Y Drych

OFERGOELEDD GWYDDELIG. Llecli o Faen Mawrglodus Castell Blarney yn Ffair y Byd.. GAS Y PARCH. G. GRIFFITHS, NEW CAMBRIA, MO, Hyabys yn ddiau i lawer o ddarllenwyr y DRYCH y chwedl am ddylanwad goruwchnat- uriol Maen Blarney ar y neb a'i cuaana, i roidi hyawdledd i'w dafod, ac i aicrhau iddo bob peth a chwenycha. Mae gan Werddon. iaid ffydd mor gref a diffuant yn ei gwirion- edd ag yn yr ysgrythyrau yabrydoledig; ac am hyny cyrchant, fel minteioedd y pereiin- ion Mahometanaidd i Mecca, i'r castell, yn mur yr hwn y mae wedi ei osod, i'w finialu yn wresog a defoaiynoi, heb rithyn o amen. aeth na dderbyniant yr holl riniau addewed- ig o hono fel canlyniad cyffyrddiad eu gwef- usau a'r maen aantaidd, Ai ofergoeledd di- gymyag eu cred mewn perthynas iddo ? Onid oes rhyw gymaint o sail a lliw i'r ystori bobl- ogaidd ? A dweyd y lleiaf, mae gan y rhai a'i gwadant ao a'i gwatwarant dalg galed o'u blaen oyn y gallant gael miloedd o agnoatiaid fel fy hunan, oddiar Sets arneuaeth i lawr i ochr eu hanffyadiaeth rone a dinystriol eu hunain, sef cyfrif ar ryw dir arall, a chyda rheaymau golygianua eraill am aiaradgarwch a chlebar diderfyn Gwyddelod, yn nghyd a'r ffawd ddieithriad a gorona eu hymgeisiadau am awyddau gwladol a Uwyddiant. Cneuen go galed, pwy anturia ei chracio ? Careg yn mur castell yn yr Iwerddon, ac o'r enw hwnw, ydyw y "Maen Blarney" gwreiddiol, o ffurf tair onglog, ac wedi ei on- od ar ochr ogleddol yr hen amddiffynfa, tuag ugain troedfedd i lawr or nen, a'r arys- grifsn ganlynol wedi ei cherfio ami: "Cor. mack Mac Carthy fortia me fiery fecit A. D. 1446." Nid oea ameuaeth nad un o ddisgyn- iedyddion y Mac Carthy uchod oedd y Cor- muck Mac Carthy arali, agoa i ddau gant o flynyddoedd wedi hyny, a roes y fath gy- hoeddusrwydd i enw y twr, ao a'i gwisgodd a nodedigrwydd oesol, nid yn gymaint trwy ei ddewrder, na thrwy weithredoedd arlyfas- ol yn ei amddiffyniad, a thrwy ystryw filwr- ol, nodweddiadol o Pat, a'i cadwodd rhag syrthio i ddwylaw byddin y Saeaon pan oedd Bess yn teyrnaau. A ganlyn sydd grynodeb o hanea yr am- gylchiadau hyny: Er inwyn atal ychwaceg o dywallt gwaed, fe anfonodd Arglwydd Carew, Israglaw yr Iwerddon ar y pryd, archiad i Corm&ck Mac Carthy, i roddi y caatell i fyny gydag amodau hynod o reayniol ac esmwyth, ac ymrwyniui yntau, Oi derbynid y teleran, i beidio a gwneyd rhuthrgyrchiidau pellach ar y t^r. Tanygeiifi-wyd y cytandeb g&n y Gwyddel, a pheidiodd yr ymladd. Dysgwyl- iai yr Isragiaw o ddydd i ddydd weled Mao Caithy yn agoryd y pyrth, ac yn dod allan gycla'i filwyr, eithr yn lie hyny gwnai y Gwyddel ei yrndd^ngosiiid ar y rhagtur i roddi e.gasodion droa yr oediad, a chydag addewidion newyddion, ac areithiau llithrig, a llawer o ssbon meddal ynddynt, fe ber- swadiodd y Cadfridog Seianig i ddyggwyl witho cyhyd, nea y daeth ei enw i fod yn ohwerthiniad trwy y Deyrnaa Gyfunol. Or amgylcbiad yna y mae y term Blarney wedi cael ei ddechreuad a'i yatyr, fel darnod- iad o siarad chwyddedig, melfsdaidd a hud. ol, a arferir er mwyn cyraedd rhyw amcan- ion paraonol, neu siwgr-eiriau melusion, i daflod genau ehud y rhai, beth bynag, wedi iddo eu llyncu yn wanous, a btofant yn chwerwach na wermod yn ei gylia. Gvueir prawf o'u cyfaredd weithiau ar y synwyrol hefyd, ond ei ateb diamwya a phendant ef i'r temtiwr gwenieithus fydd: "None of your Blarney to me, Sir," neu, "Doa yn fy ol i, Satan. Darn bychan wyth modfedd wrth bedair, o'r Blarney Stone yn yr Iwerddon, ydyw y gareg ar nen twr Lady Aberdeen yn Ffair y Byd, a guaenir gan filoedd y, dyddiau hyn, ac y rhaid talu deg sent am y fraint. Dywedir ei hanes. a datgenir dylanwadau da a syned- igol ei chcsanau yn yr arysgrifau canlynol uwch ei phen: This stone of world-wide renown was placed In pDsltlon and dedicated to the Irish Americans of the United States by the Hon. Carter Harrison, Mayor of Chicago, on June 17,1893. This is the stone that, whoever kisses, He never mlsaea to grow eloquent; A clever spouter he'll turn out, Or an out-an-outer In parliament. Dealled fy nghydgenedl trwy y Talaethau benbaladr a fwriadant ddod i Chicago i gus- anu y llech hon, nad gwaith hawdd a fydd, yn enwedig os bydd y ouaanwyr yn fawrion, yn gnawdol, ao anystwyth, o herwydd ei bod wedi ei gosod yn in na'r llawr. I Iancia ten. eucn ao yatwyth nid ydyw gamp yn y byd, and i rai Oymry, wel "Hie labor, hoc opus eat," aef yw hyny o'i gaethgyfieithu: "Fegar- wn fod yn bresenol i'w gwel'd yn myn'd trwyddi." Eto nid yw yr orcheat yn agos gymaint yn Midway Plaisanoe y Ddinaa WeD, na'r perygl yn nglyn a'i chyflawniad i'w gyd- marn a'r hyn y rhaid ei wynebu with fyned trwy y aeremoni yn yr Iwerddon. Yno rhaid i'r hwn a fyna fod yn Demosthenes neu Haifdelv jm JJardd y Berw neu yn Fardd Ioo- yn o raif atferylith ac enwogrw^dd, ymoll- wng^ tfi ben yn iaaf, am droedfedmll^aa fur Ga&te^l Blarney, tra fa oael ei ddal gan eraill gerfydd ei sodlau! Yr Anrhydeddua Carter Harrison, Arglwydd Faer Chicago, oedd un o'r rhai cyntaf i gus- anu Llech Blimey fabwysiedig Amerioa, yn ogystal a maneg Ealalia. Nid hawdd dirnad pi raid oedd iddo ef ei ohusanu, gan eifod eisoea yn ffefryn ffawd. wedi ei ethol bum gwaith i lywodraethu Dinaa y Gwynt, ac yn un o'r areithwyr mwyaf parod, ymadroddug, a phoblogiidd. Chwarddai y dorf yn galon. og wrth edrych ar y Maer ar ei bedwar awoh- ben y llech, ei ben i lawr a'i —— i fyny yn rhywle, a chynffon ei got yn lapio ei ya- gwyddau, tra yn yr agwedd hono y ceisiai grychu ei wefusau i ffurf briodol i roddi poo- yn (smack) i'r Ilech, teilwng o hono ei hun ac o'r achlyaur llymrig a glasdwraidd, na thros gecian ac ythru with eu traddodi. Y ewbl sydd genyoh i'w wneyd ydyw deisyf y doniau goreu, a chusanu Lltctl Blarney sydd wedi ei dwyn i'ch ymyl, er peri fod eich don- iau fel ffrwd hylifol yn yagubo pob rhwyktr- au o'u blaen.

—YnBardwell, Ky., bythefnos yn ol, crog- wyd a llosgwyd dyn melynddu o'r enw J. C. Miller, o Springfield, 111., gan liatai o ddyn- ion gorphwyllog, ar y cyhuddiad o fod wedi treisio a llofruddio dwy eneth fechan. Tyst- iodd y dyn y gallai brcfi ei fod yn Bismaik, Mo., ar y pryd; ao y mae ymchwiliadau pell I ach yn prcfi yn ddiameucl ei fod yn dweyd y gwir.

CYMRY TALAETH COLORADO. PEXOD XX. RED CREEK SPRINGS. OAS E. C. ROBERTS, HIGHLANDS, COL. RED CREEK SPRINGS, fel y sylwaia, sydd fferyllfa ryfedd o eiddo y Brenin Mawr. 'Does diod gjffelyb i'r dwr—"darllawiad lor ylluoedd," Heb ymholi i ansawddydwfr na'i darddiad; auddais fy lleitr rr bwrIwm trochionog, chwythai, bygythiai, a gwreich- ionai fel yr eatynwn at fy ngenau—y fath lwnc: Mae y llaneich yn drysorgell un o "fawricn weithredoedd Duw." Mae natur haelfrydig wedi gweled yn dda ddarllaw cym- yagfa o amrywiol aylweddau Sulpheraidd, Siluraidd, Chloiidaidd, a Charbonaidd yn nghrombil y ddaear, yr hon a'u poeia allan i wyth o ffynonan, tradr mark y Crewr ar fyn- wes pob un, meddyginiaeth i anhwylderau dynoliaeth ffaeledig ar asgell pob bwrlwm, ae iechydwriaeth yn llifo dros wefuaau yr wyth. Mae y darpariaethau yn ddigon argy- hoeddiadol i wasgu allan o fynwea pob claf a chlwyfns gydnabyddiaeth ddiolchgar y Salmydd- "Ei diugaredd Ef tuag atom ni sydd fawr." LIawer gwaith y bum yn yfed yn ehelaeth o ddyfroedd yr wyth ffynon, acy mae awydd ar fy nghalon y foment hon gael drachtio eu dyfroedd. Gallwn eietedd with erchwyn y gyntaf ac yfed drwy y dydd-dyna soda di. gymysg; yohyaig yn fwy eymedrol o'r ail— dyna haiarn pur; llestraid llawn o'r drydedd -dyna haiarn a soda yn gymysgedig; digon yw archwaethu y bedwaredd-dyna un o el. fenau uffern y "Bhodd Mam," brwmistan. Bore Mawith y byd gorchymynodd yr Awd- wr ar i'r dyfroedd "fyn'd ar goedd yn llawen tua'u Ueoedd;" yr un awr, am ddim a'r a wn i, y gorchy mynwyd i'r sulphur orwedd yma, ae y mae efe weithian yn drewi, Buaswn yn oagoi y bumed dan vr esgus o bona fide traveller— dyna magneaia; nid yn rhy awchus am y chweched-aiseric; oymedrol fyddai fy ymwneyd a'r seithfed-cymysgfa o holl ddoniau y fferyllfa fawr, o'r hon yr ydoedd "pinews mali" Ellis Fawr, Llansannan, yn ail argraffiad. Ond o'r wythfed y buaswn yn yfed; dyna ddwfr pur, di-liw a di-flas, ond yn cario rhyw nodwedd anesboniadwy, a al. wir gan eiiiadurwyr—peraidd. Mae meddwl am y spJee wedi fy meddwi, ao i foli yr elfen denea ysblenydd yp ngeiriau y bardd, "Gwin a grewyd gan Grewr — — A gorphenol wlybwr; Bron haf di brin i yfwr. Ysten Duw i estyn dwr A gresyn na bai dyn yn dod i'w ddewis yn brif ddiod. Ychydig fyddai nifer y oym deithion y waith gyntat yr ymwelais a'r springs a fuasai yn gallu ateb y gwy" a'r gwahoddiad beddyw; an?ryw o honynt wedi newid dau fyd, a'r gwe;Mill o'r cwmni dydd- orol yn waggaredig ar byd a lled y byd. Dyddorol ydoedd croeai y gwaatadeddau yn Imgwzer yr hen "Tandy;" cyraedd yr haf&n ddymunol yr un dydd; dewis y llanerchau mwyaf cyflsus i weraynu. AnfEodua iawn fum i a'm dau gydymaith yn ein dewiaiad o fan i babelln, o berwydi yn ystod y ncson gyntaf, daeth yn ystorm ar.feith o wlaw, ac ysgubodd y llifddyfroedd ein holl adnoddau 1 lawr y canon. Cymerwyd ni i mewn i gab- an maer y sefydliad,.Uncle Billy, ond nid ydoedd y Iymudiad "yn ol.ddoeth, gan fod ein gorweddfanau wedi en bulio a bed bugs. Profodd pob moddion i gael ymwared o'r pla du yn fethiant. Dygwyd yr achoa o flaen y Land Lord, Uncle Billy. Cymellai y bechgyn, Dan Griffiths a Dan Phillips-y ddau wedi marw-i gymwyso yehydig fyglys fel moddion anffaeledig i gael gwared o'r bwystfllod rhfibus, Gwaagaiwyd y 'bacco cydrhwng y gwrthBanau. Yn yatod y noa deffrodd un o'r beobgyn dan yr argraff ei bod yn yatorm o wlaw, ac fod y nenfwd yn gollwng dwfr. Wedi ymchwiliad fanylach canfyddodd fod y bed bugs yn cnoi y myg- lys ao yn poeri y sudd i'w wyneb Yn y cwmni dyddorol ceid helwyr cedyrn, genweirwyr gwych, a hefyd rai gwyr buch- eddol c feirdd a cherddoiion; a neillduid rhan arbenig o bob diwrnod i foddhau chwaeth pawb 01 gellid— gyda gwawr y dydd elid'allan am helwriaeth dan arweiniad Capt, E. T. Williams, a threnlid gweddill y dydd i garcharu pysg yr afonydd, casglu per-aeron, chwarenaethan amrywiol, a chyngerdd bob hwyrddydd. Ac yn sicr hefyd oawsom Eil- teddfod Gadeiriol yn Red Creek Springs. Ar awgrymiad y prif hyrwyddwyr, Tom L. W. H. Bowen a J. Talog Davies, agorwyd gorsedd, arholwyd ymgeiswyr, ao urddwyd y rhai llwyddianus am urddau barddol, oerdd- orol ao ofyddol. Agorwyd gweithrediadan y dydd gyda rhwysg. Llywyddid gan W. H. Bowen, Ysw., a teirniadwyd gan Talog Da- vies-ple'r wyt ti, Talog? Cadeiriwyd y bardd D. T. Williams, gyda defion dyladwy; canmoliaeth uohel (wrth gwrs) i'r ail oreu, Joe P. Arwisgwyd y pryddestwyr, Tom L., a Davydd Adams, gan y ddwy Sarah-Davie. a Bowen. Rhoddodd Profundo Balso y owmni, "Cardi Mawr," ddigon o "lais cry' i ferwi boll datwl Wet Mountain Valley. Gyn- ifer o'r cyfeillion yn y owmni dyddanus hwnw sydd wedi croeai y "mor elwir mar- wolaeth!"—dyna'r maer, Uncle Billy Wil- liams, y marshal Billy Jones, y ddau Ddan- iel, y bardd oadeiriol D. T. Williams, brawd y Proff. T. T. Williams, Kingston, Pa., Mrs. Capt. Davies. Tawel fyddo'ch fcun, gyfeill- ion mad! Am iechyd ao adloniant ni cheir o fewn y Dalaeth lanerch gyffelyb i Red Creek Springs; mae-y dyfroedd yn burach a chryf. aoht. amrywiaeth y golygfeydd yn fwy cyf- lawn, ao y mae yn nef berffeithlon i'r pleaer- geisydd helwriaeth fawr a man, gwyllt a gwar, aigellog a phalfog, a'r man ffrydiau ar dde ao aawy wedi eu hulio a physg. Ni ddy- wedwyd gwell gwir erioed nag a gyfleir yn y llineilau hyny gan y prif-fardd Dryden: "Better hunt In fields for health unbought, Than fee the Doctor for a nauseous draught; The wise for cures on exercise depend, God never made his work for man to mind." Trueni ra fyddai yn bosibl i holl ddarllen. wyr y DRTCH gael treulio un wythcos yn Red Creek Springs a'r cylchoedd, er oael dryohfeddwl beth a olygir wrth ogoniant Datguddiad loan—i eiatedd geulan y gor- nant fach i wyJio toriad y dydd, goahel pel. ydraa ymchwiliadol yr haul dan gangau y goedwig amryliw, ac i ddringo y llechweddi mwsoglyd ar ifn yr hwyr. Anhawdd dadon io y gymysgfa amryliw-y panorama ysblen- ydd a agcrai ei dorau bob bore c'r newydd. Gyda'r gwyll byddai yr arddflcgosfa yn ym- bwyllo mewn math o lwydni trymaidd, yna ar amrantiad megya yn fflamio i fyny yn ys. garlad pur. Yma ac aow ymddangoaai y coedwigoedd fel pe byddai blaenan en bys- edd yn blodeuo yn filam; yn y bore gwedd- newidid y goedwig, ac yn mrig yr hwyr ym- ddangosai fel pe byddai cwmwl machlud haul wedi rhwygo ar ei dail. Ar y llechwedd draw safai coeden fach wylaidd wedi ei hall- tudio oddiwrth y fam-goedwig, yn gwneyd ei meddwl i fyny i ddeilio a newid gwedd; un arall wedi ei chlwyfo yn mhob chwys- dwll, deigryn tyner ar rudd pob dalen, a'r chwys oer yn rhedeg dros ei holl gorff oryn- edig, Drcs yagwyddau y bryniau ban ym- roliai olwynion o dan, drwy y cilfachau ym. ruthrai cornentydd trochionog fel pe yn car- lamu i ddiffoddi yr eddaith. Heb atfer- gor. modiaith, yr oedd yr olygfa yn ddigon i'n hargyhceddi fod gogoniant y Creawdydd ei hun wedi myned yn chwilfriw yn erbyn y pinaclau! Wrth ddylyn ewra Hardscrable Creek, a chyn cyraedd tref gynyddol Florence, Sir Fremont, deuwn ar draws dau ffermwr buch- eddol. Y cyntaf a gyfarfyddwn yw yr Anrh. W. J. Phillipa, brodor o Taibach, D. 0., ond yn ddinesydd o'r Talaetban Unedig er'a llawer blwyddyn. Bu yn dal awyddau cyfrifol yn y Dalaeth o dro i dro. Cawn ef yn Bostfeiatr, yn Ynaa Heddweb, ao anfonwyd ef i Senedd.dy y Dalaeth i gynryebioli Gwer inwyr Sir Fremont. Heddyw mae y oyfaill diymffrost a'i wraig, yr hon sydd ferch i'r cymrawd poblogaidd John M. Davies, Canon City, wedi ymneillduo o awn y pentrefwyr a'u cyffro i dreulio bywyd syml a dystaw ar eu tyddyn, ychydig filltiroedd i'r gorllewin o Florence. Heb fod yn nepell, cawn Gymro trylwyr arall, D. Goronwy Daviea, brodor o Bettwa y Coed, yntau wedi rhoddi heibio ffwdanu gyda politica. Bu yn hyrwyddo buddianau ei blaid yn y Sir am flynyddau, Be yn "City dad" yn Coal Creek am ddau dymor. Y mae Mr. Davies yn ddyn eang ei gyraeddiadau, llawer o raddau uwchlaw y cyffvedin, yn gerddor offerynol a lleisiol, yn uell post. 1, ys dywedir. Eiddunwn iddo ef a'i "wraig bach," Caradoc, Mari, Idwal, a Nancy, bob llwydd yn y cwrs y maent wedi ei fabwys- iadu- ranchio. Mae Florence yn fyd-adnabyddns fel canol- bwynt meusydd e&ng y Creig-olew. An- mherffaith, mae yn wir, ydyw y dadblygiad- an hyd yn hyn, ond digon i brofi fod yma fensydd olew a gyrnyla ogouiact Pennsyl- vania ac Ohio yn en cvnyrcbion; yr hyn sydd ynjisiaa yn SirFvemort jdywmwyo gyf. alaf a mwy o gydymgais. Yn ychv.a::egol at y mor o clew, ceir o dan grystyn y cym- ydogaethau hyn welyau anfeith o'r glo m vy- af marchnadol yn y Gorllewin, lie y mae priddellau y tiriogaethau yn bared oc ewyll- yagar i gynyrchu pob math o ffrwythau a llysiau at wassnaeth dyn. Mae perlianau ar afon yr Aikansos yn ddiarebol. Gall Uncle Jesae estyn "anrhegiad hael y brigyn"afat boobgooh, i bob dyn, dynes a phlentyn yn y Talaethau Unedig, a bydd gweddill yn aros yn ei yatordy eang. Ar ein ffordd o Florence i Coal Creek rhaid galwyn "ninas y meirwon"Highland Cemetery. Ni byddaf un amser yn cagoi mynwent, yn enwedig Oil bydd ei daear gys egredig yn llocbi dystaw lychyn cyfaill neu gyfeillien. Y mae Highland Cemetery yn arbenig felly. Mae y drychfeddwl prudd- glwyfus a yabrydola y llanerch neillduedig yn foddhaol yn hytrach nag yn anhyfryd i mi. Nid yw yn peri gofid i mi ddamoang ar nenfwd gwyrddlas trigle tywyll ystafelloedd pa un y bydd raid trigo ynddo mor fuan. Yn "ninas y meirwon" ni cheir ffolineb, ffwdan, gwagedd, ffug, a balohder y ddynol- iaeth. Ceir y dynion yma, ond y mae eu nwydau wedi dyatewi, en hyabrydoedd yn fud, uchelgais yn gorwedd yn isel, a chwant yn oer. Derfydd son am bob ymryaon cyd- rhwng magwyrydd y fynwent; partiol farn a rbagfarn yn ddiogel dan dioedfeddi o gleidir y glyn. Gall llygredd ogryn lludw y cyf oetlog fel y tlawd yma, cytijwn ac ocghyf. iawn yn gydwaatad. Ond dyagir ni fod Un o fedr anfeidrol, "wna gnwd hon yn gnawd yn ol." Y rhinweddol yn dyataw ddysgwyl "Caniad trwmp Ion gwiwnef," i uno gyda rhyw lu "0 urddafol braidd Iesa," byth i fyw "Uwchlaw ing a chlwy' angeu." Heolydd oulion "dinas y meirwon" a dor- wyd allan gan gamrau araf gofid a ohydym- deimlad, y blodau blydd a'r tyner flagur wedi ea mwydo a dagrau oaredigrwydd. Y mae yr awel lesg sydd yn ymgripio drcs y bedd- feini gyda nodau owynfanus ac isel, yn syrthio ar ein olywedion fel adlais gofid, neu alargerdd natur tros drigfan olaf y marwol ddyn! Pan yn ymsymud o un gofadail i'r llall yn mynwent Florence, yr ydoedd gorchymyn yr hen fardd yn tarann yn fy nghlu.tiall- "hyd esgyrn, 0 dod ysgafn gamrau." Argel wely John Williams, y Fferm, Sir Ddinbyob, ydyw y cyntaf a gawn wedi oroesi y rhagfor, ond heb "gareg arw a dwy lyth- yren" i nodi y fan y gorwedd ei lwch. Ger- llaw mae bedd newydd y dyn ieuano snffod- tiS, Edward Jones, mab Rhuad y Wenol (Swallow Falls), Bettws y Coed. Ar feddfaen brydferth gerllaw y mae yn gerfiedig "David T. Williams. Bu farw yn 1887, yn 29ain oed." Brawd oedd Dafydd i'r oerddor T. T. Williams, yn awr o Kingston, Pa. Bachgen sirioi, diohlynaidd, a chyfaill puredig ydoadd Dafydd; yn ei gesail gorwedd dau o anwyl- iaid ei fr&wd T. T. Gerllaw, gorwedd llu o hen gyfeillion; dyna William A. Griffiths, dorwyd i lawr yn hynod ddiByfyd pan yn 27ain oed; y airiol HeQryDodd, a gyfarfydd- odd a'i ddiwedd yn nhanchwa fythgofladwy y Garfield Mine; Daniel Williams, brodor o'r Dinas, Sir Forganwg, D. O. Yr ydoedd wyn- eb sirioi a digwmwl, natur fawr, ryddfrydig a charedig Daniel wedi ei wneyd yn anwyl- ddyn y cylchoedd hyn: bu yn ddefnyddiol hynod yn ysgol Sal Coal Creek. Daeth ti weddw drosodd i Colorado, a rhoddodd gof. adail brydferth iawn uwch ei weddillion, Be ar y gofadail oawn y llinellau priodol can- lynol gan Arwystl: "Cymro oedd mewn eymeriad-poruchal, Gwr o achau difrftd; Hun o'i le, neb yn yr Han Wlad Yn dewia ei ymadawiad." Yr ydoedd yn siiioldeb mawr i mi weled i'r brawd W. P. Lloyd, o Rockvale, gyflawni gweithrad ddyngarol iawn trwy osod i fyny golofn brydferth uwch gweddiJIion ein hen gyfaill Daniel Griffiths, brodor o Llwydgoed, ger Aberdar, fu farw yu 30ain oed. Wedi treulio ond ychyd;g figoedd yn ei mabwys- iedig wlad, torwyd blodenyn prydfertli arall, ac y mae ei gweddillion yn gorwedd yn y rhanbarth Oymreig o'r fynwent, dyna Annie Ellen Jones, merch Owen Jones, o Ffestin- iog, G. C., a chyfnither i Mrs. D. G. Daviea, Florence, Colo. Byr ond trwm fu ei chyx- tudd, a chwympcdd yn 25ain; ar ei bedd- faen ceir y llineilau canlynol- (gan bwy?) — "Daeth o aelwyd ei thenln-oemi trwm, Diwedd triat ti cbladdu; Hon o fewn ei thrigfan fu—fel gwawr hedd, A'i chu hynawsedd yn ei chyneau." William Owen, Williamsburg, wedi ymuno a'r lln. Brodor o Langollen, ond a drenliodd rai blynyddoedd yn llech-chwareli Ffestiniog. Byddai yn hoff iawn o I xgwrsio am 'Stiniog a'i phethau. Hyfrydol iawn fyddai cael oyf- arfod a'r hen ddyn Owen, i gael ymgom am "bobol Stiniog." Chwarelwyr y Llechwedd a edmygai yn fawr, a haner addolai y go. hebydd poblogaidd Ffeatinfab. Tawel fo dy hua, yr hen frawd cywir-farn, mewn gwir ddiogel obaith o adgyfodiad gwell. Rhaid gadael "dinas y meirw" a'i phreswylwyr mud, gyda dymuno iddynt oil dawel hun hyd fore mawr y oodi.

HALOGI Y SABBOTH. Dadl yn Nghylch Rhanu Llythyrau a Gwaith Pregethwyryn Myned i'w Cyhoeddiadau. Yn Nghymdeithasfa y T. C. yn y Wydd- grug, Mehefin 27—29, oyflwynodd W. G. Jones, Llanelwy, genadwrio Ddyffryn Clwyd yn erbyn rhanu llythyrau ar y Sabboth. Dy- wedai fod teimlad cryf ar hyn, gan yt ofnid y byddai i gwmniau yrheilffyrdd redeg trens ar y Sabboth. O. Williams, Bodfari, a ateg- ai yr hyn a ddywedwyd gan Mr. Jones a'r Parch. E. Hughes, Llanddulas. Daniel Evans, Rhyl, a gredai fod yn anhawdd i'r Gymdeithfisfa wybod aut i symud. Ar y main line blinid hwy nid gan lytbyrau yn un. ig, ond gan frodyr anwyl oeddynt yn teithio o Fangor a Chaer i'w cyhoeddiad ao yn ol ar y Sabboth. Sut y galient bssio penderfyn- iad gyda golwg ar ralu ilythyran, tra yr oedd y brodyr anwyl hyn yn teitbio ar y S:il? (cym.). J. Davies (Gwyneddon), Caernar fon, a ofynai ai nid gwell fuasai i bawb wneyd y peth oedd yn ei ymyl, lef rhoddi rhybndd i awdurdodau y llythyidai i beid.w delivero en llythyrau ar y Bui (cym.). Dr. Cynhafal Jones a gredai fod arncan ar- all i'r peaderfyniad, sef cael Sabboth tawel di waith, drwy y wlad. Teimlid dtoa y a::l oedd sydd yn gweithio ar y Sul yn y lIyth. yrdai, ac edrychid ar y mater fel petb cenedi- asthol. Edward Jones, B. A., Liverpool, i, gefno^- ai Mr. Davies, oblegid nid oedd hyn yn myn. ed yn groes i'r psndpTfyniad oyffredinol. Owen Wiili&ais, Bodfari, fel Dr. Jones, a gredai na byddai i'r hyn a. ddytedai Mr. Da. vies, roddi atauad ar halogiad y Sabboth, na gwneyd netuawr i atal gwaith y Isythyrdai. Dr. H'ighes ofynai al Did gwell oedd oyr- Iwyno y mater agosaf atom" i'r eglwysi, ao yna gellid dwyn y mster arall eilwaith. Mae gwrtbod y llythyrau yn beth y galiai pawb ei wneyd, ae yna byddai yn ami wg ein bod fel Cyfundeb o adifnf gyda'r mater arall Cyn- ygiai hyny R. Rowlands, Tremadog, a gy- tunai a'r hyn a ddywedodd Dr. Hughes. Gredai y dylem gymeryd gafael yn y peth agosaf atom. Cefnogai gynygiad Dyffryn Clwyd, ao ar yr un pryd yn anog ein haelod- an i beidio derbyn eu llythyr&u ar y Sul. Parch. W. James, B. A., a ofynai a oedd y psnderfyniad yn gclygu nad oedd ein hael- odau i dderbyn en llythyrau ar y Sabbotb, ac 01 gwnant, eu bod i gael en diarddel. Amryw: Nae ydym, anogir. "Yna," meddai Mr. James, "nid yw hyn yn llygred- igaeth genedlaethol, a phaham y dywedir vn ei erbyn (oym.)," Dr. Hoghts a ddywedodd ei fod ef yn cymeradwyo y genadwri o Ddyffryn Clwyd, ao eto ar yr un pryd yn anog anog nid gor- fodi, ar ein hadodau i ddefnyddio y modd- ion sydd yn en cynedd. Yna ar gynygiad Mr. Rowland, pssiwyd penderfyniad yn cymeradwyo cenadwri Dyffryn Olwyd, ac yn anog pawb i wneyd defnydd o'r gallu sydd ganddynt i anghymerfidwyo a lleihau gwaith yn y liythvrdy ar y Sal.

NEW ROCKLAND, CANADA. NEW ROCKLAND, Gorph. 10. —Mae yn dda genyf gael gwneyd yn hysbys fod y chwarel i fyned yn mlaen er nad yw pawb i gael gwaith ar unwaith, ao nad oes yma ragolygon rhy nafriol at y gauaf nesaf. Cyn ei ymddi- swyddiad torodd Capten Williama wallt pen lie newydd, gan ddyfod o hyd i glogwyn gob- eithiol iawn. Mae y faen newydd tua 200 troedfedd o led, ao o'r sylwedd goreu. 01 trodd y "Black Hills" allan yn dwyllodrus ar ol holl ymdrechion Capt, Williams i ddwyn elw i'r perohenogion, y mae yn dra aicr y try y lie newydd yn llwyddianus. Drwg genym na buasai iechyd Capt. Williams yn ddigon da i'w allnogi i fedi o ffrwyth ei ddargan- fyddiad. Ond mae efe dan orfodaeth i gym- eryd gorphwysdra. Cydnabyddir gan bawb ei fod yn ddyn tawel, gyda chalon agored tuag at y gweithwyr; a theimlir oolled ar ei oL Mrs. Williams hefyd, yn gystal a'i gwr, fu nodedig am ei oharedigrwydd, ei haelioni, a'i lletygarweh. Diolch calon i'r ddau; a chaffed y Oapten adferiad buan i'w ieohyd. Ei olynydd yw Thomas Torranoe, hen law yn y lie, ao yn ol dim a wyddys am dano, gall wneyd Oapten da. Mae yn ofidus genyf hefyd hysbysu fod y bardd Ben Thomas, yr isornohwyliwr, wedi ymadael. Yr cedd yntau yn ddyn rhagorol, ac anhawdd fydd cael neb yn deall ohwarel- yddiaeth yn well nag et. Ac nid yn y ohwar- el yn unig y teimlir y golled oblegid ei ymad- awiad; oanys yr oedd ec yn ddefnyddiol iawn yn yr E steddfodau, 80 yn barod bob amser i roddi ei wasanaeth yn rhad. Trwy ei ftraeth- ineb yr oedd yn gallu anadlu bywyd yn mhob oyfarfod. Pob llwydd iddo, pa le bynag yr a. Mae yr Eisteddfod oedd i fod yma yn mis Awst wedi ei gohirio, ac nis gwyddom ar hyn o bryd a gynelir un eleni. Hyderwn y try pethau allan yn well na'r dyagwy.iid. Gorpheraf 5ed, yn eglwys Seisnig Rich- mond, priodwyd William J. Pierce, mab i William Pieroe y Coed, a Miss Virginia Thomas, ail ferch y bardd Ben Thomas; a'r ncson hono caed oyfarfod llawen iawn yn nhy y bardd. Chwareuodd y Beindorf am- ryw ddarnau yn gantcoladwy; ao yr oedd John J. Thomas, ewythr y briodferch, yn ei hwyliau goreu yn canu "Bethesda hardd." Hefyd, oanodd John Pierce yn dda iawn. Hir oes i'r par dedwydd -Eas y Wig. 0.

SHAWNEE, 0., Goiph. 12,—Mae yn amser tlawd iawn yn y lie hwn yn bresenol o her. wydd fod yr holl weithfeydd wedi eu can i lawr, ac nas gellir gwerthu y glo heb dan 90 o ddyddiiu o goel. Mae yn ;:ra chyfyng ar amryw deuluoedd yn breaenoJ, Gobeithio yr agora gwawr olsuach yn fuan. Dyma i chwi weinyddiaeth Ddemocrataidd, onide. — M, L. Hughes.

SPOKANE, WASH, Gostwng Frisian -RheiJfryrèd-DYfodoI Dysglaer y Ddinas- Y Cnydau 3n Dda- Prisiau Nwyddau Amaethyddoi. [ODDIWBTH FEED. L. JOKES. J SPOKANE, WASH., Gorph. G.-Mae ein din- aa wedi ei thaflu i gryn ddyryswch o her- wydd fod pedwar o'i banciau wedi can en dryaau yn ddiweddar, gyda miloedd lawer o arian y bobl ynddynt, y rhai or herwydd sydd yn methu myned yn mlaen gyda mas. nach, nes yw llawer yn dyoddef, yn enwedig gweithwyr. Er yr oil, mae llawer iawn o adeiladn-adeiladan yn myned i fyny yn mhob rhan o'r ddicas. Pe heb gyfarfod y dyryswch aitanol hwn, buasai yn amser Ued fywiog yma yr haf presenol. Mae Jim Hill, Llywydd y Great Northern Railway, wedi goatwng pria oludiad ar nwyddau a phobl, ae mae Ilawenydd yn y ddinas o'r herwydd. Mae y goatyngiad y fath nes gwneyd Spokane yn ddinas gyfan. werthol (wholesale centre), a'i galluogi i gan Portland a dinesoedd y Puget Sound allan o'i thiriogaethau, jef y Big Bend, Palouse, a'r Coenr d' Elene. Gostyngwyd y clndiad o Spokane i St. Panl i :325, ao i Chioago$33.60, jirsf class; a dywedir fod arwyddion yr am. aerau yn awgrymn "Railway War." Yn raddol mae pobl y rheilffyrdd, fel hyn, yn dyfod atynt eu hunain, a gobaith y oa y bobi gyffredin yn gystal a'r cyfoethogion y fraint o dalu ymweliad a dinas Ffair y Byd. Yn awr, bydded i R. O. fyned ati i gael Fair and Lodging War yn myag Hotels, Boarding Houses, a Restauranta Chicago, fel erbyn yr Eisteddfod y gall y bobl dlodion sydd yn deohreu byw ar diroedd y Gorllewin pell, a'r un modd gweithwyr yr Hen Wlad, i gyd ddyfod i'r Ffair, a mwynhau yr E steddfod, Pris iselaf y oludiad i Chicago ae yn ol, am- ser hyd Tachwedd It af, ydyw S7G.20, ao ni bydd $76 arall ond swm bychan i dalu y trenlian yno, felly dyna S152 dros nn; a b'le maa y wraig a'r plant? Ni fuasai dim yn well genyf na gallu gweled pob Cymro a Chymraea yn gailu rnynei i* Eisteddfod, a diau y gall y rhan fawr o'r rhai sydd yn byw yn y Talaethau oylchynol; ond yr wyf yn ofni mai ychydig o honom fydd yn allnog i ddyfod o'r Gorilewin pell; eto yr ydym yn ciedu y bydd yno gryn niter er pellder y ffordd, y pris, a'r oil. Mae rhai wedi myn. ed yn barod, a rhai i'r Hen Wlad draw. Aeth MJS, N.haniel Evans a'r plant, ac Evan Jenkins o Sprague, ar ymweixad a Chymru, a Mra. Griffith Jonea o'r nn He i ddinaa Ffair I y Byd. Mae Mrs. Evana, priod Mr. Evans y plumber, ar ymweliad a Dinas yr Hufen, a dinaa Ffair y Byd, a bydd yntan yn myned i'r Eisteddfod. Aeti Mis John J. Davies (Manonfab), yr wythncs ddiweddaf ar ym- weliad a liaune a dines y Ffair; ac aeth Mr. a Mrs Davies a'r mab yr wythnos ddiweddaf i Wiaoousiu. Baoat yn byw yn N eenah Wis., ao yr oeddynt wedi meddwl symud yno, ond at en march maent yn myned i'r gogledd odaiyno. Wel, tra m-ie pobl y dwyraia bron a lietbu gw y gvris, yr ydym ni yn cael tywydd dy. rnunoi iawn, Mae yr naf pressnol yn oer- ach na r un a welsom er pan yn y wlad. Yr ydym wedi oael llawer iawn o wlaw, ac mae u golwg arddsichog ar y cnydsu yn mhob man trwy y wlad, a theimla yr amaethwyr yn galoaog o'r herwydd. Oiel cnydau toraith. iag, a phrtSiaa da am danynt wnai smler da a bywiog, caaya pin mae yn aatser da ar yr ajjiietmvr, :aae yn aaasar da ar fc»awb. liei yw prisiin c.)tt.yian; ond mae crfn ofyn am wartheg tswion a moch, Prii ymenyn yw 20j. i 30j. y pwys; wyau 25i. y dwain; pjill. ie:i, dolar y awh tuner can pwys. Mis an ryw o'r Gymry well myned i'r mwngloddiau yr iiaf, ondbydiant yn eu holaa at y ganaf. Miey ciynyddoadd o am- gyloh yn gyfoathcg iawn mewn rnwnau, a darvjanfydiir m waglo i.iiau newyddion yn barhaus. yr o'i yn sierhvi y bvdd Spakane yn un o brif diinas'ieii y gjgled 1-orllewin. Ni fa erioed well a-nsar i Drynn eiddo nagyn awr; bydded i'r C/oiry sydia^ariun gan. ddynt gymaryd aiaataia ar y o/daas.ira.

Y Brodyr;o Gymru. Cyn tsrfynu mis-Garphenaf, mae genym hyder y cyraedda y Pare tin. Hwfa Mon, Henry Rses, a Joseph Rowlands, ein gwlad. Rhoddivyd hysbysrwydd^yn barod o drefn. iadau Hwfa Mon yn Nhalaeth Pennsylvania. Hyabysir eto mewn aaiser cyfaddas ymodd y trafnir cyhoeddiadau y Prif-fardd yn Ohio, Wisconsin, ac Io<va. Bydd yn^gwasanaetha yn Nghymanfa y Dalaeth ddiweidaf. Dach. reua y brodyr Raea^.a Rowlands eu taith yn ninas Chicago, a dealiwn ylrhoddir der. byniad brwdfrydig i'r ddan yn ninas Ffair y Byd. Golygir iddyntjgynal cwrddJpregethn yn Sirdis y Sabboth cyntaf^yn Awst; a gwyddom mai nid cynulliadau cyffredin a geir y Sibboth hwnw. ^-jDalied Gymry y ddinas ar yr unig gyfieusdra hwn i glywed y brodyr parohus hyn. Bydd i'r Parch. Som Phillipa, Dodgeville, gymeryd y gwaith o drefnu cyhoeddiadau Rees a "Rowlands yn Wisconsin. Wedi iddynt dramwyo trwy efengylu gair y deyrnas yn y Dalaeth iaehus hono, gwneir bysbysrwyddprydlawn o diefn eu hymdaith ya Ohio. jjAddawa y Parch. D. P. Jones, Hyde Park, i ofaln am y brodyr yn Pennsylvania. Oeisir trefnu hefyd :i'r tri wyr hyn fod yn Nghymanfa Oneida Co., N. Y., yn neohrea Hydref.—J. P. Williams, Youngstown, 0.

China, Louisiana. CHINA, Gorph. 5. — Yr ydym yn oael tyw- ydd poeth iawn yma yn awr, 80 maa wedi bod yn lIfoh, ond fe gawaom gawod o wlaw hyfryd dios, yr hyn a barodd i bobl y pic- nics gael gwlyohfa dda. Gwelais hanea Gwilym Eryri er's blwydd- yn neu ddwy yn 01 yn oyfarfod dynion dnon ag enwau Oymreig arnynt. Maent i'w cael yma hefyd, ao maa yma bobl wynion lawer ag enwau Oymreig arnynt nas gwn o ba le y daethant. Mae Griffiths yn enw cyffredin yma, megys Hagh Griffith, William a John Griffiths, ac felly yn mlaen; ae mae yr enw Jones yn bur gyffredin. Mae yn debyg nad ydyw pawb yn gwybod fod y Ilywodraeth yn dyfnhan afon y.(Jaioas. ien yn agos i Gulfor Mexico, fel y gall Hong- an ddyfod i fyny i Lake Charles. Bydd hyny yn fantais i ni i anfon y reis i'r marchnad- oedJ. Mae Lake Charles yn cynyddu fel tref yn gyflym ar ol i Watkins wneyd ffordd haiarn oddiyno i Alexandria, a bydd dyfnhau yr afon eto yn4 fantaill i'r dref, — Ifujh D. Griffiths.

-Mae Eos Dar wedi ei gyflogi i f6 rniadu a datganu psnillion gyda'r delyn 3n Eistedd- fod Pontypridd.

MISS MAGGIE ROBERTS YN GENADES, Cymraes o Slatington, Pa., yn Myned o Dan Nawdd Bwrdd Cenadol yr Henadur- iaethwyr i Utah. GAN Y PARCH. E, E. WILLIAMS. Gan ei fod yn ddaiayflad genyf bob amser i weled rhai o daemon fy mhraidd yn ym- roddi i'r gwaith cenadol, llawenydd mawr i mi oedd deall fad Bwrdd Cenadol Cyffredin- ol yr Henaduriaethwyr yn New York wedi penodi Miss Maggie Roberts, Slatington, Pa., i fyned i gymeryd gofal rhan o'u maes cenad. ol yn Utah. A chan y gall hyn fod yn symbyiiad i eraill o'n pobl ielJaiDC sydd yn earn yr Arglwydd lean, i ymgyflwyno i waith tebyg, caDiataer i ni roddi ychydig o hanea y chwaer ieuanc hon i'r cyhoedd. Merch ydyw i John J. ac Ellen Roberta. Ei thaõ. yw Postfeiatr presenol y dref uchod. Breintiwyd hwy a naw o blant, ac y maent wedi gwnenthnr, ac yn gwneuthur ymdrech gsnmoladwy i roddi yigol dda iddynt oil, yr hyn hefyd a roddwyd i wrthrych ein hyegrif. Gresjn nad efelychid hwy yn hyn gan holl Gymry y Talaethau; canys nid diffyg ymen- ydd sydd yn eadw ein oeuedl ni i lawr mewn llawer man, ond diffyg addysg ae uoheigaia. Y mae addyag dda yn mhen y plentyn yn annhraethol fwy gwerthfawr na awm mawr o gyfoeth iddo me wn ewyllys, Gall goili yr olaf, ond ni chyli y cyntat. Pan oddantu 1G oed Ilwyddodd ein gwrth- rych i gael He fel athrawea yn ysgol ddydd. iol y dref lie ei magwyd; a thrwy ei diwyd- rwydd a'i dyfalbarhad Ilwyddodd i ddringo o flwyddyü i fi Nyddyn nes cyraedd sifle an- rhydeddus yn y safydhad. Yn y cyfamser, ni fu yo iagguf foi aelod o'r teuiu gartref, ond gwnaeth si rhan yn ganmoladwy, a gweith. iodd yn gated er cynoithwyo ei mam i gyf. lawni goruchwyhon y ty. Ac er rod ei llatur yn fawr, a'i dwyiaw bob amxer yn llawn gwaith, eto nid anghofiodd ei dyledswvdd- an crefyddol. Wrthymdafiu i gymwyso e^ hun ar gyfer y byd hwn, hawdd yw esgeu luao cymwyso ei him ar gyfer y byd a ddaw, ao wrth geisio gweila ei hun yn dymorol, i anghefio y pwya o wella ei hun yn toeaol ao ysbrydol; ond nid felly y gwnaeth hi. Llaw- enydd mawr i mi oedd ei gweled yn ymroddi i'r ysgol Sabbothcl fel i'r ysgol ddyddiol, ac i'r Christian Endeavor fel i self endeavor. Gwir nad oedd wedi dyfod mor flaenllaw a rhai o'i ihyw gyda'r aehú. goren, eto yr oedd yn ffyddiawn i wneyd yr hyn a allai gyda phob peth ond arwaia mswn gweddi gy- hoeddua. Hyderaf ei bod wedi casglu digon o wroldeb bellach i wneyd hyn hefyd. Ofn- wn fod tipyn o ragfarn yn meddwl ambell i Gymro yn erbyn yr arferiad; ond ni ddylai fod. Pa raid i ferch ienano mwy na baohgen ieuanc gywilyddio arwain yn y rhan fwyaf gyaegrsdig o addoliad Duw? Chwychwi chwiorydd ieuanc psrthynol i bob enwad Oymreig yn y wlad, na fydded fed arnoch gywilydd nac arawyd i fod yn eneuau oy- iioeddua dios. a thuag at Dduw. Hyderaf ei bod wedi dyfod yn ormod o ddydd i rai sydd wedi eu llanw ag yabryd Duw i ymlechu yn nghyagod rhagfarn. Un o arwyddion gorea Tr amaeroeda yn fy nhyb i ydyw fod y chwi- orydd crefyddol yn ymroddi mor ddifiitol i gynorthwyo y brodyr i enill y byd i Grist. Tystiolaeth ddiamwya y oenadon ydyw fod rhyw waith neillduol bron yn mhob gwlad yn aros y chwiorydd i'w gyflawni, ond er eu parotoi ar gyfer y gwaith hwnw rhaid eu harfer i weithio yn ein heglwysi gartref. Yn ddiweddar daeth i fwriad ein chwaei ieuane hon i roddi cam yn yr iawn gyfeiriad, aef myned i faes lie y gall ddefnyddio ei thalent yn fwy llwyr yn ngwaaanaeth yr hwn a fu farw droati. Yn nififyg oyfleuatra i wneyd hyn gyda'r enwad ei magwyd, heb fyned i India, penderfynodd gynyg ei hun i'r enwad nesaf ato o ran cred, aef eiddo yr Henaduriaetljwyr, i fyned i Utah i gymeryd gofal yagol, a rhan o'r gwaith oenadol yno. Gan fod y Oymro pur a'r gweinidog parohus DfPfitobeits ar y Bwrdd Oenadol, a'i galon yn ymdy^^do gan awydd am weled ei genedl ei hun yn oael rnan o wleddoedd yr efengyl penodwyd hi i fyned i faea yn Utah o'r enw Wellaville, lie y mae lluaws o Gymry ynddo. Bydd yn myned allan y mis nfslf. Hyderwn y rhydd ein oydgenedl yno dder- byniad oroeaawgar iddi, er mwyn ei Meiatr, er mwyn ei gwaith, ao er ei mwyn ei hun, gan ei bod yn ferch ieaano sydd bob amaer wedi arfer parohu ti hun, ac yn gwybod pa fodd i barohu eraill. Bydd gweddi a dymun- iadau da yr yagrifenydd, a llu o gyfeillion, yn myned gyda hi. Nawdd y nefoedd fyddo drosti hi a'i gwaith; a bydded i lawer o'n pobl ieuaine ddylyn ei heaiampl, gan ym- gyflwyno ar frya i'r gwaith mwyaf aruohel, a mwyaf o angen am dano yn ein gwlad. Nin- au, fel gwahanol enwadau crefyddol, bydded i ni weddio ar Dduw am wydrau i weled yn agoa, yn ogyatal ao i weled yn mhell, gan fod yma feusydd oenadol addfed o flaen ein ilygaid bob dydd. Wrth yr eglwysi y dy- wedwn, "Y oynauaf cenadol yn ddiau sydd fawr, ond y gweithwyr yn anaml. Am hyny at )lygwch i Argiwydd y oynauaf anfon gwkithwyr i'w gynauaf." A'r hyn a allwn ninan ei wneuthur ein hunain er hyrwyddo y gwaith, bydded i ni ei wneuthur yn llawen, megya i'r Arglwydd.

na cbyhceddiad o gyfiawnder Duw yn erbyn peohod yn y llall. Oa dy wed doabarth yn yr eglwYI cad ydyw y Beibl i'w ystyried fe! cyf- rol wedi syrthio o'r nefoedd yn uniongyrcb- ol, ao nad ydyw pob sill yn gywir, a phob dywediad yn berffaith; eto gallact gredu a ffydd ddisigl yn adgyfodiad Oiiit oddiwrth y meirw, a throedigaeth yr Apcstol Pan!, ffeithiau nas gallwa byth cu hesbonio heb y goruwchnaturicl. Caniatawn fod llawer o eirian Crist wedi eu llefaiu gan y Rabiniaid cyn ei enedigaetb, eto erys yrugnawdoliad Crilt yr un, a thystioiaeth miloedd o eneid- ian yw, "ni a welsom ei ogoniant, magys gogoniant yr unig anedig oddiwrth y Tad, yn llawn gris a gwirionedd." Mae Daw yn y nefoedd, a dyn ar y ddaear, ac ni ddichon bys dyn symud ymaith "fYi Daw," Anelodd Heresies ei fwa at yr had a saethodd, ondni wnaed un niwed i'r haul.