Y Tyst

0 FRYN I FRYN. EIIYVV fis Mawrth o breg- 0! am eilfyiv ethwr oedd loan Fed- Joan Fedyddiwr. yddiwr. Dechreuodd ei weinidogaeth fel Hew, ac aeth allan ohoni fel oen, a'i waed ar ei fywyd. Gwr yn union felly yw eisieu cyntaf a phenaf heddyw. Deued o rywle, rywlun, ond ei gael wedi ei d d a n f o n gan Dduw. A dyna'r dyn, fiordd bynag y medd- ylia dynion yn ei gylch. Mae'n rhaid iddo wrth dri pheth, sef argyhoeddiad neu weled- igaeth, gwreiddiolder ac annibyniaeth. Tery y blaenaf yn ei byn polisi, a dim ond hyny, i ddwyn yn mlaen ddiwygiad a da; a'r ail yn erbyn- arfer a ffasiwn, a dim ond hyny, fel cymh-wysderwu cyboeddus a'r trydydd yn erbyn ym wthiad cyfeillgarwch a chyfadda wd i leoedd cysegredig cyfiawnder ac unplyg- rwydd. Ac yn ychwanegol at hyn, rhaid wrth frwdfrydedd anghyffredin i roi ei alluoedd ar dan, ac i ffaglu hwnt ac yma, ac i beri i'r oes, ambell dro, golli ei golwg yn y ffaglau, Y dyn ofnadwy hwn ydoedd loan Fedyddiwr ac 0 am ei fath yn y dyddiau hyn. Beth sydd gan Lanau ac addoldai i wneyd ar gyfer dyn fel hwn ? Tri gallu mawr codi dynion y dydd ywr Aelwyd, a'r Eglwys, a'r Wladwiiaeth. A geir eu bath oddiwrthynt hwy ? Os felly, collant lawer o'u gweleligaelh, a'u harbenigrwydd, a'u hymneillduaeth. Mae fiordd y gwir ddi- wygiwr, yn ogystal a'i neges, yn annysgwyl- iadwy a braidd yn siomedig, ac eto mae dyeithrwch y ffordd yn arweiniad hapus i mewn i bwysigrwydd y genadwri. Hawdd 'nabod y dyn a'i waitb, ond 'nabod ei ford a'i fwyd, a'i wisg a'i wedd Os amheuir hyn, eler am dro i weled Toltsoy, a sylwer am dro ar oelwyd Zacharias a2 Elisabeth. Nid hawdd ydyw i blant ymddihatru o addysg a. defosiynau yr aelwyd, ac nid ar unwaith y gwnant hyny, a'u bod ya ei ewyllysio: ac nid heb ymholiadau dwysion, a thir cadarn, mae i'w wneyd. Ond wele loan, ar ei gychwyniad allan i'w waith cyhoeddus, yn ymddiosg o addysg ac arferion ei aelwyd heb betrusder ac heb anhawsder, ac m'a yn ymroi yn ddiarbed i gondemnio, yn y geiriau cryfaf, arweinwyr penaf ei dadau; a dechreua ar gwrs newydd o fywyd, sef bywyd gwladol a chrefyddol ei genedl ei hun. Cyfnod ydoedd hwn y ceid hen bethau yn marw yn araf ac yn galed, a phethau newyddion yn d'od i mewn yn arafach ac yn aneglur. Bob amser, ar y fath achtysur, cyll hen sefydl- iadau gwladol eu hawdurdod, a hen swydd- ogaethau gwladol a gollant eu gafael yn y bobl. Edrychir ar urddau mewn crefydd ac Eglwys gyda drwgdybiaeth a scorn, ac fe ffydd y lluaws yn ysigedig, a'u cariad yn ot-r at Dduw ac at eu gilydd a cherdda didduw- iaeth, a phenrhyddid, ac afreoleidd-dra yn rhemp mewn tref a gwlad.' Felly yr ydoedd yn Palestina, yn nyddiau loan. Yr oedd yr ychydig a geisient y Duw byw, ac a'i haddolent mewn ysbryd a gwirionedd, yn dewis yr anialwch, a'r mynyddoedd, a'r creigiau, gan deimlo, er eu gofid, fod add- oliad cymdeithasol, fel arfer, yn anmhosibl mewn dyddiau mor ddirywedig a drwg. DYlJa rai o nodweddion dyddiau loan Fed- yddiwr sef yr hen bwerau Eglwysig mewn ystad waethvgol a darfodedig; y deffroadau newyddion yn amrwd, yn anelwig ac yn arnheus y lluaws pobl, yn herwydd gwaeth- ygiadau y naill, ac eiddilwch dadblygiad y Hall, yn cymeryd at eu ffansi a'u ffordd eu hunain ofn Duw a pharch dyn yn cilio o'r genedl a'r wlad anffyddiaeth ac honiadaeth, ac haerllùgrwydd yn tarddu a thyfu gyda chyflymdra yn chwyn gwyllta gwen wynllyd, gan achlysuru ffiufioldeb a rhagrith, a thra- hausder mewn crefydd j/ymdeibhaso]. Sut y dysgwylid i loan i ddechreu ar ei weinid ogaeth o dan y fath amgylehiad.-iu uffernol ? Ai drwy fod yn dyner, fel awel hwyr yr haf ? Ai drwy wylo fel Jeremiah 1 Neu drwy son am gariad Duw fel loan arall 1 Yn ddiau fod i wirioneddau neillduol eu hamserau neillduol yn ogystal a'u porthynasau. Nid oes yr uo o wirioneddau sylfaenol ein crefydd yn cael ei ddeall mor sal, a'i ddefnyddio mor annoeth, a chariad Duw, Meddylier am genedl mewn cyflwr cyfielyb i'r genedl bon yn awr, Os myner, meddylier am Gymry, yn eu gwlad eu hunain. Os fel y genedl gynt, maent yn bobl hunangyfiawn, hunanddigonol; yn bobl sydd uwchlaw cerydd ac argyhoeddiad yn rhai na liticl iddynt hwy wrth edifeirweh. Dyna 'nhw. Nid annuwiolion a phechadur- iaid ar faes y byd ydynt; ond beilchion a rhagrithwyr ar faes yr Eglwys. Sut i ddwyn o idiamgylch ddiwygiad ynddynt, os ydyw hyny yn bosibl befyd ? Sut loan Fedyddiwr ar bob cyfrif. Mct.8 gormod o eglwysi yn ein gwlad, ac o bersonau yn yr eglwysi hyn, y buasid yn g'.vneyd cam a. hwy pe pregethid iddynt, Wele Oen DllW.' Y gifv a'r fwyell' yn ei law sydd yn eisieu ar rai o'r fath ac nid y gwr a'r Gross ar ei ysgwydd, Mae gwtinidogaeth y Veto i flaenoti gweit idagaeth yr oen. Daiier y Grroes o flaen pechaduriaid cymdeithas; ond dangoser y'4 Fwyell' a'r 6 4 W yntyll' i grefyddwyr difraw yr eglwysi. Mor debyg, ar amrai ystyriaethau, ydyw moesoldeb a chrefydd y dyddiau hyn i'r hyn geid yn nyddiau lOiln; a gwedd amlycaf a thebycaf y dd.au gyfnod ydyw eu difaterwch yn nglyn d materion cyfrifoldeb a rhwym- edigaethau cydwybod ac ysbryd. Hawdd gweled hyn dnvy ymadroddion o fath y rhai a ganlyn :-I Beth ydw' i yn hidio 'What do I care l' Mi fyna' i e.' Pan ddechreua oes ddeffro i'w rhyddid, a chael gvaddau hel- aeth o ryddid, un o'i pheryglon cyntaf yw ei ddefnyddio yn eithafol a'i redeg yn benrhydd. Y plentyn yw tad y dyn o hyd, fel y dar [ p I llenir y genedl ar faes cymdeithas yn hyfdra ac actau y plant ar faes yr aelwyd. Beth am werth cynghor a cherydd ? Beth am fygythion yn herwydd anghysondeb a drwg ? Beth am ddysgyblaeth eglwysig ? Ac yn sicr, y fath ddyianwad a ga ei diarddeliadau o'r eglwys, ar y rhai a ddiarddelir ? Onid, Beth ydw' i yn hidio ?'—' What do I care?' Aethom dro yn ol i eiarad a brawd o oed teg, o ddealldwriaeth clir, o ddygiad i fyny cref- yddo! a gofalus, a chanddo blant yn lluosogi o gylch ei draed. Adgofiem *iddo ei ddygiad i fyny i grefydd a Duw; gosodem o'i flaen ei beSlder ar y pryd oddi wrtjh yr Eglwys a'i breintiau maws ion galwem ei sylw] at bwysigrwydd ychwaisegol ei ysbryd a'i gymeriad, yn herwydd ei blant- Cymerai yr oil gydcl'r;bunudeddiant mwyaf; gwensi arnom gyda grtdd o dosturi a scorn, a dy- wedai wrthym gyda. phvvyslais oraci, Mae fy sefyllfa, fel y ceir hi ar hyn o bryd, yn fy moddio i.' Cawsom eili hunain, yr haf diweddaf, yn annysgwyaadwy, yn nghyfoilI- ach cyfreithiwr a (Jai 11awydd ac yn yr ymgom basiodd rhyngom, y sty rial y darllaw- ydd fod y tair gaiwedigaeth a gynrychiolid gan y drindod hono yn anrhydeddus iawn, ac o wasanaeth mawr iawn i gymdeiLhas, ac y dylasai y tri fod yn un mewn difd. Wedi bwrw golwg dros gymdeithas yn gyffredinol, ac wedi ytngydnabyddu a, Simplau fel y rhai a nodasom, eglar yw i ni fod yr ymdeimlad a'r ymwybyddiaeth o Dduw yn frawychus o wan, gydag eithriadau rhagorol, bid sicr. Efallai fod gan sefyllfa drawsnewidiol cenedl a theyrnas lawer i wneyd a hyn; sef sefyllfa o dyfiant allan o'r hen i'r newydd, heb fod yr hen wedi darfod yn llwyr, ac heb fod y newydd wedi deffro yn hollol. Mae'r hen wedi colli ei iais a'i le, ac m "e'f ieuanc heb ei gael i'r graddau a rydd iddo sefydlogcwydd, I- grym, a dylauwad. Atnlwg yw fod brwd- frydedd y mwyafrif ieuainc hyn yn gryfach na'u profiud a'u deall, ae yn llawer cryfach na'u perffeithiad i woitti ae mae hyn yn arwain i anfoddogrwydd, ac i ddiiTyg amyn- edd, ac i rywfath o ddiystyrwch o'r sawl a wahaniaetbant cddiwithynt. Mae ymag- weddiad o'r fath yn eithaf naturiol; o leiaf, dygwydda o hyd yn hanes cenedicedd, fel yn banes unigolion, a byr ydyw yn ei bar had. Gwaeth na'r achlysur hwn i lacrwydd, pen- rhyddid, a difaterwch yr oes ydyw diogi meddyliol pobi i ddarllen psthau sylweddol, ac i feddwi yn ddwfn ac yn egniol; ac yn mhellach daw anghysondeb eywiiyddus ael- odau, ac anghydwelediadau pregethwyr ac arweinwyr eglwysig, i'r cyfrif; ac mae yr ysbryd eE'mwythgar-! Gadewch fi yn lion- ydd'—yn allu mawr ar y linell waethygol hyn. A beth na wna hunanoldeb a balch- der ? a'r fath ddyianwad gwrthgrefyddol sydd gan arweinwyr digrefydd ar y rhai a arweiniant 1 Doder yr ystyriaethau hyn ger brou, ac ychwaneger atynt, a cheir gweled rhai o'r pahamau mae'r Eglwys mor fydol, a'i bryd mor ddifater. O am eilfyw loan Fedyddiw.r !-yr loan Fedyddiwr hwnw eill ddyweyd gyda Maurice I am to be a man of war against all parties, that I may be a peacemaker between all men.'