 S'.a^wn lai na gofidio yn ddwys Mi ar y cyfnewidiad mawr sydd laj, J^'iiieryd lie yn ei chyfansodd- Waf ^ycliir i lawr gyda'r divstyrwch ra < at Jr lien sefydliad gogoneddus )or4 iu^s o fawrion a phen defig- )Jlln gwlad y dyddiau presermol. \%i naeWK cydmariaeth, o ddynion ata eu dysgeidiaeth a'u gwvbod- yn bleidwyr diysgog a gwirion- '^dl r aweu a c^an Gymreig. Mae y iiwn ^mn% wedi colli ei safte cyntefig li br ^^eithas yn llwyr. Ystyrir ef IWTn1101 gai1 iuaAVS o i gvd-genedl yn lath o liurtyn annysgedig, prudd- j; J ?s' a gwirion ac yn lie ei ddyrchaf u TO ?edd a i)barch. y.11 ns°lwg y byd' cy^ awen ef yn is i lawr ar raddfa na'r dyn mwyaf dinod a di- bo^ )r]a- fyw Yr vdym yn cyfaddef ein jjViv dywedyd llawer pan yn dywedyd Tv mwy na8 y mae e^n Profiad yn e*n ^ysgu. Gadewch i ni lriewu i'r achos o hyn. Mae iidiy reswm yn sicr o fod dros y cyfnew- G yn sa^e y hardd Gymreig, ^4(|a n bod y cyfrifoldeb yn gorphwys i lnawr ar yr eisteddiod. Hon ydyw all ^eirdd a'r Henorion, a dylai fod la,W U°^ lywodraethu ei phobl yn ddy- fo(J Nid ydyw yn iawn gaiw eistedd- eUol 1 math o gyfarfodydd cystadl- c'lw'iifch ystyried pob un sydd yn f W ei1 ar ^'ugenw yn fardd, yn gerddor, Ilacl 3"1 Henor. Gwaith pwysig y sefydl- bltityw trol y man us a'r efrau 1 flwrdd o ,Ua |j y pur wenith barddonol, cerddorol, drin 7°1. Cawn sylwi ar byn etto wrth yJ Uari neillduol o'r testyn. yn edrych ar yr eisteddfod fel luSo .yddyn o dir da wedi cael ei esgeu- Mae y cloddiau wedi cael eu chwalu, ^ieri -Vn Hawn 0 fyichau. Drain a ai'dd' a cliwyn, sydd yn tyfu yn yr lie a° *^11 §orc^u^cli° gwyneb y maes. bi^n ^elwyd unwaith yn baradwys o Wc^ 61'hweb sydd yn awr yn ddiffaetb- at annghyfaneddol., Nid oes ffrwytbau ca C0e(^' ac nid vw y ddaiar yn rhoddi ^dduwd' ne^} yn derbyn un w 4° hyfrydwcb wrtb sylwi ar y lie. ?y&t °nd ein badgblio am y felldith i ti. ^rain befyd ac ysgail a ddwg hi 4refla Cyn y gellir dwyn y darn tir Imn i Plitt)' 1118,6 yn rhaid cloddio a bwrw ac, ysgythrn, hau a chwynu. Nid Wrc\f° a^li iddo fod o fawr ddefnydd i'w •iaeth ^nn°g lieb iddo fod danyr oruchwyl- $hon yn gvntaf. f °. etifeddiaeth ardderchog ;^6un« e-1 cae^ 8adael ar °1 i ni gan ein i^aidywyr ben eisteddfod, a phan °<i ,^Iom Pa mor esgeulus ydym wedi VP'* g0^w§' ar wrteitbiad a thriniad y ea,rjg a cbynnyrcbiol bwn, yr ydym ?o £ fa 0 weled yr anmharch a dalwn i 'riaeth y cylryw- Yr ydym yn gallu j, ]f Il, ar babell cyfarfod yr hen Gymru dr n cael ei tbroi yn aiiia-liyfaiaedcl-dr- o{° i ? ar A-r(ld Eden ein cyn-deidiau ei tbroi yn ddiffaetbwcli! Goddef- °^0niant y dowrion gynt" fod yn I)ic SWawd a gwatwargerdd i biliogaetli l0n. Dafydd, beb un teimlad o eiddig- k^em mynweeaudros anrbydedd yr ^edi ^ae y maes Henyddol bwn V^nedyn anialwcb diffaetb a garw Ulejj^gsulusdra ei berebennogion. Drain, IVi'Vv -anad 1 > ysgail, a ch-wyn, sydd yn ei ^id(] Bydd yn rbaid i ni ddad- f N 10 creaduriaid gwylltion byn i gyd, I cloddiau, a bwrw y tail, cyn y gall- ^'tia 1Sgwyl i'r maes dalu i ni, a cbyn y deimlo dyddordeb gwirioneddol I 1 Hi ^laUai mai nid anmbriodol fyddai yn y fan lion y creaduriaid Jt'ei |0n sydd w edi ymlusgo i'r golwg yn e^dfod, a'r rbai sydd yn tagu pob ^Joimhewn. (a.) lihaid dadicreiddio c i&vth o'i mJiewn. Nid oes dim yn L^g na'n bod ni, y Cymry, yn cael ^^j.pQiddifadu o lawer iawn o ragor- gwerthfawr oberwydd yr ysbryd ^&c\%nH yn ein plitil. Pan b ^udiad daionus ar gael ei gychwyn neu bersonau cenedlgarol yn i1 daw sectyddiaetb yn mlaen i Jn tbroed ar ei ben a'i sathru i'r llawr X/°»gyrchol. Gallwn weled hyn yn | rtiewn cyssylltiad a threfniadau i]^la^°l ein cenedl. Paham na byddem i gael Prif Ysgol i Gymru ? l gallu arianol, a'r defnydd gweithio, togddigon nerthol yn ein pobl. Yr unig Yat. a anwn roddi dros ein tylodi mewn addysgiadol, ac mewn liawer ystyr l- Nydd, yw yr anngbydwelediad crefyddol u yn harbaus rbwng gwa- ^leidiau. Mewn undeb y mae W^vl* ^y fach 0 undeb a ehariad olltl dol sy-dd yn cadw cenedl y Cymry ar llawer o bethau. allu bYddal holl enwadau Cymru yn %rfi ^^adu a hwy eu bimain, ac yin- yn un fyddin frawdol i ymlid cho^i 'c^ ac anwybodaetb o'r wlad, a y genedl i eafle uwob naewa dysgsid- F i MTIOI: ttMRl- .hi' iaeth, ni byddem nemawr o ddyddiau cyn cael prif ysgol i ni ein bunain, fel yr Ysgotiaid a'r Gwyddelod. Na, mae yn rhaid i ni ddioddef gwawd a dirmyg cenedloedd ereill oberwydd yr .innghydlod sydd yn ein plith. Mae yn well genym ni gael boddloni mympwyon gwirionffol ein bimain, a duoddef dirmyg lawer iawn, nag ymegnio at ddyrcbafu ein bunain t, yn nolwg y byd. Mae y teimlad sectol a phleidiol yn rhedeg braidd drwy ein holl ymdrafodaetbau. Carifydclir ef mewn masnacb a pob peth. Braidd y gwna ambell un brynu wrnB o de oddiwrth neb ond oddiwrth un o bobl ei enwad! Sect- yddiaeth ddallbleidiot felly sydd yn dinystrio ein Ilwyddiant ni yn mhob cyfeiriad. Nid ydym am osod y bai wrth un enwad yn fwy na'r llall- y maent oil yn eliog o'r cybuddiad gwaradwyddus hwn a ddygwn i'w I, c-rbyii o gadw Cymru yn db,wc1 "—o'r hen dad o Rufain i iawr hyd at y gwaelaf a'r distadlaf o wyr sectol y ddaiar. Ac fel y mae gwaethaf y modd, y mae yr un hen ysbryd ffiaidd wedi gwneud ei ymddangosiad ar esgynlawr a maingc feirniadol yr eisteddfod lawer tro. Beimiad sectol yn beirniadu, a chor sectol yn canu, ac yn derbyn y wobr. Bardd enwadol yn darllen ei feirniadaeth ar y farddoniaetb, ac un arall o'r un enwad yn myned i fyny i dderbyn y wobr. Yr un ystrangciau yn cael eu cyllawni mewn pertbynas i'r traethodau befyd. Nid yw yn wiw i ni geisio gwadu ffeitliiau cedyrn fel hyn, a bod yn ymarhous ac amynedd- gar i'w dyoddef yn dawel, oberwydd dyma, yr ystrangciau cynHwynig sydd yn sugno bywyd yr hen sefydliad yn ein plith. Nid lie i Eglwyswr, Methodist, Wesleyad, Annibynwr, Baptist, nac Undodwr, i adrodd ei gredo, a ffraeo yn ngbylcb y cyf- ryw, yw yr eisteddfod, ond lie iGymry "o waed coch cyfan i gyfarfod a'u gilydd fel Cymry, ac nid fel un blaid grefyddol. Dylai pob un ddiosg sectyddiaefcb oddi am dano, yn nghyda'i holl ddylanwad, cyn eychwyn oddi cartref. Os na allai wneuthur hyn, byddai yn lanach iddo aros gartref, oberwydd byddai ei absen- noldeb yn fwy boddhaol na'i gwmni. Yn awr, dyna ni wedi enwi un o'r drygau sydd yn rbaid ei gael allan o'r eisteddfod cyn y llwyddo. Y nesaf a enwn yw brawd anwyl i'r ysbryd drwg blaenorol, sef (b) Poittiei(tetli.-Souir yn y Gair Dwyfol am fatbau o ysbrydion aflan a fodolent yn yr amser gYQt, nad oedd yn bossibl eu cael o ddyn ond "trwy ympryd a gweddi." Yr ydym ninnau o'r fan$nad ydyw yn bossibl cael ysbrydion aflan sectyddiaetb a pholiticiaeth allan o'n heisteddfodau, ond trwy lawer iawn o ym- drech ac egni. Mae y ddau megys wedi ymgyngbreirio i ladd pob dylanwad da- ionus yn ein plith. Nid oes genym un gwrtbwynebiad i'n pobl i astudio gwleid- yddiaeth a deddfwriaetb yn drwyadl, a sefyil yn gadarn dros eu hegwyddorion a'u hiawnderau ar adegau pennodol, ond gadawer ar ol rhyw betbau felly pan fyddo cenedlgarwch yn galw arnom i fod yn "un ac yn gyttun. Nid ydym yn gweled yr, angenrheidrwydd lleiaf i gys- sylltu politiciaeth a'r eisteddfod. Mae yn wir fod gan yr eisteddfod lawer i'w wneud a'r wladwriaeth ganrifoedd yn ol, ond gan fod genym Senedd ogynnrycinolwyrynbre-1 sennol i drin matterion gwladol, a gwylio dros ein bangenrbeidiau yn yr ystyr bwn, bydded i ni afalu danfon dynion priodol yno, a pheidio troi ein sefydliad cenedlaetbol yn rhyw cewgaw ddimai i ddifyru ysbrydioll aflan plaid. Ymresymed a dadleued pawb a fynont ar adeg ethol- iad, neu ar adegau priodol ereill, ond pttidied neb a, chludo ei ddadl a'i wrth- ddadi i'n cymmanfaoedd brawdgarol. Bydded i ni ymddangos yno yn frodyr heddychol a theiiwng o'r wdad a'n mhagodd." Edrycbed pob un ar y llall fel aelod o'r un teulu; ac er mwyn meitbrin yr ysbryd cariadus hwn yn ein gilydd, go- falwn yn wastad ddewis testynau na byddo yr un cyssylltiad rhyngddynt yn uniongyrchol a pbyngciau sectol a pholi- ticaidd. Cawn ychwanegu ar y pen hwn yn nes yn mlaen. Y petb nesaf sydd yn angenrbeidiol er I Ilwyddiant yr eisteddfod ydyw taflu allan o'i chylch (c) Bob ymgecraeth a tla(Il gwedi barn.—-Dyma y felldith sydd wedi bod yn anurddo ein gwyliau llenyddol. Da genym ddeall fod llai o hyn yn bodoli yn awr nag a fu. Nid oes genym gymmaint i'w ddywedyd yn erbyn yr hwn fyddo yn dadleu rhyw bwngc eis- teddfodol mewn tymmer dda ac yn fon- eddigaidd. Byddaihyny yn ddiamheu yn, iuddiol lawer pryd; ond y mae y nieddyl- ddrych fod caniattad i bob cystadleuydd achwyngar i arllwys ei lysnaiedd drewllyd ar ben pob beirniad gonest yn wrtbun i'r pen Mae hyn yn ddiamheu wedi peri i lawer o feirdd a llenorion enwog ymddi- doli o blith eu brodyr, oherwydd nid oes neb yn hoffi cael ei bardduo gan langciau dibroliad a diegwyddor ar feusydd newydd- a duron. Byddai yn beth caumoladwy iawn pe gollidffurfio dealltwriaetb rhwng llywiawdwyr yr eisteddfod .2t pberchenog- ion y papurau Cymreig, fel na byddai achos ofni i ddim personol ymddangos ^.rnddynt mewl oyssyiitiai a'r swyddog- .) ion. Byddai hyn yn ymddygiad eithaf teg tuaJg at y grwgnacbwryr, oberwydd nid oes angen i neb gystadlu os na; bydd gan- ddo ymddiried yn y beirniad. Bydded pob un yn foddlon ar ragoriaetliau ei gyf- ansoddiad ei hun, (Tzu barhan yn ein nesaj.J ._u.

TAITH 0 AMERICA I GYMRU.

[No title]

PETIIAU GWERTIi EU GWYBOD.

JOHN STYlVILLYN.

Y GASEG LWYD YW Y CEFFYL GOREU.

[No title]