Y Tyst

Y GYNULLEIDFA. YN MRYN SE10N NELSON. At Olygydd y Tyst. Syr., -Efallai y dysgwylia eich darllenwyr air oddi- wrthyf yn ngtyn a'r uchod, yn ngwyneb gofyniadau Ymofynydd yn y TYST diweddaf. Nid wyf yn meddwl y perthyn i mi ateb gofyniadau cyntaf eich gohebydd. and y mae'r ymholiad olaf o'i eiddo yn un ag y gwn i gymaint am dano. os nad mwy na neb arall Wrth reswm, nis gallaf beidio gwybod nad yw y gyn- ulleidfa dan sylw wedi ei chydnabod yu eglwys, a'i derbyn gan y Uyfundeb, am i'r Gy^adledd ar gymer- adwyaeth Pwyllgor wrthod cymeradwyo yr achos. Ond i'r gofyniad olaf y mae a fynwyf fi, sef, < Beth yw perthynas y gynulleidfa hon a'r Eglwys Anni- bynol yn y I ,e ?' Mewn atebiad, digon i mi, efallai. fydd dyweyd nad oes un gwahaniaeth yn y berthyuas yn awr rhagor i'r hyn ydoedd pan yr ymadawsant yn I afreolaidd rhyw dair blynedd yn o. Mae'r amgylch- iadau yn gwbl hysbys i nifer o weinidogiou a Ueygwyr o'r Cyfundeb fuont yn gvveithredu fel Pwyllgor yn y mater-a dichon—o'i ddwyn ger bron y cyhosdd o gwbl-y gwnai tystiolaeth anmhleidiol oddiwrthynt hwy roddi gwell boddlonrwydd na phe yr ym- gymerwn i a chyflwyno tystiolaeth, Yr eiddoch, &c., JOHN JENKINS, Penuel.

HENLLAN AMGOED. fymanfa, Ysgolion.—' Oherwydd tiriondeb .rigaredd ein Duw,' dyma fi wedi cael fy arbed ysgrifenu adroadiad byr o'r Gymanfa Ysgolion ^waith eto, yr hon gymerodd Je dydd Llun, eaefin lleg. Mae y Gymanfa bellach yn **en, ond heb heneiddio—llu mawr o'r cewri Welwyd yma flynyddau a aethant heibio wedi ^yned i gymanfa y gwaredigion fry; ond mae J,a gysur fod yma eto yn aros ddynion ieuajnc hyswyddau yn dyn 0 dan yr arch. Ehaid i ffrwyno fy hun, onide nis gwn pa le yr arWelnir fi yn y cyfeiriad hwn. Gwn mai fy amcan yw hanesyddu y Gymanfa ddiweddaf yn Unig. Yr oedd torf luosog 0 bobl o bob oedran Y" gynar esgyn tua'r hen le enwog uchod, fel erbYn haner awr wedi naw y boreu yr oedd y capel eang yn gysurus o lawn. Dechreuwyd y cyfarfod trwy ganu t6n gyffredinol. Yna s^eddiodd y Parch J. T. Gregory, Brynberian. 6di hyny aeth yr ysgolion canlynol drwy eu gwaithCwm-miles, W hitland, a Llanboidy. lIolwyd vr ysgolion gan y Parchn J. T. Phillips, Hebron; T. T. Gregory, Brynberian; a W. Thomas, Llanboidy. Arweinyddion y oeddynt Mri G. Lewis, Wernddu: T. ^ayies, Whitland; a S. Williams, Llanboidy. Gweddiodd y Parch W. Thomas, Llanboidy, i rphen y cyfarfod. Dechreuwyd y cyfarfod ^rydnawnol am chwarter i dri. Ar ol canu ton fijQulleidfaol, arweiniwyd ni mewn gweddi gan *r D. J. Davies, brawd ieuanc o Glandwr. Ya erbyn hyn yr oedd y capel yn orlawn—yr oriel wedi ei llemwi gan blant y gwahanol ysgol. Ion a'u cynorthwywyr. Adroddodd y plant 0 r Salmau ya nghyda Chatecism I Moses,' y Parch £ ). Lewis, Llanelli, Holvpyd v Plant gan Mr L. Nicholas, Llanboidy y canu o dan arweinyddiaeth Mr J. John, Llanboidy. Aliss Williams, L.L.C.M., yn chwareu yr organ. Yria adroddwyd penod gan ysgol Henllan, yn *el ei holi gan y Parch P. E. Price, Glandwr. ^fweinydd y cor oedd Mr J. Scourfield, C.S., 1 °^h,eQ y °yf«fod, gweddi- W. &. ir oedd hon yn ddios yn un o'r ymanfaoedd goreu gawsom erioed-61 Hafur "*rwr i'w ganfod, a chryn ymdrech i ddysgu v Penodau. Gobeithio y bydd pob ysgol yn junog erbyn y tro nesafi fod fel y plant ac JSgol fawr Henllan—heb lyfrau. Cawsom JLenau nef a daear yn y Gymanfa, a phobl ^enllan wedi darparu Uuniaeth yn helaeth ar ln cyfer rhwng cyfarfodydd y boreu a'r pryd- yn dyner iawn yn ystod y Vy tar fod boreuol gan y Parch D. E. Williams, i^enW at afiechyd y Parch W. Thomas, vfcitland, yn datgan y cydymdeimlad mwyaf v tv 7a,ei afieuhyd. g^ ddymuno iddo nawdd Vn S?edd yn ei dd*dd b,in- (Gyda Haw, mae dda genyf aHu dyweyd tod Mr Thomas »ar dydd Iau, Mehefin 14eg, wedi myned (SaD y meddyg enwog Dr ninths, Abertawe, lie y mae mewn Private '^Institute, ac mor belled ya d'od yn «wen cystal ag y gellid dysgwyl. Hyderwn y OpiS 7 ) Hwyrddydd y Gymanfa, pan torf luosog wedi aros, cawsom gyfarfod ^egethu. Dechreuwyd y cyfarfod gan y Parch ^•organ Jones, B.A., Whitland, a phregethwyd rhagorol gan y Parchn P. E. Price a J. T. rft?gjry' Fel hyQ dy^wyd i derfyniad weith- eaiadau Cymanfa Ysgolion Henllan am y wyddyn hon. Pwj fydd byw i wel'd y nesaf'P yn unig a wyr. 77, gt

LLANSTEPHAN A'R CYLCH. J>iolch am haf unwaith eto. Ba yn auaf a £ WanWyn garw yma-y gwyntoedd yn rhuo a'r ewiysg yn euro yn enbyd ar y Castell,' ond yrthiodd am fod ei sylfaeni ar y graig. A Oay f ire gWe11 cymrwd yQ y tnuriau Dot 8 It rP,i yr oes hon Symysgu, a rhwng cani-'f jj l 1 y mae wedi dal ystormydd y ^lfoedd heb fyned yn adfeilion, a/ Mesur, Addysg.—Bv y Canon Williams ac ° £ e"*lai.d y gymydogaeth yma yn yr erl5 E&lwysig yn taranu yn ofnadwy yn Dyn y mesur, ac yn ceisio darbwyllo y bobl i 61 U. 7,n cynyg at ddiQyst"0 addysg y Plant, a chloddio o dan sylfeini crefydd yn y wlad. Mae yr Esgob Owen hefyd wedi ym- weled a phrif leoedd y dyrfa i gamliwio a cham- esbonio darbodion y mesur. Gwnai byn wrth gwrs nid yn fwriadol i gamarwain y cyhoedd, ond am ei fod yn ddall. Cynaliwyd cyfarfod arall i bleidio y mesur yn nghapel Moriah, Syr John Williams yn y gadair. Cafwyd ganddo anerchiad agoriadol cryf a cblir yn yr hwn y dangosodd yn eglur mai i'r Ymneillduwyr mae y wlad yn ddyledus Eam yr ysgolion elfenol ac addysg fydol y plant, ae nid i'r Eglwyswyr. Cvnygiwyd penderfyniad gan Mr J. Harris, Pilroath, fod y cyfarfod hwn yn cymeradwyo yn galonog fesur y Llywodraeth, gyda dymuniad am ychydig welliantau arno. Ei.iwyd y pen- derfyniad gan Mr J. Davies, Cartref, a chef- nogwyd gan y Parchn J. Hughes, Bethania D. Thomas a J. T. Davies, Nantymoel. Yna cawsom eglurhad goleu a synwyrol gan y Parch J. Harry, Caerfyrddin, ar ddarbodion y mesur, a phasiwyd y penderfyniad gyda brwdfrydedd mawr. Pawb drosto ond trio gedyrn (?) yr Eglwys Wladol. Cynygiwyd pieidlais o ddi- olchgarwch i'r cadeirydd gan y Parch D. T. Griffiths, Llanybri, a phasiwyd hon eto drwy godi a churo dwylaw. Yr oedd y capel yn llawn, a myned go dda ar bob peth. Cyfarfodydd Pregethu.—Cynaliodd eglwys y Bedyddwyr yn Bethania ei chyfarfod blynyddol pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn Phillips, Pontygwaith, a E. J. Jones, Llanelli. Cafwyd cyfartodydd rhagorol iawn mewn cynulleidfa. oedd, pregethu, a chasgliadau. Hefyd, cyna'- iodd eglwys Capel Newydd, Llanybri, ei gwyl flynyddol ddyddiau Mercher a'r Iau canlynol. Y gwahoddedigion eleni oeddynt y Parchn Gwylfa Robert,3, Llanelli, a Gwilym S Rees, B:A„ Llandysul. Tywydd teg, cynulleidfaoedd mawrion, a phregethau grymus. Prynodd yr eglwys hon gae yn ddiweddar yn ymyl y capel tuag at helaethu y gladdfa pan fyddo galw am hyny. Mae y ddyled oil wedi ei thalu, a'r tir a'r adeiladau sydd arno yn rhydd-ddaliadol i'r eglwys am byth. Peeswylydd Y CASTELL.*

GOGLEDD CEREDIGION. Ceulan.-Nos Fercher, Mehefin 6ed, traddodwyd darlith yn y lie uchod ar Ap Fyohan,'gan y Parch E. Wnion Evans, Derwenlas. Llwyddodd y dar- lithydd i bortreiadu y gwrthrych y soniai am dano yn fyw ger bron y gynulleidfa fawr oedd yn nghyd, fel yr oedd y ddarlith drwyddi yn addysgiadol a dyddorol iawn. Rbanwyd y ddarlith i dri chyfnod, ao elfenwyd pob cyfnod yn dda, yn gryf, a barddonol. Canai Mr Daniel Jones, C.M., Tal- ybont, a'i barti, yn awynol un o ddarnau barddonol Ap Fychan, yr hyn a ychwanegai yn fawr at wneuthur y ddarlith yn fwy dyddorol ac effeithiol. Cadeiriwyd yn syml gan Mr Bodvel Morgan, Fron- las, amaethwr parchus ger Haw, gan yr hwn y caed cyfraniad sylweddol i gyfarfod a'r treuliau; a rhwng y rhodd hon a ffyddlondeb yr ychydig saint sydd yno, gwnaed elw da tuag at gyfarfod y draul yr aed iddi yn ddiweddar mewn adnewyddu yr addoldy, fel y mae yn awr yn ymddangos yn lan a destlus. Gyfarfod Daufisol.-Dydd Ian ar ol y ddarlith, cynaliwyd nawn a hwyr y Cyfarfod Daufisol yn yr un He, pryd y pregethwyd gan y Parchn J. Llewelyn, Borth; E. Wuiin Evans, Derwenlas; R. E. Jones, Talybont; a T. A. Peory, Aber- ystwyth. Arweiniwyd y cyfarfod gan y Parch J. Davies, gweinidog y lie, yr hwn sdd yn gwneyd gwaith da fel efeDgylwr yn y cylch llafurfawr hwn. Saif efe yn uchel yn ngolwg y wlad fel dinesydd a gweinidog da i lesu Grist. Cafwyd cyfarfod dymunol yn mhob ystyr, a'r weiirdogaeth yn dder- byniol a chymeradwy gan y rhai oedd yno yn gwrando. Estynwyd derbyniad croesawgar i'r Cyfarfod Daufisol gan y ddiadell fechan. Taled yr Arglwydd yn dda iddynt am y drafferth a gymeras. ant ernom. MOCHNO.

CHELSEA.-Mae y Parch T. Mardy Rees, Buckley wedi derbyn galwai unfrydol a thaer oddiwrth eglwys Markham-square, Chelsea, ac y mae yntau wedi ei hateb yn gadaruhaol. Bydd yn dechreu ar ei weinid- ogaeth yno yn mis Medi. Gwnaeth waitb mawr yn ystod y saith mlynsdd y bu yn Buckley. Oymerodd ran flaenllaw gydag addysg ar y Cynghor Sirol; efe ydyw cadeirydd y Pwyllgor Gweinyddol, a chadeirydd U ndeh (Jynulleidfaol Seisonig Fflint am y £ lwyddyn hou.—Gohtbydd.

EBENEZER, SIKHOWI.—Mehefin 3ydd a'r 4ydd-Sulgwyn a'r Llungwyn-eynaliodd yr eglwys uchod ei chyfarfod blynyddol, pryd y gwasanaethwyd gan y Parchn Peter Price, B.A., Dowlais, a J. O. Williams (Pedrog). Lerpwl. Yr oedd y weioidogaeth mor neillduol o rymus a swynol fel yr oedd yn hawdd gwrando, canu, a chasglu'n dda. Bydded ffrwyth eto mewn ymar- weddiad gwell. EBENEZER, TRELEWIS. Cyoaliodd yr eglwys hon ei chyfarfodydd blynyddol Sabbath a Llun, Mehefia lOfed a'r lleg. Gweinyddwyd ar yr achlysur gan y Parchn J. Dyfnallt Owen, Pont- ypridd, a Joseph James, B A,, Ton Ystrad. Daeth- ant yma S chyflawnder bendith Efengyl Crist gyda hwynt. Cafwyd pregethau grymus. Gwledd oedd bod yn gwrando arnynt.-D. P. SOAR, SEVEN SISTERS.-Cynaliodd yr eglwys uchod ei chyfarfodydd blynyddol nos Sadwrn a'r Sabbath, Mehefin 9fed a'r lOfed, pryd y gwasan. aethwyd gan y Parchn D. G. Williams, St. Clears, ac R. Rees, Alltwen. Daeth Mr Rees ar y fynyd olaf i lenwi lie y Parch H. M. Hughes, B.A., Caerdydd, yr hwn a luddiwyd i dd'od gan afiechyd. Cafwyd cyfarfodydd dymunol—pregethau da a chasgliad arJderchog. PENTRAETH, MON.-Cynaliodd yr eglwys uchod ei chyfarfod pregetbu blynyddol yn ddiw. eddar, pryd y traddodwyd yr Hen, hen Haces gydag tirddeliad neillduol gan y Parchn Rhys J. Huws, Bethesda, a Stanley Jones, Caernarfon. Mae'r achos yu gwisgo gwedd lewyrchus iawn o dan weinidogaeth y Parch Well Jones. Dymunwll iddyntlwyddiant mawr eto. BETHLEHEM, CAER DYDD.-Mehefin lOfed a'r lleg, cynaliodd yr eglwys uchod ei gwyl breg- ethu flynyddol, Gwasanaethwyd gan y Parch R. Thomas, Glandwr. Cafwyd oedfaon dymunol, a gwenau Duw yn amlwg.

GENI, PRIODI, A MARW. DALIER SYLW.—Ein telerau am gyhoeddi Barddoniaeth yu gysylitiedig P. hanes Genedigaeth, Friodas, neu Farwol- aeth, yw tair ceiniog y llinell. Y tal i'w anfon gyda'r Fardd- oniaeth. MARWOLAETHAU. Er cof cariadus am fy anwyl briod, Jane Evans, Georgetown Stores, Merthyr Tydfil, yr hou a fu farw Mehefin 22ain, 1905. Galaru raid am golli un Y gwnaethom 'r oil i'w cfrael o'i hviu; Anwylyd daear! 0 mor fyw Y cofiwn hi'n ei bedd yn wyw.