Y Tyst

BEIRNIAID YR EISTEDDFOD. BARDPONIAETII. Dafydd Morganwg, Tafolog, Pedrog, Dyfed, a Chculanydd. C YFIEITHIADAU. Y Prifathraw Silas --NLIorris, M.A., Proffeswr Young Evans, M.A. EHYDDIAETII. Y Prifathraw J. Rhys, M.A; y PrifathraW Roberts, M.A.; y Proffeswr O. M. Edwards, M.A: Mr T, Darlington, M.A.; Ei Anrhyd- edd y Barnwr Gwilym Willhms Colonel Bradney; Mr Ernest Ithys; Y Gwir Barchedig Ddeon Tyddewi; y Proffeswr D. Rowlands, B.A.; Syr John Williams, Barwnig, M.D.; Proffeswr Tyssil Evans, M.A., B.Se.; Mr W. Edwards, M.A.; a Mr J. Gwenogfry0 Evans, M.A. CHWEDLONIAETH. Madame Marie Trevelyan, a Mr D. Lleufe*" Thomas, M.A. CEEDDORIAETH. Syr A. C. Mackenzie (Pencerdd Alban). f Proffeswr Walter Macfarren; Mr D. Enllya Evai.s; Mr John Thomas (Pencerdd Gwalia| j Mr Roland Rogers, Mus. Doc.; Mr Da"! Jenkins, Mus. Rae. j a Mr F. Winterbottoffl* CELF A GWYDDOR. Y Proffeswr Hubert Herkomer, R.A-; Beresford Pite; Mr S. W. Alien; Mr Bush Mr A. H. Trow, B.Sc.; E. W. M.A.; Mrs Edwin Phillips; a Miss Caerdydd.

Y SEFYLLFA ARIANOL. Yr oedd y derbyniadau fel y canlyn-- Dydd L'un „ Mawrth fo9n „ Mercher ,nt\ Iau 49«P 1, G wener 420p -Adi- Amcangyfrifir y bydd y derbyniadau nj( wrth docynau y ty>aho; gwerthiant rnaK „0- a phethau ereill, yn chwyddo yr boll jgu iadau i yn agos i 5,000p, ac y bydd y j» d y allan yn 300p neu 400p yn rhagor, fel J ^jmi- diffyg yna yn syrthio ar ysgwyddau J fflt wyr. -A

Par had o tudalen 7. newydd Henadur E. Grove, Y.H. (Mynwy); C. D. Phillips. Ojgnewydd (Gaer); Miss Charlotte (Siarles Myowy); Archddiacon B.uce (Gwilytn Glanwysg) Maer Casnewydd (Eurionydl a'r Faeres (hir Egryn). Yr Archdderwydd a siarad- odd yo uehel iawn am wasanaeth Pwyllgor Cas- newydd a'u swyddogion, ac a g?nyg;oM bleidlais o ddiolcbgarwch iddynt, yr hwn a eiliwyd gan Eifionydd, ac a giriwyd gyda brwdfrydedd. Ciu- wyd yr Orsadd gyda'r rhwyeg arferol, ac ni agorir bi eto byd Eisteddfod Ffestiniog. Peniltion Gurnos a ganwyd gan Eos Dar beddyw, a dyma hwy Cysgn'n dawel mae y cledd Yn ngcrsedd yr awenan, c yn y Cylch mae beirdd y wlad Ya gwisgo'n dillad gorau A Hwfa, fel offeiriad gwyic, Yn dilyn mewn sandalau. r Bwriodd liawer houn hlwydd Waradwydd ar Geridwen Taniwyd lIawcr ergyd gan Ar ddewrion broy-id awea Ond mae'r hogiau, mi wnaf lw, Yn marw dan law Moiien. Mae estroninid o bob tn Yn tyim i'r Eisteddfod; Ac ar delynan'r Ynys Werdd Y mas ei cher.Id yu barod A hon yn lie y pab cyn hir Addolir gan Wyddelod. Yn ein gwyl fo lawenha, A pballa ei orphwyllcdd Ac yn lie gwastraffa'n llwyr Ei synwyr yn y Seaed J, Daw i ganu fyda blas I wersyll glas yr orsedd. Dysgir can yr Wyl G/mrsig Ar nchel greig Columbia, Ac mae'r tan yn llosgi'n glir Ar heulog dir Awstralia, A bydd cadeirio cyn bo hir Ar randic poeth yr India. Er i Fynwy gael ei dwyn I'r gadwyn f»an y gelyn Er ysbeilir yr hen sir O randir Can ac Englyn, Mae'r Awen ar fynyddaa Gveut, A'i thalent ar ei thelyn. CYFARFOD OLAFYR ElbTEDDFOD a agorwyd trwy anerchiad y cidiirydd cyctaf, Arglwydd Kenyon, yr bwo, yn nghyda Mr D. A. Thomas, A.S., oedd llywyddion y dydd. Arweinid heddyw eto gan yr un arweiayddion a* o'r blaen, a darllenodd Cynonfardd nife: o benillion cyfan- soddedig gan Miss Orianne M. Williams (Monica), Pennsylvania, tad yr hon a anesid yn Nghynuu. CUt'wyd anerchiadau gan y beirdd, a dibenodd Dyfel ei englynion trwy ergydio un o'r arweia- yddion (Mibon) fel byn Gyhoaddus wr ac iddo-gnawd cnwog Yn duneil am dano; Cy,vir edyu, cawraiJd yw o, A'i flore,, yn ei flino. Canlynwyd hyn â chwelthin mawr. O d caf. dl Aelod v Rbondda ei gyfle, a chan gyfeirio a'i fys at gorff teneu y bardd cadtiriol adroddodd y ddwy linell olaf gJdag ychydig o gyfnewidiad, a dywed Odd- Main wr, nid cawr yw 0, A'i flon g heb ei flinc. Cadwodd CynoofarJd y digrifwcb. i fyny, wrth gwrs, trwy ddyweyd eu bod wedi cael Brwydr yr Hafren nos Fawrth ond yr oedd y b .,iildd wedi darostwng eu hunaiD, ac wedi ytnladd y boreu hwnw yn Mrwydr y Fit neg.' Yn absenoldeb Miss Mary Owen, rhoddwyd Can yr Eisteddfod gan Mr Gwyn Richards, Cis. newydd. Yna dechreuwyd T GYSTADLEUAETHAU. Ilir a Thoddiid, 'Ei.' cof am Dat-iel Owen, ac addas i'w osod ar ei Golofn Goff idwriaethol.' Gw,)br Y,?,. 34 o gystadleuwyr. Goreu, Parch E. Nicholson Jones, gweinidog yr Annibynwyr Se's- onig, Gaerdydd. Darllenai yr un Ilwyddianu3 fel y canlyn Isod mae tywell hnnell ein llenydd, Awdwr, nofelwr, na fn ei eilydd Daniel Owen, offeiriad 11 iwenydd; Un â'i ddigrifwch nad oedd dd;grdfydd; Gloew'i fawl tra Gwalia fydd,-i deijir hon Perliwyd ei goron, ein par wladgarydd. Tachangerdd, heb fod dros 100 llinell," Peld.,oed. addoliaetb.' Gwobr 2p. 26 o ymgeiswyr, Goreu, Mr D. Price (Ap Ionawr), Llansamlet. Dauddeg penill, Glanau'r Wyssj.' Gwobr 2p. Pedwar o gystadleuwyr. Goreu Mr T.Williams (Brynfab), Pontypridd. Cafwyd can yc awr gan Miss Miry Owen. CYSTADLEUAETH MINTAI GF.RDDOUFAOL. 0 25 i 40 o offeryowyr-Beetboven's Symphony in C; No. 1 Andante and Fina'e. Gwobr 50p a Bathodyn Aur i'r arweinydd ail wobr, lOp. Cystadleuodd y soiodyrf caolynol yn y drefn yma:-I. Cardiff Orchestral S Jc!ety. Mr Bernard Newman Llanelly OrchestrHl S 'ciety, Mr T. J. Wtlliams, B.A. (iiiib y diweddar Farnwr B. T. Wili-ims. Rh)ddwyd y wobr ftaeoaf i Seindorf Gisoewydd, a rhanwydyr ail wobr rhwng LUnelli a Chaerdydd. En»lyn, 1 Y Cwch Gwenyn.' Gwobr, lp. Mr W, RJcs, AbergwautJ, Traethawd, Chwareugeiddt Crefyddol Cymru.' Gwobr lOp. Dau gyfansoddiad a dderbyniwyd, a dyfarnwyd eiddo Mr D. Lleufer Thomas, bar- gyft-eithiwr, Llundain, y goreu. 11 Traethawd, Y moddion goreii i gadw ac i ddysgu yr Iaith Gymraeg i blant y Cymry mewn piithau Seisoni. Gwobr 5p. 18 o gystadleuwyr. Rhanwydy wobr rhwng M- J. S)uthall, Casnew- ydd, a'r Parch W. Williams (Gwilyra flp Gwilym Lleyn), Tryddyn. Arlan Cysgodedig o addnrnwaith mewn Hawn- ddelwai. Gwobr 2p. Miss Grafclo, Casujwydl. Arlan mewn dYvfr-tiwian o B'anhigion mown tvif. Gwob. 5p. Mis3 E. M. Harris, Cierdydd. Arlon o'r un mewn olow. Gwobr 5p. Miss L. M. Cattrel!, Caerdydd. Tir-alyga Gyrareig mewn dwfr-liwiau. Gwobr 5p. Mr E. J. Baetlestone, Caerdydd. Tir-olygfa Gymroig mswa oloIT. Gwobr 5p. Mr H. Spallnrd, Caerdydd. Pwynt l-ddsrlun o Dri Phen oddiwrth Natur. Gwobr 3p. Mr Ernest LI »yd, DarweD. LUndeilo. Pwynt'.l-dd.rlan o Fiodan Natariol (tri da: I JP), Gwobr 3p. Mr F. F. Hush, Caerdydd. Rhydd-amlinelUad (i rti dan 17 oed). Gsobr lp. Miss M. Harris, UacrJvd 1. Gwrtbryek-lijielliad. Gwobr lp. Mr W, Brisbourne, Uclsnewydd. Can-a Ponillion gYlh'r Djlyn—dill y De. Gwobr 2p 2s. Mr John Devonal Aberdar. Yu awr, cymerwy 1 y lly wyddiiieth gan ail Lywydd y dydd, Mr D. A. Thomas, A S., ac ar ol ei anerchiad ef, cifwyd y gystadleuaeth. Unawd ar y Crwth, i rai dros 16 oed, Andante et Rondo (Bcriot). Gwobr 4p 4s; ail wobr lp 19. Cafodd Miss Mary Thomas, Treforis, y wobr flaonaf. a Mr Ban George, Tredegar, yr ail. Boiinialaeth ar y Geiriadur o Eawan Cymivig ar Afonydd, a LleoedJ, yn nghydag enwan Mensydd pi sir Fynwy, Gwobr lOp. Allan o 5 o ymgeiswyr, cafodd y Parcht. Morgan, gweiDi log y Bedyddwyr yn Nhaer- dydd, y wobr. Pedwarawd i S.A.T.B, Yo who from Hi3 ways have turned' (Mandelssohn). Gwobr 5p 03. 36 pnt;. Goren, Misses Edith a Majnrie B Iwards, Machen Mri W. Morgan ac Osjar Watki is, Aberhondlo. IJnawdau i Fariton—(a) Prologue Paglucri,' (b) Brad D.upravon (Pugha-Erans). Gwobr 5p 5 77 yn ymgeisio. Wlanwld y wobr rhwng Mr T. Armon Jones, Caerdydd, a Mr D. Chubb, ys'olfeisfcr, Pont- ypridd. Deaawd i Denor a Bass, 'If I pray' (Gonnod). Gwobr 4p 43. 45 ymg-isiodd. Goreu, Mri W. Rees, Mynydd CycfSg a Gaorge T Llewelyn, Port Talbot. Bjirniadasth ar D.i o Gyfaasodoiidan i leisiau ben- ywaidd (3.S.C.) gyda chyfei i int i'r berdoneg geiriaa C^mraeg a S^esoneg. Gwobr 15p. Dm gjfanac-djijd a dderbyniwyd, ond nid oadd un ohonynt yn deilwug o'r wobr. Casgliad o'r Trioedd Cymroig, gyda obyfie*thi-tdau a nodiadan eglurbad a hanesyddol. G.vobr lOp. Mr M. 0. Jants, A.C., Treherbert (edd y baddngo!. Beirniadaeth ar yr atabion aorea i nifer o Ofvniadan ar Egwyddorion Cerddoriaath- Gwobr 2p 2s. Goreu, Musicns. B)irn:alaeth or y Libretto i Gantawd Ddrama- yddol, 1 L'ys lfor Hiel.' Gtvobr lOp. Goreu. y Parch J. T.Jjb, BardlyGidair. Nid oedd nab yn deilwng o'r 50p gwobr a gynygiwyd am Gantawd ar eima buddngol ar' Lys lfor H.iel.' CYfeTADLBUAETH I GORAU MEIBION. 060 i 80 0 leisi.in-(a) Ah, were I on yocde- p'a:u (Mcndelssobc), (b) Lawelyn (ú Llyw 0 af' (T. Prier) Gwobr 70p, a Thl?fs Am* i'r arweiaydd; ail wobr 10^ Deg cor a gystadlodd fel y canlyn—1, Iirynaman Gies Society, dan arweiaiad Mr E. Evans; 2, Tredegar hle Voic, Sjeiity, Mr D. Jjnfs; 3 Port Talbot Male Vcioe Party, Mr'J. Phillips; 4, Perth Male Vo ce Party, MrTdusn Hopkics; 5, Brynmiwr Male Voice Party, Mr W. Kvans 6, Moelwyn Male Voice Patt.7, Ffestiniog, Mr D. Parry 7, Cyfarthfa Male Voice Part-,M»rthwr, M Rj-s Abraham; 8. Ferndale n3 i"m Jones; 9, 8 Nansa Cym ion 8 iciety, Mr G. J inking J 10, Monntain Ash Mi'o Voice Society, Mr T. Glyndwr Richards. Ac o& cys- hrJlolHoth 0 0 la r awr, rhoddo id y beirniai l eu I boirnh la, th trwy Syr Alexander Ma.kii.zi\ Dy.vedoM fol cystadlenaeth ardderchog wedi oy- m ji y,l lie, ac nid oed I ga«ddj ddim oad can voliaet'v i roddi i bob an o'r corau. Yr oadd ganddynti gyd ryw arbenigrwydd yn perthyn iddynt. Canodd y ddan gor olaf yn fendigeig, a phan yn c'ywed y cor olaf yn cann, teimlwyd mai hwy oodd y goren, canys rhoddas- ant bcrfforai'ad ysbrydtfledi3» ond aethaut ychydig yn rhy n-,hel a- dudalen olaf y darn gan hyny, ac yr oedd yn fiiu ganddo ddyweyrl befyd, bnasai yn rhaid i'r cor olaf (Monntain A3b) foddluni ar yr ail wobr, a byddai Abertawe yn cael y wobr flaenaf. Ar ol gwobrwyo yr arweinyddion, dygwyd yr Eis- teddfod ) derfyniad. CYMFXJ A'R TEYItN ARFAU. I Y11 ystod y cyfarfod lieddyw, dygodd Mr T. II. Thomas, Caerdydd, sylw y cynulliad at y mater uchod. Er mai Cymru oedd y wlad henaf yn Mhrydain Fawr a'r Iwerddon, eto" ni chynrychiolid hi ar y Teyrn Arfau, nac ar arian y wlad. Cynygiodd Mabon, eiliodd Mr D. A. Thomas, A.S., a phenderfynodd y dorf yn un- frydol i geisio gan Gyfrin-Gynghor Ei Mawr- hydi i osod Y Ddraig Gocli' ar Arfau y Dcyrnas. ;1