Llais Y Wlad

TELERAU aWEETHIAD LLAIS Y \VLAD." Pris.pob copi uttigol yw (Ju. Ddimai, neu un Geiniog gyoa'r post. On bydd ,rhai o'u derbynwyr yn dewis ei Kufrl trwy y llythyrdy yn allfodit- ef i (I(iynt lob nos Iau am Is 3,a y chway-ter, os telir ymtacn Anfonir sypynaa i DdoBbj.rthv>yr am bedair cein- irgadimai y dWBiL:yda'l !i'e.j,a pbum'ceimog gydit'r post gsar Pob taliadau, archebidn, &c.. i'w cyfeirio at Mr K. W. DOUGLAS, LLAIS Y WLAD Office, Bangor.

DOS liAE/i'll VV Y li YN EISIEU. rem glywe(I gyda tbroad y post oddiwrth y rbai a tldymnnent gael eu peasodi yu ddosbartuwyr LLAIS Y WLXD. Cdnt vr elw arferol, a oh an eitt bod wedi DYBLU: MAiNTIOLI Y PAP nt, y mae Lyny, ynghyda'r pris isel yn sicihan CYLCHREDIAD, AllUTHllOL., A'-fone? -yn ddioed at y Parchenog, Mr K. W DOUGLAS, Bangor.

DYDD GWENER, HYDREF 16, 1S71. YSTRYWliU EADICALAIDD. Ar arwyddfwrdd m a el fa E a die alia etli ceir rnewn llythyrenau filamgoch yr arwyddair LHYDDID; ond croeser y trothwy ac yr v-lys yn ystorfa caethiwed. Yn y ffenestr ceir y geiriau soniarns a denol—gonest- rwydd, cyfiawnder, &g.; ond nid ydynt oil namyn afalau Sodoixi/pa rai a droant yn lludw twyilodrus yn ngeiuiu profiad. Nid ydym ni yn synu ar un cyfrif fod igwyngalchiad beddrod ilygredigaeth y Eadicaliaid wedi swyno llawer gwladgarwr gonest-galon ac ymddiriedg^.? i ymnno a aiiengau cbwyldroadol y oblegid wedi y cyfaii y mae yn rhaid addef mai vchydig yw nifer y rhai a farliarrt yn an* nibynol drostynt eu hunairi mewn gwleid- yddiaeth fel mewn pobpeth arall, ac i'r mwyafrii y rnae gweniaefcli PiiarisSaidd, Uidiiad gwynebau, Uaesiad gwellau, a jgorchuddiad y talcen; o'r braidd yn an- 'vrthwynebol. Yn absennoldeb yr arwydd- ion hyn o dwyl], eiai yr enw Badicaliaeth ;.yn: ebrwydd yn fwrn av .gylla gonestrwydd, ,ac yn air ansatbredig yn ein geuiaduron • a'r unig foddion drwy t iii-i y cedwir efar '0 v wefusau yr .oes -ydyw dnvy i dwyll ym- 'oisgo yn ffuri angel igQlt3:J¡pi., ac i'r blaid Badicalaidd -.lenthyca croen f ddafad, mewn trefn i enllibio y Ceidwadwyr /el j^ormeswyr a segurwyr poli-ticaidd. Llithir y werin yn rhy iynych drey addewidion Thamantawl am ddarosfcyngiad y feoneddwr i gyfartaledd a'r cardottyn, a'r díwyd i ystad y diogvn; ond, dicich i gynnydd igwybodaetli, y Hiae yr hen ornchwyiiaeth dwyilodrus yua yn c^ llyih dynu ei tlrraed atti, cyn i sel ddaii alin ihYl/cldo i iwyr If; :j v ddinystrio y cylansoa; I lad t'lydfe^njgy—1 ddymchwel eiii henafol a cu- goroni ein hanwyi Freniiiuss. -D Fel Ceidwa dwyr yr y<i:yiii ya soiyli a;i graig cadernid, ac yn ofer ac am ddim ji ymffyrniga tonau Eadicaiiaofch yn ngrym aflwydcliant i guro arnoin. Y mae yn M- wyddair Gqnbstkwydd wedi ei gyiiwfanii ar ein baner, o dan ba un y nine luilwyi; mleidyddol yn pi'ysur ymgasglu, a galL wn yn hawdd wenu ar gynddaredd ein t' b 'C'\ 1 ] :] :gwrth"wynebwyr..Dywedwyd gan wlefd- jddwr enwog mai yn y lly.^oedd o:,stn- aclol y mae brwydrau efcholiadol yn cael eu hymladd mewn gwirionedd, ac nid oes dadl nad ydyw arweinwyr Radicalaidd y dyddiau hyn yn gwbl argyboeddedig o'r fiaith. Edrycher i'r cyfeiriad y myner, a cheir eu bod yn ymladd gyda holl arfau twyll ac ystryw; ond, dioich i ffawi, y mae Cvfiawnder ar y faingc, a mynych y gwobrwyir twyll Eadicalaidd a cheryddon a dirwyon. Nis gellir darllen yr hodd- iadau am weithrediadau. llysoedd cof- restriadol Llynlleifiac1 heb i'r gwaed ym- ferwi yn y gwythienau, ac ymgodi yn vrid ar wyneb gonestrwydd. Yno chwareu- wyd y prangciau mwyaf gwaradwyddus. Er engraifft, cymmerer ystrangciau gwar- adwyddus goruchwyliwr Eadicalaidd, sydd yn anfi,odus, yn meddu cyfenw Cymreig, yr hwn a aiiionocldwrthwyriebiadau i dair,, mil o'r etholwyr mewn, tÜl ,o'r amrywiol raiiau 6'r dref. Ond nid hyn ydoedd y cyfan, canys mabwysiadwyd cynllun cyf- rwysddrwg i'w hymcldifadu o'u pleidleis- iau drwy anfon attynt(fod y cyfryw wrtH- wynebiau wedi eu tynu yn ol, ac, nad oedd angen am eu presennoldeb. yn y llys; oud ynffodus cafodd y Ceidwadwyr allan yn. brydlbn Dad oedd yr oil namyn ystryw. dwyli- odrus er camarwain yr ymddiriedgar. Yr ydym yn cydnabod yn rhwydd fod eithriad rbob rheol, ac yr oedd yn hyfryd genyni sylwi ar y cerydd cyfiawn a wein- yddwyd ar y troseddwyr gan swyddogion Rhyddfrydol cydwybodol yn y Ilys. Gyda gofid yr ydym yn gorfod sylwi ar ran cyfiawnder nad ydyw yr engraifft uchod ond dangdseg deg o'r d-wymyn ys- trywgar sydd wedi meddiannu yr arwein- wyr Radicalaidd yn Nghymru. Amlygwyd hyn yn eglur yr wythnos ddiwedclaf yn llys cofrestriadol Beaumaris, lie y cafwyd allan fod etholrestr plwyf Bodedern wedi ei throsglwyddo i ddwylaw ysgrifenydd pwyllgor y Eadicaliaid, ac heb gael ei gosod i fyny ar byrth addoldai yn unol a'r gyfraitb. Nid ydym yn synu o gwbl ddar- fod i'r baniwr weinyddu y cerydd llym a deilyngai gweithrediadau y troseddwr, a dylai y boneddwrr a ymarferodd ei sed wleidyddol heb' wybodaeth i'r fath eitbaf- rwydcl, ddiolcli i ffaWd am cllyngdod drwy dalu dirwy o ddwy bunt. Yn Mhwllheli cafwyd fod y cyffeiyb brangciau wedi eu chwareu. Yno, yr oedd boneddwr o'r enw Mr Thomas Owen, gweinidog yr efengyl yn nglyn a'r Methodistiaid Calfinaidd, wedi anfon i mewn restr o hawl- ion, ar y cyntaf yn cyrhaedd 120, ond a leihawyd, drachefn i'r nifer mwy cymmedrol o bedwar ugain namyn un, cyfran helaeth o ba rai a anfonasid • mewn heb gydsyniad y personauy cym- merwyd hyfdra i ddefnyddip eu.(henwau, tra yr oedd y cyfryw yn dderbynwyr, elusen neu heb rith o hawl i bleidlas ar ystyron ereill. Cydnabyddai y gwr parchedig ei fod yn gweithredu yn unol a chyiarwyddiadau y pwyllgor, ond am-, lygai ei ddiniweidrwydd drwy geisio .&r.gyboe,ddi y Ilys nad oedd yn gweitbrdu oddiai* bleidcarnveh Cydnabyddai fod y rhestr a' aafonasai i mewn yn cynnwys enwau nifer mawt o Eyddfrydwyr, ond mi.s gallai ddyweud fod ynddi enw cym- maiiit ag un Qeidwadwyr. Ctellid yn hawdd dychmygu fod y, ,gwr parehedig yn;.t) bioei hun yn ddiogel yn nghastell wyrol oyssegredigrwydd ei swyddogaeth ond yn anlYodus iddo cafodd ei argyhoeddi o'i gyfeiliornad drwy wemyddia,d cerydd haeddianal dirwy o ddwy bunt, a dichon y bydd yrafflgylcbiad yn rbybudd i blant y goleuni yn y dyfodol I ymochel rhag tt'ociii ei bysedd sanctaidd. yn y cawl Doliticaidd. <- :J

CEYNNODEB WYTIINOSOL. Nos Fawrth, ymgynnjgllodd aelodau b?,awdol pwyllgor eisteddiodol fean^or un- waitb yn rhagor; ac oa gellir dibynii ail d dilysrwydd bysbysrwydda dderbyniasom, y mae eu caredignyydd wedi digwydd tori dros'y terfynau, dlWY ancghofio o hoiiynt "lunio'l' wadn fel bo'r trc,peg," Oinir bellach y bydd amryw o gymmun-roddion baelionris yr ewyllyswyr da hyn yn gorfod Oct aros heb, eu gan fod gwaelod y pwrs wedi yluwthio:i,r okyg cyn cwbl orphen dileu y dyledion dyfre.itliloilo Byddai hyn yn amiaw'd chwerwv au diau■y goi^diai ¡ rbywun :heblawr Morgrugyn Machno pe 1 digwyddai i wobr (attodiadol Gweirydd ap iibys orfod bodoli mewn addewid yn. unig. Deallwn fod nifer o'r tanysgrifindau heb ddyfod- i_ law etto, .&■ diau 'yr y^yriai I boneddigion y pwyllgor mai anngbar- Cll,, i'r eitiiai ar ran yr r l'yddai talu y cylryw yn 1, Or id y sefydliada-u, i ba rai y dig- wy,d,4,ç}(;li- y qweddlJl arianol golli ei ffordd ■drwy caredigrwyd'd brawdol. i 1 r* -.onglid y fit-h weithred yn gyfystyr a Lffyg ymddiried yn y pwyllgor "cyd- wybodol;" ac etto, os nad ydym wedi ein camhysbysu, y mae un bonedclwr wedi hyfforddio esiampl o'r fath yr wythnos hon, drwy anfon ei danysgrifiad yn union- gyrchol i'r trysorfeydd y mynai y pwyllgor eu cyflenwi ag ammodau toredig. Clywsom am sugno mel o ysgerbwd llew marw, ac ymddengys fod rhai cyfeill- ion cerddorol yn myned oddiamgyich i geisio rhoddi esboniad ymarferol ar yr hen ddiareb. Mewn newyddiadur arall cawn ohebiaeth oddiwrth Mr Robert Parry, cadeirydd pwyllgor chwarelwyr Bethesda, yn mha un yr awgrymir fod nifer o gan- torion yn cympieryd mantais ar amgylch- iadau cyfyng y: chwarelwyr i gynnal cyngherddau er eu, budd eu hunain, yn groes i benderfyniad y pwyllgor. Hysbysa Mr Parry yn mliellach fod pob casglwr awdurdodedig yn dwyn gydag ef docyn trwyddedol, wedi ei lawnodi gan yr ys- grifenydd. 0 dan gyfraith drwyddedol, Mr Cross, yr lion a ddaeth i weithrediad ddiwedd yr wythnos ddiweddaf, gall tafar-nwr wa- hodd cyfeillion i'w dy wedi oriau y fas- nach; ond y mae yn ofynol i'r cyfryw fod yn wahoddedigion mewn gwirionedd ac nid yn gwsmeriaid. Yn Llynlleifiad y dydd o'r blaep, gwysiwyd tafarnwr oher- wydd caniattau i nifer o bersonau yfed yn ei dy wedi oriau y fasnach, ond galwyd tystiolaeth i broil eu bod yno fel gwa- hoddedigion, a gollyngwyd y cyhuddedig yn rhydd. Poenus o araf y mae yr ymchwdliad yn myned yn mlaeu i'r cwynion a ddygai chwarelwyr y Penrhyn yn erbyn y goruchwylwyr ond da genym ddeall I-od rhagolygon am derfyniad boddbaol yr an- nghydfod. Dechreuwyd yr ymchwiliad ddydd Llun, ac y mae yn parhau pan yr ydym ar tin myned i'r wasg. jiyderwn na fydd i unrhyw annghydwelediad gyfodi yn ystod y drafodaeth, modd y dyger y pleidiau i gymniod ebrwydd, canys nid oes amheuath nad oes cryn lawer o gyfyng- der wediei achosi drwy sefyll allan am yr ysbaid maitb o agos i dri mis o amser, yn annibynol ar y golled i'r perchenog.

YR ANNGHYDFOD YN CHWAREL Y PENRHYN. CYFARFOD PWYSIGr YN NGHCNWY. Cynnaliwyd cyfarfod o nodwedd gyfrin- acliol (yn yr hwn yr oedd cynnrychiolwyr y wasg yn bresenndl/yn y Castle Hotel, Conwy, prydnawn 'ddydd Mercher di- weddaf, i ystyried y priodoldeb o amlygu cydymdeimlad ag Arglwydd Penrhyn yn y cyfwng anhyfryd presennol. Yn mysg y rhai oedd yn bresennol, sylwasom ar Mr Vernon Darbishire (cadeirydd), Parch. "W. Venables Williams, Parch. J. D., Jones, Major Thursby, Dr. Prichard, Meistri Charles Williams Bulkeley, W. L. Bankes, Tysilio Johnson, John Williams (Bod- afon), George Felton, William Hughes (cyfreithiwr), H. Dutton (ysgrifenydd), Thomas Huglies., (Llandudno), H., Llew- 'elyn Jones, Moses T. Edwards, E. A. Beech, &c. Y Cadeirydd, wrth agor y cyfarfod, ddywedodd eu bod wedi dyfod yn nghyd i ddatgan cydymdeimlad ag un o'r tirfeddiannwyr goreu yn y deyrnas -i ddatgan cydymdeimlad a chyfeillgar- wch ag ef yn yr helbul sydd wedi ei ddv/yn iddo. Pan fyddai arnynt eisieu rhywbeth, byddent yn myned at Ar- glwydd Penrhyn ac yn ei gael, ac yr oeddyntyn cael gancldo un aitir i Eglwys ai ynte i gapcl fyddai arnynt eisieu. Yn wir, byddai ei gyfraniadau ef yr). barod at bob achos cla. Nid oecld dijm a fynai y cyfarfod hwn a gyleidyddiaeth—yr oedd ei bresenneldeb ef yi, y gadair yn ddi- gpn o sicrwydd ar byny, ac nid oedd dim a wnelai y cyfarfod a'r cwestiynau oedi!. wewu dadt rhwng 4-rglwydd Pen- rhyn a'i weitbwyr. byddai yn iawn i'r cyfarfod basio defliryd air fatter oe,dd yn bresennol dan gyíiafarddjd, a'r unig amcan oedd amlygu cydymdeimlad a'i -j^iwyddiaeth mewn cyfwng ag oedd yn adwbl ddillifol oberwydd aflecbyd. ei fab anrbydeddug. (ClyNi-cli,- cl.ywch,,)-Major Thiareby & gynnygiodd, eiliodd Mr Charles Williams Bulkeley, a phasiwyd yn un- frydol, fod 11 ann^ichja.^ jpanlynol gael ei gyllwyno i gael ei lawnodi gan drigolion Conwy a'r gymmydogaetp :AtyJlwir Aarliydeddus ^Arglwydd PenrliyB.— Bhynged kodd ,i'ch arglwydd,—Yjr ydym ni sydd a'n trigolion Conwy a'r gymmydogaeth, okeiwyJ.d cly wed o honom er ein gofid am y gwahaniaetij n- hy/ryd a fodola rhwng eich arglwyddiaeth a'r gweiihwyr a c-Yflogir yii eich chwarel- au, a clian (Idal inewil cof: ddyddordeb eich arglwyddiaeth bob yn llwydd- iant y gymmydogaeth,—yn dymwika. yn bar chug gynnyg i chwi dclatganiad o'n dyfuaf gydymdeimlad yn y gobaith difrifol y bydd i'r ghyçtweleâHL4 anffodus y eyfeirir.gl.to gael ei ddwyii i J^en yn eb- rwydd a heddychol,"—Y Parch, yenables Williams a ddywedodd y dylai px holl 'i. l 4 j .f bleidiau fod yn falch o'r cyfleusdra i am- lygu eu cydymdeimlad ag Arglwydd Pen- rhyn yn y cyfwng presennol, ac yr oedd ef wedi ei gadarnhau yn y farn hon oher- wydd attebiada roddwyd gan aelod senedd- ol o safle ucbel, boneddwr oedd yn eistedd ar yr ochr wrthwynebol i'r ty i Mr Pen- nant. Dywedodd ef wrth y gweithwyr oedd yn casglu ar ran y chwarelwyr nas gallai ef feddwl am roddi dim iddynt am ei fod yn ystyried eu hymddygiad tuag at Arglwydd Penrhyn yn hynod greulon ac yn hynod anghyfiawn. Dywedwyd hyn gan seneddwr o safle uchel, a'r hwn oedd mewn cyfleusdra i farnu yn hollol an- mhleidiol.—Y Parch. J. D. Jones a farn- ai y byddai y ddwyblaid yn ddiwahaniaeth yn falch o'r cyfleusdra i lawnodi cofeb o'r fath.—Doctor Prichard a ddywedodd ei fod ef gyda hyder mawr yn cynny^ y pen- derfyniad nesaf, sef fod i'r gofeb gael ei hymddiried i'r ysgrifenydd i gael ei llaw- nodi gan y trigolion a'i hanfon i Arglwydd Penrhyn. Yr oedd ef yn gobeithio y dilynid eu hesiampl gan barthau ereill o'r sir, canys cymmwynaswr yr holl sir, ac nid ardaloedd a dosbartbiadau, oedd Arglwydd Penrhyn. (Clywch, clywch.) Yr oedd lliaws wedi tanysgrifio at drysorfa y chwarelwyr, nid oherwydd eii bod yn cydweled a'r dynion, ond am eu bod yn cydymdeimlo a'r gwragedd a'r plant yn eu cyfyngder.—Siaradodd Mr Felton yn gryf o blaid y penderfyniad, yr hwn a eliwyd gan Mr Thomas Hughes, ac a basiwyd yn unfrydol.—Mr Tysilio John- son a gynnygiodd fod i Mr Dutton gael awdurdod i argraffu nifer o'r gofeb er mwyn i'r boneddigion oedd yn bresennol gael copi bob un i'w llawnodi.—Eiliwyd y cynnygiad gan Mr Bankes, Bodlondeb, a chafodd ei basio yn -uiifrydol.- Hysbys- wyd y byddai i'r gofeb gael ei hysgrifenu mewn modd addurnedig a'i rhwymo yn hardd ar ffurf llyfr.—Mr Venables Wil- liams a gynnygiodd ddiolchparwch y eyfarfod i Mr Darbisliire am lywyddu mor ddeheuig ac anmhleidiol. Fel ysylwodd efe ei hun, yr oedd presennoldeb Mr Dar- bishire yn y gadair y prawf mwyaf diym- wad o absennbldeb trylwyr pob teimlad politicaidd ynglyn a'r cwfestiwn hwn. Yr oeddynt wedi dyfod yn nhyd i amlygu cydymdeimlad a phendelig oedd, yn enwedig yn ei oedran ef, yn teimlo cyfrif- oldeb aruthrol yn nglyn a helbul, ac ychwanegiad at ei brofedigaeth gan afiechyd ei fab. Byddai dadganiard o gydymdeimlad y bobl yn sicr o fod .yn gysur a chyfnerthiad dirfawr i'w arglwydd- iaeth mewn awr mor brofedigaethus. Yr oedd ganddo y pleser mwyaf yn cynnyg pleidlais o ddiolchgarwch i'r Cadeirydd.— Cafodd y cynnygiad ei eilio gan Mr Tysilio Johnson, a'i basio yn unfrydol.—Ar gyni. nygiad Mr Bulkeley, yn cael ei eilio gan Dr. Prichard, pasiwyd pleidlais 0 ddiolch- garwch i Mr Dutton am weithredu fel ysgrifenydd.—Pasiwyd pleidlais o ddiolch- garwch i Mr Bulkeley fel yr un a feddyl- iodd gyntaf am alw y cyfarfod.

Dywedodd boneddwr, tra yn siarad ag un arall yn "nghylch priodas, fel hyn Gwelais fy ngwraig y tro cyntaf mewn ystorm, cariais hi i ddawnsfa ar ystorm, priodais hiarystorm, bu fyw mewn ys- torm drwy'i bywyd, ond, diolch i'r nefoedd, cleddais hi ar dywydd teg." I)YSGU Byw.heb Fwyta.—Yr oedd gwld- wr cybyddlyd un tro yn ewyllysio dysgu i'w geffyl fyw heb fwyd, a newynodd ef i farwolaeth. Cefais golled fawr," meddai, canys, pan oedd bron wedi dysgu byw heb fwyta, bu farw." Hirhoedledd Amaethwyr.—Dywedir fod yr amaethwyr ar y blaen i bob dos- barth o weithwyr mewn hir-hoedledd. Y mae cyfartaledd eu hoed yn uwch. Y nesaf atynt ydyw y crefftwyr sydd yn gweithio yn yr. awyr agored. Diamheu y gellid ychwanegu hir-hoedledd y mwyafrif o'r amaethwyr, drwy dalu mwy o sylw i luniaeth ysgafn, maethloh, a threulgar, a defnyd.dio llai o gymysgaiadau b^Wydawl ar boj) pryd. Iiefyd cahfyddir fod llawer o'r amaethwyr yh dra dijoris yn ngliylqb oerni a gwres, a gweithio tiiewp dilla^ gwlybiop—p'hy fychari o .ddi^ad ar oerai, a mynpd gddiwrthi wr eg mawr yn sydyji'. r I, fe l'roerfl troiddgar. Meddylia llawer foil rhyw hawddfyd nefojaidd gan yr a^ae^h.- wr, ond pan ystyrir ei brysurdeb ar adeg- au neillduol, a'i ofal dyddiol am ei eidao a'i anifeiliaid ar bob tywydd a phob adeg o'r dydd, (nos yn ami,) gwetir ei fod yntau yn agored i galedwaith ac anghysur- on, yn gwybod trwy brofiad beth yw pryder pvuddglwyfus, ofn, caledi, a pbrin- der angenrheidiau cysur;' 'ar adegau o'i oes amaetbyddol. I.. PkIjENao Holloway.— Gofalwch am eich iechyd—Y mad (mriiyiff gyfnewi(iiad sydyn yu y tywydd yawastadol yn aphosi g$?eitlir#(Ji^d afr.eolaidd yu y corph dynol. Y mae yn bwpgc o bwygigrwydd bjq.g»af i gywiro peb afreoleidd-dra heb oediad, yr.'hyn sydd yn ngallu pawb i'w wrieud drwy gyrrmieryd Peleriau HolIbNiay, Y Pelenau hynydy nt yr attalla oreu rhag diffyg treuliad, a'r feddygiuiaeth ryddbaul oreu a barottowyd. Purttot ac oeiatii y gwaed, a i heoleiddiant ei rediad drwy yr holl gyfatiscKHli'ad hyd yu nod i'r 'llestr mauvlaf yn. y croen. Gweithredant yfr Miagorol air yr afu ar feidney.p, Drwy yr efffeithiau iachusbl hyniysgoir llawer o IJn- bwylderau, a'cattelir' afiechyd" mwy'difrifol. LleBblr" personau darostyngedig i'r bile, gwyrit,' gymmalvat, crydcyajalau, jfeic., drwy y feddyginiaeth hon. r i N ei>id. \I, ,.4.