Llais Y Wlad

AT EIN GOHEBWYR. DIRODRAS.—Bu^seoa wedi sylwi ar eich ysgrifau yn flaenorol, pe gallasem wneud hyny heblaw o dan eich euw adnabyddus. Yr ydym yn rhwymedig i chwi am eich ffyddlondeb; ond carem i chwi ymochel rhag yr arddull gwasgarog o ysgrifenuj oblegid y mae ein gohebwyr yn dra lluosog, ac nis gallwn hyfforddio CQlofnau cyfain i ohebiaethau amddifad o ddyddordeb cyffredinol. Ysgrifenwch yn fyr, dirodres, ac i bwr- pas, a gwerthfawrogwn eich caredigrwydd. R. W. GRIFFITH.- -Nid ydym yn gwybod am y ffeithiau y cyfeiriwch attynt, heblaw eich bod wedi esgeuluso cydymffurfio a'r rheol o anfon eich cyfeiriad yn llawa, yn gyfrinachol. Ap Hu.-Diolch i chwi am y teimlad caredig a amlygir yn eich englyn, oud y mae ei gynghaneddiad mor wallus fel nas gallwn roddi cyhoeddusrwydd iddo. BRITHYLL BREFI.-Derllyn eich pennillion yn lied rwydd, a phelydra ynddynt aml lygeidyn tlws o fardd- oaiaeth, ond Did ydynt drwyddynt wedi eu nodweddu a'r coethder gofynol i fod i fyny a'n safon. CYFFDY.—Yn eu tro. GWILYM CAROWM.-Nid ydyw y llinellau na'r englyn i I fyny a'n safoD. DAVID JONES.—Y mae asgell eich englyn yn gywir, oud y ddwy fraich yn feius. YMDEITHYDD.—Ni chawsom etto hamdden i ddim ond bras redeg dros eich ysgrif, ac ofnem ei bod braidd yn bersonol; ond rhoddwn iddi ystyriaeth bellach. lOAN MENAI.—Ceisiwn wneud lie i'ch englyn yn ei dro. H. R.—0 dan ybtyriaeth. CARWR TREFX. — Dichou y gallwn wneud defnydd o'ch ysgrif yn ein nesaf. UN AM HEDDWCH.— Cwyna y gohebydd hwn oherwydd yr aflonyddwch a achosir i drigolion Dwygyfylcbi gan giwed sydd yn myDychu y lie ar nos Sadyrnau, ac yn meddwi ac ymladd yn yr heolydd. Onid oes yno heddgeidwad f PONT YR ALED.—Y mae eich ysgrif braidd yn faith, ond efallai y gallwn wneud defnydd o honi wedi y caffom hamdden i'w thalfyru. UN OEDD YNO.—Yr oedd adroddiad arall wedi ei gyssodi pan ddaeth yr eiddoch chwi i law. Yr ydym yn ddiolchgar i chwi am eich gwasanaeth, a charem glywed oddiwrthych yn fyoyeh. MKWN LLAW.—Ceidwadwr, Viator, Ot;wenydd, Llenor, Ardalwr, Hywel, Gohebydd, &c.

TELERAU GWERTHIAD LLAIS Y WLAD." Pris pob copi unigol yw Un Ddimai, neu un Geiniog gyda'r post. Os bydd rbai o'n derbynwyr yn dewis ei gael trwy y llythyrdy yn rheolaidd, anfonir ef iddynt bab nos Iau am Is 3c y chwarter, os telir ymlaen Haw. AnfSnir sypynau i Ddosbarthwyr am bedair cein- iogadimaiy dwsin gyda'rtren,aphumceinioggyda'rpost OW Pob taliadau, archebion, &c., i'w cyfeirio at Mr K. W. DOUGLAS, LLAIS Y WLAD Office, Bangor.

DOSBARTHWYR YN EISIEU. Carem glywed gyda throad y post oddiwrth y rhai a ddymunent gael eu pennodi yu ddosbarthwyr LLAIS Y WLAD. Cant yr elw arferol, a chan ein bod wedi DYBLU MAINTIOLI Y PAPYR, y mae hyny, ynghyda'r pris isel yn sicrhau CYLCHREDIAD ARUTHROL. Anfoner yn ddioed at y Parchenog, Mr K. W DOUGLAS, Bangor.

Cofied ein Gohebwyr ysgrifenu ar un tu i'r ddalen yn unig, a bod genym hawl i dalfyru eu bysgrifau. Cy- belled ag y gallwn, bwriadwn gau alian newyddion lleol dibwys, er mwyn gwneud y "Llait." ymhob yatyr yn NEWYDDIADUR CYFFREDINOL A CHENEDLAETHOL. Pob gohebiaetbau i'w hanfon erbyu bore Mawrth, neu os gellir yn gynt, a'u cyfeirio —The Editors, LLAIS Y WLAD.

I CRYNNODEB WYTHNOSOL. Os arweiniwyd rhai o drigolion Caernarfon i obeithio ysgoi baich treth ysgol drwy etholiad mwyafrif Radicalaidd i wasanaethu fel aelodau o'r bwrdd ysgoi, y mae eu gobeith- ion ar fin cael eu chwalu i'r gwynt. Gwyr ein darllenwyr fod yn y dref hono ysgolion Gwladwriaethol a Brytanaidd ac oher- wydd oerfelgarwch neu gydd-dod cefnog- wyr yr olaf, nid oedd dim a wnelai y tro ond sefydliad bwrdd ysgoi, drwy yr hwn y gellid beichio y trethdalwyr a chynnal- iaeth y sefydliad oedd wedi myned yn rhy drwm ar ysgwyddau proffeswyr gwirfoddol- rwydd. Pe nad arfaethasid rhoddi ond yr adran orfodol mewn gweithrediad, ni achwynasem oherwydd sefydliad y bwrdd, ond yn Nghaernarfon nid oedd y fath bryder ymddangosiadol yn nghylch addysgiad yr oes sydd yn codi ond croen y ddafad am flaidd y dreth, onide cawsem engraifft ymarferol o wirfoddolrwydd Radi- calaidd mewn parhad i gynnal yr Ysgoi Frytanaidd ar yr un tir a'r Ysgolion Gwladwriaethol, heb sicrhau pwn lletho] ar ysgwyddau y trethdalwyr. Credem o'r dechreu mai treth a fyddai, a threth sydd i fod. Mewn cyfarfod o'r bwrdd a gynnal- iwyd ddydd Llun, cafwyd fod y Parch. Herber Evans (Salem) wedi rhoddi rhy- budd yn flaenorol o'i fwriad i gynnyg ar fod i dreth gael ei chodi er cynnal yr Ysgol Frytanaidd, yr hon dreth, yn ol cyfrinad yr ysgrifenydd, a gyrhaeddasai dair ceiniog yn y bunt, ond yn llawer mwy yn ol cyfrifiad un o'r aelodau. Os gofynir tair neu bedair ceiniog yn y bunt tuag at gynnaliad un ysgol, gall y trigolion ar- swydo wrth f iddwl am y swm a ofynid pe teflid yr oil o ysgolion y dref ar y dreth, yr hyn a wnelid yn ddiamheu pe cyfodid treth ysgol o gwbl. Ni ddigwyddodd Mr Evans anrhydeddu y cyfarfod diweddaf a'i bresennoldeb, ac ni fynai cymmaint ag un o'i frodyr ei gynnrychioli yn nghyn- nygiad y penderfyniad, am y rheswm syml nad oedd y mwyafrif presennol o'u plaid. Yr ydym yn mawrygu ymdrech Mr Humphreys i wrthwynebu trethiad afreidiol y dref, ond yn ofer ac am ddim y llafuria efe, oblegid nid oes amheuaeth bellach na lwyddir i godi treth ysgol yn Nghaernarfon. Cynnwysa ein hadroddiad o weithred- iadau llys siriol Bangor wahanol syniadau ar wybodaeth o'r Gymraeg fel un o gym- hwysderau barnwyr yn y cylchdeithiau Cymreig. Llongyfarchwyd y barnwr newydd gan Mr Orlando Webb, yr hwn a gymmerodd achlysur i sylwi nad oedd gwybodaeth o iaith y bobl ond cymhwys- der ail-raddol, ac y gallai y twrneiod fod mewn penbleth tra y dilynai y barnwr y tystiolaethau a roddid yn yr iaith Gym- raeg. Dyna farn dwrneiol ar y pwngc, ond dymunem ofyn pa un ai cyfiawnder a'r Cymro uniaith ai ynte hwylusdod i dwrneiod ydyw yr ystyriaeth bwysicaf ? Ar y llaw arall, cydnabyddai y Barnwr Horatio Lloyd bwygigrwydd gwybodaeth o iaith y bobl, a gofidiai oherwydd diffyg y gyfryw wybodaeth ynddo ei hun; ond datganai ei benderfynolrwydd i fynu meis- troli yr iaith gyda phob prysurdeb. Parha y dyddordeb i gynnyddu yn eth- oliad neshaol Birkenhead, ac y mae y ddwy blaid wedi dewis yr arwyr sydd i'w barwain i'r frwydr. Yr ymgeisydd Radi- calaidd ydyw boneddwr o'r enw Mr Stitt, a'r ymgeisydd Ceidwadol ydyw Mr Mac- Iver, ac ymleddir y frwydr yn ddewr an- arferol o'r ddeutu. Nos Lun aflonydd- wyd cyfarfod Mr Maclver gan gyfeillion, a chefnogwTyr Mr Stitt, a nos Fawrth tybiodd rhaio edmygwyry blaenaf yn ddoethdaluyr echwyn adref. Gyda golwg ar ragolygon y ddwyblaid, nid oes nemawr amheuaeth na thrydd y fantol yn rhwydd o blaid Mr MacIver, gan fod Birkenhead erioed yn gadarnfa Geidwadol, a'r boneddwr sydd yn ymgeisio am yr anrhydedd o'i chyn- nrychioli yn meddu pob cymhwysderau angenrheidiol. Cymmer yr etholiad le yn mhen ychydig ddyddiau. Cynnaliwyd gwledd flynyddol Arglwydd Faer Llundain ddydd Llun, ac yr ydoedd y gorymdeithiau urddasol yn arddangos mwy o arddercbogrwydd nag arferol ar y cyfryw amgylchiadau. Wrth gydnabod y llwngc'-destyn Gweinidogion ei Mawr- hydi, traddododd y Prif Weinidog araeth hyawdl, yr hon a wrandewid gyda dyddor- deb annghyffredin ac a dderbynid gyda banllefau cymmeradwyol ond ymgad- wodd rhag dadleniadau politicaidd. Hysbysir fod llwyddiant y blaid Ddem- o'crataidd yn yr Unol Dalaethau yn gyfartal i eiddo y Ceidwadwyr yn y wlad hon, ond nis gellir symmud y llywodraeth Werinol am ddwy flynedd etto. Ym- ddengys nas gellir priodoli y troad trwy- adl hwn i unrhyw bwngc o blaid, ond arddengys fod cyfnewidiad pwysig wedi dyfod dros awyrgylch boliticaidd y wlad. Ennillasant ymron yr oil o'r eisteddleodd yn y Deheu, ac y mae mwyafrif anferth y Gwerinwyr yn y Gynghorfa wedi troi yn fwya.frif Democrataidd tra phwysig. Cadarnheir y dybiaeth mai y gwirNana Sahib ydyw yr adyn sydd yn awr mewn dalfa,gan y genadwri wefrebol diweddaraf. Gadawodd y carcharor Agra ar y 6ed cy- fisoi, yn y nos, am Cawnpore, lie y cyf- lawnwyd y gyflafan fythgofiadwy, ac yno gwneir prawf gyda golwg arei hunaniaeth. Yr oedd y ffyrdd i Cawnpore wedi eu llenwi a'r brodorion ac Ewropiaid awyddus am gael golwg ar un a wnaeth ei enw yn ddychryn i'r byd.

Mae y Parch. Latimer Jones,Caerfyrddin, wedi cychwyn ar bererindcd i'r Aipht a Gwlad Canaan. MAEROD CYMREIG.—A ganlyn sydd restr o'r maerod a etholwyd ddydd Llun di- weddaf :-Diubyeb, Mr J. Parry Jones Beaumaris, Dr Brisco Owen Caerdydd, Mr Daniel Jones ;'Caernarfon, Mr Lewis Lewis; Mynwy, Mr J. King; Casnew- ydd, Mr E. Evans; Croesoswallt, Mr T. Pryce Parry; Pwllheli, Mr Picton Jones Abertawe, Mr F. A. Yeo Wrecsam, Mr Robert Lloyd Trallwm, Mr E. P. Jones; I Rhuthyn, Mr R. G. Ellis. Mae mwyafrif mawr o lionynt yn Geidwadwyr. •

DYDD GWENER, TACHWEDD 13, 1874. CYMMODIAD YN METHESDA. Bellach, y mae yr ystorm alaethus a fygythiai ysgubo ymaith lwyddiant a chysur ardalwyr Bethesda wedi gwastraffu ei nerth, y cymmylau gwguswedi ymgilio, ac wybren rhagolygon yn ymddangos yn ddisglaeriach nag erioed. Er cymmaint y braw, yr angenoctyd, a'r cyfyngder a gynnyrcha y cyfryw ymweliadau eyfnodol,, y maent ar brydiau yn angenrheidiol er clinoawyrgylchfwll a thaglyd cymdeithas, a chredwn fod yr ystorm a ysgubodd dros Chwarel y Penrhyn wedi profi yn offerynol i ddwyn oddiamgylch leshad dyfodol y perchenog a'r gweithwyr, beb anmbaru y cyssylltiad cynhes a fodolai rhyngddynt ers cynnifer o flynyddoedd. Mewn gweith- fa mor eang a dyrus ei nodwedd, naturiol ddigon i ychydig afreoleidd-dra ymlithro i mewn i'w rheolaeth ac achlysuro cwyn- ion; ac yr oedd yn ddywenydd genym sylwi ar barodrwydd awyddus Arglwydd Penrbyn drwy ystod y drafodaeth i wein- yddu cynawnder anmbleidiol i bob ochr. Afreidiol bellachfyddai manylu ar y modd- ion a fabwysiadwyd i ddwyn y cyfryw gwynion yn mlaen. Yr ydym ni o'r dechreu wedi dyfal ymochel rhag ymyryd rhwng y pleidiau, ac nid ydym ar derfyniad boddhaol y drafodaeth yn chwannog i ymos- twng i bigo brychau. Meddem yr hyder llwyraf yn noethineb a gochelgarwch y gweithwyr yn ogystal ag yn awyddfryd pryderus ei arglwyddiaeth i weinyddu cyf- iawnder a thegwch, ac yn hyn ni chawsom ein siomi. Wrth fyned heibio, nis gallwn lai na datgan gofid oherwydd i rai ne- wyddiaduron gael eu gwneud yn gyfryng- au i geisio diraddio ac enllibio ei arglwydd- iaeth mor ddiachos, fel y prawf canlyniad yr ymchwiliad, a chredwn mai tra hwyr- frydig fydd y chwarelwyr yn y dyfodol i gydnabod gyda diolchgarwch wasanaeth enllibiol ymyrwyr newyddiadurol, a geis- iasant mor egniol roddi halen ar y briw- iau a lledu yn hytrach na cbulhau y rhwyg anffodus. Wrth gwrs, nid yw boneddigion o'r fath yn amddifad o nod i gyrchu atto yn y cyfryw ymyriadau gwenieithus, ac ni phetrusant fanteisio ar gyfyngder ac angenoctyd er ei gyrhaedd. Modd bynag, y mae eu gobaith i ddarostwng cymmeriad ei arglwyddiaeth ger bron y wlad wedi esgor ar siomiant, y briwiau wedi eu hiachau, a chymmodiad wedi dileu y ga- gendor. Bwriwyd ei gymmeriad megys i'r pair, ond y mae wedi dyfod allan o hono mor bur ag erioed a cbredwn fod ei ymddygiadau anmhleidiol a chyfiawn yn ystod y drafodaeth bryderus hon yn sicr o wresogi teimlad caredig ei chwarel- wyr atto, a chynnyrbhu parch ac edmyg- I edd ychwanegol tuag atto yn mynwes y wlad. Fel y gwyr ein darllenwyr, safwyd allan ar y cyntaf am godiad yn y cyflogau, ac ychydig gyfnewidiada'u mewn cyfeiriadau ereill. Cyttunocbd y chwarelwyr a phen- nodiad Mr Pennant Lloyd gan ei ar- glwyddiaeth fel cyflafareddwr, ac iddo ef cyflwynwyd y cwyhion. Wedi ymchwiliad manwl i'r gofynion, cyttunwyd ag ammod- au y trefniant newydd, o dan ba un yr am- lygodd y chwarelwyr eu parodrwydd i ddychwelyd at eu gorchwylion. Aeth- pwyd yn mlaen gyda'r orchwyl o osod y gwahanol fargeinion, ond ar y canol cyn- hyrfwyd y chwarelwyr oherwydd trosedd- iad o ysbryd a llythyren darpariaethau y cyttundeb a'r ran y goruchwylwyr, a'r canlyniad fu iddynt sefyll allan am eu hiawnderau yr ail waith. Yn y cyfwng hwnw amiygodd ei arglwyddiaeth ei an- mhleidgarwch a'i degwch drwy awdurdodi Mr Arthur Wyatt i dderbyn pob cwynion a thystioiaethau a Iwyddai y dynion, i'w dwyn yn mlaen, ac i wneud ym- chwiliad teg, gonest, a thrwyadl i'r cyfryw. Hyny a wnaed, mor ddiymaros ag y caniattai amgylchiadau, ac yn ol dyfarniad y cyflafareddwr, yr hwn a gynnorthwyid gan Major Mathew, nid oes dadl nad oedd sail digonol i luaws o gwynion y chwarelwyr. Ymfodd- lonodd y meistr a'r gweithwyr i'r dyfarn- iad, a dychwel yr olaf at eu gorchwylion yr wythnos hon yn yr ymwybyddiaeth fod cyfiawnder wedi ei weinyddu iddynt. Wrth gwrs, glynai y perchennog yn bar- haus wrth ammodau y cyttundeb y daeth- pwyd iddo gyda Mr Pennant Lloyd, a gor- weddai yrannghydfod diweddafyngyfan- gwbl rhwng y gweithwyr a'r goruchwyl- wyr, ac nis gallesid gweinyddu cyfiawnder drwy unrhyw gyfrwng mwy effeithiol ac anmhleidiol na chyflafareddiad. Erbyn hyn, y mae y newyddiaduron a fuont yn ymgystadlu mewn enllibio a darostwng ei arglwyddiaeth, yn ymryson am ei lon- gyfarch, ar derfyniad yr annghydfod, gyda phob gweniaeth. Y mae y lien wedi ei chodi oddiar ddirgelion y drafodaeth faith a phryderus, ac nid gwiw mwyach dal fyn ystyfnig i gamliwio ffeithiau ydynt mor eglur ag haul ganol dydd i'r sylwedydd mwyaf arwynebol. Nis gallwn roddi yr ysgrifell heibio heb unwaith yn rhagor longyf- arch y perchennog a'r gweithwyr ar derfyniad boddhaol yr annghydfod poenus ag y bu y wlad yn gorfod ei olygu gyda gofid am gynnifer o fisoedd. Y mae y dynion wedi sicrhau eu hiawnderau heb glaiaru dim ar eu teimlad cynhes at ei arglwyddiaeth, ac hyderwn fod y cymmod- iad wedi ei seilio ar delerau mor deg a chyfiawn fel ag i ysgoi dychweliad y cyffelyb annghydfod yn y dyfodol i, gyffin- iau Chwarel y Penrhyn.