Y Drych

TEU! Uln VAUGP"^niaib_ Mil. GOL.: BU RYNPittston yma ychydig ddadl yn^ddiwef |c|;ir 0 berthynas i deulu'r Vaiiulianiaia ;n Nghymru. Dywedai un Dlammai Cyu^ry ydynt yn wreiddiol, ond eraill a uctaaJ euent maj cene(ji cstr0nol yd- ? Uf i Gymru. Dymunwyd arnaf f1 n011 1 v chvvi am eglurhad ar yr ang- hyaweiedac^ er iKK^]ionrwyd(l i'r ddwy blaid, os >y 1110r garedig a gwncyd sylw 0 hoio^ yr ^h—David Anthony.

IL'il. y LNU Y[t r ANIESEII.. MRi. Yn y DnYCII am Gorplienaf 29am, go y :njc| pa reswm sydd gan y Metli- odisUaicl v allinaidd i'w roddi dros yr arfer- iad o aur.^dd y deg gorchymyn yn yr ys- golion bothol bob Sul c}rntaf yn y mis. ^is g'w}*(|'yein o'r blaen ei fod yn arferiad T • idd- Ond yr amcan yn ddiau yw ceisio^,g.vneyd yr yggolion yn liyddysg yn y deg gorchymyn; a sicr yw nas gall un ysgol nacenwa(j J0(J „n gyfarwydd a'r C^'r gwirionedd. Mae yn angen- iheidiol nit^du deall cywir am y ddeddf 1 gofy1^10'- cyn y deuir i weled cymwys- cler yr eien^yj^ a tiirWy hyny gael ein dwyn 1 fp "r' ddeddf yw ein hathraw ni at Grist, ]]awer dyn dysgedig yn 1a yn ,1 iaith y Beibl, 0 adilfyg eg- wyddorion ^yWjr> er jddo dybied ei liun yn ddigon ma-nfr i geisio deall ei wneuthurwr. Dyna y prY(1 yr aeth yn ynfyd. Felly y mae llawer ( ddynion a gyfrilir yn gall yn anSiyT^ ff^liyfeiliorniis. Ond yr wyf yn credu ioa byWyd wedi ei gwneyd mor amlwg 1 1awer, fel "pe byddent ynfyd- IOn ill ellyfeqliornent;" a hyny am eu bod yn. gwelthrec"u yn unoj a cWugoj. anffael- 4"^i)stol Paul i brynu yr amser, oblegid fod dyddiau yn ddrwg.- LewisLews. J J

y rARCH. F.1t EYAHSA'KBEDYDDWYK. yr y^yn ^Avedi ceisio, yn ddigon hir bellach, gan^ )jr0H ei haeriadau cel- wydaog. At..e y cyfan yn ofer. Gwyr ? J11) •* nas ga^ ysgogi ynylinell brawhadol. (Yr oeddym wedi penderfynu ei adaeJ, iel y naetjj pa £ a'r skunk, oni bae iddo ycinvan u rai-yn lytliyr diwedt^^ yjae wedi cael allan 'undeb eglwysi/^ achrefyddoV yma. Nid oes neb arali jn gvVy^0d dim am dano. Mae ei osodmd yn, geiWydd noeth. Ehyfedd geh\^ddinl ( yr e^engyl yn cael bias ar ,ari y cyfan, y dylem fod yn ddiolchga 1 am e[ gelwyddau o barthed 1 ni. -¥jae'r yn cliwilio, ac yn dod ir goleun-^ wnaeth erledigaeth niwaid erioec. 1 r-aci10s Bedyddiedig. Mae cliwecli o flaeu yr egiWyS jlon yn bresenol yn ymgeiswyr ;Jim fedfd6u D^ma derf "u' y P^11C .ienaid hwn, o'm rhan i am W-I bury mvself in my books, and tlie_Devil m.ay pjp^to his own." Atoms hun, i )(L CHARLES JONES. s

BWBDD Y BEIRDD. YN EIN NESAF bydd gan Cefni air ar Ad- olygiad Ap P. A. Mon. YSGRIFENA ein cyfaill Ab loan, 0 To- peka, Kansas: Yn y llinell gyntaf o fy nghSn,—' Mae'n hawddaeh dod lawr na myn'd fyny,' a ymddangosodd yn y DRYCII am Awst 5ed, yn lie 'a cliripio i'r lan,' darllcner-' a ckripw'n ddinam,'—i odli a gam' yn y drydedd linell. Y mae lan' a 'gam,'wrth geisio cyfodli, yn swnio inor drwsgl ar y glust Gymreig ag ysgrechau anynad cat birds Kansas." GWELWN yn yr Herald Cyrnraeg, fod y bardd awenyddol GURNOS, Talysarn, Ar- von, wedi cael hyd i'w feinwen o'r diwedd, yn mlierson Miss Eliza Jane Jones, Plas, Llangefni. Addawa iddo ei hun fwy o hamdden 0 hyn allan i.ysgrifenu i'r DRYCH. Y PARCII J. C. Williams (Cculanydd), gweinidog y B. yn Amlwch, a enillodd y gadair yn Eisteddfod Aberaeron, pryd yr oedd pump yn cystadlu.

-Pan oedd Llywodraeth Lloegr yn di-' rwyo ac yn carcbaru am werthu gweithiau Twm Paine, yr oedd Iolo Morganwg yn cadw siop fechan, lie y gwerthai ambell lyfryn. Swyddog gwladol wrth fyned heib- io un diwrnod a lygadodd ar y ffenestr, a disgynodd ei lygad yn cliwnp ar "Hawliau Dyn"—un 0 lyfrau yr anffydclwr-mewn congl o'r neilldu. Aeth i mewn. Beth yw pris "HawliauDyn?" ebe wrth Iolo. "Pum' swllt," atebai y Bardd yn ddigynwrf. "Es- tynwch ef i mi," ebe y swyddog, gan daflu. yr arian ar y bwrdd. Wedi myned allan o'r siop, agorod1 y llyfr, er mwyn bod yn sicr; ac er ei fawr syndod, canfu mai copi J o'r Beibl a gawsai. Aeth yn ol yn union- | gyrchol, a dywedodd wrth Iolo nad oedd wedi estyn iddo y llyfr iawn. "0, do, gyf- aill," meddai y Bardd, "dyna yr unig lyfr sydd yn cynwys gwir hawliau dyn." —Englyn i'r cwrw: Llwyr liudo i hyll waradwydd—wna aSgW", Ac arwain i aflwydd; jmBm Cryfhau nwydau anedwydd, m/t/P A dwyn loes—edwina lwydcUiiS^ n0n. W: Rowlands, Welsh Prairie. —" Yr wyf yn cydnabod fod Job yn wr amyneddgar," ebe hen Ifarm wr penderfyn- ol y dydd o'r blaen, tra yn, lluchio ceryg ar ol yr ieir, "ond ni weloddef erioed hen iar Shanghai yn mynu eistedd arnytliaid o wyau wedi eu berwi." -Trawsgyweiriad barddonol: F yw'r hon a lonir gyntaf; C yn ail, a G yn nesaf; D yn bedwerydd, A yn bumed, E yn chweched, B yn seithfed. B aleddfiryn flaenorol, E yn nesaf, A 'n ganlynol; D 'n bedwerydd, G yn nesaf, C yn chweched, F yn olaf. Yn yr oes o'r blaen, pan nad oedd na meirch tanllyd na rlieilffyrdd mewn bod, na nemawr o gyfleusderau i deithio, fel sydd yn bresenol, cychwynai yr hen fardd John Thomas, o Bentrefoelas, ar ei draed apa Lynlleifiad, a chyraeddai Hewl Mostyn er- byn machludiad haul; cafodd lety mewn tafarn yno, ac ar ol ei faith daith ludded- ig, ymosodai y bugs arno, gan ei bigo yn ercliyl], a'i ysbeilio o'i waed yn ddidrugar- edd; ond ni wyddai yr hen fardd mai bugs oeddynt. Tybiai mai rhyw rywogaeth o chwain oeddynt; ac yn nghanol ei ofidiau tost, llefai allan, "Mwrdwr," nes oedd y ty yn diaspcdain. "Holo!" ebai gwr y ty, beth yw'r mater?" pan yr atebai y bardd merthyredig: Achwyn'rwyf arcliwain yn ticlilel-yn Mos- Dan 'mestyn fy hegel; [tyn Cost sy' dan bob cesel, Ffowla 0 hyd, ond ffaelio hel. -Nid oedd hetiau mewn nemawr 0 arfer- iad yn Lloegr hyd y flwyddyn 1500, er y crybwyllir am danynt mewu cyfraith o e:- ddo Richard III, He y cyfyngir pris het i ugain ceiniog. —Dywedir mai pwysau cyffredin ymen- ydd dyn yw 3'% pwys; ymenydd merch, 2 bwys a 11 owns. Mae y casgliad naturiol oddiwrth y ffaitli hon yn anlIafriol i'r rhyw deer. -"Ein gelynion: Oer siarad geiriau surion—i'n baeddu O'u boddwna 'n gelynion; Ac 0 waelodeu calon, Tyngant Invy Gomer, O. HUGH WIIITTINGTON. —Gwertliir oranges yn Louisiana am $10 y fil, neu lc. yr un, ar y coed; ac adroddir fod 16,250,000 wedi eu gwertliu yn barod; a derbyniwycl $810,000 0 elw oddiwrtliynt dros yr holl gostau. —A ganlyn yw Gywydd Achau'r Cyl- ydd," gwaith Sion Tudur: Cybydd, fab di-fedjrdd dig, Crwn uffernol, croen ifyrnig; Fab chwant, i gael y fantais, Fab poeni byth, heb un bais; Fab cancrys crwydrus rod, Fab siwrl egr, fab surlygod; Fab llogi'r aur, fab 11aw grin, Fab trythwas, fab tarth eisin; Fab baw beth, fab casbeth cog, Fab oer iawn, fab eirianog; Fab ewinog, fab anael, Fab prudd ei wedd, fab rliodd wael; Fab a'i fittel, ddi-lielaeth, Fab hwyr lies, fab bara llaeth; Fab saitli gwl'm pwrs, fab syth glust; Fab craff iawn, fab creia-lfust; Fab rhy ddig, fab prudd i wen, Fab herr lytli'r, fab her lathen; Fab rhawddig, fab o'r henddull, Fab llawes ddofn, fab llaes ddull; Fab cul llwm, fab cael y Hog, Fab gwinau, fab y geiniog; Fab gwandraed, ddidraed ddodrefn, Fab llym gwael, fab llwm i gefn; Fab clo tyn, fab clwt heraur, Fab cauddrws, fab cuddio'r aur; Fab di-ras Duw, fab trist wen, Fab del yw, fab di-lawen; Fab anhawddgar i'w garu, Fab ffroenddig, fab uffern ddu. —Adrodda ifarmwr yn ymyl Chester, Pa., fod ganddo fochyn, yr hwn ar ol bwyta yr afalail ar lawr yn y berllan, a rydd ei ys- gwydd yn erbyn coeden, ac a'i hysgydwa ly nes daw cawod o afalau i lawr! —Cwyn "yr hen lane:" Llwydo a gwywo mae'm gwedd, 0 eisiau ymgeledd 'rwy'n isel; Byw yr wyf heb awr o hedd, Fy hunan yn fy anedd. J. E. Jones 0 Rockhill Wis. -Mae y newyddion diweddaraf o Ddy- ffryn Paradwys, Nevada, yn hysbysu am ddyfodiad cawodydd dirifedi o gricied i'r dylfryn, ac ofnir y byddant yn fwy dinystr- iol na'r grasshoppers. Dechreua. ffair amaetliyddol Talaetli N. Y. yn Elrnira, Medi 27. Ehoddir$100 o wobr am yr arddangosiad goreu 0 gyn- yrch ffarm, a $100 am yr arddangosiad goreu o anifeiliaid. to -Byddai yn anhawdd i ni yn awr fedd- wl pa fodd y gallem fyw heb y glo, ac eto nid oes ond ychydig amser er pan ddechreu- wyd ei ddefnyddio. Nid yw chwe' chan' mlynedd yn rhyw amser maith iawn yn banes y byd, ond yr oedd llosgi glo yn Llundain y pryd liwnw yn groes i'r gyf- raith; ac amser Iorwerth laf cafodd dyn ei brofi, ei euog-farnu, a'i ddienyddio, am y pechod mawr o losgi glo!

HANES BYWYD I HEN BERSON LLANDEDWYDD. GAKDDO EF EI HUN. PENOD Cynygiais ar fod i ni hwylio darn o'r cig i swper, a phan oedd y merclied y brysur gyda'r gorcliwyl, a minau yn gofidio na buasai genym gyfaill neu ddau i gyd- fwynhau y seigiau. "Wei, yn wirionedd i," ebai fy ngwraig, "dyma ein cyfaill, Mr. Pritchard, yn dyfod, yr hwn a achubodd Maria ac a'cli gwnaeth cll withau yn lan loew mewn dadl." "Fy ngwneyd i mewn dadl, fy mhlcntyn anwyl i," atebais braidd yn ddigllon, "yr ydych yn cyfeiliorni-nid oes ond ychydig allant wneyd hyny; ni ddarfu i mi erioed ameu eich gallu chwi i wneyd pastai, a dymunaf arnoch adael y dadleu i mi." Fel yr oeddwn yn siarad, dyma Mr. Pritchardi 'r ty, a mawr y croes- aw a dderbyniodd genym oil, tra estynai Sami bach gadair iddo eistedd. Yr oeddwn yn falcli o gyfeillgarwch yr lien wr am ddau reswm—am fy mod yn gwybod fod arno angen fy un i, a fy mod yn gwybod ei fod yn gyfeillgar mor belled a'i allu. Yr oedd yn adnabyddus yn y gymydogaeth yn y cymeriad o'r hen wr boneddig na wnai ddaioni pan yn ieuanc, er nad oedd yn awr ond deg arhugaiu oed. Yr oedd yn liynod hoff o blant, ac ymbles- erai mewn canu ac adrodd chwedlau di- niwed iddynt. Deuai i'n hardal yn gyffredin ryw un- waith yn y flwyddyn, a byddai yn byw ar garedigrwydd y cymydogion. Eisteddodd i lawr wrth y swper, a gallaf eich sicrhau nad oedd fy ngwraig yn gynil gyda'i gwin cartref. Adroddodd ystraeon a chanodd faledi i'r plant, nes y daeth yn adeg gwely. Yr oedd genym lien geiliog a gefais yn .anrheg gan un o fy mhlwyfolion, yr hwn a gymerodd yn ei ben mai adeg myn'd i gysgu, ac nid adeg codi, ydoedd yr amser iddo ganu, ac felly byddai ei lais yn dis- pedain trwy yr holl fro un-ar-daeg o'r gloch bob nos. Pan oeddym ar gychwyn, dyma anhawsdra yn cyfodi, sef pa le i roddi y gwr dieithr. Yr oedd ein boll welyau mewn galwad, ac yr ydoedd yn rhy hwyr i'w anfon i'r tafarndy cyfagos. Yn y cyfyngder yma, z, dyma Sami bach yn cynyg rhan o'i wely iddo os byddai Llewelyn cystal a rhoddi iddo yntau ran o'i wely ef. "Rhof inau," gwaeddai Wil, "ran o'm gwely i Mr. Eitchards os caf fyn'd at ddwy cbwaer." "Da iawn, fy mhlant i," meddwn inau, "y mae lletygarwch yn un o ddyledswyddau cyntaf Cristionogaetli. Gall y bwystfil fyned i'w loches, a'r aderyn i'w nyth, ond am ddyn amddifad, nid oes ganddo ef ond chwilio am nodded oddiwrth ei pyd-gread- ur. Y dyn mwyaf dieithr yn ein byd ni ydoedd yr IIwn a ddaethTw aclmb. Ni bu ganddo erioed dy, fel pe yn dewis gweled pa faint o letygarwch oedd wedi ei adael yn mhlith dynion." "Fy anwylyd," meddwn wrth fy ngwraig, "rhowch lwmp o siwgr i'r plant, a rliowch y mwyaf i Sami, am mai efe a siaradodd gyntaf." Yr oeddym ar ein traed yn foreu dran- oeth er mwyn cael cae o adladd i mewn; a cliynygiodd ein bymwelydd gynorthwyo yn hyn o wasanaeth. Nis gallwn beidio sylwi ar ei ofal parhaus i dderbyn fy merch Maria, a phob tro y deuent yn agos i'w gil- ydd, byddai yr ymddyddan yn bur felus. Ond yr oedd genyf feddvl rhy uchel am farn fl" 'nrlo-aisi in«.*cu Muria, l Ioa mewn un model yn anesmwyth o herwydd ei hymddygiad at ddyn o'i amgylchiadau ef. Gwalioddwyd Mr. Eitchards atom y noson hono, ond gwrthododd, gan ei fod yn myned at gymydog, i blentyn yr hwn yr oedd ganddo chwibanogl. Ar ol iddo fyned, declireuais edrycli yn athronyddol ar gyflwr Mr. Eitchards, gan gondemnio ei fywyd anarbodus mewn ymadroddion Lerthol, am yr hyn y cefais gerydd llym gan Maria, ac araeth ddysgedig ac ymres- cl z, ymiadol gan fy mab Llewelyn, yr hwn a .brofodd i mi allan o ysgrifeniadau y doetli- -ion, fod blingo dyn ac yntau wedi ei flingo 0'1' blaen, yn weithred greulawn ac anheg. "Dichon," meddai fy mab Llewelyn, "nad yw y dyn mor anedwydd ag ydych yn meddwl. Yr oeddwn yn sylwi arno mor rsiriol a'r lieulwen pan yn ymddiddan a Maria." Gwridodd fy merch, a cheisiodd ein perswadio nad oedd dim neillduol rhyngddynt, er ei bod o'r farn ei fod yn foneddwr hawddgar iawn er's talwm.- Bradychodd ei dull a'i sylwadau ryw ar- ,goelion digon anymunol i mi; ond cedwais fy ofnau yn guddiedig. Dranoeth, yr oeddym yn disgwyl y meistr tir, ac anar- ferol o brysur oedd fy ngwraig a fy merclied yn parotoi ar gyfer ei ddyfodiad. Edrychwn gyda boddhad ar y ddwy yn paratoi rhywbeth ar y tan, a bernwn yn sicr mai helpu eu mam gyda'r cinio yr .oeddynt, hyd nes y dywedodd Sami mai .berwi rhyw gymysgedd i ymolchi eu gwynebau yr oeddynt. Yr oeddwn yn cashau pob peth o'r natur, a chan afael yn y pocer i drwsio y tan o dan y crochan, tetlais yr lioll gwbl i'r llawr, ac yr oedd yn rhy ddiweddar gwneutliur dim o'r newydd y diwruod liwnw.

— t m OLYPIIANT, PA.—Cydyrnde'rnlad—Yn gy- maint a'i fod wedi boddloni yr Hollalluog Dduw, yn ei ddoeth Ragluniaeth, i alw .oddiwrtli ei waitli at ei wobr, y Parch. PHILIP L. DAVIES, o Eglwys Fedyddiedig Berea, Efrog Newydd, gan hyny. Pender- fymcyd, Fod yr Enwad Bedyddiedig yn America, yn marwolaeth y Parch. P. L. Davies, wedi colli un o'i cliewri dewraf a ffyddlonaf; a'n dymuniad yw, am i Ar- glwydd y cynauaf anfon rhyw un eto i lanw y bwlcli hwn yn ei eglwys.—Pender- fymoyd ein bod ni, Eglwys Fedyddiedig .Olyphant, Pa., tra yn ymostwng i'r Unig Ddoeth Dduw, yn ei holl oruchwyliaethau, yn dwys deimlo o herwydd marwolaeth .ein cyn-weinidog, P. L. Davies. -Pendei,- fynvyd, Ein bod, trwy hyn, yn datgan ein cydymdeimlad a'r weddw alarus a'i blant amddifaid yn eu trallod a'u gofid presenol, ac yn dymuno eu cyflwyno i ofal tyner Barn\vr y gweddwon a Thad yr amddifaid. —Penderfynwyd, Ein bod, fel arwydd o barch i goffadwriaetli ein cyn-weinidog tgalluog a duwiol, yn gwisgo ein liareithfa mewn galarwisg am yr ysbaid o fls o am- ser, a'n bod yn anfon y Penderfyniadau liyn i'w cyhoeddi yn yr Wythnosolion Cymreig. Arwyddwyd dros yr Eglwys gan y Pwyllgor—Benj. Walters, Frederick ,Lloyd ac Evan Miles.

SODWEDDIOX Y PARCH. P. L. DAVIES. 0 dracliwantus fedd! Yr oedd genym lawer o greaduriaid" diwerth—paham na orfodaist rai o honynt hwy i ddyfod i'th grombil? Canasai y byd gan o ddioJchgar- .1 y wch am gael gwared orai o lionynt hwy.— Yn lle hyn, ti a gymeraist un OFEIB AWES, DYSG A DAWN. Dywodaf UN 0 FEIB AWEN, oblegid yr oedd llawer o'r barddonol yn fy anwyl fnwd. Nid rhigymu sydd yn gwneyd bardd, onite buasai P. L. Davies allan o'r cylch. A oes unrhyw un yn barod i daeru nad oedd efe yn fardd? Gelwch i gof rai o'i weddiau neu ei breg- ethau, neu ei areithiau, ac yn benaf oil ei ymgomiau. Yr oedd ganddo ddychymyg bywiog—byw gan dan, ac yn tanio gan fywyd uchel, llydan, hir a dwfn, ac ar eil- iad eliedai o'r ia a'r eira i'r lili a'r palm- wydd. Pa le y mae? Yn y bead. 0 fedd! cymeraist un o feib dysg i'th g')L Y mae genyf ffyliaid ddigon, ond gwnacthost ymdrech rliyfedd i godi'th enw pan y cymeraist P. L. Davies. Yr oedd yn Gym- ro diledryw, ynSais ardderchog, yn Ellrnyn i raddau, yn Eoegwr am beth lroi-dd-yn Lladinydd gweddol, ac yn ysgolhaig neill- duol, trwy ei wybodaeth o'r natur ddynol. Gwyddai bob peth—h. y., yr oedd pob peth yn ei feddwl. Yr oedd yn athronydd cyf- lawn, yn hanesydd gwych, yn ddaearegwr canmoladwy, yn seryddwr gweddol. Yr y I oedd rhai cangenau, y rhai y gwyddai ond ychydig am danynt. Yr oedd ganddo glust da am ganu, ond nid wyf yn meddwl y gallasai ganu yn ddifaiyr "Hen Ganfed." Ni honai ond ychydig wybodaeth o walian- ol gangenau dysg, eto ar y cyfan gallwn ei gyfrif yn un o feib dysg. Fel myfyriwr, dringai, fel myfyriwr, eliedai. Yn y pwlpud, yr oedd mewn modd neillduol yn un o feib dysg. Nid oedd ei bregeth yn rhelfyn pen bys, ond deongliad; nid oedd yn benboethni cymysglyd, yn beth y geilw yr anoeth a'r anysgedig yn beth doniol, ond yn esboniad; nid oedd yn gymysgedd o drioedd diddyben, pedwaroedd diamcan, pumoedd dibwynt, yn gwtws er mwyn cael hwyl, ond yn draethiad pur o'r efengyl ogoneddus ddoeth i ni o'r nef. Yr oedd ganddo lwybr newydd, a ffordd braidd yn ddisathr. Yr oedd ef yn feistr y gynull- eidfa. Wedi iddo ef ddweyd ar destyn, nid oedd nemawr yn alluog i ddweyd dim yn ychwaneg. Dywedasom fod y bedd wedi cymeryd un o feib dawn. Un doniol oedd Paul- dawn yn berwi, bwrlymu, dawnsio, rhuo, pistyllu, trabaeddu, rhedeg, ehccleg- fflamio, rhuo, dawn ar brydiau heb ei fath. Yr oedd yn araf-araf iawn i fy moddloni i ar adegau, ond gwerth amser ac amynedd oedd aros i Phil ddweyd ei stori, canys yr oedd yn ddoniol. Yr oedd ei flraethineb yn naturiol. Elioddodd fodd i chwerthin am oriau mewn haner mynydyn. Mud yw tu yma i'r cvvmwl, ond wrth ei fodd y mac y tu draw. Credai yn y sefyllfa ddyfodol, y modd y dylai pob dyn call. Mae arnaf ch want ei weled fel y mae. Mae wrth fodd ei galon, ac nis gall lai na molianu ei fod wedi cael y blaen ar eraill. Gatiwyd ef yn Nanty- glo—bedyddiwyd ef gan Nefydd yn y Blaenau—daeth i America tua 1852—aetli i Lewisburg tua Carbondale a Blake- ley tua 18G0—i Camden tua 18G2-i New York yn > 1870. Llafuriodd yn galed yno am 5 mlynedd. Treuliasom amser ded- wydd gyda'n gilydd. Yr oedd 5-ii sj tr;yl J Á, J Ü bY myaug parod i helpu, yn dad tyner, yn briod ffyddlawn; a'n gweddi yw, 0 Dduw colia Mrs. Davies a'r plant. Franklin, Pa. EDNYFED.

AMEN YR "HEN WEITIIIW-R VVEL, SYR! Dyma ni yn cytuno unwaith beth bynag ar fater y llyfrau yna. Rhag i mi ddangos pa mor athronyddol y medraf siarad, ni whaf ond nodi fod y Creawdwr wedi cyfaddasu, ac wedi bwriadu i'r ddyn- oliaeth gael difyrwch a digrifwch liefyd. Mae y DRYCH yn gyfrwng ardderchog i liysbysu pobl ieuainc a ben am lyfrau; defnyddier ef i'r perwyl hwn yn helaeth- ach. Byddaf weithiau yn cael fy ngorfodi i gredu fod pobl ieuainc Cymreig, yn en- wedig y merclied, ar ol y merclied Amer- icanaidd mewn dirnadaeth, ond ni allaf gredu fod y diffyg yn naturiol, 0 herwydd yr wyf yn adnabod amryw y ffordd yma, yn y rhestr flaenaf, yn ol barn pobl gall; ac v maent yn ferclied crefyddol hefyd, oncfhyd y gallaf ddeall, ni ddygwyd hwy i fyny a ffrewyll enwadol. Cael digon 0 (Jateclusm i blant a foddlonalawer o'r Cym: ry. Catechism i frecwest, ciniaw a swper- ie, cysgu ar gatecliism ond dim llenydd- iaetli uu amser, eit.hr tipyn wediei fritbo a thermau duwinyddol a scriptural phraseology er ei wneyd yn dderbyniol. Nid rhigwm o gatecliism wedi ei osod ar y cof yw yr oil sydd yn angenrheidiol i am- gyffred ychydig am Dduw a'i greadigaeth, a'i ddai^ariaethau rhagluniaethol, a threfn iachawdwriaeth, nac ychwaith am ein sef- yllfa ni fel bodau rhesymol dan lywodraeth focsol yr Anfeidrol. Dariiener llenyddiaeth a wna eangu y darfulydd, fel y gallom weled pethau heb i bobl eraill ei ddangos i ni. put bynag y maegyda ni fel cenedl ar yraddfa natur- iol, nid yma mae yr boll ddiffyg na fyddai llawer o iionom yn eangach ein syniadau, a mwy treiddgar ein dirnadaeth.—Yr eidd- oell-JIinnesota Peleg.

IiKKCHKlt A PHREGETHWTE ERAILL. iVlRi. GOL.: Anwyl Gyfeillion. Er i mi draethu yn ddiamwys, a digon tebyg, gyda llawn cymaint o Jynidra ag oedd yn wedd- us, fy marn, nad oeddych bob amser yn ystod y prawf wedi ymddwyn mor gyfiawn at Mr. Beeclier ag y dysgwyliem i chwi wneyd, ac y crcdwn y dylasech; eto, yr wyf yn barod iawn i gydnabod i mi gael pob c)i%v^reu teg ar eicli Haw, fwy nag un- waith, fddweyd gair o'i blaid. Felly, wedi'r cyfan, efallai fod cymaint 0 fai ar fy mrodyr a minau, sydd yn ddiysgog gredu yn niniweidrwydd Beeclier o'r ach- wyn yn ei erbyn, ag arnoch chwithau, am na roddasid mwy prominence i hyny o bryd i bryd trwy golofnau y ÐRYCIL Ni ddaeth hyny mor rymus i fy., mcddwl hyd nes y gofynwyd i mi y dydd o'r blaen, Paham, fel cyfeillion ac edmygwyr Beecher, na ddiffynasem ef? Yr wyf fi, fel un, yn cyd- nabod ein hesgeulusdra, ac yn penderfynu na byddaf euog 0 ddystawrwydd coward- aidd mwy, pan .y mae un o'm brodyr goraf yn cael ei labyddio gan elynion rliagfarn- 11yd. Ymddiriedaf yn eich rhyddfrydig- rwydd arferol, i roddi lie i'r dyfyniad can- lynol 0 araeth Shearman ar y mater yn nghapel Dr. Parker, yn Llundain, beth bynag yw eich barn bersonol am dano: Cyfeiriai Mr. Shearman at ayniad a dybiai oedcl yn bodoli yn Lloegr fod Mr. Beecher wedi cyfaddef rhal ymddygiadau anweddus. Yr oedd efe yn gwadu. hyny yn heuderfynol, oddieithr ei bod yn anweddus yuddo i gufanu ychydig weithiau, foneddiges a'r hon yroeddPya gydnabyddus o'i mabandod; a gwr yr hon oedd bob amser yn cusanu Mr. Beecher, ac yn dymuno i'w wraig ei gusanu. Os oedd y cyfryw bethau o angeurheidrwydd yn ddrwg, yr oeddynt fclly yn Mr. Beecher; ond os felly, y mae cyfran bwys- ig o gymdeithas Americanaidd i'w chondemnio, gan fod Mr. Beecher, mewn gwirionedd, yn fwy gwyliad- wrus yn ei ymddygiadau tuag at foneddigesau wedi eu dwyn i fynxyii ei eglwys, a'r rhai a edrychant i fyny ato fel tad, na'r rhan fwyaf o weinidogion America. Dywedai Mr. Shearman fod yr arddangos- iad o ofid ac edifeirweh yn llythyrau Mr. Beecher yn eoiliedig ar ei grediniaeth i'od Mrs. Tilton, mewn canlyniad i ryw sylw gormodol, ond difeddwl ar ei rune f, wedi ei Uithio i goledd y faL. hoflder tuag ato. fel y daeth i drawsfeddianu liullei gwr yn ei chalon ac achosi yr anghysur mwyaf yn y teulu. Apellai ef at bob boneddwr i ddywedyd, 01; ydoedd hyn yn wiiionedd, ai ni buasai Mr. Beecher yn an- heilwng o barch pe heb deimlo tristweh dwfn. Ond, y ffaith yw, fod Mr. Beecher wedi cael ei dwyilo gan Tilton a Mouttoii yn hyn, fel mewn llawer o bethau eraill; ac fod Mrs. Tilton mewn gwirionedd wedi dal yn ffyddlawn i'w gwr hyd yl1. nDd meWIl meddwl. Dywedai Mr. Shearman focI methillut y rheithwyr i gytuno i'w briodoli i UlHlyn yn unig, cyfeillgarwch anweddus yr hwn gyda Moulton tra yn eistedd ar faiuc y rheithwyr a afhosodd svlw cyflredinol. Dy- wedai fod cyfreithwyr Mr. Beecher nid yn unig yn "]■fi 'ffersonol wedi eu boddloni o barth t ?w. H,We!Ir bollol, tra yr oedd o leiaf ddau o LVV>1 Zi; J 'a yn ddirgelaidd o'r un farn, un o hony.it, ychydii, c c j ej gyfl0gi fej dadleuwr, ftoaJwriaeth mw,.f Cincinnati 0. N' q GRIFFITHS.

IlIIIG YMA TJ OP LOG. MRI. GOL.-Anaml y byddaf yn darllen penillion a argrellir genycli mewn cyswllt ag hysbysiadau am farwolaeth hwn a'r llall, 0 herwydd, fel rheol, cyfansoddir liwynt i ymddangos, nid fel ffrwyth awen, ond fel toriad allan gydymdeimlad perth- ynas neu gymydog a'r amddifad; a ctireu- lonedd yw ceisio gwasgu teimladau clwyf- us rhwng meini rheolau rheitheg neu farddoniaeth 0 ganlyniad ni ddysgwylir i neb gymeryd dyddordeb ynddynt tu allan i gylch y perthynasau agosaf. Ar yr un pryd, pan y byddaf yn darllen bardd- oniaeth in memoriam, cyfansoddedig gan feirdd a llenorion proffesedig, byddaf yn dysgwyl rhywbeth synwyrol, a rhywfaint 0 farddoniaeth ynddo; ond os siomir fi yn hyn, o leiaf ni ddylid taflu i oleuni'r wasg z;1 rigymau ydynt yn troseddu pob rheol o ,,y gommon sense; a chaniataf yn rhwydd mai barddoniaeth yn y linell goffadwriaethol yw y peth mwyaf anhawdd i olygydd ei wrtliod. Yr wyf wedi gweled cymaint o hyn yn y wasg Gymreig yn ddiweddar nes mae dystawrwydd yn annyoddefol. Nodaf engraifft neu ddwy. Bardd cyfrifol a llenor coeth, i'm tyb i, a anfonodd, lis neu ddiu yn ol, ddwy linell fel hyn i'r DRYCII: "Fel t'wysen 0 wenith, mor addfed oedd hi Yn barod i'r alwad a ddaeth o'r nef wen." Y meddwl yw, ei bod fel tywysen addfed yn barod i alwad Duw. Yn awr, pa sense sydd mewn gako ar dywysen o wenith ? Onid mwy rliesymol fuasai dweyd (os oedd yn angenrheidiol defnyddio yr hen gyffel- ybiacth ystrydebol o dywysen)- Fel t'wysen o wenith, mor addfed occd hi, Yn barod i'w chasglu, &c. ? Ni buaswn yn sylwi ar y ffigiwr dirdynedig ucliod, oni bae ei fod uwch enw un o'n llenorion mwyaf cyhoeddus yn America. Un 0'0 betidd cadeiriol, yr hwn a ystyrir yn y rheng flaenaf o gyfansoddwyr Cym- reig yr oes gan rai, a anfonodd i'w cy- lioeddi linellau Seisonig. Dyfynwn o hon- ynt:- Lines written after an infant child." Wei—"after"—strain ofnadwy ar y gair hwn sydd yn rlioddi iddo gymaint a cliys- god 0 briodoldeb. Heb ymddiosg o'i Gym- reigiaeth mae y bardd, a chofia y Welsh Idiom,—Llinellau ar ol, &c. Dichon y byddai yn oddefol yn y Gymraeg, ond llugyrnio y Saesonaeg yw. Ond brycheuyn yw hwnyna. Awn rhagom. Dywedir am y fam alarus: "The grave retains her tears now." Beth yw syniad y bardd fan yna? How does the grave retain her tears ? Nis gallaf gollfarnu y ffigiwr yn y fan yna, ond trwy ddweyd mai llinell holiol lanw a disynwyr yw, o leiaf, i'm deall gwan i. Eto, cy- ffelyba'r bardd y baban i rosyn per (tlws, ond hen), a dywed am dano: "Developed beauty of the child Was cherished by the morning shower." Cofier fod y "rhosyn" wediei adael, a'r "child" yw y pwnc yn awr. Wel, beth sydd a fyno'r "gawod foreuol" (paham y boreu?) a phlentyn? But the shower cher- ishes." Yn awr, peth ac nid person yw caw- od, ond yn y Saesonaeg ni phriodolir y ferf cherish i a thing but to a person. Yn y linell uchod mae iaith y bardd mor ddiffygiol a'i ffigiwr. Eto: "Let o'er his grave temptations stroll."(!!) Beth sydd a fyno temtasiynau a. bedd plent- yn? Onid ag enaid byw, deallus, cyfrifol, mae a fyno temptiad, ynte ryw fath o ignis fatuus ydyw, yn chwareu mewn mynwent- ydd? Mewn ychydig o benillion in memo- riam, tlws yw cario allan un drychfeddwl neu gyffclybiaeth; ond yma, mae awen y bardd fel rhyw Arabiad gorwyllt, yn yn crwydro ac yn rhedeg i bob cyfeiriad. Mewn un penill cymysga ffigyrau rheitheg yn hollol ddireol. Dechreua un penill fel hyn: "Cold hand of death did nip the bud When it was only soft and mild." Ni chollfarnaf y ffigiwr gwanaidd na'r iaith feius, ond cwynaf am i'r bardd, yn lie cario allan ffigiwr y "bud," neidio i ddweyd, "Caugiit up in a glorious shade to stud The crown of Jesus was the child." Sylwer eto ar yr iaith yn y fan hon: A child studding a crown! Pe buasai y plentyn yn y ffigiwr o berl, buasai yn weddus dweyd felly am dano-ond, to put a child to stud a crown, is simply absurd. Nid anallu y bardd parchus liwn yw y diffyg, ond diofalwch anesgusodol; o her- wydd y mae yn alluog i gynyrchu bardd- oniaeth goeth a synwyrol. Darllener y penill-diweddaf-mae yn tra rhagori ar yr oil o'r lleill mewn synwyr, ac yn rliydd o'u darfelydd clogyrnog a mympwyog:— "Adieu to see him once again On earth, our hopes like shadows fail; But faith and hope their strength regain— We'll meet the child within the vail." Nid wyf yn fardd, ac ychydig iawn wyf yn wybod am reolau barddoniaeth Gym- reig, ond pan mae iaith, synwyr, chwaeth, a chomon sense, yn cael eu llugyrnio yn ucliel-leoedd ein Ilenyddiaeth, mae yn rhaid i mi brot:m tio. Gyda'ch caniatad, Mri. Gol., datguddiaf eto anwybodaetli neu ddiofalwch ein Hab- biniaid llenyddol. Yr eiddoch yn barchus Whitestown, JV". Y. H. 0. R.