Y Drych

EISTEDDFOD GANOLBARTHOL PA. (Jynaliwyd yr Eisteddfod hon eleni yn Tamaqua ar ddydd Nadolig. Llywydd, yr Anrh. John W. Morgan, Shanandoah. Arweinydd, y Parch. L. Lake. Beirniaid: Traethodau a'r Farddoniaeth, D. C. Powell, (Dewi Cwmtwrch;) Gerddoriaeth a'r Dat- ganiaeth, Thos. B. Davies, Plymouth, Pa.; yr Areithio a'r Adroddiadau, J. R. James, Shamokin, Northumberland Co Pa. Agorwyd y cyfarfod 10 o'r gloch gan Meurig Aman, trwy alw ar y llywydd a'r arweinydd at eu gwaith, yr hwn a alwodd gynrychiolwyr y papyrau Cymreig i'r esgynlawr; yna cafwyd anerchiad gan y llywydd, yn fyr ac yn bwrpasol. Anerch- iadau gan y beirdd, a chan, "Hen Wyl yr Eisteddfod" gan Meurigj Aman. Wedi hynyaethbwyd at y "Programme:" Adrodd, Addysg, 5 yn cystadlu, goreu Wm. L. Davies, Mahanoy City, a J. W. Jones, Ashton, gwobr$2; darllen beirniad- aeth y traethodau, Addysg yr Aelwyd, 4 yn cystadlu, goreu Meurig Aman, gwobr $8; cystadleuaeth ar "See the Chariot at hand," 4 cor, sef Shenandoah, Cor Coal Dale Choral Union of Summit Hill, a Chor Upper Lehigh a Drifton, dan arweiniad D. Jenkins—y diweddaf yn fuddugol, gwobr $20; Areithio Byrfyfyr, 4 yn cystadlu, goreu John W. Williams, Mahanoy City, gwobr $1; canu Why do the Nations, 2 yn cystadlu, goreu D. J. Williams, Coal Dale, gwulJr ö: beirniauaetti y reniluon ibaran Ann Williams, goreu Meurig Aman, gwobr canu On Jordan's Stormy Banks I stand, 3 chor o blant yn cystadlu, goreu Coal Dale, gwobr $10; beirniadaeth, Hir a Thoddaid i Sarah Maldwyn, goreu E. T. Mo'•pins, Mahanoy City, gwobr $3. Cyfarfod dau o'r gloch.—Anerchiad gan yr arweinydd; canu Peace. to the Souls of the Heroes, 4 parti yn cystadlu, goreu Powell a'i gyfeilfion, Drifton, gwobr $3; adrodd Sparflcus to the Gladiators, un yn cystadlu, ac yn teilynga'r wobr, sef Wm. L. Davies, Mahanoy City, gwobr $4; canu'r Gwlithyn gan Gor Mahanoy a Shenandoah —Mahanoy yn oreu, gwobr $30; beirniad- aeth Drylliad yr Elecaic Spark, neb yn deilwng o'r wobr; canu Hark the Glad Note0, gan ddau barti o 12 o wrywod, J. R. Beynon a'i barti yn oreu, gwobr $12; areithio ar Ddylanwad yr Eisteddfod ar y Genedl Gymreig, 2 yn cystadlu, goreu Henry Kelly, Mahanoy City, gwobr $3; canu He shall feed his flock, 4 yn cystadlu, goreu Naomi Evans, Coal Dale; ysgrifenu darn a ddarllenwyd ar y pryd, 24 yn cystadlu, goreu Henry Kelly Mahanoy City, gwobr $1; canu y Gadlys, 3 parti yn cystadlu, goreu G. L. Roberts a'i barti, Mahanoy City, gwobr $5; areithio difyfyr, 4 yn cystadlu, goreu Jno. W. Williams, Mahanoy City; beirn. y Cyfansoddiadau Cerddorol, Alaw Gynulleidfaol, 10 yn cys- tadlu, goreu Griffith G. Evans, Slatington, gwobr $2; Triawd, un ymgeisydd, ac yn deilwng, sef Thos. D. Griffiths, St. Clair, gwobr 4.6; Can a Chydgan, 7 yn cystadlu, goreu Thos. D. Griffiths, St. Clair, gwobr $5; yna y prif ddarn, sef We never will bow down, 5 cor yn cystadlu-Mahanoy City yn oreu-gwobr $50. Cafwyd Cyngerdd ardderchog yn yr hwyr gan y gwahanol gorau, ac amryw eiaill, megis E. J. Williams. Slatington, J. R. Beynon a'r Anrh. J. W. Morgans, Shen- andoah, &c. Felly terfynwyd un o'r Eis- teddfodau mwyaf yn Schuylkill eto; ac mae yn dda genyf ddweyd ei bod yn llwyddiant perffaith yn mhob ystyr. Bydd yr Eis- teddfod nesaf yn cael ei chynal yn Mahan- oy City, Nadolig, 1876. GOHEBYDD.

EISTEDDFOD NEW YORR. Derbyniasom y manylion canlynol am yr Eisteddfod hon oddiwrth yr Ysgrifenydd. Llanwodd Mr. Robert Lewis ei swydd yn gampus fel arweinydd, aehafwyd cyfarfod- ydd da. Hyderwn y bydd mwy o gystad- lu yn yr Eisteddfod nesaf, i drefnu ar gyfer yr hon y dewiswyd yn bwyllgor- R. Williams, leu., Llywydd; J. E. Hughes a J. P. Jones, Ysgrifenyddion. Gwobrwy- wyd y personau a ganlyn: J. P. Jones am y cyfieithiad o Longfellow's Psalm of Life; Howell Reese am adredd Cywydd y March, a darnau eraill; W. A. Powell am Landscape Drawing Miss Aggie Williams am ddarllen Burial of Sir John Moore J. E. Hughes am ganu y Bass Solo, Am ba sawl nos; Llewelyn Rees am adrodd Boil it down W. E. Morris am ganu Sound an Alarm, pryd yr oedd tri yn cystadlu; Glee Club o dan arweiniad J. E. Hughes am ganu Ar don o flaen y gwyntoedd; Gwer- fyl yn oreu o dri am y Bryddest goffadwr- iaethol i'r diweddar Barch. Howell Pow- ell-gwobr, $40j Miss Winnie Owen am ganu 'He shall feed his flock:' Miss Maggie Williams ar y traethawd Ruth a Naomi; D. Jones, Hyde Park, ar y Beddargraff i'r Parch. Howell Powell T. C. Powell am y traethawd ar New York, &c.; Eliza A. Evans am ganu Beddgelert; W. Ap Rees a J. P. Jones yn gydfuddugol ar y sillebu; CanoddMrs. Mary Saunders, Miss Eliza A. Evans, Mr. S. J. Williams a J. E. Hughes Te Deum yn deilwng o'r wobr; a daeth Howell Reese allan yn fuddugol ar Yr Ar- holiad hanes yr Israeliaid.

EISTEDDFOD COLUMBUS, 0. Agorwyd yr Eistcad £ id «yda chanu y LV'ni Gened1ttQ+Ko1 §ari Yr BJ'eidfa. yn cael eu harwain gan Ap Madoc. Yna cyflwynwyd Arweinydd y Dydd—Rees E. Lewis (Tewdwr), yr hwn a alwodd ar Lyw- ydd cyfarfod y boreu, sef y Parch. R. D. Thomas (Iorthryn Gwynedd). Ar ol an- erchiad tanllyd a hyawdl i agor y cyfarfod cafwyd ,anerchiadau gan y beirdd yn mysg eraill, cafwyd anerchiadau ardderch- og gan Ap Madoc ac Iorthryn Gwynedd c' ') adrodd Mae'r Oriau'n Myn'd, goreu Isaac D. Rees, Shawnee; darllen difyfyr, neb yn deilwng; dadl, Pa un gryfaf cariad ai ofn -un parti yn cystadlu, barnodd y beirniaid mai Cariad a orchfygodd, sef D. E. Davies, Shawnee; areithio difyfyr-hawliau ben- ywod-goreu o bump, D. R. Williams, Shawnee; deuawd, Y Llawryf Gwyrdd, beirniadaeth odidog Ap Madoc, goreu Miss Maggie Jones, Newark, a'i chyfeilles; nes- af araeth, Defnyddioldeb Cystadleuaeth Lenyddol, goreu D E. Davies, Shawnee; triawd, Miriam wrth wylio Moses, goreu Evan T. Jones a'i barti, o Newark; dar- llen i rai dan 18 oed, Miss Mary Lloyd, Granville, Ohio; beirniadaeth Parch*. Ll. J. Evans ar yr Englynion i'r Tafod, dar- Ilenwyd y feirniadaeth gan yr Ysgrifenydd Gohebol, goreu o 18 Moses bach; wele yr un buddugol Enynawl gledd ein hanian—yw'r tafod, Brwd, hyf yw, a dyddan Beichiog yw'r aelod bychan 0 wlaw dysg ac ysol dan. Yna canu Solo Bass, A ninau'r Dysgyblion -11 yn ymgeisio, ond neb yn deilwng terfynwyd y cyfarfod hwn trwy gan gan Ap Madoc. Deallwyd fod Moses Bach o'r Hen Wlad, ac felly allan o'r gystadleuaeth yn ol barn y pwyllgor; yna cafodd Hiram, sef Hugh Whittington, Gomer, 0., y wobr. Mae yr englyn fel y canlyn I ddilys ddweyd peth feddylir,—ufudd Yw'r tafod, a chywir Ond mynych iawn dymunir Ei fyrhau, mae ef rhy hir. Dechreuwyd yr ail gyfarfod trwy an- erchiad gwresog a llawn o dan Cymreig ac Eisteddfodol gan y Parch. D. Jones, Go- mer, yr hwn a gymerodd le Dr. Jones, yr hwn oedd yn absenol. Yna cafwyd beirn- iadaeth y Parch. G. Griffiths ar y prif draethawd, goreu Parch. John M. Thomas cynrychiolwyd ef gan Mr. Evan Moses canu Y mae oriau ola'r Flwyddyn, neb yn deilwng beirniadaeth Parch. M. A. Ellis ar Moesgarwch, goreu Parch. J. M. Tho- mas canu Yr Ehedydd, goreu Hugh Whittington; beirniadaeth ar Esther a'i Hamserau, goreu Sarah Ann Thomas, Fairview, Cattaraugus Co., N. Y.; beirn- iadaeth cyfleithiad Dameg y Wren Afalau, y Yarcll. Jirasmus w. Jones, iee centre, N. Y., a Miss Pugli, Cincinnati cynrych- iolwyd Parch. Mr. Jones gan y Parch. G. Griffiths, a chyhoeddwyd ar esgynlawr yr Eisteddfod fod Mr. Griffiths a Pistyllfardd yn ymheddychu, ac i fod yn gyfeillion cal on o hyn allan hyd byth. Beirniadaeth ar Rhagoriaeth Dafydd ar Saul fel Brenin, goreu Ap Gwilym, sef Morgan Watkins, Taylorville, Pa.; cystadleuaeth gorawl ar Yr Alarch—4 cor yn cystadlu, goreu Cor Gomer, 0. beirniadaeth ar y cyfleithiad i'r Gymraeg, goreu o 18 Mofionog a Cym- ro yn gydfuddugol, sef John Edwards, Rosendale, Wis., a David Jones, Hyde Park, Pa.; cystadleuaeth ar chwareu yr organ-un yn cynyg, sef Miss Mathews, Cincinnati, a chafodd y wobr canu y don gynulleidfaol Rhyl, corau Gomer a Co- lumbus yn gydfuddugol; beirniadaeth ar Effeithiau Meddwdod, gorau o'r braidd o 21 Dewi Glan Peryddon, Arvonia, Kan- sas; beirniadaeth Ap ar y don gynulleidfa- ol, goreu J. W. Parson Price; canu Aderyn Pur, gan Miss Sarah J. Evans, Newark; canu Y Gareg Ateb, neb yn deilwng; ad- rodd englyn Y Prif Copyn, goreu Richard Jones, Cincinnati; can ardderchog gan Ap Madoc; prif gystadleuaeth y dydd, sef canu Fy Ngwlad, gan gorau Gomer, New- ark, Shawnee, a Columbus-gwobr $100, buddugol cor Gomer; adrodd Royal Char- ter, goreu Miss Sue Morgan, Columbus, 0. Cafwyd Eisteddfod ogoneddus a phoblog- aidd, a llwyddianus hollol; y manylion eto. NICIIOLAS DDU.

1 EISTEDDFOD IFORAIDD PL YMO UTJI Trodd Eisteddfod y Nadolig allan yn dra llwyddianus, er gwaethaf y marweidd-dra masnachol. Y llywydd oedd D. W Evans, Ysw., yr hwn a draddododd anerchiad hyawdl yn nghyfarfod y boreu ar Iforiaeth. Wedi i'r "Cymro Brith" ddweyd gair, ac i seindorf y "Plymouth Amateurs" chwareu darn detholedig, cafwyd anerchiadau barddonol gan Cefni ac eraill. A ganlyn oedd y prif bethau ar y programme: Cys- tadlu canu "Y Gadlys," gwobr $3, goreu E. G. Hughes; Beirn. Cefni ar yr englyn i'r "Blwch Iforaidd," gwobr$2, goreu D. Jones, Hyde Park. Dyma yr englyn: Blwch Iforaidd, braidd drwy'n bro—anwylir Yn nheulu pob Cymro; Gair i glaf egyr ei glo, A thyn ei nerth o hono. Canu "Bessie May," 6 parti, E. G. Hughes; adrodd "Cyflafan Mab y Bugail," goreu Mrs. Robert Morris; araeth, "Y Llosgnwy," B. Coch, a J. Phillips yn gydfuddugol; cys. gorawl ar "Y Flwyddyn" rhwng Cor y Dyffryn a Chor Undebol Plymouth—yr olaf yn fuddugol. Terfynwyd cyfarfod y boreu drwy i Seindorf Wilkesbarre chwar- eu "Come where my love lies dreaming. 1!1 Y Prydnawn a'r Hwyr.-Wedi cael an- erchiadau y Beirdd, ac i Seindorf Plym- outh chwareu alawon Cymreig, cafwyd cystadleuaeth ar ganu "Eryri Wen," Mrs. J. E. Davies, Plymouth yn oreu o wyth; dyfa-nodd Cefni y wobr am y Penillion "Gwersi Anian" i'r Parch. Isaac Thomas, Cumberland, Md.; a J. W. Parson Price a gafodd y wobr am y Don Gyncffleidfaol, ar yr hon yr oedd 17 yn cystadlu. Yn nesaf cafwyd y gystadleuaeth rhwng tri Seindorf Eresar "Their Sound is gone out," sef y "Plymouth Amateurs," "Plymouth Brass Band," a'r "Wilkesbarre Brass Band," "Y Plymouth Brass Band" yn fuddugol; ad- rodd y Tri llanc, goreu o saith, Isaac Benjamin; cys. canu Tar Song, cwmni o Gor y Dyffryn yn fuddugol, pump yn cys- tadlu mewn chwareu ar yr organ-goreu T. Evans, Kingston. Rhanwyd y wobr am y ddau benill i Ffon Gywrain o waith Thos. Davies, Plymouth, yr hon oedd i'w chyf- lwyno i T. D. Davies, Hyde Park, rhwng Dewi Cwmtwrch a John Shutt. Y brif gystadleuaeth oedd rhwng dau Gor Plym- outh ar y dernyn, "Thanks be to God," goreu y Cor Undebol. Yn yr hwyr caf- wyd cyngerdd rhagorol.

WHEATLAND, PA.—Cynaliwyd tri cyfar- fod dan nawdd Ysgol Sabbothol Annibyn- 01 Wheatland, ar y 25ain o Ragfyr, am 10, 2 a 7. Adroddwyd amryw ddarnau gan y plant yn y boreu, a chanwyd tonau gwir dda gan y cor, dan arweiniad Mr. John Jarrett. Cymerodd plant y T. C. ran yn y cyfarfod hwn. Wedi'r canu a'r adrodd fyned drosodd, daeth Miss Kringle i fewn i roddi candi i blant y ddwy ysgol. Dan o'r gloch. Introductory Address gan W. Al- big; Yr Yswain a'r Llaethferth, JOII. Price; Recita- tion, E. Russell; Can, Cymru Fach Wen, gan Elias Lloyd; Ymddyddan y Ceffyl Benthyg, Bocser," Joseph Price a W. J. Thomas; Ehedydd Bach Mwyn, gan y cor; Colli Enaid, gan W. J. Thomas, Darllen ar y pryd, 10 yn cystadlu; 'Dyw gair ddim ond gwynt, Jos. Price; Generosity, gan Benjamin Jairett a Mary Russell; Come ye soldiers of the Cross, gan y cor; Cystadleuaeth canu ar y pryd— Llydaw—10 yn cystadlu, goreu W. J. Thomas; Can gan y cor-Ynys Mon. Canwyd ac adroddwyd am- ryw ddarnau eraill hebJaw y rhai hyn. Cyfarfod Chwech. Anerchiadau gan y beirdd; caiwya nawer can gan y cor, uuicie me, u tnou Great Jehovah; adroddiad, &c., gan W. J. Thomas; 0, the School Room, gan amryw; 0, tyred yn ol, gan M. A. Lloyd; Riflemen Morganwg, gan Jos. Price: Can gan Maggie ac E. Russell: Ymddyddan Twm a Dai, gan Jos. Price a W. J. Thomas; The Lord is King gan y cor; adrodd A ydyw dy galon yn teimlo, gan Martha Thomas; Morfydd y ferch dwylledig, gan amryw; Anerchiad i'r Meddwyn, gan Miss Lewis; Gwraig y Meddwyn, gan Catharine John; Ton gan y cor; Asmodeus a Satan, gan W. J. Tho- mas a John Jarrett; Beti Wyn, gan Elias Lloyd a John Lloyd; Adda ac Efa, gan Martha Thomas, Margaret Jarrett, W. J. Thomas, a Joseph Price; Can gan Maggie Russell; Adda ac Efa (yr ailbenod); Y Ddanodd, gan D. John; Araeth Byrfyfyr-naw yn cystadlu, neb yn deilwng; Boreu cyn y diluw, gan saith o bersonau; Vr Alarch, gan y cor. Dyna ddiwedd ein cyfarfodydd y flwyddyn hon eto, a'r rhai hyny yn wir rhagorol. Dangosodd y mwyafrif a esgynodd i'r llwyfan gryn fedrusrwydd. Pe gwnaem gofnodi y darnau oil, buaswn yn rhy faith. Gwnaeth ein Llywydd, John Jarrett, ei waith yn anihydeddus, yn ol ei arfer. JOSEPH PmCE.

HOUTZDALE, P A. -Peth Newydd dan Haul. -Er fod y He hwn wedi bod yn farwaidd iawn, ac yn cael yr enw o fod felly yn awr, eto ar ddydd Nadolig cawsom wledd chwaethus i'r meddwl, drwy wrandaw ar gantorion ac adroddwyr galluog. Tua dau fis yn ol, rhoddoddy brodyr Methodistaidd Seisnig wahoddiad i'r Cymry sydd yn cyn- al achos yn Houtzville (New North Houtz- dale), tua haner milltir o'r lie blaenaf, i fyned i gydgyfranogi o wledd gyda'u hys- gol Sabbothol hwy; a thua naw o'r gluch boreu Nadolig, yr oedd ugeiniau i'w gwel- ed yn myned tua'r capel, yr hwn erbyn 10 o'r gloch oedd wedi ei lanw, pryd y gor- chymynwyd i'r bobl fod yn ddistaw, ac yr etholwyd y Parch. Wm. R. Jones i'r gadair lywyddol. Agorwyd y cyfarfod mewn araeth fer, ond i'r pwrpas, gan y Llywydd, yn yr hon y rhoddodd ar ddeall beth oedd dyben y cyfarfodydd. Ar ol gweddio, cododd yr ysgrifenydd i alw y cantorion a'r adrodd- wyr at eu gwaith, a chymerwyd rhan gan Ysgol Sabbothol Houtzdale, dan arweiniad William Barter; Ysgol Sabbothol Houtz- ville, dan arweiniad David D. Hopkins a Richard Lewis, a dau barty oddiallan i'r ysgolion- -un party o Albanwyr, dan ar- weiniad Peter Camran, un arall o Gymry, dan arweiniad Wm. S. Edwards, y rhai a gawsant ganmoliaeth anghyffredin-caws- ant eu galw i ganu un dernyn (Yr Haf) yr ail waith. Yr oedd y gynulleidfa wedi ei boddhau yn fawr, ac yn awyddus am gael cwrdd o'r fath eto yn fuan.-D. Thomas.