Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
EIN HEISTEDDFODAU.') v
EIN HEISTEDDFODAU. ') v X *ABCH. N. MARLAIS THOMAS, PONT AF,D AWE.) !fenSfti?U g()^' £ yn °1 i'r amser hwnw Fetilr "krenbJmoedd vn dadmaethod, a K jJ?esau p- famaetbod i'r hen eistedd- 181 S'.a^wn lai na gofidio yn ddwys Mi ar y cyfnewidiad mawr sydd laj, J^'iiieryd lie yn ei chyfansodd- Waf ^ycliir i lawr gyda'r divstyrwch ra < at Jr lien sefydliad gogoneddus )or4 iu^s o fawrion a phen defig- )Jlln gwlad y dyddiau presermol. \%i naeWK cydmariaeth, o ddynion a eu dysgeidiaeth a'u gwvbod- Fetilr "krenbJmoedd vn dadmaethod, a K jJ?esau p- famaetbod i'r hen eistedd- 181 S'.a^wn lai na gofidio yn ddwys Mi ar y cyfnewidiad mawr sydd laj, J^'iiieryd lie yn ei chyfansodd- Waf ^ycliir i lawr gyda'r divstyrwch ra < at Jr lien sefydliad gogoneddus )or4 iu^s o fawrion a phen defig- )Jlln gwlad y dyddiau presermol. \%i naeWK cydmariaeth, o ddynion ata eu dysgeidiaeth a'u gwvbod- yn bleidwyr diysgog a gwirion- '^dl r aweu a c^an Gymreig. Mae y iiwn ^mn% wedi colli ei safte cyntefig li br ^^eithas yn llwyr. Ystyrir ef IWTn1101 gai1 iuaAVS o i gvd-genedl yn lath o liurtyn annysgedig, prudd- j; J ?s' a gwirion ac yn lie ei ddyrchaf u TO ?edd a i)barch. y.11 ns°lwg y byd' cy^ awen ef yn is i lawr ar raddfa na'r dyn mwyaf dinod a di- bo^ )r]a- fyw Yr vdym yn cyfaddef ein jjViv dywedyd llawer pan yn dywedyd Tv mwy na8 y mae e^n Profiad yn e*n ^ysgu. Gadewch i ni lriewu i'r achos o hyn. Mae iidiy reswm yn sicr o fod dros y cyfnew- G yn sa^e y hardd Gymreig, ^4(|a n bod y cyfrifoldeb yn gorphwys i lnawr ar yr eisteddiod. Hon ydyw all ^eirdd a'r Henorion, a dylai fod la,W U°^ lywodraethu ei phobl yn ddy- fo(J Nid ydyw yn iawn gaiw eistedd- eUol 1 math o gyfarfodydd cystadl- c'lw'iifch ystyried pob un sydd yn f W ei1 ar ^'ugenw yn fardd, yn gerddor, Ilacl 3"1 Henor. Gwaith pwysig y sefydl- bltityw trol y man us a'r efrau 1 flwrdd o ,Ua |j y pur wenith barddonol, cerddorol, drin 7°1. Cawn sylwi ar byn etto wrth yJ Uari neillduol o'r testyn. yn edrych ar yr eisteddfod fel luSo .yddyn o dir da wedi cael ei esgeu- Mae y cloddiau wedi cael eu chwalu, ^ieri -Vn Hawn 0 fyichau. Drain a ai'dd' a cliwyn, sydd yn tyfu yn yr lie a° *^11 §orc^u^cli° gwyneb y maes. bi^n ^elwyd unwaith yn baradwys o Wc^ 61'hweb sydd yn awr yn ddiffaetb- at annghyfaneddol., Nid oes ffrwytbau ca C0e(^' ac nid vw y ddaiar yn rhoddi ^dduwd' ne^} yn derbyn un w 4° hyfrydwcb wrtb sylwi ar y lie. ?y&t °nd ein badgblio am y felldith i ti. ^rain befyd ac ysgail a ddwg hi 4refla Cyn y gellir dwyn y darn tir Imn i Plitt)' 1118,6 yn rhaid cloddio a bwrw ac, ysgythrn, hau a chwynu. Nid Wrc\f° a^li iddo fod o fawr ddefnydd i'w •iaeth ^nn°g lieb iddo fod danyr oruchwyl- $hon yn gvntaf. f °. etifeddiaeth ardderchog ;^6un« e-1 cae^ 8adael ar °1 i ni gan ein i^aidywyr ben eisteddfod, a phan °<i ,^Iom Pa mor esgeulus ydym wedi VP'* g0^w§' ar wrteitbiad a thriniad y ea,rjg a cbynnyrcbiol bwn, yr ydym ?o £ fa 0 weled yr anmharch a dalwn i 'riaeth y cylryw- Yr ydym yn gallu j, ]f Il, ar babell cyfarfod yr hen Gymru dr n cael ei tbroi yn aiiia-liyfaiaedcl-dr- o{° i ? ar A-r(ld Eden ein cyn-deidiau ei tbroi yn ddiffaetbwcli! Goddef- °^0niant y dowrion gynt" fod yn I)ic SWawd a gwatwargerdd i biliogaetli l0n. Dafydd, beb un teimlad o eiddig- k^em mynweeaudros anrbydedd yr ^edi ^ae y maes Henyddol bwn V^nedyn anialwcb diffaetb a garw Ulejj^gsulusdra ei berebennogion. Drain, IVi'Vv -anad 1 > ysgail, a ch-wyn, sydd yn ei ^id(] Bydd yn rbaid i ni ddad- f N 10 creaduriaid gwylltion byn i gyd, I cloddiau, a bwrw y tail, cyn y gall- ^'tia 1Sgwyl i'r maes dalu i ni, a cbyn y deimlo dyddordeb gwirioneddol I 1 Hi ^laUai mai nid anmbriodol fyddai yn y fan lion y creaduriaid Jt'ei |0n sydd w edi ymlusgo i'r golwg yn e^dfod, a'r rbai sydd yn tagu pob ^Joimhewn. (a.) lihaid dadicreiddio c i&vth o'i mJiewn. Nid oes dim yn L^g na'n bod ni, y Cymry, yn cael ^^j.pQiddifadu o lawer iawn o ragor- gwerthfawr oberwydd yr ysbryd ^&c\%nH yn ein plitil. Pan b ^udiad daionus ar gael ei gychwyn neu bersonau cenedlgarol yn i1 daw sectyddiaetb yn mlaen i Jn tbroed ar ei ben a'i sathru i'r llawr X/°»gyrchol. Gallwn weled hyn yn | rtiewn cyssylltiad a threfniadau i]^la^°l ein cenedl. Paham na byddem i gael Prif Ysgol i Gymru ? l gallu arianol, a'r defnydd gweithio, togddigon nerthol yn ein pobl. Yr unig Yat. a anwn roddi dros ein tylodi mewn addysgiadol, ac mewn liawer ystyr l- Nydd, yw yr anngbydwelediad crefyddol u yn harbaus rbwng gwa- ^leidiau. Mewn undeb y mae W^vl* ^y fach 0 undeb a ehariad olltl dol sy-dd yn cadw cenedl y Cymry ar llawer o bethau. allu bYddal holl enwadau Cymru yn %rfi ^^adu a hwy eu bimain, ac yin- yn un fyddin frawdol i ymlid cho^i 'c^ ac anwybodaetb o'r wlad, a y genedl i eafle uwob naewa dysgsid- F i MTIOI: ttMRl- .hi' iaeth, ni byddem nemawr o ddyddiau cyn cael prif ysgol i ni ein bunain, fel yr Ysgotiaid a'r Gwyddelod. Na, mae yn rhaid i ni ddioddef gwawd a dirmyg cenedloedd ereill oberwydd yr .innghydlod sydd yn ein plith. Mae yn well genym ni gael boddloni mympwyon gwirionffol ein bimain, a duoddef dirmyg lawer iawn, nag ymegnio at ddyrcbafu ein bunain t, yn nolwg y byd. Mae y teimlad sectol a phleidiol yn rhedeg braidd drwy ein holl ymdrafodaetbau. Carifydclir ef mewn masnacb a pob peth. Braidd y gwna ambell un brynu wrnB o de oddiwrth neb ond oddiwrth un o bobl ei enwad! Sect- yddiaeth ddallbleidiot felly sydd yn dinystrio ein Ilwyddiant ni yn mhob cyfeiriad. Nid ydym am osod y bai wrth un enwad yn fwy na'r llall- y maent oil yn eliog o'r cybuddiad gwaradwyddus hwn a ddygwn i'w I, c-rbyii o gadw Cymru yn db,wc1 "—o'r hen dad o Rufain i iawr hyd at y gwaelaf a'r distadlaf o wyr sectol y ddaiar. Ac fel y mae gwaethaf y modd, y mae yr un hen ysbryd ffiaidd wedi gwneud ei ymddangosiad ar esgynlawr a maingc feirniadol yr eisteddfod lawer tro. Beimiad sectol yn beirniadu, a chor sectol yn canu, ac yn derbyn y wobr. Bardd enwadol yn darllen ei feirniadaeth ar y farddoniaetb, ac un arall o'r un enwad yn myned i fyny i dderbyn y wobr. Yr un ystrangciau yn cael eu cyllawni mewn pertbynas i'r traethodau befyd. Nid yw yn wiw i ni geisio gwadu ffeitliiau cedyrn fel hyn, a bod yn ymarhous ac amynedd- gar i'w dyoddef yn dawel, oberwydd dyma, yr ystrangciau cynHwynig sydd yn sugno bywyd yr hen sefydliad yn ein plith. Nid lie i Eglwyswr, Methodist, Wesleyad, Annibynwr, Baptist, nac Undodwr, i adrodd ei gredo, a ffraeo yn ngbylcb y cyf- ryw, yw yr eisteddfod, ond lie iGymry "o waed coch cyfan i gyfarfod a'u gilydd fel Cymry, ac nid fel un blaid grefyddol. Dylai pob un ddiosg sectyddiaefcb oddi am dano, yn nghyda'i holl ddylanwad, cyn eychwyn oddi cartref. Os na allai wneuthur hyn, byddai yn lanach iddo aros gartref, oberwydd byddai ei absen- noldeb yn fwy boddhaol na'i gwmni. Yn awr, dyna ni wedi enwi un o'r drygau sydd yn rbaid ei gael allan o'r eisteddfod cyn y llwyddo. Y nesaf a enwn yw brawd anwyl i'r ysbryd drwg blaenorol, sef (b) Poittiei(tetli.-Souir yn y Gair Dwyfol am fatbau o ysbrydion aflan a fodolent yn yr amser gYQt, nad oedd yn bossibl eu cael o ddyn ond "trwy ympryd a gweddi." Yr ydym ninnau o'r fan$nad ydyw yn bossibl cael ysbrydion aflan sectyddiaetb a pholiticiaeth allan o'n heisteddfodau, ond trwy lawer iawn o ym- drech ac egni. Mae y ddau megys wedi ymgyngbreirio i ladd pob dylanwad da- ionus yn ein plith. Nid oes genym un gwrtbwynebiad i'n pobl i astudio gwleid- yddiaeth a deddfwriaetb yn drwyadl, a sefyil yn gadarn dros eu hegwyddorion a'u hiawnderau ar adegau pennodol, ond gadawer ar ol rhyw betbau felly pan fyddo cenedlgarwch yn galw arnom i fod yn "un ac yn gyttun. Nid ydym yn gweled yr, angenrheidrwydd lleiaf i gys- sylltu politiciaeth a'r eisteddfod. Mae yn wir fod gan yr eisteddfod lawer i'w wneud a'r wladwriaeth ganrifoedd yn ol, ond gan fod genym Senedd ogynnrycinolwyrynbre-1 sennol i drin matterion gwladol, a gwylio dros ein bangenrbeidiau yn yr ystyr bwn, bydded i ni afalu danfon dynion priodol yno, a pheidio troi ein sefydliad cenedlaetbol yn rhyw cewgaw ddimai i ddifyru ysbrydioll aflan plaid. Ymresymed a dadleued pawb a fynont ar adeg ethol- iad, neu ar adegau priodol ereill, ond pttidied neb a, chludo ei ddadl a'i wrth- ddadi i'n cymmanfaoedd brawdgarol. Bydded i ni ymddangos yno yn frodyr heddychol a theiiwng o'r wdad a'n mhagodd." Edrycbed pob un ar y llall fel aelod o'r un teulu; ac er mwyn meitbrin yr ysbryd cariadus hwn yn ein gilydd, go- falwn yn wastad ddewis testynau na byddo yr un cyssylltiad rhyngddynt yn uniongyrchol a pbyngciau sectol a pholi- ticaidd. Cawn ychwanegu ar y pen hwn yn nes yn mlaen. Y petb nesaf sydd yn angenrbeidiol er I Ilwyddiant yr eisteddfod ydyw taflu allan o'i chylch (c) Bob ymgecraeth a tla(Il gwedi barn.—-Dyma y felldith sydd wedi bod yn anurddo ein gwyliau llenyddol. Da genym ddeall fod llai o hyn yn bodoli yn awr nag a fu. Nid oes genym gymmaint i'w ddywedyd yn erbyn yr hwn fyddo yn dadleu rhyw bwngc eis- teddfodol mewn tymmer dda ac yn fon- eddigaidd. Byddaihyny yn ddiamheu yn, iuddiol lawer pryd; ond y mae y nieddyl- ddrych fod caniattad i bob cystadleuydd achwyngar i arllwys ei lysnaiedd drewllyd ar ben pob beirniad gonest yn wrtbun i'r pen Mae hyn yn ddiamheu wedi peri i lawer o feirdd a llenorion enwog ymddi- doli o blith eu brodyr, oherwydd nid oes neb yn hoffi cael ei bardduo gan langciau dibroliad a diegwyddor ar feusydd newydd- a duron. Byddai yn beth caumoladwy iawn pe gollidffurfio dealltwriaetb rhwng llywiawdwyr yr eisteddfod .2t pberchenog- ion y papurau Cymreig, fel na byddai achos ofni i ddim personol ymddangos ^.rnddynt mewl oyssyiitiai a'r swyddog- .) ion. Byddai hyn yn ymddygiad eithaf teg tuaJg at y grwgnacbwryr, oberwydd nid oes angen i neb gystadlu os na; bydd gan- ddo ymddiried yn y beirniad. Bydded pob un yn foddlon ar ragoriaetliau ei gyf- ansoddiad ei hun, (Tzu barhan yn ein nesaj.J ._u.
TAITH 0 AMERICA I GYMRU.
TAITH 0 AMERICA I GYMRU. DYN YN NOFIO YN AGOS I DDEUGAIN MIIJL- DIR AU Y MOR. Gohebydd un o'r newyddia duron Amer- icanaidd a ddywed: — Yn mhlitb bron bob llwvth, iaith a chenedl, ag oedd ar fwrdd yr agerlong Qusen, yr oedd Ameri- canwr, dyn prydferth iawn yr olwg, yr hwn sydd tua chwech troedfedd o daldra, o'r enw Paul Bay ton, ac yn trigiamm ar laiiau Atlantic City, New Jersey. Mae ganddo wisg wedi ei chynllunio fel y gall nofio ar y mor, a cbario digon o luniaeth gydag ef am bymtheng niwrnod; ac y mae yn sicrhau diogelwclu pa mor ai'W bynag y bydd tymbestioedd ar y mor Bu y dyn hwn yn ei wisg yn foddion i achub 71 o fywydau mewn tymhestl ar Atlantic City, a bu ar y mor am wyth nlwriiod hei) dd'od i'r lan. Er rnwyn rhoddi prawf ar ei wisg, a'i gwneud yn hysbys yn Lloegr, a gwahanol wledydd yn Ewrop, cycbwyii- odd ar ei fordaith o New York, (fel yr wyf wedi nodi yn barod) gan fwriadu neidio i'r mor, bedwar cant o filldiroedcl o lanau Iwerddon; pe buasai angen, yr oedd yn foddlon mentro i'r dwfr fil o filldiroedd oddiwrth dir ond pallodd y cadben a chaniattau ei fwria.d iddo, byd nes i ni gyrhaedd golwg Iwerddon. Cyrhaeddasom y" goleudy (lighthouse), nos Fawrth, Hyd- ref yr 20fed, am hanner awr wedi deg y nos, pryd y neidiodd y gwron crybwylledig nos, pryd y neidiodd y gwron crybwylledig i'r mor, ac yr oedd ganddo yn agos ddeu- gain milldir o ffordd i nofio i'r lan. Addawodd wrth gychwyn anfoa telegram dispatch o Iwerddon i Lerpwl, i'n cyfarfod, a phan gyrhaeddasom yno, cawsom oil ein synu, mewn llawenydd, gan y newydd fod ein cymdeithiwr o America, yr hwn oedd wedi disgyn oddiwrthym i'r mor, (megys mewn station ar y rbeilffordd) wedi cyrbaedd y lan yn ddiogcl, wedi bod saitb twrar ei fordaith nofiadol. Yr oedd gan- ddo luggage, satchel fawr ar ei gefn, yn ddigon o lwyth iddyn cryf 1 w, chario bwyell mewn un Haw, i'w defnyddio ar gyf- farfyddiad pysgod ysglyfaethus, yn nghyda powlen yn y Haw arall i godi ei faner, yn arwydd mewn perygl. Gan iddi fyned yn ystorom aruthrol cyn pen hanner awr wedi iddo ymadael oddi-, vufiym, yr oeddem mewn aiti&ue," f i nil a fuasem ni yn cael ein gwar.edu a'i i ho, rhag myned yn ysglyfaeth i'r dyfr- roedd trocbionog ond yr oedd pawb o 0 ohonom yn sicr yn ein meddwl ei fod ef wedi ei gladdu yn mblith y tonau mawr- ion oedd fel mynyddau; ond er ein llawenydd, cawsom ein siomi—cawsom sicrwydd ei fod wedi glanio yn ddiogel ar lanau Iwerddon.
[No title]
Pa, beth ydyw deintydd ?—Person sydd yn cael gwaith i'w ddannedd ei hun trwy dynu allan ddannedd pobl ereill, meddai ffermwr hofi o uwd. Darfa i wr cariadus yn ddiweddar alw gyda meddyg i ofyn cyngor at wella llyg- aIel el wralg. "Bydded iddi eu golchi," meddai'r meddyg, "a glasiad bychan o frandi bob boreu." Yn mhen ychydig wythnosau wedi byny, digwyddodd i'r doctor gyfarfod a'r dyn. H Wel, fy nghyfaill, a ddarfu i'ch gwraig ddilyii fy nghyngor ?" 1 0 0 Y mae wedi gwneud pobpeth yn ei galiu i wneud hyny, doctor," meddai yntau; ond y mae hi wedi methu erioed a ohodi y glasiad yn uwch na'i cheg." (I YFED TEL YCH.Yr oedd dyn ieu- angc unwaith yn dra cbwannog i feddw- dod; ond, trwy drugaredd Duw, darfu iddo weled y drwg o byny, ac ymroddi i ddilyn llwybrau sobrwydd. Pan gyfar- fyddai ei hen gyfeiliion ag ef, arferent ei wawdio oblegid ei di oedigaetb, a cheisio ganddo ymuno ahwynt iyfed i ormodedd; ac ar ryw ddiwrnod, a hy yn ei gymmell i ddyfod, ele a aeth gyda hwynt i gym- meryd rhan o lasiad, a dywedodd, "Waeth genyf fi, am unwaith, ddyfod a dangos i chwi, yn ngwydd tystion, nad wyf yn ofni yfed gyda chwi; mi a ddeuaf gyda cbwi i'r gwestty ac a yfaf fel yr ych." Ynn brysiasant mewn mawr orfoledd oherwydd ei addewid ef i fyned i "eisteddftt'r gwat- warwyr," a chynnygiasant lawn gwppan- aid o ddiod gadarn iddo. Yntau a yfodd ychydig o hono, ac a gymmerodd ei genad gan ddywedyd, Mae yn rhaid i mi yn awr ddymuno dydd da i cbwi." Ebe hwytbau, Beth ydych yn feddwl ? Yr ytlych yn cymmeryd arnocb fod yn gref- yddol, a diau genym nas gallwcli dori eich addewid." "Fy addewid," ebe ef; "betb oedd byny Yfed fel yr yeh," ehe hwytbau dewcb, ddyn, if mae yn rhaid i chwi sefyll at eich gair, onide ni a gredwn am unwaith mai rhagritbiwr ydych." Attebodd yntau, "Mi a gyflawn- ais fy addewid; "gwmt yr yell yfed yr hyn sydd ddigon iddo, a dim yn ychwan- eg; gwneuthum inridu yr un modd am b yny., dydd da I
PETIIAU GWERTIi EU GWYBOD.
PETIIAU GWERTIi EU GWYBOD. Os bydd genych ychydig o ddillad ar y gwely gan dlodi, neu mewn lie dieithr heb fod yii eu cyrhaedd, rhoddwch ddau bapur newydd wedi eu hagor ar y blanced uchaf, o dan y cwilt, a byddwch mor gynnes a phe byddai arnoeh bwn mul o blancedi. Os bydd yr anffawd i'r simnai fyn'd ar dan a, pherygl i'r ty gymmeiyd tan, ac yn metliu a'i ddiffodd, teflwch ddigon o halen drwy'r corn, gan ei gau a sachau wedi eu lleiiwi'n dynion o wellt neu wair. Os byddrhai o fysedd y llaw yn myned i gasgiu, y funud y teimlir poen dalier ef mewn llestr a spirit turpentine poeth yn- ddo, gan wlychu cerpyn yn yr unrhyw. Y ffordd i boethi'r turpentine yw ei roddi mewn llestr, a rhoddi'r llestr mewn sauce- pan a dwfr berwedig. YR ANADLFYR (AsTHM:A).Dywedir fod y feddyginiaetb ganlynol yn auffaeledig at wella yr aoadlf'yr gwlyb (humid asthma), a'i foci wedi lieshau yr un sych mewn amryw amgylchiadau, wrth barhau i'w chym- meryd --Dau neu dri owns o fel pob dydd, neu lsgeii o lwyd y cwn (horehound),o gylch llonaid cwpan te i'w yfed yn y boreu gan vmprydio, a dwywaith neu dair, neu yn fyijychacb, yn y dydd. LLYNCU ESGYRN, &c.-Os digwydd i neb lyricu pin neu asgwrn pysgodyn, dichonir ei Byrnmud yn mron yn ddioed trwy gym- meryJ pedwar gronyn o cbwydbair Tar- taric {Tartar emetic), wedi eu toddi mewn dwfr poeth, ac yn union ar eu bol gwyn chweuii wy. Ni erys y cymmysgedd ceul- edig riiagor na dwy neu dair munud yn y cyllu. *rx i ■
JOHN STYlVILLYN.
JOHN STYlVILLYN. GAN ALLTUD EIFION.) Yn nghanol y ganrif o'r blaen, yr oedd bon.- ddwr yn byw yn hen balasdy Ystym- llyn, cydrbwng Criccieth a Thremadog, yn tarddu o achau henafol Syr Howel y Ewyall, Bronyfoel, Y Gest, llys cyntefig y teula er amser Blaidd Rhydd. Enw y boneddwr y cyfeirir atto oedd Colonel Wynne. Yr ydoedd yn hynod am ei for- deichiau; ..0 aeth unwaith i forlenydd Affrica, a dygodd oddiyno fachgen du wedi ei ddal yn vvyllt yn y goedwig.. Yr yd- oedd yn j mddangos tuag wyth oed. Wrth gwrs. nis gwyddai ei enw na'i oed, nac eUWdU ei jam na'i dad. Y cyntaf peth a wnaed iddo oedd ei fedyddio yn Ynyscyn- haiara vn "John Stymllyn;" yna ei addysgu, a rhoddi iddo y gelfyddyd o arddwr, a buan iawn yr yfai John (neu Jack Black," fel y galwai oeswyr yr ar- dal ef) wybodaetb o'i gelfyddyd fel afon, a thyfodii i fyny yn llangc heinyf, ac mor ddestlus a neb o'i gyfoedion. Ac fel nad oes cyfrif i'w rode. am chwaeth neu fancy yr ystleu deg at ei gwrthryw, felly nis gellir dyfald paham yr oedd genethod yr ardal yn ymryson am H Jack Black," ond felly yr oedd. Ymgymdeithasodd un o'r mer .bed ieuaingc mwyaf prydweddol yn yr boll ardal, yr hon ydoedd o deulu uchel a pharcbus y Parciau Mawr, Cric- cietb, gyda John Stymllyn, ac unwyd hwy mown gian briodas. Fel y gellid tybied, torwyd pob cyssylltiad cymdeithasol rbyii-vidi hi a'i theulu. Cododd Colonel Wynne dy bychan wrth afonig Nant Hyra Ddu (yr hall sydd gerllaw Tyddyniolyn, hen gartref yr ysgrifenydd). Cafodd Jack dy a gardd helaeth am ddim, a bu byw a gweithio yn y Stymllyn tra gall- odd. Ganwyd iddynt fab ac amryw ferched. Clywais y diweddar Ellis Owen yn dywedyd iddo glywed ei fam yn adrodd fud Miugret Jones y 'Nhyra (canys felly y gchvid hi), wedi myned gyda'r nos i fLir < o imorfa, a'r plentyn bach tua dwy flwydd a hanner oed ar ei braicb, gyda'i chyieillesau, ac aeth Jack Black" yntau i weled y ffair; a phan welodd y bachgen ei dad yn dynesu attynt yn y crowd, g.vaeddai "Dada, dada." Wel, ferched anwyl," meddai ei fam, a wel- socb cbwi blentyn erioed gan graffed a Diccw bach, yn 'nabod ei dad yn nghanol cymm-dnt a hyn o bobol?" Ond nid oedd hln i- ilio mai du fel y frân ydoedd John, a pha Yvb arall yn wyn; neu ynte, efallai ei bod yn ol yr hen ddiareb, Gwyn y gwel y fian ei chyw, boed arno'r lliw a fyno." Eu y Diccw yma am tua 70 mlynedd yn gamekeeper i Arglwydd Niwbwrch, y Glyn- ilifon, abu farw ychydig flynyddau ynol yn 90 mlwydd oed. Gelwid ef Richard Jones, ix y Glyn. Bu farw y bachgen du, fel pub du a gwyn," a chladdwyd ef yn Yny- Cynhaiarn, yn 82 mlwydd oed, fel y ijoi-Dir, ac y mae'r englyn canlynol ar ei fedd, o waith yr hen Ddafydd Sion James, PeurLyndeudraeth Y u India gyna i'm ganwyd—a 'nghamrau Y' Nghymru'm bedyddiwyd; Wela'r fan, dan lechau lwyd, Du oeraidd y'm daearwyd." Clywais fy mam, yr hon oedd ferch Ys- tymllyii Farm, yn dywedyd mai pwt o tldyn esgyrniog, ac ysgwyddau llydaill) ydoedd; pen paawr, llygaid ar wyneb y croen, talcen yn taflu allan, clyt- iau o draed aflerw, gwallt du crych, a dan- nedd fel ifori; yn dawel a charuaidd o ran ei ddull, a rhywbeth ofnus, slafaidd, ao leel yn ei dymmer. 'P .I ii
Y GASEG LWYD YW Y CEFFYL GOREU.
Y GASEG LWYD YW Y CEFFYL GOREU. Priododd gwr boneddig yn Lloegr fon- eddiges â gwaddoI helaeth ac a llawer o rinweddau ereill; ond gwelodd cyn hir ei bod yn meddu tymmer uchel feistrolaidd, a phob amser yn heriaw am fod yu feistr arno ef ac ei deulu, a pbenderfynodd ym- adael hi. Yn ganlynol aeth at ei thad, ac a ddywedodd wrtho, ei fod yn cael ei ferch o'r fath dymmer, ac e1 fed wedi blino yn ei galon arni; ac os eymmerai efe hi yn ol drachefn, efe a ddyehwelai bob dimai o'i gwaddol. Wedi ymofyn o r hen foneddig i achos ei gvVyn, gofynodd iddo, Paham oedd efe 6 yn anesmwythacb nag un dyn priod arall, am mai eu rban gyIfvedin hwy oedd, ac, ZD yn ganlynol, na ddylasai efe wrth briodi ddisgwyl yn amgen ? Dymunodd y bon- eddig ieuangc am ei esguso os dywedai ei fod yn mbell iawn o goelio yr haeriad, ac ei fod 3m tybied ei bun yn annedwyddacb nag un dyn arall, gan fod yn ei wi-aig y 0 9 y fath ysbryd na eilid byth ei (Idofi; ac yn ddiamheu na allai un dyn yn ei bwyll oddef i gael ei reoli gan ei wraig. Fy mab," ebe yr ben ddyn, "nid ydych chwi yn adnabod nemawr ar y byd os nad ydych yn gwybod bod y menywod oil yn rlieoli eu gwvr er, gwir yw> nad vdynt oil yn gwneathur felly yn yr un dull; pa fodd bynag, i orpiien pob dadl rhyngom, rhoddaf yr hyn a ddywedais i'r prawf, os dewiswrch ei gynnyg: y mae genyf bump ceffyl yn fy marcbdy barneisiweb yr rbai hyn mewn men, yn yr nwn y rhoddaf fas- ged, a chant 0 wyau ynddl; ac os, wrth basio trwy y wlad, a gwneutbur ymofyniad manwl i wirionedd neu anwiredd fy haer- iad, a gadael ceffyl yn nby pob dyn a reola ei deulu ei lilin, a wy yn unig lie rheola y wraig, y gwelwch eich wyau wedi darfod cyn eicb ceffylau, gobeitbiaf na tbybiwch eich cyiiwr yn aniigbylfredin, ond y bydd- wet, yn foddlon i fyned gartref, a pheidio edrych ar eich gwraig yn waeth na'i chym- mydogion. Os, ar y Haw arall, yr a eich 0 ceffylau yn gyntaf, cymmeraf fy merch yn ol drachefn, a chewch gadw ei gwaddol. ir oedd y cynuyg hwn yn rhy fanteisiol i'w wrthod; yn ganlynol, tarawodd y gwr ieuangc allan mewn hawn awydd i gael gwared o'i geffylau a'i wraig. Wrtb y ty cyntaf y daetb atto, clywodd wraig, mewn liais diguawn a gwichlyd, yn gorchymyn y gwr i tyned at y drws. Yiid y gadawodd wy, ely gellwcii dybied, heb wneuthur un boliad pellacb wrth y nesaf, cyiariu a rhyw beth o'r un fath Us i fod yn fyr, wrth bob ty, nes oedd ei wyau yn mron darfod, pan y daetb at dy gwr boneddig cyfoethog a chylrifol yn y wlad; cur odd wrth y drws, a phan ofynodd am feistr y ty, dywedwyd wrtho gan y gwas, nact oedd ei feistr wedi codi etto, ond os byddai cystal a d'odimewn, bod ei feistres yn y pariwr. Dymuaodd y foneddiges yn fwynaidd iawn arno 1 eist^dd iawr, ac a ddywedodd os oedd ei acuos o bwys mawr, y dihunai hi y gwr, i roddi ar wybod iddo, ond bod ynweil ganddi beidio ei afionyddu. Mewii (Ywij:loile(ld meis- tres," eb efe, "fy unig orchwyl y gofyn boliad, i r bwn y geilwcn cbwi g\stal a'cb gwr, os byddwcb ddidwyll 4 mi;&*diau y tybiweh ef yn hynod, ac efaliai vn an- foesgar i un dyn, chwaitbach dieltbryn, 61 yD, 1 ofyn y lath bonad j ond gan y gor- pbwysa cyngwystl go belaetb arno, ac y dichon fod o iudd i chwi fynegu y gwir i mi, gobeitbiaf y gwasanaetba y petbau hyn yn esgus i mi. S°lyniad yw, meistres, i ddymuoaw_cael gwybod, pa un a ydycb cbwi yn rheoh eicb gwr, neu a yw eich gwr yn eich rheoli CLIWI? '—<< Yn wir, syr," attebai y rian, "goiymad Ued ryfedd vdyw; pa fodd bynag, gan y tybiaf na ddyiai un fod a chywilydd arno o'i ddyied- swydd, ni rusaf ddywedyd, fy DJod bob amser yn falch i ufuddhau 1. fy ngwr mewn pob path ond os drwgdybrr fy n^ygtiol- aeth yn y fath achos, attebed drosto ei I hun; oherwydd dynia fo yn dyfod." Daetli y boneddig I rt lra yr oedd ei wraig yn siarad, acwedi ei hysbygu am y matter, cadarnhaodd pob gair a dcVyWe(i. wyd gan ei wraig uludd; ar y^ byn y gwaboddwyd ef i gyinmeryd y eelfyl a ddewisai o'r wedd, ac 1 w daerbyn yn an- rheg. Dewisodd y boneddwr adfarch du ond deisyfodd y foneddiges arno ddewis y gaseg lwyd, am y gwyddai yn dda iawn idd ei chyfryw untuog hi; rhoddodd y gwr res- ymau cedyrn paham y byddai y ceffyl du 0 fwy gwasanaetb iddynt bwy, ond safodd y feinwen at ei dewisiad 0 r gaseg lwyd. 0 ;n Beth!" ebe hi, a ydych yn pallu ei chymmeryd ynte -? ond yr wyf fi yn dywed- yd y cewch ei cbynimeiyd, oherwydd yr wyf yn gwybod mai y gaseg lwyd yw y ceffyl goreli. ,I W el, fy nwylyd," attebai y gwr, "os rbaid i hyny fod "Rbaid i chwi gymmeryd wy, syr," ebe y cartwr boneddig, ac myfi a gyniriieraf fy holl geffylau yn ol, ac ymdrechax fyw yn hapus efo fy ngwraig."
[No title]
Paid ag yfed dim hebei Weled; a phaid ag arwyddo dim heb ei dd aril en,-a gwneud yn sicr nad ydyw yn mecldwi dim mwy nag a ddywed.