Y Drych

Y MAYFLOWER. Creawdwr y bydoedd a Thad pob daioni, Ffynonell drag'wyddol pob dysg a goleuni, Eneinia fy meddwl pwl, anmhur ac egwan; A dysg imi Iwybrau doethineb ei hunan. Dirym yw y meddwl ac oerllyd yw'r galon, Mae ffyrdd dy Ragluniaeth i bryfyn yn ddyfnion! Goleua y meddwl a thania yr enaid, Cyfrana i'r Awen athrylith seraphiaid! Cyfoda y lleni-amlyga dy lwybrau I'r meddwl ymchwilgar yn uniawn a golau: O! anfon dy angel a santaidd farworyn I gyffwrdd a'm Hawen, ac yna caiff esgyn I fryn ysbrydoliaeth-bryn uchel-bryn dwyfol, Lle mae yr Awenau'n perori'n oesoesoll Claer fryn ysbrydoliaeth, O! catled fy Awen Eisteddfa aruchel uwch niwloedd daiaren Ar un o'th glogwyni, i foli'n orgynes Y Penllywodraethwr mewn odlau per hanesi O! caned;'y ddaear—yr lor sy'n llywyddu, Er fod breniniaethau fel tonau'n terfysgu! Byth, byth yn terfysgu fel tonau yr eigion, Yn damsang vn llidiog eneidiau duwiolion I Ond Ah I yn y diwedd, yn chwalu'n dragwyddol Yn erbyn bwriadau diwrthdro'r Anfeidrol. O! cenwch dduwiolion—cynlluniau'r Goruchaf Cyfodaiit i fyny o'r caddug erchyllaf Mor glaer—mor berffeithiol ag heuliau newyddion, Oil yn cerddori drwy'r gloewon uchelion! Bu erledigaeth fel ellylles anwar Yn crwydro'n waedlyd gynt drwy Brydain lachar. Crefyddol ryddid welwyd ar ei therfyn Yn wylo'n brudd wrth droii'r byd yn grwydryn; A llawer enaid duwiol, Paritanaidd, A yrwyd drwy y tSn i'r nefoedd euraidd, A berwai'r wlad o lan i lan fel cefnfor Pan yra y tymhestloedd drosto'n ddidorl Yn awr yr erledigaeth—nid oedd lloches I Buritan llw gael yn Mhrydain eres, Egwyddor gaeth Pabyddiaeth yn teyrnasa, Egwyddor grenlawlI--ddu-mor ddu a'r fagddu; A nofiodd llawer gweddi dros ei dagrau I'r nefoedd fry am iawnder dyn a'i freiniaul Eisteddai'r Anfeidrol fry fry ar ei orsedd, A gorawch lywyddai pob gormes-pob trosedd, Costrelai y dagrau—gwrandawai'r gweddiau, Ac 01 erbyn heddyw mae'r cyullun yn olau! Y mae'r erledigaeth yn taflu'r goreuon [1.] A fedda yr Argiwydd i'r amlwg yn gyson, Mae ef yn bwriadu anrhegu Amerig A dethol eneidiau yr yuys Brydeinig; Er myned i Holland am nodded a chysgod, Am ryddid adaoli yn ol eu cydwybod, Ac yno blodeuo'n llwyddianus am flwyddi, Rhaid eilwaith oedd cychwyn dros donau y weilgi. AI wele'r Mayflower yn noflo yn unig, [2.] A'i gwyneb yn uniawn ar diroedd Amerig. Dychwelodd y Speedwell yn ol fel pe'n ofni Cynddaredd yr eigion- y fordaith a'i chyni! Bu'n ffyddlawn i gludo'r ymfudwyr dewrgalon Yn fwyn o Dafthaven nes cyraedd Southampton, Ac er fod ei bwriad i groesi y Werydd Yn nghwmni'r Mayflower i draethau'r Byd Newydd, Hi goilodd ei dewrder—cadd arswyd yr eigion, Dychwelodd i Plymouth yn ofnus ei chalonl Ond'wele'r Mayflower yn meddu ar ddewrder, Ar ddewrder y Cristion i ymladd ar dyfnder; Rhyw gant o eneidian yn llawn ffydd a gobaith Yn cychwyn yn wrol i'r fordaith bell hir faith, Anturio'n ddewrfrydig i ferw y tonau, Heb ofni llidiawgrwydd creulona'r elfenau! Can, cSn, O! fy Awen, os llong yw y testyn, Mae'n cynwye dewisol drysorau y Brenin. Os eiddil ei ffurfiad, os syml ei hagwedd, Os yw yn amddifad o wladol rwysgfawredd, Os nad yw ei hwyliau mor deg a'r goleuni, Os nad yw'n ymddangos fel duwies ar gefnlli, Os naa yw'r magnelau'n taranu ei hurddas Pan mae yn mordwyo i'r cefnfor mawr gwyrddlas, Mae rhyddid crefyddol a gwladol yn hedfan 0 gwmpas ei lwybran fel dan gerub purlan, A llynges ysblenydd o engyl y wynfa, Yn gwylio'r ymfudlong yn awr ar ei gyrfa! Mae iddi ogoniant cuddiedig godidoa, Claer hedyn gogoniant Americ fawreddog; Mae iddi ogoniaut cuddiedig ysbrydol, A byla'n drag'wyddol ogoniant daiaroll Mae iddi ogoniant fel m6r o oleuni, Gogoniant y wawrddydd cyn iddi ymdori, Gogoniant cuddiedig cynlluniau'r Anfeidrol Cyn iddynt ymddangos yn amlwg i'r dynul! Ychydig pryd hyny feddyliai y gwledydd Fod teyrnas eryraidd mewn llong ar y Werydd 1 Y mae dygwyddiadau gorwychaf bro amser Yn dechreu yn isel—yn codi o'r dyfnder, Bu'r dderwen yn fesen--bu'r haul yn farworyn, Bu'r ser yn belydrau draw, draw, yn y cychwyn; Bu'r afon yn ffrydlif—bu'r cefnfor yn fychan, Bu'r eryr mawreddog yn methu a hedfan llu Mab Duw ei hunau dan len yn mro amser! Bu teyrnas Americ mewn llong ar y dyfnder Mwyn, mwyn yw mis Medi—yr eigion yn cysgu, Y nefoedd lasolau uwch ben yn pelydru, A'r awel falm dyiier fel auadl angel I siio y tonau i gysgu'n fwy tawel; A'r llong megys alarch yn marchog yr eigion, Yn araf ac esmwyth heb ofni'r peryglon; A Phrydain hwnt, hwnt, yn y pellder anamlwg, Yn araf, yn araf ddiflanu o'r golwg; A'r Hong yn prysuro yn mhellach i'r eigion, A thristyd ac hiraeth yn llanw pob calon! A braidd nad yw'r crelgiau hyd heddyw yn adsain Y broddau canlynol yn mro ynys Brydain:— "Yniach iti Brydain-ein gwlad enedigol, Gwynebwn y cefnfor am ryddid crefyddol! Yn iach i dy froydd, yn iach i dy fryniau, Lle mae yr awelon yn pyncio anthemau! Bu'r galon addolgar o'th fewn yn hiraethu Am ryddid fel eiddo dy chwaon i ganu I Bu'r galon addolgar o'th fewn yn gweddio Am ryddid fel eiddo dy adar i bynciol Rhydd, rhydd yw dy chwaon—a rhydd yw dy adar, A rhyddion yw'th nentydd i lifo'n furmurgar! Ond eto ymdrechi ormesu cydwybod A freintiwyd a rhyddid uchelaf y Duwdod! Er hyn ein serchiadau a lefant fel tonau Yn awr wrth ymauael yn ol at dy ianaut A thra byfldo huan uwchben yn tywynu Boed crefydd yr lesu o'th fewn yn serenut A buan caed rhyddid crefyddol ymdoni Drwy Brydain tiodeuog mor 'helaeth a'r weilgil" 01 long bererinoll a gaf fi dy ganlyn o waneg i waneg nes cyraedd y terfyn? Braidd nad wyf yn tybied mai hwyl-long nefolaidd Wyt ti ar dy fordaith i'r fro baradwysaidd! Ni fu yn mordwyo erioed ar y Werydd Hwyl-long mor ddiaddurn a llwythog ogrefydd! (3.) Mor eiddil, mor nerthol, mor daibwys, mor bwysig, Mae'r nerth a'r pwytigrwydd fel Duw'n anweledig > Dos rhagot, dos rhagot, ti elli anturio, Rhy werthfawr yw th drysor i'w adael i suddo! Mae'r lor yn dy wylio-yn ddiau mae'th fordaith Fel gwawl-lwybr golau yu nghynllun yr arfaeth! Mi gerddais i'r morfa un nawnddydd teg, hafaidd, A pliigais im' gragen o'r tywod man euraidd! Mor felus oeda cerdded a gwrando'n ddiflln* Ar ysbryd y cefnfor o'i mewn yn dyruo! Mi glywais, mi dybiaf, ddolefau pruddglwyfus Tyrfaoedd yn suddo i'r llynclyn ystormua) Mi glywals y tonau'n cystadlu a'u gilydd Fel pe am flaenori i gyraedd y creisydd, Ac adsain olafnod caniadau tyrfaoedd Ymfudent o'u gwledydd yn mhell dros y moroedd! Mi wela'r Mayflower yn noflo yn hyfryd Fel darlun o'r eglwys ar gefufor mawr bywyd, Ac ynddi mi glywaf fel adswn mewn cragen Yr eglwys yn cwynfan yn bruddaidd ei hacen MewD marwol erlidiau-rhy ercliyll i'w hbnwi Heb glwyfo y galon a wylo yn hell! Ac ynddi mi glywaf weddiau yr eglwys, Gweddiau ddistawent delynau paradwys, Gweddiau taer gwresog am ryddid crefyddol, Yn IIwythog o ysbryd-yn trechu'r Anfeidrol! Hoff deithwyr bendigaid. anwyliaid y nefoedd, Mewn bychan gwch eiddil yn mhell ar y moroeddl O! for ymlonydda, darfydded dy dwrw, A dofa gynddaredd egniol dy lanw! Ymorphwys yn esmwyth, ymddyga'n rasusol, At dirion addolwyr dy Greydd Anfeidroll Paid, paid ag arnlygu digofaint dy galon, A'thnatnr fradwrus, gynhenus a chreiiiont Os oes yn dy fynwes ystormus, aruthrol, Diriondeb a mwynder yn noflo yn swynol, Os ydwyt yn medru cydnabod gwir deimlad, A thalu gwarogaeth i rin ac l gariad, Os ydwyt yn ffafrio yr EGLWYS FILWRUS Pan mae'n dygwydd marchog dy eigiou cynhyrfus, Os ydyw dy donau yn dirnad drwy broflad Beth yw ymgymysgn mewn pur gydymdeimlad, Os medri drwy ymdrech-ymatal alll dymor Wylltineb dychrynllyd ystormydd y cefnfor! Chwi wyntoedd y nefoedd, na yrwch yn arw Tra byddo^r Mayflower yn nofio'r ymferw; Ond byddweh yn ffafriol, anadlwch yn dirion, A rhoddwch hun esmwyth ac hirfaith i'r eigion, Prysurwch yn ddistaw drwy gonglau'r mynyddoedd, A pheidiwch udganu i'r maes y corwyntoeddl Chwi hafaidd awelon, chwareuwch yn dyner Fel chwaon paradwjs yn faws dros y dyfnder, I hwylio'r Mayflower dros donau y Werydd Fel úwyful gwch dedwydd i lanau'r Byd Newydd! Os teg fu'r fordaith pan yn cychwyn allan, [4.] Y gwynt yn fwyn a'r mor fel llya o arian, Tyngedfen hefyd fel pe'n gwenu'n siriol, A'r m6r yn addaw bod yn hynod ffafriol, Elfenau anian fel pe yn cyduno I yru'r hwyl-long rhagddi yn ddidaro, Os dyna fel y bu nes cyraedd allan Yn mhell o dir, hwnt, hwnt i'r cefnfor llydan, Twyllodrus yw y cefnfor—ofer hollol Yw ceisio ffafrau gan y dyfnder uthrol! Twyllodrus yw y cefnfor—mae yn gwenu Pan fyddo marwol storm o'i fewn yn Ilechu! Mae'n gwisgo gwen a'i galon fawr yn llidiog, Os cysgu wna-deffroa yn gynddeiriogt Ac 01 mae'n dellro weithiaul clywch ei oergri Fel cri ellyllgawr yn y gwae'n ymboeni! Y gwynt yn rhuo fel pe bai taranau Tragwyddol lor yn gyru dros y tonau I A'r eigion yn cynhyrfu i'w ddyfnderoedd 0 dan fflangellau trymion y corwyntoedd! Mae ton yn marchog ton fel bryniau uthrol Ysgtibir ymaith gan ddaeargryn nerthol! A'r nefoedd fawr gymylog fel yn disgyn Yn nes i'r eigion, yntau'n ddidor esgyn Nes yw y tonau a'r cymylau gwgus Yn ysgwyd dwylaw yn y storm arswydus! Ac 0 1 mae'r llong ar war y mor cyncldeiriog A'r tonau yn ei hyrddio'u annhrngarogl I'r lan-i lawr, ac weithiau'n cael ei chladdu Am enyd yn y dyfiider-eilwaith dyrchu I frig y don fel pe b'ai nerth cuddiedig Byth yn ei dal ar gilbau'r tonau fIyrnlgt Mae'r dymhestl yn parhau am ddyddiau lawer, A'r Hong yn ddiymadferth ar y dyfnder, Y gwynt yn chwythu'n gryf a'r tonau'n enbyd, A'r teithwyr oil yn ofni'r beddrod dyfrtlydt Y dymhestl yn chwilfriwio yr hwylbreni, A'r cefnfor garw'n eyson gynddeiriogi; 01 deimlad torcalonus—tonau'n llifo I mewn i'r Hong a gobaith pawb yn suddol Pa feddwl all beidio cydmaru'r olygfa A gawd yn Daft-haven cyn dechreu yr yrfa, A'r hon a geir weithian ar ganol yr eigion, Lle cnra r ystormydd mor hirfaith mor ddigllon! Tra byddo'r Mayflowt-r yn ymladd a'r gwyntoedd, Yn brwydro a thonau digofus y moroedd; Tra byddo y teithwyr mewn pryder a dychryn, Yn dysgwyl bob eiliad gyfariod a'u terfyn; Yn dysgwyl i'r waneg angeuol i ddyfod I suddo eu heiddil-long ddrylliog i'r gwaelodl 0 awn y caledi, ehed o ly Awen Yn 01 dros yr eigion i borthladd Dafthaven. 01 borthladd clyd, swynol, bytholwyd dy enw Y dydd y mordwyo y Speedwell dy lanw, Dydd teg, by thgofiadwy- dydd hynod, dyddrhyfedd, Dydd cychwyn y fordaith yn brudd mewn tangnefedd, Dydd dryllio y teimlad, dydd clwyfo y galon, Dydd pruddaidd ymadael a'u cydbererinion I A phwy all ddarlunio teimladau yr eglwys Pan yn ymwahanu nes cyraedd paradwys? Mi welais ddwy wyryf, dwy chwaer dynergalon Gydfagwyd yn anwyl, fu'n sugno'r un ddwyfron, Un dydd yn y porthladd yn gorfod ymadaw, Er hiraeth, er cariad, er ochain a wylaw! Ac ynddyut ce's ddarlun 6 eglwys frwd Leyden Pan oedd yn ymranu yn mhorthladd Dafthavenl Mawr hiraeth a galar fel tonau trist, dwysion, Yn curo'n aflonydd o galon i galon! Ond balm cydymdeimlad a daflai rhyw londer Ysbrydol i'r fynwes er gwaethaf pob prudd-der; Ac yna'r gweinidog urddasol a duwiol, Gyfodai ei olwg at sedd yr Anfeidrol; Ei lais ef yn unig glybuwyd yn erfyn, Ond 01 yr oedd torf o weddiau yn esgyn! Cyflwynai i ofal y Duw Hollalluog Y dyrfa cyn cychwyn i'r fordaith dymhestlogt Erfyniai am iddo en cadw'u ddilychwyn Drwy ddyrus daith bywyd nes cyraedd y terfyn, Am iddo eu gwneuthur yn fendith arbenig 1 grefydd a moesau cyfandir Amerig; Ond wele hwynt weithiah ar ganoly weilgi Yn dirfawr bryderu mai tynged fyad sodclil Heb falm eydymdeimlad-y mor yn ystormus, Y gwynt yn ddidostur a'r nefoedd yn wgus, A'r llong yn ymddryllio, yn crynu yn enbyd Dan drymion ergydion y tonau dychrynHydl Beth am y gweddiau? A aethant yn ofer? A yw y Mayflower i suddo i'r dyfnder? A ydyw y teithwyr, eneidiau puredig, I fyned yn aberth i'r eigion mawreddig? A ydyw amcanion bendithiol y nefoedd I'w dymchwel yn drwyadl gan ddigter tymhestloeddt 01 na, y mae'r Arglwydd yn gwjrlio yn graffus Y Hong yn cystadlu a'r eigion peryglusl Mae'n mesur pob gwaneg a phwyso pob ergyd, Mae'n mesur grvmusder pob corwynt mawr enbyd, Ac er fod y fordaith i'r teithwyr yn arw, Ni chollir un bywyd er maint yr ymferw! Mae'r llong yn fywydfad-os drylliog ei hagwedd— Bywydfad dyogel i arfaeth y Mawreddl Er hyn y mae dewrder y morwyr yn pallu, [5.] A gobaith dysgleiriaf y teithwyr yn pylu, Y llong wedi dryllio a hwythau yn methu Cyweirio'r drylliadau er arfer pob gallu; A chydymgyngorant ai doeth yw dychwelyd Os medrant i Brydain, ac arbed pob bywyd; Ond rhywsut, yn ffodus, fe gafwyd ofteryn Gan deithiwr i ateb y pwrpas i'r mymrynl Cyweiriwyd y drylliau, nertholwyd pob ealon, Ac ail-benderfynwyd i groesi yr eigion; Ychydig feddyliai y teithiwr wrth gychwyn Fod amcan mor uchel i'w ddistadl offeryn, A syned doethineb fod dwyfol gynlluniau Fel pe'n ymddibynu ar ddynol ddamweiniau Aeth heibio am ysbaid guriadau'r ystormydd, A gosteg deyrnasa ar donau y Weryddl A chiliodd y cymyl trwmiwythogj a duon Tu draw i'r terfyngylch fel byddin annhirion, Ac anhawdd dyfaln pa un ai y Werydd Ai glesni'r ffurfafen sydd fwyaf ysblenyddl Mae glesni y cefnfor a glesni'r eangder Fel pe'n ymgystadlu mewn harddweh a cheinder, A'r tonau chwareus yn dawnsio a chanu 0 gylch y Mayflower mewn llonder anwylgu I Pob ton ieuanc, nwyfus, yn chwerthin yn dirion Fel pe bai llawenydd yn Hanw ei chalon, A'r cymyl clir, ysgafn, yn nofio'r ffurfafen Fel edyn angelaidd yn hoenus a llawen, A'r haul gogoneddua yn gwenu mor siriol A'r dydd y aaeth allan dan law yr Anfeidrol, Ei danbaid belydrau mewn lliwiau amryliw Yn dawnsio ar wyneb y tonau arianliw; Ac hwyliau'r Mayflower o dan eu tywyniad Yn uadlewyreh mor deg braidd a'r Ileuadl Gorfoledd godidog fel hyn yn ehedeg 0 lasdon i lasdon, o waneg i waneg, O gwmwl i gwmwl, o'r m6r i'r eangder, Nes toni fefdiluw o fawl drwy'r uchelder! Pa grebwyll ddarlunia y mawl a'r llawenydd, Yr ysbryd diolchgar, adlonol, ysblenydd, Yn awr a ddylifant ar fwrdd y llong eres, Dylifant fel tonau o fynwes i fynwes; Pob calon yn llamu, pob gwen yn serenu, A gobaith mor danbaid a'r haul yn tywynu! A moli ant y dyrfa yn esgyn yn ebrwydd Yn anthem soniarus i fyny i'r Argiwydd, Yn llawn mor naturiol ag ydyw pelydrau Yr huan yn esgyn i'w fynwes glaerolaut Pa Awen ddesgrifia y decaf olygfa Ymdaena'n yr hwyrddyad o'u blaen megis gwynfa? Y cefnfor yn dawel, awelon yn siio, A'r hwyrddydd yn nefol, a'r haul yn machludo, A'r teithwyr yn syllu mewn clodus edmygedd Ar wir arucheledd o'u hamgylch yn gorwedd! Fel byd o oleuni yr haul sydd yn gymud Dros lethrau y tonau rhamantus i fachlud, Gan adael gogoniant ar wyneb y dyfnder I roesaw dyfodiad y lloer i'r uchelder! Y lleuad deg, wylaidd-brenines yr eigion, Mae'n gallu rheoli teimladau ei galon! Mae'n deall ei anian, yn adwaen ei natur, Mae'n medru meistroli ei nwydau didostur! Ac wele mae'n teithio ei gyrfa ysblenydd Mor weddaidd a bauon drwy'r prydferth wybrenydd, A'r ser fel morwynion o'i hamgylch yn lluoedd Mor hawddgar a llygaid trugaredd y nefoedd, A hithau'n ymddangos fel pe yn hddoli Ei delw yn ngloew-ddrych heirdd donau y weilgil Y mae yr olygfa'n ddeniadol a hawddgar; Ond wele un, arall mwy dwyfol, mwy llachar, Y teithwyr mewn gweddi yn ufudd benlinio Ger bron eu Creawdwr cyn myned i huno. Mae'r wawrddydd wyryfol yn chwareu ei hadain Mewn harddweh nefoJaidclllr dwr cain y dwyrain, Gan ymJid cymylau y nos or ffurfafen, Ac arilwys goleuni ar daen drwy yr wybren; A thonau arddunol yr eigion yn chwarau Mewn lliwiau enillgar o dan ei phelydrau; Ac wele yn canlyn yr huan mawr eres, Gan sugno y wawrddydd fel geneth i'w fynwes; A'r Iloer yn neillduo, a'r ser yn ei chwmni, Yn gadael ei gorsedd yn wyl i'w fawrhydi; A thonau y Weryddyn awr ymddangosant Fel bryniau symudoi mewn taullyd ogoniant! Y cefnfor, yr huan, yr wybren ddysgleiriol Yn per gyd-ddyrchafu eu moliant boreuol, A'r teithwyr yn uno i chwyddo y gydgan Yn folawd llifeiriol a lion pedryfan, A'r llong yn mordwyo yn debyg i Obaith Ar gefnfor mawr bywyd i'r daith ddyrus hirfaith. Nid yw y tawelwch yn parha yn hirfaith, [6.] Tymhestlog a garw yw natu, y fordaith; Nid yw y tawelwch yn amgen na seiniau Cerddorol yn ciianc rhwng trystfawr daranau I Un felus don nefol ac yna twrf taran Yn ysgwyd colofnau cadarngryf pedryfan! Rhyw ddydd o dawelwch i fwydo fflam gobaith Y teithwyr rhag hollol ddiffoddi ar unwaith, Ac yna ystorom nes crynu pob calon, Ac ofnau'n dylifo i'r fynwes fel afon! A'r cymyl bygythiol yn crwydro'r eangder, A'r gwyntoedd digofus yn marchog y dyfnder, A'r llong yn ymforio o ferw i ferw, 0 dymhestl i dymhesti ar draws y mawr lanw? 01 fordaith helbulusl cystadlu am fisoecld A chyfres cyndynus o erwin dymhestloedd; Cystadlu a'r gwyntoedd, cystadlu a'r eigion, Cystadlu ag ofnau pruddglwyfus y galonl A llawer mwy garw na thonau y cefnfor Yw'r mewnol ystormydd a gurant yn ddidor, Ystormydd ofnadwy yn trainwy yn ddibaid, Drwy orddyfnderoedd gwaelodion yr enaid; Ystormydd yn ysgwyd y meddwl cadarnaf, Fel ysgwyd daiargryn y bryniau'r dydd olaf! Ystormydd dicheflgar a'u bryd ar ddiffoddi, Pob hyder, pob gobaith, pob dawn a goleuni; Ond gobaith y teithwyr fynychaf yn hedeg Fel dwyfol aderyn uwch cribau pob gwaneg, A'r teithwyr yn dyrchu ar edyn eu gobaith, Uwchlaw holl ofidiau trafferthus y fordaith. Mordwyo'n helbulus o wythnos i wythnos, Nes disgwyl o'r diwedd fod glanio yn agos; A llawer i dremiad hiraethus, llawn pryder, A daflwyd i edrych am dir yn y pellder; Ac wele yn araf fel cwmwl yn codi Gyfandir Americ tu draw i'r mor heli! Y llong yn mordwyo, y lan yn dynesu, Eneidiau y teithwyr mewn llonder yn canu, Yn canu wrth gofio y fordaith flinderus, Y gwyntoedd ysgubol, y cefnfor ystormuiil, Yn canu'n ddiolchgar am nodded y nefoead, Tra bnont yn hwylio drwy gwrs o dymhestloedd; Ond eto nid ydynt yn ddyeithr i bryder, Ceir gojid i ganlyn gofidiau y dyfnder Nid oes ganddynt obaith am weied un gwyneb Ar ol iddynt dirio yn gwisgo sirioldeb; Cyfandir godidog o'u blaen yn eangu, Ond marwol elynion o'i fewn yn trigianul <:i! syllweh ar yr hwyl-long yn morio ar y lli, [7.] Ac otion llawer tymhestl gref sydd ar ei hagwedd hi; Mae'n debyg i bererin lluddeclig, llesg a gwan, Yn noflo'n araf yn y blaen mewn hiraeth am y ]an; Y môr yn erwin eto, a'r tonau'n gwaeddi'n groch, A rhwng y llong a'r creigiau draw mae llawer tym- hestl if roch; Y gwynt yn rhewllyd flniog a llawer teithiwr sydd Yn crynu yn yr oerfel mawr yn llwydaidd iawn ei rudd, Ac ami i ddynes welwyd a'i baban ar ei bron Yn crynu yn yr hinsawdd oer fel cwch ar war y don! Pale, pa le ceir glanio? pa bryd ceir myn'd i dir? Mae'r gwyntoedd yn cyhoeddi'n awr-" Daw gauaf cyn bo hirl" Blin. blin yw pawb o'r teithwyr, blin gan y fordaith faith, t Ac oerui gauaf eto sydd o'u blaen yn "drymsidd ffaith; Ond O pa bryd ceir gadael digofus donau'r aig? Pa bryd ceir bwihyn dedwydd clyd mewn gallt neu gysgod craig? Ig Mae I: gaion broa allethu a natur yn llesghau, A llawer gwyneb hawddgar gynt i'w ganfod yn pruddhau t Mae r lan i'w gwel'd yn amlwg gwel acw'r creigiau eerth, A'r eryr hyf o'u cwmpas hwy yn hedfan yn ei nerth, Yn hedfan megis proliwyd gan bwyntio amsergwell, A blaen ei aden gadarn fawr yn y dyfodol pell Mae'r dorf yn syllu arno, ond O ni wydaant hwy Fod Duw'n Dwriadu drwyddynt oil greu eryr llawer mwy— Yr ERYR AMERICAIDD-yr eryr 'n awr y sydd Yn lledu ei ddwy aden gref dros ran mor fawr o'n bydl Mae'r lan i'w gwel'd yn amlwg, ond glan mor oer a'r mor, [8.] Heb gyfaill idd eu derbyn draw, heb nawdd ond nodded lor I Mae'r angor wedi ei daflu, a thra bo llong ar don Bydd Cape Cod Bay mewn coffa teg fel ei hangorfa Ion 1 O! Hudson hardd, fawreddog, ni chefaist di'r mwynhad, Yn ol rhagdrefn y teithwyr hoff i'w derbyn mewn mawrhad; Ond ffyddlawn wynt y nefoedd oedd yn ei gyru hi 1 Cape Cod Bay, o'i hanfodd hwy, yn ol bwriadau Rhi! Mae'r angor wedi ei daflu, y creigiau fel' mewn braw, Fel yn ymaflyd yn y tir er taflu'r tonau draw; A'r llong ar war y cefnfor yn bruddaidd iawn ei gwedd, Fel bywyd wedi dianc braidd o ogofau y bedd; Y llong ar war y cefnfor fel antur-long a ddaeth, Fel pe dros for marwolaeth erch yn llesg i ben ei thaith. Mae'r angor wedi ei daflu, mae'r dorf yn dod yn nghyd, [9-] I osoa careg sylfaen fawr Uywodraeth wycha'r byd! John Carver, Brewster, Standish a Bradford, gwyr a fydd| Mewn augof nwcli bro anghof dwfn nes gwawria'r olaf ddydd! Maent hwy a'r oil o'r teithwyr yn ngwydd y creig- iau hy', Yn Hgwydd y tonau brigwyn heirdd, yn ngwydd y nefoedd fry, Yn gosod lawr egwyddor yn sylfaen teyrnas gref, Egwyddor fawr Werinol ddaeth i'w bwriad hwy o'r net; Ac ar y sylfaen hono y mae llywodraeth fawr Eryraidd wemp Americ wech yn cadarn sefyll 'n awr. Mae'r Hong ar draws y m6r yn chwilio'n gyson Am gilfach teg a glan i lanio'n union; Mordwyo'n ol a blaen, a dysgwyl wnelynt Fod natur wedi trefnu porthladd iddynt! Er dyfal chwilio, methu canfod goror Fanteisiol i ymadaw'n rhwydd a'r cefnfor, A gerwin iawn yw'r mor, y tonau'n hyrddiog, Y naill yn llyncu'r llall fel pe'n gynddeiriog; Fel pe yn bygwth mewn cynddaredd eto Draflyncu'r llong pan mae mor agos glanio! 01 eigion cywilyddia. Oni elli Hyfforddio am ychydig ymlonyddi, Tra bo'r Mayflower ar y creigiau acw Yn taflu i'r cyfandir ysbryd hoew? Anfarwol ysbryd fydd yn enaid iddo, Tra byddo y Niag'ra fawr yn rhuo. Mae'r Hong ar draws y mor yn chwilio'n gyson Am gilfaeh teg a glan er tirio'n union, Ac wele fad, ac ynddo Standish feiddgar, A chwech o wyr, yn rhwyfo yn ymdrecbgar 1'r glanau draw, a dyna hwynt yn sangu Yn hoenus iawn hwnt ar y tir anwylgu; Ond oerllyd yw eu croesaw-gwynt y gaua' Sydd yn eu derbyn hefo' i gusan eira. Yr eang dir yn llwm, a'r gwigoedd noethion Yn wylo'n brudd ar ol yr haf a'i swynion, A'u cangau preiff fel pe mewn dyfal weddi Am ryw drag'wyddoi haf i guddio'u noethni; A'r saith ysbiwr drwy yr oerni'n crwydro Am fan cyfleus i ddechreu bywyd ynddo; Ond eilwaith yn dychwelyd, wedi methu Darganfod lie cyfleus i'r dorf sefydlu. Ymgrwydro ar y m6r, a thorf ar brydiau I'r tir yn myned er archwilio glanau; Dychwelyd eilwaith, yna morio wed'yn Drwy'r gwynt a'¡ oerni ar y tonau brigwyn; Nes yn y diwedd hwylio'n deg gyferbyn A tlymcuth Rock-y graig oedd fel yn estyn Ei chlogwyn atynt fel pe n falch i'w derbyn. Mor wag yw'r llong 1 mae wedi taflu 'i thrysor Yn iach i dir er gwaethaf llid y,cefnfor Tra llong yn nofio'r lli, tra gwynt yn chwythu, Tra ton ar draws y cefnfor mawr yn gyru, Tra lloer a ser, tra byddo huan gloew, Tra mor a thir, tra trai yn canlyn llanw, Tra baner glaer Americ yn cwhwfan, Tra'r Andes ar ei sail, tra byddo anian, Tra enwau llongau yn y cof yn nghadw, Bydd parch us goffa am ei thirion enw Blodeuyn Mai, na, Rhosyn Anfarwoldeb, Yw enw y Mayflower hoff i'n Hundeb Yn iach anfarwol long Yn iach byth bythoedd A bydded it' dirlondeb mwyn a'r moroedd I Yr lor yn unig wyr beth ydyw gallu Y dyrfa fechan acw sydd yn !-angu Ar glogwyn Plymouth Rock-hwynthwy yn hedyn Y mawrwych bren sydd wedi tyfu'n sydyn, Gan ledu ei ganghenau ardderchoca' 0 eithaf Maine hyd derfyn California Eu delw egwyddorol heddyw welir Ar lywod-ddysg a chrefydd ein cyfandir. JOUN llOIVINSON.

NODIADA U. 1. Yn y flwyddyn 1610, ymfudodd nifer o'r bobl hyn (y Puritaniaid), a yrasid o'u gwlad enecligol trwy orthrwm breninol ac eglwysig, i Leyden, Holland, lie y can- iatawyd iddynt ymsefydlu dan weinidog- aeth eu blaenor John Robinson. Arosodd y Saeson alltudiedig hyn yn Leyden am ddeng mlynedd er mwyn gochel erledigaeth y brenin Iago. Ond yn mhen hyny o amser, darfu i'r un golygiadau crefyddol ag a barodd iddynt ar y cyntaf ymadael o Loegr eu cymell i ymfudo i wlad llawer mwy pellenig.—Pictorial History V. S., by John Frost. 2. Hwyliodd y pererinion ar fwrdd y Speedwell, allan o Dafthaven, ar yr22ain o Gorphenaf, 1620, am Southampton, lie y daethant o hj d i'r Mayflower o Lundain. Cychwynodd y ddwy long am America, ond cyn eu bod wedi myned fwy na thri chant a haner o filltiroedd, dechreuodd Reynolds, Cadben y Speedwell, gwyno fod arno ofn y byddai i'w lestr suddo os elai yn mlaen. Trodd y ddwy lestr yn ol i Plymouth. Archwiliwyd y Speedwell, ond heb ganfod un diffyg pwysig ynddi.- Gwnaeth y llong lawer mordaith lwydd- ianus ar ol hyny, heb ond ychydig gyfnew- idiadau a wnaed yn ei hwylbren. x ffaith ydoedd fod y cadben a'r dwylaw wedi ymrwymo i aros am flwyddyn yn yr Am- erica; ond oddiar ofn prinder ymborth a pheryglon eraill yr anturiaeth, "cynllun- iasant yr ystryw hwn," medd Bedford, er rhyddhau eu hunain, fely deuwyd i wybod wedi hyny trwy gyffesiad rhai o honynt. Ar y 6ed o Fedi trowyd pen blaen' y Mayflower gyda'i llwyth gwerth- fawri wynebu ar yr eigion.—The Puritans and their Principals, by Edwin Hall. 3. Ni fu cwch mor egwan erioed o'r blaen yn cario llwyth mor werthfawr -—jP H. U.S.,by J. F. 4. Am ysbaid y mae y gwyntoedd yn ffafriol, ac yn eu cludo yn mlaen yn gyf- lym. Yna y mae gwyntoetld croesion yn eu cyfarfod, ac ystormydd en by d.-Edwin. Hall. 5. Y mae rhanau uchaf y llong wedi eu dryllio ac yn gollwng dwfryn gyflym; un o'r prif drawstiau yn nghanol y Hong wedi ei blygu a'i hollti, a'r llong mewn perygl o gael ei hysigo gan y tonau. Ymgynghora y morwyr a'r teithwyr pa un a wneir, ai dychwelyd ai myned yn mlaen. Ond y mae rhagluniaeth wedigofalu ar fod un o'r teithwyr wedi dwyn ysgriw fawr gydag ef o Holland, gyda'r hon y maent yn codi y trawst i'w le, a'r saer yn ei sicrhau, a chan fod y rhanau isaf o'r llong yn ymddangos yn gadarn, maent yn parhau ar eu mor- daith.- Edwin Hall. 6. Mae lluaws o ystormydd yn dyfod ar eu gwarthaf. Am ddyddiau yn olynol, y mae y Hong yn analluog i ddal yr hwyliau, a lluchir hi yn ol a blaen wrth drugaredd y dymestl. Edwin Hall. 7. Dwg gwyntoedd oerion y gauaf agos- aol, argoelion pruddaidd iddynt, o'r hyn maent i'w ddisgwyl ar arfordir noeth a di- dai. -E. Hall. S. O'r diwedd ar y 9fed o Dachwedd, clywir y waedd, "Tir," yr hwn a dry allan i fod yn bwynt eithaf Cape Cod, tra y mae pen eu taith hwy tua chymydogaeth yr Hudson.-E. Hall. 9. Tra y saif y llong yn ogleddol ar hyd y Cape, y mae y pererinion yn ymgynull, ac yn arwyddo cyfamod, drwy yr hwn yr ymunant yn "gorff cymdeithasol gwladwr- iaethol." Hwn oedd eginyn y weriniaeth wirioneddol gyntaf yn y byd.-E. Hall.

1' Goreu athraw, I Goreu tari'an, ymgais." | cyfiatmder." EISTEDDFOD DEHEUBARTH OHIO. Bydded bysbys y cynelir yr Eisteddfod uchod yn CINCINNATI, HYDREF 16, 1876, Pryd y gwobrwyir yr ymgeiswyr buddugol ar y tes- tynau canlynol:— TRAETHODAU. Gwobr. 1. "Y moddion goreui sicrhan Cyfanrwydd a Defnyddioldeb Cenedl y Cymry yn Amer- ica J25 00" BARDDONIAETH. 1. Pryddest, heb fod dan 300 o linellau, ar Daniel" 25 00 DATGANIAETH. 1. I'r Cor, heb fod dan 50 o rifedi, a gano yn oreu Rise Up, Arise," o Mendelssohn's Oratorio of St. Paul, Novello's Edition. (I w gael gan J. L. Peters & Co., New York). -200 00 Daw y gweddill o'r testynau, y telerau, enwau y beirniaid, &c., &c., allan yn fnan. Dros y Pwyllgor, J. M. HUGHES, Ysg., 46-47 314 Clark Street. TO LET— LOWER PART OF HOUSE, NO. 39 COOPER ST., UTICA, Enquire on the premises. T COR. PACIFIC AND KEARNY STS., SA.LV FRANCISCO, CALIF. CHARLES BECKNER, PROPRIETOR. The Prescot House is a second class Hotel, but as good as any first class hotel in the city. Containing 110 fine commodious rooms. Everything new. Quietest house in San Francisco. Has a fine coach running to and from all the Boats and Railroad JJe- pots free of charge. CV- A favorite stopp'n^ pltce for respectable Welsh visitors. 41

Y MAYFLOWER. PRYDDEST AR Y LLONG YMFUDOL A GLUD- ODD Y TADAU PERERINOL DUOS Y WER- YDD YN 1620, AC A'U GLANIODD AR PLYM- OUTH ROCK. (GAN "CELYDDON," NEW YORK.) MRI. GOL.: Anfonwyd y Bryddest a gan- lyn i gystadleuaeth Hyde Park, a daetb. allan yn ail oreu o dan Feirniadaeth y Parch. J. GORDON JONES, A. M Cold- water, Mich. Y mae y Testyn yn ddy- ddorol, a dweyd y Ileiaf; a dichon y ca dosbarth lluosog o ddarllenwyr y DRYCH bleser wrth ddarllen y cyfansoddiad. Ond yn gyntaf, goddefer i'r awdwr wneyd Adolygiad Byr ar Feirniadaeth Mr. Jones. Nid yw John Robinson yn caru cymylu cymeriad llenyddol neb; eto barna fod cyfiawnder yn galw arno yn bresenol hys- bysu ei Feirniad mai "Y Mayflower" yd- oedd Testyn yr Eisteddfod-y Mayflower kanesyddol, ac nid dychymygol; ac nid oedd hawl gan yr ymgeisydd i ddychymygu' hanesyddiaeth, hyd yn nod pan yn barddoni i'r Mayflower. Ni ysgrifenodd John Robin- son GYNWYSIAD i'r Gerdd; ond bu y beirn- iad wrth y gorchwyl o wneyd hyny, a dywed: Dyma ydyw cynwysiad John Robinson. Hawdd meddwl oddiwrth gynllun mor ehelaeth fod yr awdwr wedi talu sylw neillduol i'r pwnc o'i flaen." Ac wedi dyfynu o'r bryddest, dywed: "Fel hyn, yn hedegog, cynhyrfawl ac awenyddol iawn yr a John Robinson yn mlaen o'r dechreu i'r diwedd." Eto: "Darluuia John Robin- son eryr yn rhyw ran o'r bryddest. Eryr ydyw yntau: Eryr awenyddol mwy mawr- eddog ei ehedfa, a mwy lledanled ei esgyll nag y cawn y fraint o'i weled, ond pur an- aml y blynyddau hyn." Nid yw yn tynu ei lygaid craffus oddi- arni (sef y llong)." "Os ydyw John Robin- son yn trarhagori fel awenydd," &c. "Mewn llithrigrwydd barddonol, ac yn enwedig mewn gallu darluniadol fe ragora John Robinson ar John Alden. Plentyn natur drwyddo"oll ydyw John Robinson. Ond fel y soniasom yn barod, ni ddarfu its do ymwneyd ond ychydig iawn a'r cwmni ymfudasant yn y Mayflower." Fe ganfydda y darllenwyr wrth y dy- fyniadau fod John Robinson yn TRARHAG- ORI FEL AWENYDD-YN RHAGORI MEWN LI,ITHRIGRWYDD BARDDONOL, YN ENWEDIG MEWN GALLU DARLUNIADOL, ar ei gyd- ymgeisydd; ac y mae efe yn ngoleuni y Feirniudaeth uchod yn dal y Parch. John Gordon Jones yn gyfrifol o wobrwyo y cyfansoddiad ail oreu. A chaniatau mai gwir y gosodiad, "na ddarfu iddo ym- wneyd ond ychydig a'r cwmni," onid oedd y rhagoriaethau anhebgor uchod yn claddu y gwall am byth, yn enwedig pan ystyrir mai "Y Mayflower" oedd y testyn. Hefyd y mae y beirniad yn cyfaddef fod J. R. "yn cyffwrdd yn awr ac eilwaith a theimladau cynyrfiawl, ac a gobeithion crynedig y bobl-ie, a hyny a llaw feistrolgar iawn." Dyna yr oil oedd yn angenrheidiol. Nid oedd gan y beirniad hawl i ddisgwyl ych- waneg; ac yn ol y feirniadaeth, cadwodd J. R. ei "lygaid craffus" ar y llong o ddechreu y fordaith i'w diwedd-ac y mae efe wedi dilyn yr hanes yn ffyddlawn, ac nis gall ei feirniad brofi yn wahanol. Darllenodd yr haneswyr goreu, a glynodd wrth yr hanes hwnw; ac fe ddengys y bryddest na ddarfu iddo esgeuluso y CWMNI ychwaith. Bellach, y mae John Robinson yn canu yn iach i'w Feirniad; ac yn trosglwyddo ei Bryddest i farn deg y cyhoedd Cymreig. Yr eiddoch, John Robinson, sef D. PHILLIPS (Celyddon.) Union Theo. Seminary, New York.