Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
7 articles on this Page
gmuiatettom.
gmuiatettom. EISTEDDFOD UTICA, N. Y. I. TKAETHAWD AR "HANES GORESGYNIAD Y CYMRY GAN Y SAESON, A'R AMGYLCH- IADAU CYSYLLTIEDIG A HYNY." BEIRNIAD-PARCR. M. A. ELLIS, A. M. FONEDDIGION Y PWYLLGOR: Daeti i'n Haw dri o gyfansoddiadau ar y testyn dyddorol uchod, sef eiddo Caradawc o Lan- carfan, Gwyn ap Nudd, a Owyneddwr. Gellid meddwl fod y tri eystadleuwr hyn ynysgnfenwyr gwych, ac yn llenorion o gryn allu; profa arweddion eu gwaith eu bod yn hen ysgrifenwyr, os nad ya gewri ar faes cystadleuaeth. Darllenasom eu cynyrchion yn bwyllog, manwl a gofalus, yn gymaint, os nad yn fwy felly na dim a ddarllenasom o'r blaen. Ystyriem, ar un llaw, eich bod chwi-foneddigion y pwyll- gor-yn ymddiried ynom nad osodem chwi dan rwymedigaeth i wobrwyo dim ond a ddeuai i fyny a'ch dysgwyliad; ac, ystyr- iem hefyd, ar y Haw arall, fod yr ymgys- tadleuwyr, yn ymddiried ynom nad ym- ddifadem hwythau o'u teilwng wobr. Yr ydym yn ofni. modd bynag, na ddarfu i'r ymgeiswyr, yn y gystadleuaeth hon, ystyried yn ddyladwy beth yw gwir hanfod y testyn. «'Traethawd ar Hanes Goresgyniad y Cymry gan y Saeson, a'r amgylchiadau cysylltiedig a hyny," oedd eisieu; eithr yr hyn a gawsom gan y tri ydyw "IImes Goresgyniad y Cymry," &c.; ie, yr hanes yn syml, ond i raddau yn fanwl, o'r rhyfeloedd ymosodol, diffynol, a chartrefol, y rhai a arweinient, o oes i oes, i lwyr ddarostwng y Cymry dan awdurdod y Saeson, nes o'r diwedd eu huno a hwy fel deiliaid un lywodraeth-y Seisnig. Ac, mewn trefn i gyraedd yr amcan hwn, dyfynir yn fynych a llawn o'r awdwyr hanesiol goreu, ac arall-eirir yn ami, gydag ambell sylw beirniadol yma a thraw. Dylynir llinell yr hanes yn ddydd- orol, a didor, gan arddangos cydnabydd- iaeth a lluaws o awdwyr o fri, Seisnig yn gystal a Chymreig. Ond, wedi'r cwbl, hanes sydd ganddynt, ac nid traethawd ar yr hanes. Prin y credym y cynygiasid gwobr o gwbl am hanes o'r goresgyniad hwn; canys o'r braidd y gallesid dysgwvl i hyny ychwan- egu dim at ein llenoriaer,h, oddieithr fod darganfyddiadau diweddar wedi dwyn ffeithiau newyddion i'r golwg. Ac heblaw hyny, ceir rhai a ddyfarnant lawer o'r hyn a arddelwir yn hanes yn ddim ond ffug; eithr mewn traethawd ar yr hanes, cawsai yr ymgystadleuwyr fantais i brofi cywir- deb a dilysrwydd y cyfryw—dwyn profion mewnol ac amgylchiadol o wirionedd neu geudeb yr hanes. Gallasem ddysgwyl i draethawd ar yr hanes ddwyn i'r golwg yr egwyddorion mawrion a orweddent o dan y ewbl-trychwaliad athronyddol o helynt- ion cynhyrfus yr oesau hyny—beirniad- aeth dreiddlem ar ymddygiadau a chymer- iadau cyhoeddus y pleidiau-tafoliad man- wl a theg o'r honiadau a'r hawliau roddent fodolaeth i'r ymrysoniadau a'r rhyfeloedd a gofnodir yn yr hanes-tynu casgliadau rhesymegol, a diduedd, gan nad yn erbyn 'neu o blaid pwy yr elent—yn gystal ag esgyn grisiau dadblygiad yr egwyddorion hyny a ymgyfunent, o bryd i bryd, mewn mesurau eang er sicrhau dyrchafiad dyfodol y byd mewn gwareiddiad a Christionog- aeth ar raddeg uwch ac eangach nag erioed. Pethau o'r natur yna ddysgwyliem mewn traethawd ar "Hanes Goresgyniad y Cymry gan y Saeson," &c. Eithr nid oes gan yr un o'r tri hyn—Caradawc o Lan- carfan, Gwyn ap Nudd, a Gwyneddwr- draethawd o gwbl, ond hanes ynunig; ac fel hanes, teilyngant ganmoliaeth uehel; llafuriasant yn galed, a chyfansoddasant ysgrifau meithion-eiddo y blaenaf yn 63 tu dal. ar bapyr pedwar-plyg, yr ail yn 168 ar bapyr hir-blyg, a'r trydydd yn 179 mewn ysgrifen fân, llinellau agos, ar bapyr eyffelyb-yr oil yn 310 tu dalen! A meidd- iwn ddyweyd y meddant oil radd uchel o deilyngdod ar eu safle eu hunain; ond, gan nad ydynt o gwbl yn esgyn i safle y traeth- awd ar yr "hanes," nis gallwn ddyfarnu yr un o honynt yn deilwng o'r wobr. Ar air a ehydwybod, oddiwrth yr eiddoch yn wir, Cincinnati, 0. M. A. ELLIS. II. BEIRNIADAETH BARDDONIAETH EIS- TEDDFOD UTICA, CALAN, 1876 BEIRNIAD-DEWI GLAN PERYDDON. 1 Englyn i'r Peiriant Gwnio. Ar y gwrthrych defnyddiol hwn daeth i law unarddeg o gyfansoddiadau. Lied gy- ffredin a di-yni yw y nifer luosocaf o hon- ynt, ac yn arddangos mwy o frys neu ddi- faterwch, hwyrach, nag o ddiffyg gallu yr awdwyr. Dienw-Penill sydd ganddo ef ar ymesur 6 ac S. Mvn i ni gredu mai dyfais ddieflig yw y Peiriant gwmo, a gwylltia am nad yw yn deall barddoniaeth ei wahanol ran- au. 0 gyflwr truenus! Englynologist-Tadoga yntau y ddyfais nodedig hon i'r gelyn, a haera nad yw dda i ddim ondi ddifa nerth a phoeni merched tra y ffaith ydyw, mai y rhyw deg a'i hed- myga fwyaf. Mostyn a Brychan-Cyplyswn y ddau hyn am y credwn eu bod yn bwyta beunydd wrth yr un bwrdd, os nad yn anadlu drwy yr un ffroenau. Aralleiriad yw englyn Brychan o eiddo MostTn. Nid mor es- mwyth ar y glust y seinia y gair cyfan- sawdd "celf-bur," nac ychwaith ddefnydd- ?o y gair "pur" ddwywaith yn y ddau eng- Hefyd, anghywiryw eu haceniad o'r r nVnio," er mai felly y cynanir y.gair jmewii rhtii parthau o Ddeheudir Cynjru. f Ond, ar y cyfan, englynion canmoladwy sydd gan Mostyn, alias Brychan. Pwythwr—Yr un modd a'i frodyr blaen- orol y myn yntau acenu y gair gwnio. Mae yr g h yn neclireu y llinell gyntaf o'i eng- lyn yn bwysau rhy drwm a chaled i'r g fechan, amddifad, sydd yn ei diwedd.— Gyda hyn yna o ffaeieddau, mae ei englyn yn dda ac i'r pwynt. Sylwedydd- Englyn lied gywir o ran cyng- hanedd, oud yn anystwyth yn ei gymalau. Ceir ynddo rai awgrymiadau anghywir, a diwedda yn wanllyd ac afrosgo. St. Joe-Y mae hwn yn rhagori ar Syl- wedydd, er y dichon fod y ddau yn gyfeill- ion, ac yn gwisgo yr un dillad. Anghof- iodd y sant hwn roi y gwant i orwedd yn ei wely priodol yn y llinell gyntaf-rhoes ef yn y-stafell No. 6 yn lie No. 5. Gadawodd allan yr g o'r gair "gwna," yn yr ail linell, a'r arddodiad yn o'r drydedd. Llinell dlos fel cynghanedd yw y ddiweddaf- O'i fain edaf a'i nodwydd." Llywelyn-Englyn cywir fel y cyfryw; ei baladr yn gryf, ond ei esgyll braidd yn weiniaid. Yr un meddylddrych mewn rhan a gyfieir yn y llinell olaf ag sydd yn yr ail; hefyd ni chynwysa yr englyn, gydag eithr- iad o'r llinell gyntaf, ond yr hyn a ellid ei ddweyd am beirianau eraill. Ananifab.-Dyma englyn cydnerth a gwisgi, yn cynwys desgrifiad ffyddlawn o'r Peiriant gwasanaethgar. Gresyn na anfon- asai ei awdwr ef i law ybeirniad bythefnos a thridiau yn gynt. Hen, Wniwr-Dylasai y brawd hwn lyfn- hau a gloewi mwy ar y llinell gyntaf o'i englyn, a gadael allan y gwahan-nod o'i diwedd er gwneyd ffordd ddirwystr i'r synwyr redeg i'r gair cyrch. Gallasai yn hawdd gwtogi yr ail a'r drydedd linell: "Gan lamu dan ga.iu y gyr Y nodwydd heb wniadyr." Prin y mae y Peiriant mor enwog am "lamu" a" ehanu" ag ydyw am chwyrnu. Llinell bert yw yr olaf. Oruffydd y Tàiliwr- EngIyn del a dirod- res. Ni chymeradwywn waith Gruffydd yn dcfnyddio y ffugr o "d^r" (cadarnfa, amddilfynfa,) i osod allan y Peiriant; a gellir ameu y syniad sydd yn y drydedd linell— "I wraig tal gystal a gwr," gan nad pa mor gyfyng yw yr ystyr a rydd ei awdwr iddo. Hefyd, nid ydyw y llinell olaf-y maen clo, mor gaboledig ag a fuasai ddymunol mewn englyn unigol.— Teimlwn fod rhywbeth yn eisiau ynddi, naill ai y fannod y, neu fer linell (dash) rhwng y brif orphwysfa a'r adran ddiwedd- af, er gwneyd y synwyr yn glir. Wedi darllen yr englynion hyn gyda cliryn ofal, a'u clorianu mor deg agy gall- asem, trodd y fantol o blaid Anantfab a Gruffydd y Tailiwr. Y blaenaf yn ddiau yw y goreu, am ei fod yn fwy coeth, a dar- luniadol; ond y mae ei ddiweddarwch yn ei gau allan o'r gystadleuaeth, felly ei ddi- sodlwr yw Gruffydd y Tailiwr; ond y mae yr anafau a grybwyllwyd ar wyneb ei eng- lyn yn ei hagru, ac yn dinystrio ei deilyng- dod fel nas gallwn yn gydwybodol ei ddy- farnu i'w wobrwyo. 2. Chwech Penillilr Dydd. Y DYDD. Wele destyn goleu, swyngar, a barddonol, a diau y dylasai dynu allan fwy na phedwar, neu yn hytrach dri o'n beirdd i ganu arno. Y cyntaf a ymwthia i'n sylw ydyw Alun-Oân led gyffredin a gawn ganddo ef, mewn llawysgrif dlos. Llithrodd i mewn i'w waith yehydig gamsillebiaeth, cymysgiad amserau, yn nghyd a rhai peth- au nad ydynt yn uniongyrehol ar y testyn. Tybiwn mai ieuanc ydyw yr awdwr; os felly, y mae ei ymgais yn dra chanmolad- wy. Na ddigaloned er iddo golli y "Dydd" y tro hwn,daw 'dydd,' ysgatfydd, y gwelir Alun yn dwyn llawryf buddugoliaeth. Y nesaf ydyw Eneidiog blentyn Anian. Yr un nodiadau, i fesur, a ellir eu cymhwyso at yr eiddo yntau. Y mae ei sillebiaeth a'i fydraeth yn lied gywir ar y cyfan; ond afrosgo a gwasgarog ydyw ei gSu felcyfan- soddiad, eto ceir ynddi rai tarawiadau rhag- orol, ac ambell berl dysglaer yn nghanol y "tyrau llwch." Collwyn Dyferl ac Idwal Margam- Y ddau hyit, un ydynt. Talfyriad o benillion y blaenaf ydyw eiddo yr olaf, a rhydd yr awdwr i ni ein dewis o'r ddau gyfansodd- iad; felly, tueddir ni i ddethol y mwyaf di- llyn, barddonol, a chyflawn, sef eiddo Coll- wyn Dyfed. Nid da oedd iddo osod "ed- yn" a "gorllewin" i gyfodli, na'r "coedydd bytholwyrdd" i "lefain" mwy na choed nad ydynt felly, os priodol y syniad o gwbl. Hefyd, dylasai dechreu a diwedd y penill olaf ymdoddi i'w gilydd yn well, gan y teimla y darllenydd fod math o agendor rhyngddynt. Er hyn oil, y mae y gan hon yn gan ddestlus ac awenyddol, yn cynwys gwell a chryfach darluniad o'r "Dydd" nag a gawn gan yr un o'i gydymgeiswyr. Coll- wyn Dyfed a biau y fuddugoliaeth,a rhodd- er iddo y wobr a enillodd. DEWI GLAN PERYDDON. Arwnia, Kansas.
[No title]
BRACEVILLE, ILL. Y n ddiweddar talodd Rahel o Fon ymweliad a ni. Pregethodd deir-gwaith ac areithiodd un-waith. Caf- odd gynulleidfaoedd mawrion bob tro. Yr oedd ei phregethau yn feddylgar a grymus. I. Nid oeddwn wedi cael cyfle i'w chlywed o'r blaen, er fy mod yn ei hadnabod er yn blentyn. Gellir dweyd am dani, fel efeng- yles, mai nid y leiaf ydyw yn mhlith ty- wysogion Judah. Rhyfedd fel y mae plant dynion-ambell un yn meddwl y dylai ei air ef fod yn ddeddf, am ei fod yn hen; un arall yn meddwl, gan ei fod yn cael rhyddid i fyned i'r areithfa, (pe na byddai mor dal a Tom Thumb,) fod awdurdod brenin gan- ddo; ond o ran hyny, dynion ag eneidiau bycliain sydd yn eiddigeddu ac yn cenfig- enu wrth lwyddiant eraill. Yr wyf yn credu fod ei hamcan yn dda, am hyny cy- naliwn ei breichiau. Pregethodd deir- gwaith yn Braidwood, ac areithiodd un- waith. Cafodd gynulleidfaoedd mawrion yno hefyd. Gobeithiaf na bydd yn hir heb dalu ymweliad a. ni eto. Mae sefyllfa y gweithiau glo wedi bod yn fywiog yma er's misoedd, ac yn debyg o barhau felly. Daeth llawer iawn o Wyddelod yma o Ohio a Pa., ond ychydig iawn o Gymry sydd yn dyfod yma. Yr wyf yn meddwl, os parha y galwad fel y mae, y bydd yma le da i Gymry sobr- cofiwch, nid diotwyr. Terfynaf, gan ddy- muno llwyddiant i'r DRYCH ar dd .'chreu y fl wyddya. newydd.-Ap Richard. III>-
[No title]
—Bu un John Bullock farw yn Bristol, R. I.,ynl,l5.
CANIADAETHEIN HEGLWYSI.
CANIADAETHEIN HEGLWYSI. Yn unol a'm haddewid yn fy ysgrif ddi- weddaf, y mae genyf yn bresenol i wneyd yehydig nodiadau ar ganu cynulleidfaol eglwysi Cymreig yr Annibynwyr a'r M. C., 'yn ninas Utica. Wrth ddechreu, teg yw i z, mi hysbysu fod fy sylwadau yn ffrwyth adolygiad, nid ar adegau pan fyddai cyn- ulliad yr eglwysi yn fychan a gwanaidd, ond pan fyddai yn lluosog a nerthol; a phan wedi derbyn sierwydd mai dyna agwedd oreu dadganiaeth y cyfryw gapeli. Cawn ddechreu y tro hwn gydag EGLWYS BETHESDA, yr hon a berthyn i'r enwad Annibynol, ac yn yr hon y gweinidogae;ha yr adnabydd- us Barch. Rhys Gwesyn Jones, D. D. Dyma yr unig eglwys yn y ddinas lie yr eistedda y cor ar wahan oddiwrth y gyn- ulleidfa. Bydd y cantorion bob amser wedi ymsefydlu ar y gallery, (lie bychan a manteisiol iddynt hwy yn unig), gyferbyn a'r pwlpud. Yma bydd yr arweinydd yn dechreu y gân, ac yma, fel rheol, y bydd grym y canu yn cael ei ddwyn yn mlaen. Maent wedi eu lleoli yn drefnus—y Soprano a'r Bass yn front y gallery, a'r lienor a'r Alto y tu cefn. Gallwn fedclwl eu bod yn rhifo rhywle o 35 i 40, a beiddiaf ddweyd fod ganddynt alluoedd—gydag ychydig gyd- dyniad a chydweithrediad—i wneyd 'canu y cysegr" yn anrhydedd i'w harweinydd, i'w gweinidog, ac i'w heglwys yn gyffred-. inol. Eto i gyd, nid ydym hyd yn byn wedi cael ein dysgwyliad ond yehydig weithiau yn nadganiaeth y cor, yr hyn yd- ym yn briodoli nid i ddiffyg gallu ac an- wybodaeth, ond i esgeulusdod yn unig. Yn y cyffredin, cawn y Bass a'r Soprano yn dda, yr Alto yn llawer rhy wan i gyd- bwyso, a'r Tenor agos wedi gwadu ei fodol- aeth. Gwelliant mawr fyddai i'r arwein- ydd ganu gyda'r Tenor, gan roddi mantais i'r merched feithrin mwy o hunan-ymddir- ied, ac i ddysgu "rhwyfo eu cwch eu hun- ain." Clywais Joanna a French yn cael eu canu yn gampus gan y cor hwn a'r gynull- eidfa un nos Sabboth, a theimlwn fy nghalon yn gwresogi dan ddylanwad y moliant; ond nid mor effeithiol y clywais aml i dro wedi hyny-Meirionydd, Jabez, Dymuniad, ac yn neillduol Bavaria. Am lygid i mi yn eglur nad oedd nodwedd yr emynau wedi ei iawn ddeall, fel ag i roddi yr amser a'r ysgogiad priodol i'r don; nad oedd cyd-ddealldwriaeth yn nghylch cyd- daro dechreu y gwahanol benillion; ac nad oedd digon o ymgais yn cael ei wn-yd i gyd-ganu yn yr un amser. Ychydig, mewn cymhariaeth, o'r gynulleidfa fyddai yn canu, tra y dylai "pob perchen anadl" godi ar eu traed i gydseinio moliant. Y mae canu mawl yn ddyledswydd ar bawb-pob enaid o fewn y capel; oblegid y mae Duw yn gorchymyn hyny, a gwyddom ei fod ef yn anfeidrol deilwng o'n gwasanaeth yn mhob modd. Os defnyddir, cor i ymgymeryd a'r flaenor- iaeth yn nyledswydd ddadganiadol yr eg- lwys, dylai wneyd ymgais galed i daflu ei ddylanwad drwy yr holl gynulleidfa, ac enill ei chydweithrediad. Dylai fod yn gyson yn ei gyfarfodydd canu, parotoi a chaboli pedair neu bump o donau erbyn bob Sabboth, gan ofalu peidio dwyn tonau nawyddion yn rhy ami i'r gynulleidfa. Dvmunol iawn fyddai gweled Cor Bethes- da yn eistedd yn mhlith yr aelodau eraill ar nos Suliau, er mwyn eu cynorthwyo i ddysgu y tonau newyddion fyddent hwy wedi ymarferyd yn flaenorol yn y cwrdd canu. Eistedded yr arweinydd ger llaw y pwlpud, gwasgared y cantorion drwy ran blaen y capel, gwnaed pawb o honynt eu goreu, a buan y gwelir diwygiad bendith- iol yn y canu cynulleidfaol. Fel hyny bydd y rhai sydd yn canu a'r deall yn unig yn derbyn Uesad wrth fod yn agos i'r rhai sydd yn canu a,'r ysbryd, a bydd y rhai sydd yn canu a'r ysbryd yn unig yn der- byn elw oddiwrth y dadganwyr deallgar; cyn hir, bydd pawb, i ryw raddau, yn canu a'r "ysbryd ac a'r deall." Mae yn dda genyf weled swyddogion yr eglwys hon, mewn' cyfeiriad arall, yn talu y gwarogaeth a'r parch dyladwy i "ganu y cysegr," gan brofi drwy eu hym- ddygiad eu bod yn cydnabod "canu" yn rhan bwysig o'r gwasanaeth dwyfol. Ni welir hwy byth yn myned o amgylch i gasglu sentiau, i siarad busnes, penderfynu cyhoeddiadau, &c., &c., tra bydd y bobl yn canu; ond gwnant bob peth mewn trein. Drwg genyf am gyfeiliornad y gohebydd o Chicago yn y DRYCH, yr hwn a ddywedai ei fod yn hoffi elywed cor yn canu chant tra'r elai y casglyddion o amgylch y gynulleidfa. Nid dyna swyddogaeth cantorion eglwysig; maent hwy, fel eraill, yn addolwyr cyd- wybodol, yn canu mawl er adeiladaeth i'w heneidiau; ac ni ddeuant i'r eglwys, fel orchestra i gyngerdd, i ddifyru y bobl tra bydd pethau eraill yn myned yn mlacn. EGLWYS Y M. C. Ar y cyfan, dyma lie y clywais y canu cynulleidfaol goreu yn y ddinas. Clywir drwy y gynulleidfa luaws o leiswyr go dda, wedi dysgu eu parts rywbryd, ac yn canu yn ami oddiar gof. Ond nid yn hyny y maent yn rhagori ar gerddorion Bethesda, eithr yn yr undeb a'r cyd-ddealltwriaeth a fodola rhyngddynt a'r gynulleidfa. Yma y mae agos bawb yn ymgeisio at ganu a'u holl egni. Nid ydwyf yn hoff iawn o'r symudiad araf y canant y rhan fwyaf o'u u'.1 darnau; gwell fyddai eu canu ychydig yn gyflymach; a phriodol fyddai hysbysu hyny i'r gynulleidfa, fel y deallont am y cyfnewidiad. Cadwed yr arweinydd ei lygad ar y berthynas sydd rhwng nod- wedd y farddoniaeth a chywair y d6n. Gwelais "ieuo yn anghydmarus" iawn yno rywbryd yn ddiweddar; ond daliwyd i fyny y briodas mor benderfynol ac anrhy- deddus gan y gynulleidfa, nes yr oeddwn yn rhwym o faddeu hyd yn nod i Sion Gorff. Cydganu ambell i don ddwy neu dair gwaith drosodd.cyn gollwng y gynull- eidfa ar nos Sabbothau, a wnai les dirfawr j'r eglwys hon. Dyger. i fewn yr amser bwnw ambell i don ar fesur anghyffredin, er mwyn atal dyryswch ar adegau dyfod- ol; o herwydd ceir ami i berson yn ym- liyfrydu mewn rhoddi allan emynau o fesur anghyfarwydd, er mwyn dyrysu yr arweinydd a'r gynulleidfa. Symudiad campus fyddai ffurflo undeb cerddorol rhwng y gwahanol enwadau. Byddai hyny yn sicr o nchosi dyddordehac adeiladaeth i'r cerddorion, a diwygiad yn nghaniadaeth yr holl eglwysi. YMDEITHYDD.
EISTEDDFOD OADEIBIOL PITTSTON,…
EISTEDDFOD OADEIBIOL PITTS- TON, PA. Nid rhyw Iwyddianus iawn y trodd Eis- teddfod Pittston allan ddydd Calan, ac ym- ddengys tod y Pwyllgor mewn dvled. Llywydd y dydd oedd y Parch. T. J. Phil- lips, Plymouth, ac efe a lanwodd ei swydd yn ddeheuig. Ar ol i Mr. Philiios draddodi anerchiad, ac i Cefni adrodd darn barddon- ol, cafwyd can gan Miss Maria Anne Jones, Pittston. Yr oedd y programme fel y can- lyn: Cystadleuaeth adrodd Ellsworth; go- reu, John Howells, Plymouth. Can gan Lizzie Jones, Hyde Park. Beirniadaeth Cefni ar yr Englynion i Dreiswyr yr Am- ddifad; buddugol, Iolo Mynwy, Pittston. Dadganiad gan barti o Gor y Dyffryn. Cys- tadleuaeth, ysgrifenu darn a ganwyd ar y pryd, goreu J. J. Davies, Plymouth. Beirn- iadaeth Cefni ar y Penillion ar Golliad Charlie Ross, cydfuddugol y Parch. James R. Price, Kingston, Pa., a'r Parch. Eras- mus W. Jones, N. Y. Canu y Turkish Drinking Song, Cor y Dyffryn yn deilwng o'r wobr. Oyfarfod y prydnawn—Can, neu rywbeth tebyg, gan Cymro Brith yn hapus neilldu- ol. Anerchiad barddonol brwd a tharaw- iadol gan Cefni, gyda chyfiwyno y Parch. T. C. Edwards (Cynonfardd) i sylw, yr hwn a adroddodd anerchiad hwylus a brwdfryd- ig. Adrodd Deigryn tiiraeth, Sarah Anne Lewis a Catherine Williams o Plymouth yn gydfuddugol. Deuawd ar y Berdoneg— Miss Maggie Breese, Pittston. Beirniad- aeth Cefni ar Drylliad yr Afon—goreu Ivor Cynidr Parry, Plymouth. Cyst. deuawd, 0 na chawn farw yn yr Haf-parti o Ply- mouth yn fuddngol. Beirniadaeth yr Eng- lyuion ar Darluniad o Gwsg—Ivor Cynidr Parry yn oreu. Cyst. adrodd Pruddgan Telynog—goreu Mrs. Davies, Plymouth. Cyst. sillebu rhwng y tri cydfuddugol y boreu-goreu Dewi Cwmtwrch. Beirniad- aeth Cefni ar destyn y Gadair, sef Prydd- est Goffadwriaethol i'r diweddar J. Mather Jones—dau ymgeisydd-goreu T. Lloyd Roberts (Dwyfor), Utica. Cynrychiolwyd ef gan Cymro Brith, yr hwn a gadeiriwyd gan Cefni a Chynonfardd yn nghanol ban- llefau a churo dwylaw. Dadganiad gan barti o Plymouth. Cyst, y Solo, "Every Valley shall be Exalted"—Morgan C. Jones, Wllkes-Barre, ynunig yn cystadlu, ac yn deilwng o'r wobr. Beirniadaeth Cyfieith- iad "Baner Amerig"-Cynonfardd yn oreu o bump. Cyst. Close of Sabbath—goreu Jennie Howells, Plymouth-ail oreu Edith Jones, Scranton. Cyst. Gorawl; Let us Break"—un cor yn eanu ac yn teilyngu y wobr, sef Cor y Dyffryn. Oyfarfod 61 o'r gloch Cafwyd cynulliad lluosog. Wedi cael cân gan Cymro Brith, cafwyd basgedaid o englynion gan Cefni, Dewi Glan Elyrch, Rhosynfardd a D. J. Evans. Beirn. Mason ar y Don Gynulleid- faol-goreu J. W. Davies, Plymouth. Cyst. canu dernyn roddwyd ar y pryd-goreu Morgan Jones a'i barti. Beirn. Cefni ar yr Englynion i'r Hinfynag—goreu Ivor Cynidr Parry. Cyst. Araeth ar yr Argraff-wasg- goreu Dewi Cwmtwrch. Cyst. canu "Dy- chweliad y Morwr"—goreu T. Davies a'i barti, o Plymouth. Beirn. Cefni ar y Traeth- odau Ffurfiad a Defnyddioldeb Gwlaw, Cenllysg ac Eira—cydfuddugol, L. Rob- erts, Bellevue, a D. O. John,Wilkes-Barre. Adroddiad, Buddugoliaeth Caradog, gan David Griffiths, Parsons. Beirn. Oefni ar Pruddgan i'r diweddar John C. Williams. Pittston—goreu Amicus, sef Mary Wil- liams, Bangor, Maine, Cyst. adrodd Y Morwr Soddedig-goreu Mr. Isaac Benja- min (Bardd Coch), Bellevue, Cyst. Gor- awl, Y Flwyddyn-Cor y Dyffryn yn unig yn ymgeisio, ae yn teilyngu y wobr, $80 a bathodyn, gwerth $20. CYMRO BRITH. 4+-
[No title]
PLAINFIELD, N. Y.—Cynaliwyd cyfarfod Llenyddol Undebol Plainfield a Waterville nos Fercher, Rhagfyr 29ain, dan arweiniad Mr. O. Griffiths. Agorwyd y cyfarfod trwy ganu, "ArHyd y Nos;" yna cafwyd an- erchiad gan y Llywydd; wedi hynyanerch- iadau gan y beirdd; canu "0 na bawn i Gartref," gan R. II. Davies a'i barti; cys- tadlu ar adrodd "Cyflafan Mab y Bugail," goreu George Pugh, Plainfield; adroddiad gan Kate Evans, Waterville; can anerch- iadol gan gor Waterville; Beirniadaeth ar lythyr merch at ei mam, goreu Maggia Jones, Waterville; c.Sn gan gor Waterville; adroddiad gan E. Hughes, Waterville; cys- tadlu ar adrodd "Arwyddion Myn'd yn Hen," goreu E. Hughes, Waterville; can gan gor Plainfield; anerchiad gan Mr. Isaac Jones, Waterville; cAn gan gor Waterville; cystadlu ar adrodd "Colliacl y Royal Char- ter," tri yn cystadlu, D. Adams a R. H. Davies yn gyd-f uddugol; ca;n gan gor Plain- field; adroddiad gan John C. Griffiths; can gan gor Waterville, (Sweetest, Fairest,) a gorfu iddynt ganu yr ail waith; adroddiad gan W. Evans, Waterville; can gan Eddie Hughes, areithio difyfyr, goreu Mr. Isaac Jones, Waterville; can gan Willie Jones, Plainfield; adroddiad gan Sarah J. Evans; can. gan J. Adams a'i barti; beirniadaeth ar y llythyr masnachol, goreu W. Davis, Plainfield; can gan gor Waterville; areitliio ar wastraff, goreu Joseph Jones, ieu., Wa- terville, ail oreu Edward Hughes; can gan Hugh T. Davies a'i barti; dadl ar iawnder- au merched, goreu Lewis Edwards ac Isaac Jones, Waterville; can gan gOr Waterville, (Ie, Nage,) eawsanteneore; beirniadaethar y chwe' phenill i'r Is-arlywydd, H. Wilson, goreu Joseph Jones, Waterville; canig gan gor Plainfield, (Y Ffrwd)); beirniadaeth ar yr englynion i'r Hopys. goreu Isaac Jones, Waterville; araeth ar ddirwest gan Price Evans, Plainfield; beirn. ar y Traethawd ar Ddyn, goreu Joseph Jones; can gan y Plainfield Quartette, sef Misses Lucy Jones, Ellen Vincent, John a Thomas Adams; ad- 1 roddiad gan Lewis a George Pugh (y Ni)- adroddiad da ragorol; can gan g6r Water- ville; adroddiad (y Nhw) gan S. Griffiths, Plainfield, a Miss Jennie Goodwin, Water- ville yna terfynwyd y cyfarfod, heb yn agos ddarfod yr hyn oedd ar y Programe, trwy ganu "Pan fo'r Heulwen wedi ffoi," gan y Plainfield Qwrtette; yna aeth pawb allan wedi cael perffaith foddlonrwydd yn y cyfarfod. Beirniad y Traethodau a'r Farddoniaeth oedd Mr. Ellis H. Thomas, Utiaa, N. Y. Beirniaid y Llythyrau a'r Cyfieithiadau oedd Mri. W. Vincent ac O. Griffiths,' West Winfield, N. Y. Y mae y Pwyllgor yn cydsynio i dalu eu diolchgar wch gwresocaf i Mr. Thomas am ei fonedd- igeiddrwydd. Hefyd, dylaswn ddweyd mai Mri. R. Richards a J. Williams oedd beirniaid yr adrodd ar areithio.— Adams, j Jr., Ysgrifenydd. (
[No title]
—Lleihaodd yr ymfudiaeth i'r Talaethau Unedig gryu raddau yn ystod y ddwy fiyn- edd ddiweddaf. Yn 1872-3 glaniwyd 459,- 803 oymfudwyr; 1873-4, 313,389; y flwydd- yn ddiweddaf dim ond 227,499. Priodolir hyn i'r waedd o amser caled sydd wedi ad- seinio dros y Werydd. -Nifer plwyfydd Cymru ydyw 833. -Nifer gwragedd Brenin Burmah ydyw haner cant, a rhifedi ei blant yw deg a phedwar ugain. -Gellir cael gwisg gyflawn, wedi ei gwneyd oil o bapyr, yn Pekin, China, am swllt. —Yn ol y Contemporary Beview, ni threul- iwyd dim llai na 7,664,957 o bunau mewn trethi y tlodion yn ystod y flwyddyn ddiw- eddaf yn Lloegr a Chymru. Yr ydoedd hyn yn ol 6s. 6c. y pen o'r boblogaeth; ac yn ol awdurdod arall, yr oedd 15s. o bob punt wedi cael ei achosi gan ddiod gadarn. —Llinellau a gyfansoddwyd, Tach. 1875, gan y Prydydd Yelland, un o Awenyddion Gorsedd Gorllewin-barth New York. (Cyf- lwynwyd i'r DRYCH gan J. Davies, Winn-: The ice-clnd monarch of the north again Is loudly knocking at our door with hail; His voice (unwelcome to the poor) is on the gale,— His snow-white robe is spread oe'r hill and plain, Emblem of character without a stain. And, then the seasons m successions roll, Like the vicissitudes of life upon the soul. Prosperity's bright sun should not remain, For ever shining on us; we all need The bracing air of trial of some kind, To discipline the human heart and mind. And fit them for some worthy thought or deed; Or we might grow inert and weak, and fail To stand the shocks of life's tempestuous gale. —Y mae amynedd a diwydrwydd yn gorchfygu yr anhawsder mwyaf.—Rich- ardson. -Nid oes yr un bywyd yn foddhaol gan Dduw ond yr hwn sydd yn ddefnyddiol i ddyn. -Dywedodd y Dug o Cambridge, mewn araeth y dydd o'r blaen, mai y gost yr aeth Llywodraeth Lloegr iddi i wneyd y mag- nel mawr 81 .tunell, oedd tua £ 15,000, a bydd i bob ergyd a ollyngir o hono gostio £25. —Anerchiad "Yr Hen Sion" i CYNON- FARDD, fel Llywydd Eisteddfod Undebol Fairhaven a Middle Granville: Am ganu I Cynon Wilkes-Barre 'rvvyf fl, Bachgen yw Cynon sy'n haeddu cael bri; Enillodd bardd Cynon ddwy gadair fawr hardd- Profi mae pobpeth fod Cynon yn fardd. Fe redodd yn wrol nes cyraedd y marc, Curodd holl gewri Eisteddfod Hyde Park; A hefyd yn Pittston gwnaeth Cynon 'run peth, Felly ca'dd Cynon gadeiriau di-dreth. 'Rwy'n cyfrif y pwyllgor a'i galwodd yn gall, Dynion ystyriol, synwyrol, di-wall; Oblegid gall Cynon mewn gallu a dawn Lenwi ein cadair fel llywydd yn Ilawn. Trwy arwain Ir Eisteddfod yn llawen a lion, Swynion Cynonfardd dyn brndd-der o'n bron; Ac anfon gwynebau cul hirion wnaeth o 'li[ ngherbyd sirioldeb i fyn'd i ro'i tro. 0 dring; at i fyny Cynonfardd o hyd, Tynu i r goleu uwch gofid y byd, A sadda dy hnnan yn gywrain mewn hedd Hanes dy fywyd ar gareg dy fedd. -Thomas D. Thomas o Tamaqua, Pa., a ddywed: "Nid wyf yn meddwl y gallas- ech wobrwyo eich derbynwyr a dim mwy dyddorol na Map o Oymru, a dylai pob teulu yn y Talaethau ymdrechu i'w sicr- hau -Mae incwm blynyddol Prif-ysgolion Rhydychain a Chaergrawnt yn £ 770,000. —Yn y flwyddyn oedd yn diweddu ar yr 31ain o Fawrth diweddaf, cynyrchodd y dreth ar wirodydd JE20,576,813 yn y Deyrn- as Gyfunol—yn Lloegr £13,206,641, yn Ys- gotland £ 4,041,419, ac yn yr Iwerddon £ 3,328,752. —Llwyd y Drain: Llwyd y drain, cydefeilliad y dryw-bach, Gyda'i bill anhyglyw; Yn eitha y berth nytha a byw;—yn siwr, Amerawdwr y mieri ydywl —Mae Disraeli yn 70 mlwydd oed, a Gladstone yn 66 mlwydd. —-Paid a gadael i'th dafod dori dy wddf. —Tra y mae genym amser, bydded i ni wneyd daioni. -Mae rhyddid tlawd yn well na chaeth- iwed cyfoethog. —Y mae hanesyn da yn cael ei andwyo yn ami wrth ei adrodd. —Dyma Englyn Gruffydd y Teiliwr i'r Peiriant Gwnio. (Gweler Beirniadaeth De- wi Glan Peryddon mewn colofn arall.) Y peiriant teg purion twr-yw iddym, Yn addurn i'r parlwr; I wraig lal gystal a gwr- Gwilig a wna gwas gwniwr. —I'r Flwyddyn Naid—1875—cyflwyned- igrr Hen Lane o Cambria, gun "Crwydr- yn o Columbus." Blwydclyn newydd, bloeddia am dani-a gwylia Rhllg gwrthod priodi; Os gofyn rhyw hen gnawes i ti, Dywed wrthi, Wei dyma fl." CYFOETH LIVERPOOL—Fel prawf o gyn- ydd cyfoeth Liverpool a'i dinasyddion, gallwn enwi y symiau a gymun-roddwyd gan rai o brif ddynion y dref, y rhai a fu- ont feirw yn ystod v deuddeng mis diw- eddaf. Fe welir fod cymun-roddion wyth o'r boneddigion hyn yn cyraedd i uwch- law pedair miliwn o bunau:—Robertson Gladstone, £ 350,000; James Houghton, £ 500,000 Richard Houghton, £ 500,000; Charles Turner, A. S., £ 700,000; James Tyrer £200,000; R. L. Jones £350,000; J. J. Rowe, £ 400,000; ac H. Dawson, £ 1,500,000. AR DDECHREU BLWYDDYN—Adeg briodoi iawn yw hon i ni ystyried ein haddunedau i Dduw a dyn; ac os ydym wedi esgeuluso cyflawni ein dyledswyddau, wele gyfle manteisiol i ni ddechreu diwygio: Ein blynyddau !Jy'n :nyn'd heibio Fel rhyw gymyl ynt i gyd, Bin cario mlaen y maent yn ddistaw Ar ein taith trwy hyn o fyil: Gwnant ein symud oddiyma, Cawn ein cludo cyn bo hir Tros yr afon arw donog, Fyd o wae neu'r Gauaan bar. aan B ,th yw'r addunedan, eyfaill, Lawer gwaith a wnest i Dduw? Disgwyl mae it' ell cyflawni, Dyna'r pa'm y cest ti fyw; Oni dd'wedaist—" Gwnaf dy garu,1 Rhof fy hunan oil i ti, B 'ddaf iti weithiwr diwyd, Tithau fyddi oil i mi. HoT gyfeillion, peidiwn oedi, Awn o ddifri at ein gwaith, Teithio 'mlaen yr 'ym yn gyllym, 'Dyw ein siwrnai ddim yn laith; Dechreu bwyddyn, dyma adeg Hyfryd a manteisioiiawn, I ni dalu'r addunedan, Cyn yr elo'n hwyr brydnawn.—-C/ wydry i.