Y Drych

TEU! Uln VAUGP"^niaib_ Mil. GOL.: BU RYNPittston yma ychydig ddadl yn^ddiwef |c|;ir 0 berthynas i deulu'r Vaiiulianiaia ;n Nghymru. Dywedai un Dlammai Cyu^ry ydynt yn wreiddiol, ond eraill a uctaaJ euent maj cene(ji cstr0nol yd- ? Uf i Gymru. Dymunwyd arnaf f1 n011 1 v chvvi am eglurhad ar yr ang- hyaweiedac^ er iKK^]ionrwyd(l i'r ddwy blaid, os >y 1110r garedig a gwncyd sylw 0 hoio^ yr ^h—David Anthony.

y rARCH. F.1t EYAHSA'KBEDYDDWYK. yr y^yn ^Avedi ceisio, yn ddigon hir bellach, gan^ )jr0H ei haeriadau cel- wydaog. At..e y cyfan yn ofer. Gwyr ? J11) •* nas ga^ ysgogi ynylinell brawhadol. (Yr oeddym wedi penderfynu ei adaeJ, iel y naetjj pa £ a'r skunk, oni bae iddo ycinvan u rai-yn lytliyr diwedt^^ yjae wedi cael allan 'undeb eglwysi/^ achrefyddoV yma. Nid oes neb arali jn gvVy^0d dim am dano. Mae ei osodmd yn, geiWydd noeth. Ehyfedd geh\^ddinl ( yr e^engyl yn cael bias ar ,ari y cyfan, y dylem fod yn ddiolchga 1 am e[ gelwyddau o barthed 1 ni. -¥jae'r yn cliwilio, ac yn dod ir goleun-^ wnaeth erledigaeth niwaid erioec. 1 r-aci10s Bedyddiedig. Mae cliwecli o flaeu yr egiWyS jlon yn bresenol yn ymgeiswyr ;Jim fedfd6u D^ma derf "u' y P^11C .ienaid hwn, o'm rhan i am W-I bury mvself in my books, and tlie_Devil m.ay pjp^to his own." Atoms hun, i )(L CHARLES JONES. s

BWBDD Y BEIRDD. YN EIN NESAF bydd gan Cefni air ar Ad- olygiad Ap P. A. Mon. YSGRIFENA ein cyfaill Ab loan, 0 To- peka, Kansas: Yn y llinell gyntaf o fy nghSn,—' Mae'n hawddaeh dod lawr na myn'd fyny,' a ymddangosodd yn y DRYCII am Awst 5ed, yn lie 'a cliripio i'r lan,' darllcner-' a ckripw'n ddinam,'—i odli a gam' yn y drydedd linell. Y mae lan' a 'gam,'wrth geisio cyfodli, yn swnio inor drwsgl ar y glust Gymreig ag ysgrechau anynad cat birds Kansas." GWELWN yn yr Herald Cyrnraeg, fod y bardd awenyddol GURNOS, Talysarn, Ar- von, wedi cael hyd i'w feinwen o'r diwedd, yn mlierson Miss Eliza Jane Jones, Plas, Llangefni. Addawa iddo ei hun fwy o hamdden 0 hyn allan i.ysgrifenu i'r DRYCH. Y PARCII J. C. Williams (Cculanydd), gweinidog y B. yn Amlwch, a enillodd y gadair yn Eisteddfod Aberaeron, pryd yr oedd pump yn cystadlu.

-Pan oedd Llywodraeth Lloegr yn di-' rwyo ac yn carcbaru am werthu gweithiau Twm Paine, yr oedd Iolo Morganwg yn cadw siop fechan, lie y gwerthai ambell lyfryn. Swyddog gwladol wrth fyned heib- io un diwrnod a lygadodd ar y ffenestr, a disgynodd ei lygad yn cliwnp ar "Hawliau Dyn"—un 0 lyfrau yr anffydclwr-mewn congl o'r neilldu. Aeth i mewn. Beth yw pris "HawliauDyn?" ebe wrth Iolo. "Pum' swllt," atebai y Bardd yn ddigynwrf. "Es- tynwch ef i mi," ebe y swyddog, gan daflu. yr arian ar y bwrdd. Wedi myned allan o'r siop, agorod1 y llyfr, er mwyn bod yn sicr; ac er ei fawr syndod, canfu mai copi J o'r Beibl a gawsai. Aeth yn ol yn union- | gyrchol, a dywedodd wrth Iolo nad oedd wedi estyn iddo y llyfr iawn. "0, do, gyf- aill," meddai y Bardd, "dyna yr unig lyfr sydd yn cynwys gwir hawliau dyn." —Englyn i'r cwrw: Llwyr liudo i hyll waradwydd—wna aSgW", Ac arwain i aflwydd; jmBm Cryfhau nwydau anedwydd, m/t/P A dwyn loes—edwina lwydcUiiS^ n0n. W: Rowlands, Welsh Prairie. —" Yr wyf yn cydnabod fod Job yn wr amyneddgar," ebe hen Ifarm wr penderfyn- ol y dydd o'r blaen, tra yn, lluchio ceryg ar ol yr ieir, "ond ni weloddef erioed hen iar Shanghai yn mynu eistedd arnytliaid o wyau wedi eu berwi." -Trawsgyweiriad barddonol: F yw'r hon a lonir gyntaf; C yn ail, a G yn nesaf; D yn bedwerydd, A yn bumed, E yn chweched, B yn seithfed. B aleddfiryn flaenorol, E yn nesaf, A 'n ganlynol; D 'n bedwerydd, G yn nesaf, C yn chweched, F yn olaf. Yn yr oes o'r blaen, pan nad oedd na meirch tanllyd na rlieilffyrdd mewn bod, na nemawr o gyfleusderau i deithio, fel sydd yn bresenol, cychwynai yr hen fardd John Thomas, o Bentrefoelas, ar ei draed apa Lynlleifiad, a chyraeddai Hewl Mostyn er- byn machludiad haul; cafodd lety mewn tafarn yno, ac ar ol ei faith daith ludded- ig, ymosodai y bugs arno, gan ei bigo yn ercliyl], a'i ysbeilio o'i waed yn ddidrugar- edd; ond ni wyddai yr hen fardd mai bugs oeddynt. Tybiai mai rhyw rywogaeth o chwain oeddynt; ac yn nghanol ei ofidiau tost, llefai allan, "Mwrdwr," nes oedd y ty yn diaspcdain. "Holo!" ebai gwr y ty, beth yw'r mater?" pan yr atebai y bardd merthyredig: Achwyn'rwyf arcliwain yn ticlilel-yn Mos- Dan 'mestyn fy hegel; [tyn Cost sy' dan bob cesel, Ffowla 0 hyd, ond ffaelio hel. -Nid oedd hetiau mewn nemawr 0 arfer- iad yn Lloegr hyd y flwyddyn 1500, er y crybwyllir am danynt mewu cyfraith o e:- ddo Richard III, He y cyfyngir pris het i ugain ceiniog. —Dywedir mai pwysau cyffredin ymen- ydd dyn yw 3'% pwys; ymenydd merch, 2 bwys a 11 owns. Mae y casgliad naturiol oddiwrth y ffaitli hon yn anlIafriol i'r rhyw deer. -"Ein gelynion: Oer siarad geiriau surion—i'n baeddu O'u boddwna 'n gelynion; Ac 0 waelodeu calon, Tyngant Invy Gomer, O. HUGH WIIITTINGTON. —Gwertliir oranges yn Louisiana am $10 y fil, neu lc. yr un, ar y coed; ac adroddir fod 16,250,000 wedi eu gwertliu yn barod; a derbyniwycl $810,000 0 elw oddiwrtliynt dros yr holl gostau. —A ganlyn yw Gywydd Achau'r Cyl- ydd," gwaith Sion Tudur: Cybydd, fab di-fedjrdd dig, Crwn uffernol, croen ifyrnig; Fab chwant, i gael y fantais, Fab poeni byth, heb un bais; Fab cancrys crwydrus rod, Fab siwrl egr, fab surlygod; Fab llogi'r aur, fab 11aw grin, Fab trythwas, fab tarth eisin; Fab baw beth, fab casbeth cog, Fab oer iawn, fab eirianog; Fab ewinog, fab anael, Fab prudd ei wedd, fab rliodd wael; Fab a'i fittel, ddi-lielaeth, Fab hwyr lies, fab bara llaeth; Fab saitli gwl'm pwrs, fab syth glust; Fab craff iawn, fab creia-lfust; Fab rhy ddig, fab prudd i wen, Fab herr lytli'r, fab her lathen; Fab rhawddig, fab o'r henddull, Fab llawes ddofn, fab llaes ddull; Fab cul llwm, fab cael y Hog, Fab gwinau, fab y geiniog; Fab gwandraed, ddidraed ddodrefn, Fab llym gwael, fab llwm i gefn; Fab clo tyn, fab clwt heraur, Fab cauddrws, fab cuddio'r aur; Fab di-ras Duw, fab trist wen, Fab del yw, fab di-lawen; Fab anhawddgar i'w garu, Fab ffroenddig, fab uffern ddu. —Adrodda ifarmwr yn ymyl Chester, Pa., fod ganddo fochyn, yr hwn ar ol bwyta yr afalail ar lawr yn y berllan, a rydd ei ys- gwydd yn erbyn coeden, ac a'i hysgydwa ly nes daw cawod o afalau i lawr! —Cwyn "yr hen lane:" Llwydo a gwywo mae'm gwedd, 0 eisiau ymgeledd 'rwy'n isel; Byw yr wyf heb awr o hedd, Fy hunan yn fy anedd. J. E. Jones 0 Rockhill Wis. -Mae y newyddion diweddaraf o Ddy- ffryn Paradwys, Nevada, yn hysbysu am ddyfodiad cawodydd dirifedi o gricied i'r dylfryn, ac ofnir y byddant yn fwy dinystr- iol na'r grasshoppers. Dechreua. ffair amaetliyddol Talaetli N. Y. yn Elrnira, Medi 27. Ehoddir$100 o wobr am yr arddangosiad goreu 0 gyn- yrch ffarm, a $100 am yr arddangosiad goreu o anifeiliaid. to -Byddai yn anhawdd i ni yn awr fedd- wl pa fodd y gallem fyw heb y glo, ac eto nid oes ond ychydig amser er pan ddechreu- wyd ei ddefnyddio. Nid yw chwe' chan' mlynedd yn rhyw amser maith iawn yn banes y byd, ond yr oedd llosgi glo yn Llundain y pryd liwnw yn groes i'r gyf- raith; ac amser Iorwerth laf cafodd dyn ei brofi, ei euog-farnu, a'i ddienyddio, am y pechod mawr o losgi glo!

HANES BYWYD I HEN BERSON LLANDEDWYDD. GAKDDO EF EI HUN. PENOD Cynygiais ar fod i ni hwylio darn o'r cig i swper, a phan oedd y merclied y brysur gyda'r gorcliwyl, a minau yn gofidio na buasai genym gyfaill neu ddau i gyd- fwynhau y seigiau. "Wei, yn wirionedd i," ebai fy ngwraig, "dyma ein cyfaill, Mr. Pritchard, yn dyfod, yr hwn a achubodd Maria ac a'cli gwnaeth cll withau yn lan loew mewn dadl." "Fy ngwneyd i mewn dadl, fy mhlcntyn anwyl i," atebais braidd yn ddigllon, "yr ydych yn cyfeiliorni-nid oes ond ychydig allant wneyd hyny; ni ddarfu i mi erioed ameu eich gallu chwi i wneyd pastai, a dymunaf arnoch adael y dadleu i mi." Fel yr oeddwn yn siarad, dyma Mr. Pritchardi 'r ty, a mawr y croes- aw a dderbyniodd genym oil, tra estynai Sami bach gadair iddo eistedd. Yr oeddwn yn falcli o gyfeillgarwch yr lien wr am ddau reswm—am fy mod yn gwybod fod arno angen fy un i, a fy mod yn gwybod ei fod yn gyfeillgar mor belled a'i allu. Yr oedd yn adnabyddus yn y gymydogaeth yn y cymeriad o'r hen wr boneddig na wnai ddaioni pan yn ieuanc, er nad oedd yn awr ond deg arhugaiu oed. Yr oedd yn liynod hoff o blant, ac ymbles- erai mewn canu ac adrodd chwedlau di- niwed iddynt. Deuai i'n hardal yn gyffredin ryw un- waith yn y flwyddyn, a byddai yn byw ar garedigrwydd y cymydogion. Eisteddodd i lawr wrth y swper, a gallaf eich sicrhau nad oedd fy ngwraig yn gynil gyda'i gwin cartref. Adroddodd ystraeon a chanodd faledi i'r plant, nes y daeth yn adeg gwely. Yr oedd genym lien geiliog a gefais yn .anrheg gan un o fy mhlwyfolion, yr hwn a gymerodd yn ei ben mai adeg myn'd i gysgu, ac nid adeg codi, ydoedd yr amser iddo ganu, ac felly byddai ei lais yn dis- pedain trwy yr holl fro un-ar-daeg o'r gloch bob nos. Pan oeddym ar gychwyn, dyma anhawsdra yn cyfodi, sef pa le i roddi y gwr dieithr. Yr oedd ein boll welyau mewn galwad, ac yr ydoedd yn rhy hwyr i'w anfon i'r tafarndy cyfagos. Yn y cyfyngder yma, z, dyma Sami bach yn cynyg rhan o'i wely iddo os byddai Llewelyn cystal a rhoddi iddo yntau ran o'i wely ef. "Rhof inau," gwaeddai Wil, "ran o'm gwely i Mr. Eitchards os caf fyn'd at ddwy cbwaer." "Da iawn, fy mhlant i," meddwn inau, "y mae lletygarwch yn un o ddyledswyddau cyntaf Cristionogaetli. Gall y bwystfil fyned i'w loches, a'r aderyn i'w nyth, ond am ddyn amddifad, nid oes ganddo ef ond chwilio am nodded oddiwrth ei pyd-gread- ur. Y dyn mwyaf dieithr yn ein byd ni ydoedd yr IIwn a ddaethTw aclmb. Ni bu ganddo erioed dy, fel pe yn dewis gweled pa faint o letygarwch oedd wedi ei adael yn mhlith dynion." "Fy anwylyd," meddwn wrth fy ngwraig, "rhowch lwmp o siwgr i'r plant, a rliowch y mwyaf i Sami, am mai efe a siaradodd gyntaf." Yr oeddym ar ein traed yn foreu dran- oeth er mwyn cael cae o adladd i mewn; a cliynygiodd ein bymwelydd gynorthwyo yn hyn o wasanaeth. Nis gallwn beidio sylwi ar ei ofal parhaus i dderbyn fy merch Maria, a phob tro y deuent yn agos i'w gil- ydd, byddai yr ymddyddan yn bur felus. Ond yr oedd genyf feddvl rhy uchel am farn fl" 'nrlo-aisi in«.*cu Muria, l Ioa mewn un model yn anesmwyth o herwydd ei hymddygiad at ddyn o'i amgylchiadau ef. Gwalioddwyd Mr. Eitchards atom y noson hono, ond gwrthododd, gan ei fod yn myned at gymydog, i blentyn yr hwn yr oedd ganddo chwibanogl. Ar ol iddo fyned, declireuais edrycli yn athronyddol ar gyflwr Mr. Eitchards, gan gondemnio ei fywyd anarbodus mewn ymadroddion Lerthol, am yr hyn y cefais gerydd llym gan Maria, ac araeth ddysgedig ac ymres- cl z, ymiadol gan fy mab Llewelyn, yr hwn a .brofodd i mi allan o ysgrifeniadau y doetli- -ion, fod blingo dyn ac yntau wedi ei flingo 0'1' blaen, yn weithred greulawn ac anheg. "Dichon," meddai fy mab Llewelyn, "nad yw y dyn mor anedwydd ag ydych yn meddwl. Yr oeddwn yn sylwi arno mor rsiriol a'r lieulwen pan yn ymddiddan a Maria." Gwridodd fy merch, a cheisiodd ein perswadio nad oedd dim neillduol rhyngddynt, er ei bod o'r farn ei fod yn foneddwr hawddgar iawn er's talwm.- Bradychodd ei dull a'i sylwadau ryw ar- ,goelion digon anymunol i mi; ond cedwais fy ofnau yn guddiedig. Dranoeth, yr oeddym yn disgwyl y meistr tir, ac anar- ferol o brysur oedd fy ngwraig a fy merclied yn parotoi ar gyfer ei ddyfodiad. Edrychwn gyda boddhad ar y ddwy yn paratoi rhywbeth ar y tan, a bernwn yn sicr mai helpu eu mam gyda'r cinio yr .oeddynt, hyd nes y dywedodd Sami mai .berwi rhyw gymysgedd i ymolchi eu gwynebau yr oeddynt. Yr oeddwn yn cashau pob peth o'r natur, a chan afael yn y pocer i drwsio y tan o dan y crochan, tetlais yr lioll gwbl i'r llawr, ac yr oedd yn rhy ddiweddar gwneutliur dim o'r newydd y diwruod liwnw.

— t m OLYPIIANT, PA.—Cydyrnde'rnlad—Yn gy- maint a'i fod wedi boddloni yr Hollalluog Dduw, yn ei ddoeth Ragluniaeth, i alw .oddiwrtli ei waitli at ei wobr, y Parch. PHILIP L. DAVIES, o Eglwys Fedyddiedig Berea, Efrog Newydd, gan hyny. Pender- fymcyd, Fod yr Enwad Bedyddiedig yn America, yn marwolaeth y Parch. P. L. Davies, wedi colli un o'i cliewri dewraf a ffyddlonaf; a'n dymuniad yw, am i Ar- glwydd y cynauaf anfon rhyw un eto i lanw y bwlcli hwn yn ei eglwys.—Pender- fymoyd ein bod ni, Eglwys Fedyddiedig .Olyphant, Pa., tra yn ymostwng i'r Unig Ddoeth Dduw, yn ei holl oruchwyliaethau, yn dwys deimlo o herwydd marwolaeth .ein cyn-weinidog, P. L. Davies. -Pendei,- fynvyd, Ein bod, trwy hyn, yn datgan ein cydymdeimlad a'r weddw alarus a'i blant amddifaid yn eu trallod a'u gofid presenol, ac yn dymuno eu cyflwyno i ofal tyner Barn\vr y gweddwon a Thad yr amddifaid. —Penderfynwyd, Ein bod, fel arwydd o barch i goffadwriaetli ein cyn-weinidog tgalluog a duwiol, yn gwisgo ein liareithfa mewn galarwisg am yr ysbaid o fls o am- ser, a'n bod yn anfon y Penderfyniadau liyn i'w cyhoeddi yn yr Wythnosolion Cymreig. Arwyddwyd dros yr Eglwys gan y Pwyllgor—Benj. Walters, Frederick ,Lloyd ac Evan Miles.

SODWEDDIOX Y PARCH. P. L. DAVIES. 0 dracliwantus fedd! Yr oedd genym lawer o greaduriaid" diwerth—paham na orfodaist rai o honynt hwy i ddyfod i'th grombil? Canasai y byd gan o ddioJchgar- .1 y wch am gael gwared orai o lionynt hwy.— Yn lle hyn, ti a gymeraist un OFEIB AWES, DYSG A DAWN. Dywodaf UN 0 FEIB AWEN, oblegid yr oedd llawer o'r barddonol yn fy anwyl fnwd. Nid rhigymu sydd yn gwneyd bardd, onite buasai P. L. Davies allan o'r cylch. A oes unrhyw un yn barod i daeru nad oedd efe yn fardd? Gelwch i gof rai o'i weddiau neu ei breg- ethau, neu ei areithiau, ac yn benaf oil ei ymgomiau. Yr oedd ganddo ddychymyg bywiog—byw gan dan, ac yn tanio gan fywyd uchel, llydan, hir a dwfn, ac ar eil- iad eliedai o'r ia a'r eira i'r lili a'r palm- wydd. Pa le y mae? Yn y bead. 0 fedd! cymeraist un o feib dysg i'th g')L Y mae genyf ffyliaid ddigon, ond gwnacthost ymdrech rliyfedd i godi'th enw pan y cymeraist P. L. Davies. Yr oedd yn Gym- ro diledryw, ynSais ardderchog, yn Ellrnyn i raddau, yn Eoegwr am beth lroi-dd-yn Lladinydd gweddol, ac yn ysgolhaig neill- duol, trwy ei wybodaeth o'r natur ddynol. Gwyddai bob peth—h. y., yr oedd pob peth yn ei feddwl. Yr oedd yn athronydd cyf- lawn, yn hanesydd gwych, yn ddaearegwr canmoladwy, yn seryddwr gweddol. Yr y I oedd rhai cangenau, y rhai y gwyddai ond ychydig am danynt. Yr oedd ganddo glust da am ganu, ond nid wyf yn meddwl y gallasai ganu yn ddifaiyr "Hen Ganfed." Ni honai ond ychydig wybodaeth o walian- ol gangenau dysg, eto ar y cyfan gallwn ei gyfrif yn un o feib dysg. Fel myfyriwr, dringai, fel myfyriwr, eliedai. Yn y pwlpud, yr oedd mewn modd neillduol yn un o feib dysg. Nid oedd ei bregeth yn rhelfyn pen bys, ond deongliad; nid oedd yn benboethni cymysglyd, yn beth y geilw yr anoeth a'r anysgedig yn beth doniol, ond yn esboniad; nid oedd yn gymysgedd o drioedd diddyben, pedwaroedd diamcan, pumoedd dibwynt, yn gwtws er mwyn cael hwyl, ond yn draethiad pur o'r efengyl ogoneddus ddoeth i ni o'r nef. Yr oedd ganddo lwybr newydd, a ffordd braidd yn ddisathr. Yr oedd ef yn feistr y gynull- eidfa. Wedi iddo ef ddweyd ar destyn, nid oedd nemawr yn alluog i ddweyd dim yn ychwaneg. Dywedasom fod y bedd wedi cymeryd un o feib dawn. Un doniol oedd Paul- dawn yn berwi, bwrlymu, dawnsio, rhuo, pistyllu, trabaeddu, rhedeg, ehccleg- fflamio, rhuo, dawn ar brydiau heb ei fath. Yr oedd yn araf-araf iawn i fy moddloni i ar adegau, ond gwerth amser ac amynedd oedd aros i Phil ddweyd ei stori, canys yr oedd yn ddoniol. Yr oedd ei flraethineb yn naturiol. Elioddodd fodd i chwerthin am oriau mewn haner mynydyn. Mud yw tu yma i'r cvvmwl, ond wrth ei fodd y mac y tu draw. Credai yn y sefyllfa ddyfodol, y modd y dylai pob dyn call. Mae arnaf ch want ei weled fel y mae. Mae wrth fodd ei galon, ac nis gall lai na molianu ei fod wedi cael y blaen ar eraill. Gatiwyd ef yn Nanty- glo—bedyddiwyd ef gan Nefydd yn y Blaenau—daeth i America tua 1852—aetli i Lewisburg tua Carbondale a Blake- ley tua 18G0—i Camden tua 18G2-i New York yn > 1870. Llafuriodd yn galed yno am 5 mlynedd. Treuliasom amser ded- wydd gyda'n gilydd. Yr oedd 5-ii sj tr;yl J Á, J Ü bY myaug parod i helpu, yn dad tyner, yn briod ffyddlawn; a'n gweddi yw, 0 Dduw colia Mrs. Davies a'r plant. Franklin, Pa. EDNYFED.

CREFYDDWYR AR OL YR OES, Mm. GOL.: Gwelais ysgrif yn y DllYCII am Gorph. 29ain, gan un a eilw ei hun "Llaisy Gymanfa," yr hon sydd wedi cieu cryn lawer o anfoddlonrwydd yn Nhalaetli Wisconsin. Diameu fod yr awdwr yn ddyn mewn gwth o oedran, a'i wallt yn bur frith; felly nid thyfedd fod ei ysgrif yn llitliro yn llwybr yr oldfoggism. Yr wyf yn parchu lienaint, ond dylai yr hen bobl golio fod yr oes yn myned yn mlaeu mewn goleuni a gwybodaeth yn barhaus, a'r "hen bethau" yn myned heibio i wneyd lie i bethau newydd. Yn awr, pa gjrsondeb sydd mewn sefyll at hen rheolau a Ifurliwyd ddegau 0 ftyn- yddoedd yn ol, yn unig am eu bod yn hen? Ond dyma y ddadl a ddygir yn mlaen yn barhaus dros y seithfed l'eol, yr hon a ddylid ystyried bellach yn null and void. Y mae yn resyn meddwl fod pregethwyr a diacon- iaid Americanaidd yn ystyried eu hunain yn ddoethach na'u brody-r yn Nghymru yn y mater hwn! Ychydig yn ol, pan oedd eglwys neillduol yn myned i bieiclleisio ar y seithfed reol, dywedodd un 0 weinidog- ionpenaf Wisconsin, nas gellid ystyried y rhai a bleidleisient yn erbyn yr hen ddull, yn well na phenbyliaid! Beth debygwch, a oes efengyl mewn dywediad o'r fath? Buan yr argyhoedder y cyfryw un o'i wall- gofrwydd. I Mae "Llais y Wlad" yn dweyd llawer o wirionedd mewn perthynas i'r ymwelwyr a'r eglwysi. Yn sicr, nid oedd cyfiawnder Cristionogol yn eu dull yn cymeryd y bleidlais. We!, meddrliywun, "paham na fuasech yn protestio ar y pryd?" Atolwg, gyfaill, a fuasai yn beth priodol iawn myned i ddadleu a chweryla yn nhy Dduw ? Pe buasai y cyfarfod pleidleisio yn cael ei gynal mewn rhyw ystafell wladol, buasem yn cyfodi i ddatgan yr anghyfiawnder. 0 dan yr amgylcliiadau, darfu i ni fabwys- iadu egwyddor y frawddeg hono—"Tawed y callaf." vVel, gyfeillion "yr hen stamp," y cwbl ydym ni, ddisgyblion ysgol y di- wygiad, yn ofyn yw chwareu teg, ar ol bod yn hynod ymarhous wrthych hyd yn hyn,. gan ddisgwyl y buasech yn edifarhau.— Gyfaill.

AMEN YR "HEN WEITIIIW-R VVEL, SYR! Dyma ni yn cytuno unwaith beth bynag ar fater y llyfrau yna. Rhag i mi ddangos pa mor athronyddol y medraf siarad, ni whaf ond nodi fod y Creawdwr wedi cyfaddasu, ac wedi bwriadu i'r ddyn- oliaeth gael difyrwch a digrifwch liefyd. Mae y DRYCH yn gyfrwng ardderchog i liysbysu pobl ieuainc a ben am lyfrau; defnyddier ef i'r perwyl hwn yn helaeth- ach. Byddaf weithiau yn cael fy ngorfodi i gredu fod pobl ieuainc Cymreig, yn en- wedig y merclied, ar ol y merclied Amer- icanaidd mewn dirnadaeth, ond ni allaf gredu fod y diffyg yn naturiol, 0 herwydd yr wyf yn adnabod amryw y ffordd yma, yn y rhestr flaenaf, yn ol barn pobl gall; ac v maent yn ferclied crefyddol hefyd, oncfhyd y gallaf ddeall, ni ddygwyd hwy i fyny a ffrewyll enwadol. Cael digon 0 (Jateclusm i blant a foddlonalawer o'r Cym: ry. Catechism i frecwest, ciniaw a swper- ie, cysgu ar gatecliism ond dim llenydd- iaetli uu amser, eit.hr tipyn wediei fritbo a thermau duwinyddol a scriptural phraseology er ei wneyd yn dderbyniol. Nid rhigwm o gatecliism wedi ei osod ar y cof yw yr oil sydd yn angenrheidiol i am- gyffred ychydig am Dduw a'i greadigaeth, a'i ddai^ariaethau rhagluniaethol, a threfn iachawdwriaeth, nac ychwaith am ein sef- yllfa ni fel bodau rhesymol dan lywodraeth focsol yr Anfeidrol. Dariiener llenyddiaeth a wna eangu y darfulydd, fel y gallom weled pethau heb i bobl eraill ei ddangos i ni. put bynag y maegyda ni fel cenedl ar yraddfa natur- iol, nid yma mae yr boll ddiffyg na fyddai llawer o iionom yn eangach ein syniadau, a mwy treiddgar ein dirnadaeth.—Yr eidd- oell-JIinnesota Peleg.

IiKKCHKlt A PHREGETHWTE ERAILL. iVlRi. GOL.: Anwyl Gyfeillion. Er i mi draethu yn ddiamwys, a digon tebyg, gyda llawn cymaint o Jynidra ag oedd yn wedd- us, fy marn, nad oeddych bob amser yn ystod y prawf wedi ymddwyn mor gyfiawn at Mr. Beeclier ag y dysgwyliem i chwi wneyd, ac y crcdwn y dylasech; eto, yr wyf yn barod iawn i gydnabod i mi gael pob c)i%v^reu teg ar eicli Haw, fwy nag un- waith, fddweyd gair o'i blaid. Felly, wedi'r cyfan, efallai fod cymaint 0 fai ar fy mrodyr a minau, sydd yn ddiysgog gredu yn niniweidrwydd Beeclier o'r ach- wyn yn ei erbyn, ag arnoch chwithau, am na roddasid mwy prominence i hyny o bryd i bryd trwy golofnau y ÐRYCIL Ni ddaeth hyny mor rymus i fy., mcddwl hyd nes y gofynwyd i mi y dydd o'r blaen, Paham, fel cyfeillion ac edmygwyr Beecher, na ddiffynasem ef? Yr wyf fi, fel un, yn cyd- nabod ein hesgeulusdra, ac yn penderfynu na byddaf euog 0 ddystawrwydd coward- aidd mwy, pan .y mae un o'm brodyr goraf yn cael ei labyddio gan elynion rliagfarn- 11yd. Ymddiriedaf yn eich rhyddfrydig- rwydd arferol, i roddi lie i'r dyfyniad can- lynol 0 araeth Shearman ar y mater yn nghapel Dr. Parker, yn Llundain, beth bynag yw eich barn bersonol am dano: Cyfeiriai Mr. Shearman at ayniad a dybiai oedcl yn bodoli yn Lloegr fod Mr. Beecher wedi cyfaddef rhal ymddygiadau anweddus. Yr oedd efe yn gwadu. hyny yn heuderfynol, oddieithr ei bod yn anweddus yuddo i gufanu ychydig weithiau, foneddiges a'r hon yroeddPya gydnabyddus o'i mabandod; a gwr yr hon oedd bob amser yn cusanu Mr. Beecher, ac yn dymuno i'w wraig ei gusanu. Os oedd y cyfryw bethau o angeurheidrwydd yn ddrwg, yr oeddynt fclly yn Mr. Beecher; ond os felly, y mae cyfran bwys- ig o gymdeithas Americanaidd i'w chondemnio, gan fod Mr. Beecher, mewn gwirionedd, yn fwy gwyliad- wrus yn ei ymddygiadau tuag at foneddigesau wedi eu dwyn i fynxyii ei eglwys, a'r rhai a edrychant i fyny ato fel tad, na'r rhan fwyaf o weinidogion America. Dywedai Mr. Shearman fod yr arddangos- iad o ofid ac edifeirweh yn llythyrau Mr. Beecher yn eoiliedig ar ei grediniaeth i'od Mrs. Tilton, mewn canlyniad i ryw sylw gormodol, ond difeddwl ar ei rune f, wedi ei Uithio i goledd y faL. hoflder tuag ato. fel y daeth i drawsfeddianu liullei gwr yn ei chalon ac achosi yr anghysur mwyaf yn y teulu. Apellai ef at bob boneddwr i ddywedyd, 01; ydoedd hyn yn wiiionedd, ai ni buasai Mr. Beecher yn an- heilwng o barch pe heb deimlo tristweh dwfn. Ond, y ffaith yw, fod Mr. Beecher wedi cael ei dwyilo gan Tilton a Mouttoii yn hyn, fel mewn llawer o bethau eraill; ac fod Mrs. Tilton mewn gwirionedd wedi dal yn ffyddlawn i'w gwr hyd yl1. nDd meWIl meddwl. Dywedai Mr. Shearman focI methillut y rheithwyr i gytuno i'w briodoli i UlHlyn yn unig, cyfeillgarwch anweddus yr hwn gyda Moulton tra yn eistedd ar faiuc y rheithwyr a afhosodd svlw cyflredinol. Dy- wedai fod cyfreithwyr Mr. Beecher nid yn unig yn "]■fi 'ffersonol wedi eu boddloni o barth t ?w. H,We!Ir bollol, tra yr oedd o leiaf ddau o LVV>1 Zi; J 'a yn ddirgelaidd o'r un farn, un o hony.it, ychydii, c c j ej gyfl0gi fej dadleuwr, ftoaJwriaeth mw,.f Cincinnati 0. N' q GRIFFITHS.

IlIIIG YMA TJ OP LOG. MRI. GOL.-Anaml y byddaf yn darllen penillion a argrellir genycli mewn cyswllt ag hysbysiadau am farwolaeth hwn a'r llall, 0 herwydd, fel rheol, cyfansoddir liwynt i ymddangos, nid fel ffrwyth awen, ond fel toriad allan gydymdeimlad perth- ynas neu gymydog a'r amddifad; a ctireu- lonedd yw ceisio gwasgu teimladau clwyf- us rhwng meini rheolau rheitheg neu farddoniaeth 0 ganlyniad ni ddysgwylir i neb gymeryd dyddordeb ynddynt tu allan i gylch y perthynasau agosaf. Ar yr un pryd, pan y byddaf yn darllen bardd- oniaeth in memoriam, cyfansoddedig gan feirdd a llenorion proffesedig, byddaf yn dysgwyl rhywbeth synwyrol, a rhywfaint 0 farddoniaeth ynddo; ond os siomir fi yn hyn, o leiaf ni ddylid taflu i oleuni'r wasg z;1 rigymau ydynt yn troseddu pob rheol o ,,y gommon sense; a chaniataf yn rhwydd mai barddoniaeth yn y linell goffadwriaethol yw y peth mwyaf anhawdd i olygydd ei wrtliod. Yr wyf wedi gweled cymaint o hyn yn y wasg Gymreig yn ddiweddar nes mae dystawrwydd yn annyoddefol. Nodaf engraifft neu ddwy. Bardd cyfrifol a llenor coeth, i'm tyb i, a anfonodd, lis neu ddiu yn ol, ddwy linell fel hyn i'r DRYCII: "Fel t'wysen 0 wenith, mor addfed oedd hi Yn barod i'r alwad a ddaeth o'r nef wen." Y meddwl yw, ei bod fel tywysen addfed yn barod i alwad Duw. Yn awr, pa sense sydd mewn gako ar dywysen o wenith ? Onid mwy rliesymol fuasai dweyd (os oedd yn angenrheidiol defnyddio yr hen gyffel- ybiacth ystrydebol o dywysen)- Fel t'wysen o wenith, mor addfed occd hi, Yn barod i'w chasglu, &c. ? Ni buaswn yn sylwi ar y ffigiwr dirdynedig ucliod, oni bae ei fod uwch enw un o'n llenorion mwyaf cyhoeddus yn America. Un 0'0 betidd cadeiriol, yr hwn a ystyrir yn y rheng flaenaf o gyfansoddwyr Cym- reig yr oes gan rai, a anfonodd i'w cy- lioeddi linellau Seisonig. Dyfynwn o hon- ynt:- Lines written after an infant child." Wei—"after"—strain ofnadwy ar y gair hwn sydd yn rlioddi iddo gymaint a cliys- god 0 briodoldeb. Heb ymddiosg o'i Gym- reigiaeth mae y bardd, a chofia y Welsh Idiom,—Llinellau ar ol, &c. Dichon y byddai yn oddefol yn y Gymraeg, ond llugyrnio y Saesonaeg yw. Ond brycheuyn yw hwnyna. Awn rhagom. Dywedir am y fam alarus: "The grave retains her tears now." Beth yw syniad y bardd fan yna? How does the grave retain her tears ? Nis gallaf gollfarnu y ffigiwr yn y fan yna, ond trwy ddweyd mai llinell holiol lanw a disynwyr yw, o leiaf, i'm deall gwan i. Eto, cy- ffelyba'r bardd y baban i rosyn per (tlws, ond hen), a dywed am dano: "Developed beauty of the child Was cherished by the morning shower." Cofier fod y "rhosyn" wediei adael, a'r "child" yw y pwnc yn awr. Wel, beth sydd a fyno'r "gawod foreuol" (paham y boreu?) a phlentyn? But the shower cher- ishes." Yn awr, peth ac nid person yw caw- od, ond yn y Saesonaeg ni phriodolir y ferf cherish i a thing but to a person. Yn y linell uchod mae iaith y bardd mor ddiffygiol a'i ffigiwr. Eto: "Let o'er his grave temptations stroll."(!!) Beth sydd a fyno temtasiynau a. bedd plent- yn? Onid ag enaid byw, deallus, cyfrifol, mae a fyno temptiad, ynte ryw fath o ignis fatuus ydyw, yn chwareu mewn mynwent- ydd? Mewn ychydig o benillion in memo- riam, tlws yw cario allan un drychfeddwl neu gyffclybiaeth; ond yma, mae awen y bardd fel rhyw Arabiad gorwyllt, yn yn crwydro ac yn rhedeg i bob cyfeiriad. Mewn un penill cymysga ffigyrau rheitheg yn hollol ddireol. Dechreua un penill fel hyn: "Cold hand of death did nip the bud When it was only soft and mild." Ni chollfarnaf y ffigiwr gwanaidd na'r iaith feius, ond cwynaf am i'r bardd, yn lie cario allan ffigiwr y "bud," neidio i ddweyd, "Caugiit up in a glorious shade to stud The crown of Jesus was the child." Sylwer eto ar yr iaith yn y fan hon: A child studding a crown! Pe buasai y plentyn yn y ffigiwr o berl, buasai yn weddus dweyd felly am dano-ond, to put a child to stud a crown, is simply absurd. Nid anallu y bardd parchus liwn yw y diffyg, ond diofalwch anesgusodol; o her- wydd y mae yn alluog i gynyrchu bardd- oniaeth goeth a synwyrol. Darllener y penill-diweddaf-mae yn tra rhagori ar yr oil o'r lleill mewn synwyr, ac yn rliydd o'u darfelydd clogyrnog a mympwyog:— "Adieu to see him once again On earth, our hopes like shadows fail; But faith and hope their strength regain— We'll meet the child within the vail." Nid wyf yn fardd, ac ychydig iawn wyf yn wybod am reolau barddoniaeth Gym- reig, ond pan mae iaith, synwyr, chwaeth, a chomon sense, yn cael eu llugyrnio yn ucliel-leoedd ein Ilenyddiaeth, mae yn rhaid i mi brot:m tio. Gyda'ch caniatad, Mri. Gol., datguddiaf eto anwybodaetli neu ddiofalwch ein Hab- biniaid llenyddol. Yr eiddoch yn barchus Whitestown, JV". Y. H. 0. R.