Y Drych

BYXH AG ANGHOFIO I>\ FAM. QAN v t> 1 i-VHOH J TWYSON JOIiES "1' leu.. L sy'n gadael dy gartref neu'th a 4 8obaithWydd am weled y byd' A ya addaw sylweddau mwynhad iile digwmwl o hyd; ^Ua,ae y gesyd rhagluniaeth di lawr, Jlae gOfio un cyntfor bob cam, ,yn teilyngu dy sylw bob awr, yth ag anghofio dy fam. II. Vd; Wydrwy(id <iy lwybrau drwy'r ° arian a chlod, t*1 uchelgais foddloni ei fryd ^6 dclicj^yrae<i<i yn &yflawn ei nod; y th demtir gan falchder tra- Cor° r 11611 &wmnl dinam, ?EU<j b a arWYddair fy nghan yn barhaus, Yth aganghofio dy fam. Ostein, m- cj_0<i siomedigaethau a'u cur ? dy ealon hyd waed, Wri^>kfitlllon 5^ ddiflas a sur, At &eiwvii ri y fywyd dan draed; At ga y ealon gad losgi o hyd dy S&riad yn fflam, bvtiT1 am 110110 fun slglo dy gryd, anghofio dy fam. Bu h0n IV- 4. thvr, pryderu yn nghanol yr hwyr, fodd U cynllunlau <Uri\ I go- y S"allasai dy godl yn llwyr ° Sysur a bri; Ajjj weddiau l'r nefoedd at Dduw h ° dy gadw heb nam, yQy, rhag c'wilydd, tra byddot yn j, *> byth ag anghofio dy fam.

MEISTRI A (tWEITHWYR. GAN Y PARCH. D. POWELL, LERPWL II. I. Nid yw yn hawdd deall ac egluro perthynas meistri a gweithwyr. Fel rheol, y mae eu perthynas yn rhywbeth gwahanol yn yr oes hon i'r hyn ydoedd mewn oesoedd blaenorol. Yr un person, fel rheol, fydidai berchenog a phrif lyw- odraethwr gwaith. Cofia llawer sydd yn fyw heddyw am y trefniant hwn. Gwyddai y gweithwyr pwy oedd y gwir feistr, a gallent ymgyngori yn union- gyrchol ag ef mewn amgylchiadau pwys- ig. Erbyn hyn mue y cwmniau wedi gyru yr hen drefniant allan o fodolaetli bron, a llwyr newid perthynas meistri a gweithwyr. Yn bresenol, cyfansoddir y cwmni gan nifer Iluosog o randdalwyr, y rhai, gan mwyaf, na wyddant ddim am y gweithwyr na'r gwaith. Penoda y rhanddalwyr nifer o gyfarwyddwyr i ofalu am eu buddianau; ac ni wyr y cyfarwyddwyr ddim am y gweithwyr, na'r gweithwyr cdldim am danynt hwyth- au. Penodia y cyfarwyddwyr brif swydd- og dros y gwaith, a chyfyd hwn ar adeg- au neillduol, ei olygpn dros ganoltur gwaihania,eth ei swydd i edrych ar y dorf o weithwyr; a chant hwythau gip- dTem ar ei wyneb swyddogol; ond y maent i bob pwrpas ymarferol yn ddy- eithriaid i'w gily44> Y swyddogion o'r ail, drydedd neu bedWaredd radd, ddeu- atit i unrhyw gysylltiad ymarferol a'r gweithwyr. Pwy yw y gwir feistr dan y trefniant hwn? Puzzle: Find the master. Mae perthynas syml yr hen drefniant wedi dyfod yn ddyryswch cymhlethedig dan y trefniant newydd. Y mae i'r cyfnewidiad hwn ei ganlyn- iadau ymarferol. Os oedd perygl i'r meistr dan yr hen drefniant fyned yn draws-arglwyddiaethol, ac i edrych ar ei weithwyr fel ei gaethweision, parai ei gysylltiad agos a hwynt, a'i wybodaeth bersonol .0 honynt, iddo deimlo dyddor- deb byw ynddynt, ac i dosturio wrthynt yn eu hadfyd, henaint a methiant. Ac er i'r gweithwyr gael eu cythruddo yn ami gan draws-arglwyddiaeth wirion- Efdol neu dybiedig eu meistr, parchent ef yn ddwfn ar gyfrif ei ragoriaethau, ac aberthent, pe raid, eu bywydau drosto. Newidia y trefniant newydd y berthynas agos hon, a niweidia y teimladjau da ar- ferent gysylltu meistr a gweithwyr. Tra nad yw perchenogion a llywodraeth- wyr cyfalaf yn adnabod y gweithwyr, nac yn gwybod dim yn ymarferol am danynt, nis gallant gydymdeimlo yn wirionedidol a. hwynt. Edrychant ar y gweithwyr fel "dwylaw" ac nid fel dyn- ion, a'u hawyddfryd llywodraethol yw sicrhau Hog da. ar eu cyfalaf, ac nid gof- alu am haw 1 iau dynol y gweithwyr. Hwyrach y rhaid cydmabod fod undebaw meistri a gweithwyr yn tueddu i gyfar- talu y berthynas rhwng meistri a gweithwyr dan bob trefniant. Wedi y cyfan, collir y cydymdeimlad a ddlylai ffynu rhwng meistri a gweithwyr pan na ddeuant i gysyltJiad agos a'u gilydd Er hyoiy, pe cydnabyddai y ddwy blaid egwydidlorion Cristionogaeth diflanai yr anhawsderau a ymgodant o'r amgylch- iadau allanol, a; pherchid hawliau a budiu^anau cyflawn y naiil a'r llall a bonynt. 2. Nid yw y term Cristionogaeth heb ei amwysedd. Gellir edrych ar Grist- ionogaeth ym ngoleumi ei sylweddoliad yn mywydau ei phroffeswyr ac mewn cyfundirefnau eglwysig. Ond rhaid gwrthod yr ystyr hwn am ddau reswm. Yn y lie cyntaf, ni cheir Cristionogaeth yn mherffeithrwydd ei chymeriad mewn Cristioaiogion nac eglwysi Cristionogol. Oedr etrau; yn gymysg a'r gwenith. Pylir ei goleuni gan, ffaeleddau ei goleuadau adlewyrchol. Ac yn ail. pe byddal Crist- ionsoigajeth hanesyddol yn berffaith ei

^WOLAETH Y PARCH. D. S. VIES, CAEHFYKDDIN. a'r Lienor Galluog yn Syrthio ^rth i Glefyd y Galon yn Niyhan- th-ri °* e* i>dyddiau. Hydref 29'cafwya y 'Celt"—S> Davies> golygydd y ^yddid aVies Patagonia," fel yr. ad- &i fvf, ei' yn y wlad hciii—yn farw yn tyre-pi i hoiv, Nghaerfyrrdin. Nid oedd rhoes ^Ul<^1 -er's tra, ac yn ddiweddar 4lepcj1 "l bugeilioi i fyny. Y dvdd waenorol yr oedd yn pregethu %rii fa^otl Chwarterol Armibynwyr fQ^ ^aeifyrddin; ac ni fecldyliai yn agos. Yn y treng- "Ac^q Wri^yd rheithfarn iddo farw; o dy 1011 Naturi°i"; a hysbysir ei fod (Ja]a ef oddiwrth afiechyd y galon. r0r David Stephen Davies, Chwef-' yn Brynffynon, ar y graig Mr] 0e!n ^asraari, ger Abertawe; felly yn 11 awn 58 mlwydd oed. Efe hynaf o blant y Parch. John gweinidog eglwys y r^n rhwng 1840 a 1853, Enw I§ ei briod oedd Mary Stephens, Ydh' o&d; 111 yn Llechryd, Sir Aberteifi, i fyay Penycae, Mynwy, y dygwyd; hi ^'ynhaodd D. S. D. fanteision, JijgOl', Decjjj. y Symydogaeth yn dra ieuanc. iDvan yn ysgol Sarah Jenkins, a aijj, Penfllia a Threborth. Bu ky yQl0r yn ysgol Siloh, Glandwr, ac yr hen Ddavies, Pentre-ESstyl] 0,1 Thomas Knowles ar fynydd' ^er Mynyddoach. Cafoda 'r,ef1,(,5Tl ° addysg gyda Jam.es Hughes, er e' yn ysgol y Llan, Cas- ^v0.ji Aeth dirachefn at <ia, Ij°ngflem gynt, Ysgol dy Bethes- a dyma lie y dechreuodd t>r, ^"el dysgwr. Aeth oddiyno at 911 Navies, i'r Normal College lJ"e'l'ta,' %y. aAVe)» ac yma dringai yn gyflym i y ^sbarth, ond ar ddiwedd y yr }¡dYJ:1 bil, farw ei dad yn didisymwth, ^au a (kilygodd ei dymor addysgol a ^ne. pan yn dair ar d'deg Cyfnewidiodid hyn ragolyg- y Hy|a bu raid iddo fyned dros ynioriol am orchwyl o waith i "^yo ei fanii i fagu y plant' aedid! aeh' Trct!d ei wyneb tuag Ab- '"5 ,vv. a,Tn dair blyne<ld yn tamo ac J"1^0 P^rianau yn CwDidar, a nSWau-v I- ac Abernant. Yr oedd ganddo hoffder neillduol mewn peirian- waith. Ar ol streic fawr 1857, pender- fynodd ei fam fod yn well iddo fyned i America, a gwnaeth yr anturiaeth yn Ngwanwyn 1858. Croesodd y Werydd yn y "Resolute," Hong anferth o fawr dan lywyddiaeth Cadben Freeman. Blwydldyn dlawd oedd yr un y glaniodd yn ngwlad machlud haul. Dechreuodd weithio yn Trevorton, Pa. Yna ar oi ychydig wythnosau aeth i Catasauqua, a gweithiai yno gyda gofaint peirianol. Pan ar gefn Mor y Werydd deffrowyd yn ei fynwes awydd angerddol am fynedi yn bregethwr ac yn Catasauqua, dad- blygodd yr elfen bregethwrol ei hun i raddau. Symudodd oddliyno at gefmder iddo yn Holidaysburg, Pa. Dyma lie y dechreuodd bregethu mewn ty anedd— ty coeidi ar bedwar blocyn-y ty ac yntau yn crynu am y mwya. Ei destyn oedd "Gwyn eu byd pawb a ymdidiriedant yn yr Arglwydd." Yr amser hwn yr oedd wrth y gorchwyl o bwyso mwn haiarn. Symudodd adldiyno i Pittsburg, a chyr- aeddiodd pan oedd y Parch. Cadwaladr D. Jones yr hwn a derfynodd ei oes yn Gwalchmai, Mon, yn gorphen ei weinid- ogaeth Yiny lie. Bu D. S. D. yn preg- ethu am fisoedd i'r eglwys yna pan oedd heb weinidog. Pregethai hefyd i eg- lwysi cymydogaethol Becks Run, Pine Creek, Sawmill Run, a'r Copperworks, oil yn dal perthynas a'r eglwys yn y dref. Aeth oddiyno i Wyoming -Semi- nary, yn Kingston, dan y Prifathraw Dr. Nelson, i dderbyn aididysg glasurol, ac yna i'r Western Theological Semi- nary, Allegheny, yn ymyl Pittsburg. Ar ddiwedd ei flwyddyn dduwinyddol, aeth am dirto i Wisconsin, a derbyniodd alwad oddiw:rth eglwysi Emmett ac Ixonia yn yn 1862, ac urddwyd ef yno ar Hydref 12fed yr un flwyddyn gan y Parchn. Griff- ith Jones, Cambria; Wmffre Parry, Osh- kosh a Neenah; a Evan Owen, Dodge ville-y tri yn y bedd. Y prydl hWcrl priododd un Miss Stephens o Neenah, Wis. Symudodd! i Ironton, Ohio, yn niwedd 1864. Bu drachefn yn Center Ville, yna yn Yopngstown; ac yn New York yn 1872-73, arosodd ychydig i bregethu i eglwys 11th St., cyn myned i Patagonia. Ar y fordalth i Patagonia yr oedidynt yn 4z o rifedi. Pan yn Ngogledd Brazil, gerllaw y cyhydedd, aeth yn longddryll- iad arnyiit. W. Rogers, mab John Rog- ers, un o ddiaconiaid eglwys y Bryn, Llanelli, gynt, oedd y cadiben. Treul- iasant bedwar mis wrth afon Preguiza, yn agos i dref Tutoia ar y gororau hyny; oddiyno i Parnahiba, ac oddiyno dra- chefn i ■ Maranhamv Mewn badau ar yr afonydd y teithient. Cawsant garedig- rwydd rnawr iawn ar law trigolion Pabyddiol y wlad, y Tad Silveira. Bu Mr. Davies am beth amser yn yr ysgol gyda'r plant yn dysgu Portugeaeg. Caf- oad y 35 aeth yn eu blaen fodd i dalu eu cludiad yn yr agerlong fawr "Para" gan fasnachwyr Maranham. Gan mai glanforlong (coaster) oedd y "Para," bu raid iddynt ddisgyn yn Rio de Jan- eiro. Yr oedd! 800 o gaethion ar fwrdd y "Para" o Maranham a'r cylohoedd, y rhai a ddygid i'w gwerthu fel anifeiliaid yn Rio de Janeiro. Gwelsant finteioedd o honynt yn myned i'r farchnad i gael eu gwerthu, neu yn ymadael ar ol eu prynu, ac yr oedd yr olwg arnynt yn druenus. Cawsant gynorthwy arianol eto yn Rio de Janeiro, gan fasnachwyr o Ffrainc, Grermani, Holland ac Ysgot- liand, ond dim gan Saeson ond eu sarhau am ymfudo i Drefedigaeth Gymreig. Cychwynasant oddiyno yn yr agerlong Seisnig "Galileo" am Buenos Ayres, lie y cyfarfyddwyd a hwynt gan y Parchn. John Evans, Abraham Matthews a D. Lloyd Jones, arweiinwyr y fintai o Gym- ru. Arosasant yno dair wythnos neu fis, gan gynal cyfarfodydd!. Y mae llu- aws o Gymru, yn benaf o'r Gogledd, yn byw yn y wlad oddiamgylch, a deu- ent i'r dref i'r addbliad Cymreig ar y SabbothaiU, ac yr oeddynt yn dotio ar x cainii a'r pregethu. Aeth y gwladgarwyr odidiync yn ddwy flnitai, y naill ar ol y llall—oddeutu chwech wythnos rhyng- ddynt—yn y llong "Irene" (Cadben Wright) i'r Wladfa. Yr oedd ar Ian y Gamwy lawenydd: mawr dros ben pan gyraeddodd y Cymry yno yn ddiogel, gan eu bod: wedi elywed am y llong- ddrylliad. Yr oedd! Gwyl y GIamiad, pan gyraeddodd yr ail fintai yno ar Awst 29, 1874, yn ddiwrnod i'w gofio yn Ilk yn y Wladfa, Wedi vmdieithio yn y Wladfa bedwar mis, dyc.hweiodd Mr. Davies i Buenos Ayres, a yn ddiced yr ager Long "Hevelius" i Southampton. Aeth oddiyno i'r Bala ganol Ionawr, 1875. Wedi treulio pedwar mis yn Nghymru, diychwelodd adref at ei deulu i'r Tal- a,ethau Unedig. Cyraeddasai y son i'r wlad hon am y llongddryIliad, a thaen- wyd y gair fod D. S. D. wedi boddi; traddiodwyd pregeth angladidol iddo, ac ysgrifenwyd hanes ei fywyd i'r papyrau. Gwrthodai Mrs. Davies gredu y si, a chafodld y pleser o'i groesawu adref ar ol yr holl beryglon y bu ynddynt ar for a thir ar y daith hirfaith hon. Fel ffrwyth ei ymweliad a Chymru, cafodld ddwy alwad, y naill o Carmel, Oendl, a'r Hall o Ebenezer, Bangor. Penderfynodd ateb yr olaf yn gadarn., haol. Croesodd y Werydd yn ei ol, a dechreuodd ar ei weinidogaeth Hydref 11, 1875, yn ninas Bangor, fel alynydd; i'r enwog Ap Vychan, yr hwn oedd wedi symud i'r Bala i fod yn ddarlithydd duwinyddbl yn ngholeg yr enwad. yno. Tynoddi Mr. Davies gryn sylw ar ei didy- fodiad i'r lie, ac yr oedd y noethder gyda'r hwn y traethaii ei feddwl ar w a- hanol faterion, yn enwedig yn nglyn ag yfed a'r fasnach feddwol, yn peri i lawer ddweyd, "Caled yw yr ymadrodd," ond ni pharai hyny iddo liniaru ei eiriau. Yn mhen tua blwyddyn a haner, cyfcd- odd dadl ar gwestiwn Aelodaeth Tafarn- wyr yn yr Egl,wys. Dadleuai Mr. Davies yn gryf yn erbyn. Bu ei resymau yn agoriad llygaid i lawer, ac yn achos c gynwrf mawr yn eglwysi y dref a'r wlad. Daeth yn brif destyn siara-d chwarelwyr Arfon, yn mhlith y rhai ceid dirwestwyr pybyr. Pan ddaeth y mater i bwynt yn eglwys Ebenezer, cafodd Mr. Davies bleidlais unfrydol, oddigerth tri, dros wrthod aelOldaeth bellach i rai yn masnachu mewn diodydd meddwol. Wedi llafurio yn Ebenezer gyda gonest- rwydd a nerth mawr am un mlynedd ar ddeg, symudodd yn Hydref 1886 i eglwys Heal Undeb, Caerfyrddin, lie bu Proff- eswr Morgan, o fendigedig goffadwr iaeth, yn llafurio o 1847 hyd 1884. Dech- reuodd yma yn ddioed i daranu yn er- byn y faril, a bu ei fynediad: yn adgyf nerthiad pwysig i'r blaid ddirwestol ym hen Dre' y Sir, a'r wlad oddiamgylch. Mae yn dfdigon hysbys i'n darllenwyr fod Mr. Davies yn gwbl werinol ei ys- bryd. Oaf odd ei drwytho yn dda mewn gwerinia-eth yn ystod ei ymdaith o 17 mlynedd yn y Talaethau Unedig. Safai yn ami ar y llwyfan i ddadleu dros ys- gariad crefydd a'r Llywodraeth Wladol. Bu yn fraich gref i'r amaethwyr gwrol geir yn Mhenfro, Caerfyrddin, ac Aber- teifi, yn ymladd brwydr y Degwm y blynyddoedd diweddaf; ysgrifenodd lawer ar faterion gwladwriaethol, yn gystal ag enwadol, i'r newyddiaduron. I. Gofalai yn swyddogol am y "Celt" braididi o'r cyehwyn. Yn 1883 ymddangosodd cyfres o bed- war ar ddeg o lythyrau o'i eiddo yn y "Celt" ar "Fedydd." Yn 1891, ar gais lluaws o gyfeillion, ail gyhoeddwyd y Ilythyrau yn llyfr, a gwerthodd argraff- iad o 4,000 mewn ychydig fisoedd. O herwydd fod galw mawr am argraffiad arallainturiodd i gyfansoddi llyfr ar "Fedydd"—peth oedd yn ei fryd er pan yn y weinidogaeth, a thrwy ei oes yn casglu defnyddiau ato. C'yhooddwyd un gyfrol—Arweiniad Clasurol, yn yr hon yr ymidrinir yn fanwl ac eglur ar yr Arddiodiad, "Bapto a Baptidzo." Cyn- wysa yr ail gyfrol esboniad Ysgrythyrol ar bob rhan o'r Beibl 0 Genesis i'r Dat- guddiad, a ddefnyddlir gan y naill neu y Hall o'r pleidiau ar bob cangen o bwnc y ddadl; ni ohafodd fyw i gyhoeddi hoti.

CYMRO ALLAN 0*1 WLAD. GAN W. H. JONES, WILHAMSBUPG. I A. GAN W. H. JONES, WILHAMSBUPG. IA. III. ¡ Do, glandaisom o'r diwedd yn. ninas enwog New York. Ein traed a safent c fewn dy byrth di, 0 ddinas ymerodorol. Ond aros dipyn bach; nid mewn mynyd chwaith. Cafodd yr holl deithwyr eu gollwng allan oddiar fwrdd y "Majestic' a sangxi e;u traed ar dir sych, oddigerth y ni, teulu y "steerage," er ein bod yn cyfansoddi y rhan fwyaf o'r teithwyr 0 lawer. Glantasant yn llon a chalonog y "saloon deck" i ddechreu, yna y "sec- ond cabin," ond. cedwid ni yno fel def- ai.1 heb fugail am spelau ar ol y lleill. "Gwr at adnabyddir wrth ei gyfaill," me'ddQ.i'r hen air Cymraeg, onide; ac mor wir ydyw, hefyd. Os cedwch gwm- ni brodvr y cafnau, poroyn fyddwch chwithau hefyd; a rhestrir chwi yn myssr cyfeillion talentog y cibau. Ym- g: nj sgw h a hwynt ac yr ydych yn un- ion deg bach yn myned yn un o hon- ynt, e-tc yn yr us dosharth wedi paaio yr jin "examination." Hefyd gwir yw mm— "Mwya' yn y byd y bo' dyn byw, Mwya' wel a mwya' glyw." A dyna'r hen ddywediad wedi ei wirio eto yn fy hanes inau. Golygfa or yfed d, yn wir, oedd arnom, o fiaen y custom Officers-glolwg bryderus ac ofnus ar wyneb almibell un. Do, cawsam y trync- iau a'r paciau a'r cwbl allan o'r llong o'r diwedd, a mawr oedd yr helynt a'r ¡ trybini gyda hwynt. Yr oedd genyf ddau drynciad go dlda o lyfrau yr adeg hono—y rhai y bum; yn "cyd-ymgomio' yn gu a hwy lawer awr yn Ngwlad y Bryniau. Meddyliwn yn sicr fod llyfr- au, ac yn enwedig llyfrau Cymraeg, yn bethau digon difyr i'w Ciaiel yma; ond ysywaeth, erbyn hyn yr wyf wedi rhoddi eu benthyg neu wedi eu colli, bron yr oil. Gofynoddi uin o'r "customs" i mi a oeddwn yn meddwl myn'd ati i gadw siop lyfrau yn y wlad newydd. Dywed- ais yn ddigon-diniwed wrtho nad oedd- wn. Dywedodd wrthyf fod yn rhaid i mi dalu duty am danynt, -ond gwelwn ddireidii yn nghil ei lygaid. Dywedwn wrthyf fy hun, feallai fod yna galon ddigon tyner o dan y cwbl. Eglurais iddo mai tipyn o lyfrau ysgol yr Hen Wlad anwyl oeddynt. Wrth gwrs, wyddai ef didiim byd am 'Sboniad Pitar Williams oedd yno yn y gwaelod; Geir iadur "Charles, 'Sponiad Jiams Hughes, 'Drisyn a rhyw bethau felly oedd yn barchus yn fy ngolwg. Meddyliais yn sicr ynwyf fy hun nad oeddwn yn "in" fidel" nac "anarchiad," nac yn dysgu heresi o fath yn y byd. Wel, gofynwyd i mi pa faint 0 arian oedd genyf. Pa faint? Ymsythais erbyn hyn, tra y rhoddwn fy Haw yn ngwaelod trowsus yr Hen Wlad, ac y tynais allan bum sofran felen, yr oedd fy anwyl fam wedi eu rhoddi i mi cyn cychwyn o wlad y delyn. Mor ddiolchgar y teimlwn er- byn hyn fod genyf rywbeth "to show ui> chwadal yr Iancis; ao O, fel y cof- iwn am fy mam, yr hon o'i chariad a dyfnderoedd ei thosturi a roddodd i mi ran o'i chyfran fechan. Diau cariad fel hwn nid oes gan neb, (o fendigedig goffadwriaeth). Conaf am) y weithred yna; yn mihen miloedd o flynyddoedd tu draw i'r lien. Y mae genyf barch mawr i lawer un ai-all, yn eu mysg fy ewythr a fy modryb, y rhai a roddasant i mi o'u pethau d\8J allan o'u prinder. Tra yn myfyrio fel hyn yn nghanol y dyrfa dldyeithr codai rhyw lwmp yn fy ngwddf wrth gofioam yr hen gartref- "Ceir trafod am gartrefi," &c. "Ond i'm bryd I fe bery'r gartref borau Er 11n o gofion: o'r oil y gorau." Teimlad lied gysurus sydd yn dyfod dros ddyn pan y mae yn teimlo fod gan- dido arian; ac yr oedd genyf finau bum sofran felan, fathedig. Y mae yna dipyn o "independence" yn ysbryd dyn wrth deixnilo nad yw yr lancis yn derbyn un fel "pauper." Wedi iddynt wel'd fod genyf arian (?) yr oeddynt yn newid eu "twne" ac aethym drwy y gweddill o fy arholiad yn anrhydeddus iawn. Medi' dyn a g arian gan ddo wneyd llawer o bethau. Wel, bellach, nid oedd dim i'w wneyd ond eistedd ar y trunks i aros cael ein cludo ir Goriiewin pell. Yr oedd swin "y clychau ar y locomotives yn swnio yn rhyfedd ar ein clustiau tra yr eisteddem yno. Meddyliwn fod holl glychau eg- lw-ysydd y wlad yn canu. Teimlemoni- bae y cefnfor garw y buasem yn caru dychwelyd. Nid oedd yr olygfa yn rhyw obeithiol iawn. Cafodd un neu ddau eu swindlo yn druenus wrth newid eu har- ian am arian y wl ad hon. Gnd beth a wnaem? Yr oeddym yn 'greenhorns" perffaith. Nid oeddym wedi cael amser i astudio hyd yn nod y silver question; ac yr oedd y marsiandwyr gonest oedd yno yn chwerthin yn braf wrth gymeryd ein harian. Nid oedd ryfedd yn y byd ein bod yn methu canu cerddi—"Pa fodd y canwn gerdd mewn gwlad ddyeithr?' Canu cerddi yn wir—haws lawer wylo. "Ar yr helyg y crogasom ein telynau." Yn wir, ni welais gymaint a ffidil gan neb, heb son am delyn, pan oeddym yn cychwyn oddiyno tua'r wlad yr oedd Horace Greeley wedi rhoddi y cyngor i fyned iddi—"Young man, go West;" end penderfyrxais dreio cyngor yr hen fachgen. Pa mor bell, cewch glywed etc. [I'w Barhau.

'Nid hawddi yw deall i ba ddiyben ym- arferol y siaradodd yr Arglwydd Salis- bury yn y wiedd yh y Mansion House, Llundain, y nos o'r blaen? Os oedd am ddweyd e. feddwl, paham nas dywedas- ai; ac os oedd aim beidio, paham na t hawsai ?

Y SER A'R PLANEDAU. GAN ELEAZER ROBERTS, LERPWL. YSGRIF II. Y Llwybr Llaethog.-Cafwyd allan yn bur gynar fody llwybr llaethog, yr hwn sydd fel cyich oymylog yn ymestyn ar draws yr holl nefoedd, yn gyfansodded- ig o nifer afrifed o ser. Gwelid felly nad oedd ser y nefoedd wedi eu gosod yn daclus mewn pellder cyfartal oddi- wrth eu gilydd, ond eu bod yn glystwr tew gyda'u gilydd yn y llwybr hwn, a'u bod yn myned yn anamlach fel yr oedd- ent yn ymbellhau oddiwrtho. II. Clystyrau.—Canfyddwyd hefyd, fod lluaws o'r ser yn glystyrau gyda'u gil- ydd. Gellid gweied rhai o'r cyfryw a'r llygaid noeth, megys y Twr Tewdws (Pleiadies); a gwelid eraill yn bur aneg- lur yn fwy fel clytiau gwyn o oleuni. III. Nifylion (Nebulae).—Ami y ser- gymylau a welir drwy yr ysbien-ddrych, y mae eu rhif yn fawr iawn. Yr ydys wedi canfod fod dros 5000 o honynt eis- oes, rhai o honynt o ffurf hynod, iawn, yn enwedig y rhai a elwir yn nifylion troellog (spiral nebulae). Mae y ser sydd yn glystyrau gyda'u gilydd yn agos i'r Llwybr Llaethag; ond y mae y nifyl- ion fel yn ymgadw wrth y rhwymyn serol hwnw. Yr oedd dodi gallu mwy- haol ychwanegol ar yr ysbienddrych yn Idangos fod rhai o'r ser-gymylau hyn yn gyfansoddedig o ser gwahaniaethol, a chredid nad oedd ond eisieu digon c allu mwyhaol na ellid profi pob un ^'r ser-gymylau hyn, yr un modd, wedi eu gwneyd' i fyny o ser gwahanol. Pan ddyfeisiwyd yr offeryn hynod hwnw, y spectroscope, cafwyd allan nad felly yr ydoedd; nad oedd lluaws o'r nifylion yn ddim amgen na chasgliad o nwyon gol- eu, y defnydd, hwnw, fel y dywedii weithiau, o ba un y gwnaed y bydysawd. IV. Ser Newidiol (variable stars).— Peth arall a gaOOl allan mewn perthynas i'r ser, oedd fod rhai o honynt yn cyn- yddu ac yn lleihau yn rheolaidd mewn dysgleirdeb. Yr engraifft fwyaf nodedig o hyn yw y Seren Algol; un arall ydyw Ceti neu Mira. Mae Algol yn dysgleirio fel seren o'r maintioli 2yz yn fwyaf cyff- redin, ond mewn ychydig llai na thri mis, y mae yn ddigon i fod fel seren o'r pedwerydd maintioli am ychydig oriau, ac yna yn dod yn ol i'w dysgleirdeb cyffredin. Yr esboniad arferol ar hyn ydyw mai planed1 fawr dywell sydd yn myned rhyngom a'r seren neu'r haul yma; ac y mae yr esboniad hwn—nes y ceir ei well—yn dal ei dir. Yr hyn- otaf o'r ser newidiol hyn ydyw Argo. Yn 1837 yr oedd yn dysgleirio fel seren o'r maintioli mwyaf, nad oedd ond Sir- ius a a llai gvstadiu a hi. Yn 1856 dech- a reuodld fyned yn llai dysglaer nes dod fel s,erein o'r ail faintioli. Yn 1859 dis- gynodd i'r trydydd maintioli, yn 1862 i'r pedwerydd, yn 864 i'r pumed, yn 1867 i'r chweched, ac yn 1870 dinanodd o'r golwg i'r Hy gad noeth yn llwyr! Ei- y flwydd- yn 1886, y mae wedi troi i gynyddu mewn dysgleirdeb. Dyma haul mawr, mewn pellter anfesurol oddiwrthyni, heb amgetniad canfyddadwy idldo, yn rhoi llai 600 o weithiau o oleuni nag ydoedd ychydig o nynyddau oyn hyny Y mae genym hanes fod Burchell yn 1827 a Herschel yn 1837 wedi gweied Argo fel seren o'r maintioli mwyaf, ac eraill wedi ei gweled o faintioli llai cyn hyny! Pa esbollldadJ ellir roi ar beth fel hyn? Mae mieddwl ed bod yn newid msfwn agos- rwydd neu bellder, fod rhywbeth wedi myned rhyngom a hi, neu ei bod yn troi ar ei hechel, a bQd un ochr yn fwy tyw- yll na'r llall, yn esboniadiau sydd allan o'r cwestiwm. Rhaiid fod y seren yn cynyddu ac yn lleihau mewn dysgleir- deb mewn gwirionedd. Nis gall serydd- wyr ond dyfalu am y paham, nes cael gwybodaeth bellach. V. Ser AcrhlysuroL-Mae rhai ser wedi ymddangos yn sydyn, ac wedd diflanu o'r golwg yn lan ar ol hyny! Engraifft hynod ydyw yr un a ymddangosodd yn 1572. Daeth i'r golwg yn sydyn, a daeth mor ddysglaer fel yr oedd yn ganfydd.. adwy ganol dydd goleu. Bu yn llew- yrchu am 17 o fisoedd, ac yna dlna.Modd! Yn mis Mai, 1866, ymddangosodd seren o'r ail faintioli yn Corona Borealis yn sydyn. Gwelodd pump o seryddwyr hi ar yr lleg a'r 12fed, ond tystia y ser- yddwr enwog Schmidt o Athen nad oedd yno ar y lOfed, oblegid yr oedd efe yn manwl chwilio y parth hwnw o'r nef- oedd y noson hono. Gwnaeth Mr. Hug- gins ymichwiliad manwl i'w goleuni gyd- a'r spectroscope, a chafodd Cod hydro- gen gas wedi yn sydyn arni ac wedi fea ag- i, beri yr ymddangos- iad sydyn mewn dysgleirdeb. Gwyddom fod y fflamau cochion o gwmpas ein haul ni, y rhai a welir ar adeg diffyg, yn ym- dafliadau o hydrogen o gorff yr haul. Dichon fod y toriad allan sydyn hwn o hyurogen mewn seren nad oedd ond prin yn ganfyddadwy o'r blaen, yn ach- os i yr ymddangosiad sydyn hwn ar y seren yn 1866, ac felly fod! rhyw gym- aint o sail i'r ysgrif a ymddangosodd yn "Good Words" am 1867, gan y Parch. C. Pritchard, F. R. S., 9 dan y teitl "Byd ar dan!" Fe welir nad ydyw yr heuliau sydd fry yn anghyfnewidiol a sefydlog. Yn wir, y ma,e pob lie i gasglu fod yn troi yn y gwagle diderfyn draw, nifer mwy na mwy o heuliau tywyll, wedi llosgi allan megys, a chyrff tywyll er- aill yn troi o'u cwmpas hwythau. J