Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
10 articles on this Page
[No title]
.Mae y Grange perthynol i'r ff arm wyr yn Saltsburg, Pa., yn cyhoeddi fod$20,000 ynaros yny drysorfa; a darfu iddynt gyn- ilo llawn 23 y cant ar eu pryniadau y flwyddyn ddiweddaf. Y ffordd oreu i nodi allan goed ffrwythau ydyw tori ysnoden o zinc wyth modfedd o hyd, a haner modfedd o led, ac ysgrifener arno y manylion am y goed- en, yna plyger ddwy waith am un o'r brig- au, ysgrifener a pliwyntl, a phery yn am- lwg am 10 mlynedd. Gellir gwellau cripiadau ar geffylau yn fuan drwy gymysgu llonaid llwy de o zn bowdr blue vitriol a dwfr,a golehi y dolur yn ami. .Mae Dr. Furnasyr amaethwrhynod, yn sicrhau y cyhoedd nad oes un ymborth i'w gael cystal i ddiogelu moch rhag y colera ag afalau. Un tro pan oedd y moch yn meirw yn gyflym o'r colera, trodd hwy i'r berllan lie yr oedd digonedd o afalau, a darfu iddynt pll wella yn fuan. .Mae ffarmwyr yn colli llawer o dun- elli o wair yn flynyddol, drwy eu bod yn ei gribinio o chwith. Wrth dori gwair a pheiriant y mae yn syrthio yn ol; ac os sy- mudir y gribin yr un ffordd ag; ytoriry gwair, ceir y cwbl; ond os rhedir y gribin y ffordd arall, collir llawer o wair. .Dywed Mr. G. J. W. fody locustiaid wedi difa yr holl gropiau yn ardal Mankato, Minn; ni fydd yno gymaint a bwsiel i'w ddyrnu y fall nesaf. Ysgrifenai Mr. J. H. Parry, o Pan- gor, Wis., ar y 26ain o Gorph.: "Yr ydym wedi dechreu tori y gwenith, ac y mae yn ateb i'r disgwyliadau uchaf; ie, y mae holl ffrwytli y ddaear yn rhagorol ac yn hardd, a thelir yma heddyw $1.15 am wenith gwanwyn. Y FFORDD I ADNABOD WYAU FFRES- Gellir penderfynu oed wyau fel y canlyn: Todder tua 4 owns o halen mewn dwfr glan, yna trocher yr wy ynddo. Os bydd yr wy yn fires, neu heb fod dros ddiwrnod oed, a i lawr i waelod y dwfr; os bydd yn dri piwrnod oed, nofla yn y gwlybor; ond os bydd dros bum' diwrnod oed, daw i fyny i wyneb y dwfr; a pho hynaf yr a, uwchaf oil y nofia o'r dwfr. Y rheswm dros hyn ydyw, fod y gwlybor yn yr wy yn mwg- clartliu allan o hono drwy fan dyllau y plisg- yn wrtli iddo fyned yn hen; ac awyr yn myned i mewn i lanw y He, gan hyny nofia. DULL I LADD Y COLORADO BUG—Cy- hoeddir 3m y newyddiaduron Seisouig fod 5 pwys o goperas, a 5 pwys o slacked lime mewn 20 galwyn o ddwfr, yn effeithiol i ladd y pryfed uchod, ydynt yn ysu y pyta- tws; ae hefyd ymae y gwlybor yn wrtaith da i'r tir. Cawn i UN o Nnw, o Elizabeth, Illinois, roddi prawf ar y cyngor, ac anfon hanes y canlyniad allan drwy y Dim u.— Morgan Prosser, Braceville, III. JENNIETON, Wis., Gorph. 26—Y mae ar- goelion da yma am gropiau, er fod digon o chintz bugs wrth bob gwreiddyn i'w bwyta mewn awr, debygem; ond y maent yn ym- atal hyd yn hyn. Mae golwg arddercliog ar y ceircli a'r pytatws; nid yw y corn gys- tal. Ychydig o afalau sydd yn y gymyd- ogaeth; mae y gwair yn gampus. Llawer o lid a dig, cenfigen a malais. Cariad brawdol yn brin. Crefydd yn flodcuog.- Un o'r lie.
SEFYDLIAD CYMREIG FORESTON.
SEFYDLIAD CYMREIG FORESTON. RHIF. 11-BIIISTOL GROVE. Nid oes yma na thref na phentref, ond rhan o wlad; ac y mae Anian fel wedi bod ar ei goreu yn ei phrydferthu, ac yn ei haddasu i ddyn ei phreswylio. Tirgwastad, And ychydig yn donog ydyw, ac ambell i Iwyn o goed yn britho ei wyneb. Mae digonedd o goed mawrion hefyd yn gyfleus i'r ardal hon, gan fod y Root River yn rhedeg ychydig i'r gogledd iddi, ar lanau yr hon y mae cyfiawnder o goed. Dywed- ir gan ddynion profiadol fod yma gystal tir ag a geir mewn unrhyw ran o'r wlad; ac o ran hyny, y mae gwedd ei drigolion yn profi ei wirionedd. Prif farchnad yr ardal hon, fel ardaloedd eraill y sefydliad, ydyw Lime Sprigs, yr hon sydd dipyn yn bell i'r rhai sydd yn byw ar ochr' ogleddol y sef- ydliad. Ond y diffyg mwyaf yn yr ardal hon ydyw prinder dwfr; eithr y mae y diffyg hwn yn cael ei wneyd i fyny i radd- au, trwy dyllu yn ddigon dwfn, a chael melinau gwynt i'w godi. Mae agwedd foesol a chrefyddol yr ardal hon hefyd yn ddymunol ac addawol. Gan fod y wlad mor eang, a'r sefydlwyr yn amlhau, nis gallesid cyfarfod yn yr un man i addoli; felly sefydlwyd eglwys gan y T. C. yma, yr hon fu yn cyfarfod i addoli am beth amser mewnysgoldy; ond erbyn hyn y mae yma gapel hardd, a'i binael blaenfain yn ymddyrchafu fel pe bai am gusanu y ser. Yma y mae y Parch. Owen R. Morris yn gweinidogaethu i gynulleidfa barchus a chyfoetliog. Mae yr ardal hon yn enwog hefyd am ei beirdd a'i Ilenorion. Mae yma ddigon o le eto, acliroesaw yn ddiau i bwy bynag a ddewiso i wneyd ei gartref yn eu mysg. Yn awr, gan ein bod wedi dyfod i derfyn gogleddol y sefyclliad, yr hwn sydd ddeng milldir neu ragor o Foreston, ac yn ym- ledu ar y dde 0 a'r aswy; a chan ein bod wedi cymeryd Foreston yn ganolbwynt, rhaid dyfod yn ol, a chymeryd cyfeiriad dwyreiniol, mae yr ardal yma yn ymestyn chwech neu wyth milltir o Foreston, a digon o le i ymeangu.—Mae yma diroedd rhagorol a chryn lawer o goed arno.-Mae cysylltiad crefyddol yr ardal hon ag eg- lwys Foreston, ond cynelir Ysgol Sab- bothol mewn ysgoldy yma, a phregethu yn achlysurol. Yehydig i'r de-ddwyrain oddi yma, y mae Cresco, sef y "County Seat." Mae hon yn dref brydferth, yn cael eiham- gylcliu gan diroedd da, ac wedi ei sefydlu a'i diwyllio gan mwyaf; ond gan nad yd- yw y sefydliad Cymreig wedi Ilawn gyr- aeda yma eto, rhaid troi yn ol a chymeryd cyfeiriad gorllewinol. Oddeutu dwy filldir i'r de-orllewin o Foreston, y mae hen dref Lime Springs, yr hon yn wreiddiol bia yr enw hwn. Bu unwaith yn ned enwog, a'i dyfodol yn obeithiol; ond yn anffodus 1 hon fel Foreston, aeth y R. R. heibio filltir i'r de oddiwrthi, fel mai holl fywyd mas- nachol y lie yn awr yw Melin a stor neu ddwy, a post office; ac er fod hon.bron yn nghanol y sefydliad, nid oes yma ond ych- ydig o deuluoedd Cymreig yn byw; felly ni a'i gadawn, i fyned ar ol gwrthrychau ein sylw. Yn mlaen yn y cyfeiriad gor- llewinol yn ein nesaf. [Yw BARIIATJ.]
Y LLECH-CHWARELAU.
Y LLECH-CHWARELAU. ALAW- DifyrweA Gwir Harlech Mawr yw budd y llech-chwarelau, Ac amrywiol eu trysorau, Mawr y bri sydd ar y llechau— Gwiw eu lliw a'u llun; Rhwygir bru y bryniau, Torir esgyrn creigiau, Treisir cell y mynydd pell Lie llochwyd meini llechau; Cloion anian a ddatodir, O'i chudd fynwes llechau fynir, Hwy'n gelfyddus drefnus drinir Drwy gywreinrwydd dyn. Cawn gan Moses hanes llechau Er's rhai miloedd o flynyddau, Ar y rhai rhoes Duw y duwiau Ei dystiolaeth ddoeth: Heddyw llech-chwarelau Cymru gwiad y bryniau" Sy' ryfeddod i'r "holl fyd Mewn golud a mawreddau; Cloddir llecliau'n Ffrainc a Phrwsia, Ac AMERIC yn Canada, Maine, Vermont a Pliennsylvania, Ac yn Georgia boeth. Cloddir rhai yn danddaiarol, Pan fo'r meini yn orweddol; Gweitliir eraill yn allanol Yn ngoleuni'r dydd; Chwery Ilanciau'r chwarel, Ar grib clogwyn ucliel; Gweithiant fry wrth raffau lu Nes pery'r graig i ddymchwel; Eraill gurant a'u morthwylion Yn ddiball ar ddur ebillion, Ac a godant drwy ergydion, Ran o'r graig yn rhydd. Rhai geugyniant blygion trwchus, A'u pileru'n lluniaidd fedrus, Gyrant allant wrth ewyllys Drefnus lu i'r lan; Yno hwy a weithir Ac yn dyrau dorir; Gyda'r cynion man a'r gyrdd Yn llechau fyrdd fe'u holltir; Ac fe'u neddir oil yn addien Wrth fesurau, a phob llechen Wneir yn 'sgwar a'i pherffaitli orplien Drwy fedr yn y fan. Fe'u trosglwyddir i'r marchnadoedd, Gyda'r gludres hyd y tiroedd; A thros for mewn llongau'n llengoedd I bob parth o'r byd; Gwelir ar balasau N enau heirddion liwiau TemJau glain pinaclau cain Tan gywrain luchawl lechau; Fe ddiddosir prif gastelloedd Amherawdwyr a breninoedd, Gyda llechau'r hen fynyddoedd, Oil yn glysion glyd, 0 gudd goffrau'r llech chwarelau Dvgir allan ysgrif lechau Wrth y myrdd a heirddion fyrddau 0 bob lied a hyd: Trefnus gostus gistiau Mentyll syw simneuau Llestri chweg, a delwau teg, A difreg gofgolofnau: Llwydf.r;ant fc; i wyr y toau, Lhvyddiant fo i'r gweithwyr llechau, Llwyddiant fo i'r llech-chwarelau, Yn mhob ban o'r byd. Monson, Me. BEN. THOMAS.
MINNESOTA AC IOWA.
MINNESOTA AC IOWA. E. R. EVANS AR DAITH DRWYDDYNT. Cychwynais o Cambria, Wis., ar yr 27ain o Fai, a chyraeddais LaCrosse boreu drati- oetli, ne yr arosais am ddiwrnod; ynaaeth- om dros y Mississippi i Dalaeth Minnesota. Tynwyd fy sylw yn fuan at y bryniau serth ydynt yn amgylchynu yr afon. Y mae dyfroedd Minnesota yn ateb i'r dim i ystyr ei henw, sef dyfroedd crwydredig. Y mae iddynt rediad da, ac yn y cyffredin mae graian man yn ngwaelod yr afonydd. Aethom can belled a Isinour mewn cyfeir- iad gorllewinol; yna cymerasom gyfeiriad deheuol. Wedi teithio yn y cyfeiriad hwn am tua deuddeng milldir, yn nghwmni hen gyfaill oedd yn croesi drosodd i Gymru gyda tua blwyddyn a haner yn ol, daeth- om i ganol prairies eang, ac yn fuan yr oeddym yn ardal Bristol Grove. Y mae lluaws mawr o Gymry yn byw yma, a llawen oedd genyf weled cynifer o lionynt mewn amgylchiadau mor gysurus. Mae yno amryw o bobl ieuanc a symudasant o ardal Proscaeron, Wisconsin, o saith i ddeng mlynedd yn ol; ac heb lawer ganddynt y pryd hwnw, ond heddyw yn perchen ff ermydd da. Mae yn yr ardal hon dir da at godi gwenith, ceirch a chorn, ond mae ei bris yn lied uchel i'r cyffreclin. Gwertha am o$20 i $80 yr erw, yn ol y gwelliantau fyddo ar y tir. Gallwn dybied ei bod yn ardal iach a hyfryd i fyw ynddi. Rhyfeddais weled cynifer o Gymry wedi dyfod at eu gilydd i'r addoliad ar y Sab- both. Mae yno gapel lielaeth a golwg siriol ar yr achos o dan weinidogaeth y Parch. Owen Morris. Trwm oedd genyf edrych ar orweddle dau o'm hen gydnabod yn y fynwent yn agos i'r capel, sef John Jones, yr hwn a fu farw yn lied ddisym- wth, a Jane Jones, merch i'r Capten Grif- fith Roberts, o yn agos i Talsarnau, Sir Feirionydd. Ond mae yn rhaid prysuro bellach i ddy- weyd ychydig am Iowa. Mae yma eto ardaloedd lluosog o Gymry, heb fod ond tua 4 neu 5 milldir o ardal. Bristol Grove. Mae ganddynt gapel helaeth yn Foreston, lie y mae y Parch. Richard Isaac yn wei- nidog, a John D. Williams. Ychydig yn fwy i'r dwyrain, y mae sefydliad helaeth arall o Gymry. Cynelir yr addoliad gan- ddynt mewn ysg, oldy. Mae y tir yn y lle- oedd hyn ychydig yn llai ei bris. Mae yma rai lleoedd dymunoi iawn, ac mae yn hawddach cael dwfr yma nag yn Bristol Grove. Mae y farchnad i'r gwenith hefyd yn agosach. Gellir cael fferm dda yn y cylchoedd hyn am bris rliesymol, ond gofaler rhag myned i le rliy wlyb. Gwel- ais yma ddau o hen bererinion Seion wedi cyraedd oedranteg, sef Griffith Owens, yr hwn fel yr oedd yn ofidus genyf ddeall, sydd wedi colli ei briod yn ddiweddar, a H. Hughes, gynt o Roebul, Wis., yr hwn sydd yn 82 mlwydd oed, ac yn edrych yn lied dda. Ychydig i'r do-orllewin, ceir sefydliad bychan Hed newydd, heb fod yn mhell o Lime Springs. Mae yn y lie hwn dir preri eang, a digon o le i ddewis ffermydd o ganoedd o erwau am 0$5 i $10 yr erw, mewn pellder o dair i ddeuddeng milldir o dref Lime Springs, drwy yr hon y mae rheilffordd yn rhedeg. Mae amryw o Gym- ry wedi sefydlu yma yn barod, ac mae argoelion y bydd yma sefydliad cryf cyn liir. Y mae y tir yn dda, a byddai yma Ie campus i bobl ieuainc i ymfudo, ond cofier y rhaid gweithio, ac nid diogi. Glo yw y tanwydd cyffredin yn y cylchoedd hyn, gan ei fod yn rhatach a llai traff ertlius na choed. Ni cliyngorem y rhai sydd yma yn barod i roddi derbyniad i un llwfrddyn diog a digymeriad; gallai un felly fod yn niweidiol i'r sefydliad, ac yn ohd iddynt mewn amser dyfodol. 0 na chaem weled pob ardal a thref a'u masnacliwyr yn ed- rych ar fesur a phwyso eu holl nwyddau yn eu perthynas a'r Arglwydd, ac nid fel peth rhyngddynt hwy a'r prynwr ac a chyf- raith y wlad yn unig. Ond dylid cofio hefyd fod llawer o angliyfiawnder mas- nachol yn gorwedd wrth ddrwsy prynwyr. Mae pechodau talwyr drwg vn gwaeddi yn uchel yn nghlustiau Duw. 771 0 gynifer sydd trwy eu geiriau ffals a'u haddewidion teg yn hudo eu cymydogion i werthu eu nwyddau iddynt, ac heb ganddynt y bwr- iad lleiaf i dalu Nid oes ond yr Holl- wybodol yn unig a wyr faint o drueni ac angau mae hyn wedi ei gynyrchu, ac y mae hyn i'w ganfod yn ami, ysywaeth, yn mhlith crefyddwyr. Mae gwneuthur barn a chyfiawnder yn well gan yr Arglwydd nag aberth. Cadwed Duw bob sefydliad Cymreig rhag y cymeriadau ucliod. Derbynied fy nghyfeillion yn y manau y buom yn pregetliu ynddynt, fy niolchgar- wch am eu earedigrwydcl i mi.
....... MIL WA XIKEE A'I HELYNTION.
MIL WA XIKEE A'I HELYNTION. Clefyd anhawdd iawn i'w ddioddef yd- yw dioci, ond y moddion cymhwvsaf tuag at gael gwaredigaeth o hono ydyw cyfodi am bump cyn boreufwyd, fel mae arferiad awdwr hyn o linellau, yn nghyd a'r bardd fydd ryw dro yn ben ar feirdd y byd, sef Rowland O. Davies (Moriog), a cberdded 1 ben y reservoir, sef: Crochan i ddiwallu c'rachod—a dwr Dyry yn ddiddarfod; Rhyw drobwll geubwll o god, Llawn dwr pur heb sur sorod. G?,r, ilym. Ole dwl a diwaelod—odia 'rioed, Yn llawn dwrhynod; Yn wir e glywir dy glod, Trwy oesau yn y dre' isod. -'TDti." Yno i sugno awelon iaclius anian, cyn i dwrf a dwndwr masnach aflonyddu ar heddwch hrla trigolion y ddinas, a thra bo y bardd awenber, y cyfaill cywir-galon, Rliisiard Ddu o Fon, Yn chwvrnu yn wael rhwng erchwynion ei wely, A ninau fel llygod yn haner llewygu. Wrth syllu ar brydferth wch celfyddyd, gogoniant natur sydd yn llenwi y gwastad- edd, ac yn britho llethrau y bryniau am filltiroedd o amgylchedd: Godidog wiw a dedwydd—hardd ddinas Arddunol a chelfydd; Milwaukee wen ysblenydd, Ni welwyd ei hail dan haul dydd. Y -Dii,. Yr addoldai a'u pinaclau yn golofnau uchel yn cusanu godrau y cymylau, a'r Courthouse fel rhyw ging carth-ar—0 orchest Yn dyrchu o'r ddaear; Ni clielaf, mi welaf war, Lie odiaetli i farnu Ileidar. Gwilym. Yn nghyd a myrdd o ryfeddodau ydynt ddigonol i doddi calon y balch a'r liunanol, gan beri iddo anghofio ansawdd ei gorilyn tenau a gwael, ac ymgolli yn swyn ar- aderchawgrwydd yr olygfa. Bellach, rhaid dlsgyll I ganol masnach y ddinas i gyd- ymffurfio a'i thrigolion, i iro olwynion peiriant ei bywyd, yr hwn beiriant sydd yn gweithio er boddlonrwydd eyffredinol pob llwyth, iaith a chenedl sy'n ymborthi, yn helaeth o dan adenydd bywiol ei masnach hi; pob celf a gwyddor, march a mul, dyn a dafad yn chwerthin ar eu gilydd yn nghanol llwyddiant eu llafur; ac nid rhyf- edd fod gan y gwaliaiol gymdeithasau galonau a lleisiau i gam alawon mor lion; ac yn mysg y gwahanol gymdeithasau y clywir telynau mwyn Cymru yn chwareu hen alawon y bryniau mor swynol a'r un o honynt. Esgyn Bill Difydd i'w gadair lywyddol, tery gyweirnol y gan, ac ar un- waith clywir lleisiau melodaidd meibion Gwalia yn nofio yn yr awelon, gan ym- golli i'r prydferthwch aes denu cywrein- rwydd y gwyddfodolioi i ehedfan uwch gororau aflafar y werin, i ganol prydferth- wch swynol Cymru Win, sef cartref y tlws a'r prydferth. Ac nid mor rhyfedd ychwaith oedd gweled ? gwahanol gym- deithasau yn ymdynu at eu gilydd, i ddatlilu gwyl fawr y pedwerydd, pob cym- deithas yn ol lliw a llun tu rhywogaeth, yn dewis y Uecyn hwn—erall y llaiierch araIl, ac felly fe ddewisodd plant prydferth Gwalia eu llanercli hvythau, gan fod calonau yr hen genedl yr cyd-ddawnsio ar orsedd fawreddog eu gvlad fabwysiedig. 1 ID y Gwelais grybwylliad am jicnic Cyniraeg y ddinas gan Caswallon Hin, a chlywais l'ai yn beio yr hen Gaswalbn, druan o wydd iddo ollwng ei ddirfelydd i redeg i citliafion i dir y Cymra(g. "Y ben dro a bobo benglogau gweigi01 y dyllix-od eilun- aidd, ac a'i cyfarwyddart ar draws cors yr eilunod i ganol tir abed, fel y gallont ddioddef penyd eu poen:u. Gallaswn fedd- wl fod rhai dynion yn facli iddynt eu liun- ain yn eu gwaith yn coesi a chroesdynu yn erbyn adnoddau yr hen genedl; rhaid gosod y V fawr ar draw llinyn eu llwydd- iant. "Crochan yn llwn gwynt ydyw peth fel yna," neu imcyff pwdr wedi braenu gan nwy. Yn wi', nid ydyw dylan- wad cewri y V ond megys chwythiad ceiliog gwydd yn erbynbyddin oElepliant- iaid. Byddaf yn disgryl clywed am un bodach, ag y mae y V 11 anfertliol o fawr ar ei ben, a lIond ei plyddion o hunan- oldeb nwyol, wedi eséYu fel baloon yn llawn gwynt ar ei daithi'r Ileuad. Gresyn fod synwyr yn godM i'r fath ffyliaid anadlu bywyd yn ein pith. Ymaith a'r Y fawr, a dyweded yr hoi bobl Amen, ac fe geir heddwch i ganu dawnsio gyda'r delyn, a hwyl a haul ynyr Eisteddfod, na welwyd eu cyffelyb erlyddiau Idris Ben- grwn; yno fe geir gwexl bardd yr Hen- i dref yn bwrlymio barddoniaeth fel cenllif afon, y Du o Fon yn chwerthin allan ei englynion fel pills—Alltud Eifion, Lewvs Glyn Dyfi, Moriog, R. O. Jones, W. W. Rowlands, Dr. Williams a Davies a chan- oedd o feirdd a llenorion yn anfon bwled- au at eu gilydd, nes peri i furiau y neuadd ddawnsio yn swn y gorfoledd—y cerddoi- ion, hwythau fel Serapliiaid y goleuni yn arllwys eu Ileisiau melodaidd nes cynhyrfu chwilfrydedd holl genedloedd y Dalaeth i ddotio wrth swn ecco eu lialawon-Y llenor- ion yn pympio mel o athrylitli fel ffynori i redeg dros eu gwefusau lleithion; a gwelir cyfiawnder a gallu y beirniaid yn disgleiiio fel y grisial wrth belydrau yr haul ganol dydd, neu eira gwyn ar ben Nebo. Efallai y ca yr awdwr ei feio am arfer sebon meddal mewn cysylltiad a'r Eisteddfod, ond bydded hysbys i'r cyfryw a ddigwydd adgofIa y fath beth iddo, na fynegodd mo'r haner, ac os ydynt yn galw y pethau bychain yna yn seboni, pa fodd y daliant ddydd y pethau mawrion, pryd y cant weled ei thrysorau fel aur coeth yn ymdoddi yn ngwres ei doniau soniarus? Felly y terfyn- af y tro hwn hyd y tro nesaf, os goddef natur dda y golygydd. Yr eiddoch yn gywir, GWILYM ERYRI. Milwaukee, Wis.
BWRDD Y BEIRDD.
BWRDD Y BEIRDD. YSGRIFENA "Arthog" i'r Herald Gym- raeg, mewn atebiad i ofyniad blaenorol yn ngliylch awduriaeth yr englynion a gafwyd ar y ffordd rhwng JLlanrwst a Phentre- foelas, "wedi eu hysgrifenu yn 1799," a dywed fod yr englynion yn Ilyfr Eos Gwyn- edd, sef gwaith John Thomas, o Bentre- foelas, yn yr hwn lyfr yr argralfwyd hwynt mal y canlyn:— DAU ENGLYN A gyfansoddwyd ar y Hhew Mawr, Ion- awr, 1799. Dychwel yr awen rewi—Duw anwyl! Dy weiniaid sy'n erchi; Heddyw, y Tad, hawdd i Ti Ro'i d'addysg i rew doddi. 0 Rhewai'r mor, cochfor, cuwchfaitli,—yn Er mwyn Abra'm berffaith, [Ebrill, Cyn y boreu, goreu gwaith, Meiriolwyd y môr eilwaitli. Ycliwanega Arthog: "Gan nad oes enw wrth y ddau englyn, yr ydym yn cymeryd yn caniataol mai John Thomas yw eu hawdwr;" ond barna mai Robert Dafis o Nantglyn yw awdwr yr englyn i liegen yr Yd- zll UN boreu Sabboth, meddir, aeth y bardd enwog Robert Burns i'r Eglwys, a methai ganfod lie i eistedd, pryd y canfyddwyd ef gan un foneddiges, yr hon a wnaetli le iddo wrtli ei lioclir. Yr oedd y testyn yn dyg- wydd bod yn alwad ar "Bechaduriaid i edifeirweh," at yr hyn y cyfeiriwyd am- ryw adnodau o'r Ysgrythyrau. Yr oedd y foneddiges yn gwrando yn astud, ac yn edrych yn dra difrifol; Burns yn canfod hyn, a ysgrifenodd y penill canlynol ar glawr ei Beibl: Glanferch, na ro'wcli goel i'w awgrym, Na gwael destynau na ro'wch fri; Can's pechaduriaid mae'n ei feddwl, Nid angyles fel cliwychwi. 0 BEIRDD LLAWRWYDD—Mae bardd llawr- wyddog .(poet laureate) yn hen urdd yn Lloegr. Ei dechreuad, meddir, oedd fel y canlyn: Yn y Ihvvddyn 117(5, cynaliodd y Tywysog Rhys ab OruffydelEisteddfod rwysgfawr yn l'lgilablcil Auerreiii, lie yr oedd beirdd a cherddorion yn cael eu graddio. Mawr oedd y clod a roddid i'r Eisteddfod hon trwy Brydain a'r Iwerddon. Yr oedd Rhys ab Gruffydd, ar yr amser hwn, ar delerau heddychol gyda Harri II, brenin Lloeg, ac aeth y Tywysog ar neges wladol at y brenin i Rydycliain, lie yr oedd yn cynal Senedd ar y pryd. Ceisiodd v brenin ganddo roddi desgrifiad iddo ef o'r Eisteddfod fawreddog lioilo, yr hyn a wnaeth y Tywysog. Y brenin, er mwyn efelychu hyny, yn ddioed a sefydlodd yr < urdd o "Fardd llawrwyddog," gan dalu iddo o'i alwar ei liunflOO swllt yn fiynyddol. CEFNI FEL BARDD SEISNIG. Nid yw Cefni yn barddoni yn Saesneg cystal ag y gwna yn y Gymraeg. Yn ei Lines written after an infant child," yn y DRYCH, Gorph. loed, t. d. 227, mae yr odl yn y penill cyntaf yn hynod o wallus, ert, art; o, ow. Mwy priodol hefyd fuasai dy- weyd fod calon y fam, yn lie ei dagrau, yn y bedd gyda'i phlentyn. LIe byddo eich trysor, yno hefyd bydd eich calon." Mae yr ail benill yn gymysglyd ac aneglur. Hawdd casglu mai bwriad y bardd oedd cydmaru y baban i rosyn; yn lie hyny y mae yn gwneyd y baban yn rhosyn "The fragrance of the rose was mild."— Sweet fragrance, fuasai briodol. "And lovely as the heavenly flower. There are no flowers in heaven, except in a metaphorical sense. Flowers are the products of the earth. "Developed beauty of the child Was cherished by the morning shower." Nid oes dim synwyr yn y ddwy liiiell yna. Diau mai rhosyn oedd yn meddwl y bardd; oblegid nid yw eawodydd y boreu yn dadhuddo bod dynol, ond maent yn meithrin blodau. Gair gwell na cherished fuasai nurtured. Mae y ineddylddr),cli yn ,y trydydd penill yn dlws ac yn farddonol, ond heb ei eirio yn ddedwydd. Hollol £ in- mhriodol yw dyweyd am flaguryn, ei fod yn addfwyn. Priodoledd bod dynol yw addfwynder. Cymysgir y person unigol gyda'r Iluosog yn y pedwerydd peiiill:- The singing angel now before The Saviour's throne in glory stand. Stands ddylasai fod. Eto; nis gall un angel chware mwy nag un delyn yn y nef, ond dywed y bardd:— The harps of heaven shall evermore Be moved by his gentle hand." Cloff yw y llinell olaf, oni wneir deusill o'r gair moved, yr hyn a oddefir. Cyffredin yw y pumed penill; nid yn y nef y rhydd- heir yr eiiaict-y mae wedi ei ryddhau cvn myned yno. Buasai y llinell gyntaf o'r cliweched penill yn well fel hyn:- Cold clods hide dear Robie's face. Nid yn nghymydogaeth y bedd y mae temtasiynau, fel yr awgrymir yn y seithfed penill—y maent oil yn cilio o'r man difrifol hwnw. Penill da, cysurlawn yw yr olaf. Pan byddo Bardd Cymreig, o enwogrwydd Cefni, yn cyfansoddi barddoniaeth yn yr iaith Seisnig, dylai fod yn bur ofalus, oblegid, er ei fod yn ddiau yn deall yr iaith hono i fesurau helaeth, mae yn am- Iwg nad yw wedi meistroli ei hamrywiol neisrwyddion (niceties). Emporia, Kansas. Ap P. A. MON.
----LLINELLAU C OFF A D WRIAETHO…
LLINELLAU C OFF A D WRIAETHO L 1 Mr. Given Thomas, diweddar ddiacon, neillduol o bdvehus, dejnyddiol (X dttivzol^ ytx zcfltcys y J1£. C., Shziittiidocth, x (I., cyn hyny o eglwys Aberffraw, Mon, G. U. O! Owen hoff! maegwellddyleynwag A Sion Daw yn ochain ar y llawr, Yn dwyn i'n meddwl fil o bethau'n wir Nas gall ond trag'wyddoldeb mawr ei hun Egluro! Collwyd cyfaill, do un pur Pan y gadewaist ti y llawr, ac O! Rhyw In sy'n teimlo £ olli"r milwr dewr 0 fyddin Iesu; ac ymdeimlant fel Pe un o'u cad-lywyddion ar y llawr Yn fud: neu fel pe 'a Moses ar y daith— Yr hwn oedd nesaf at ei Dduw yn ngholl! Edrychid arnat ti (y Cristion pur) Fel genau dros dy Dduw, ac hefyd fel Rhyw gyfrwng rhwng y Sancteiddiolaf at Yr eglwys: teimlent tyagelwch pan Yn dy gymdeithas di fel Moses gynt! Fe wyddom mai y nef yw'r fifn Ue'r wyd- Cartrefle'r saint—nid oedd un fan yn bod Allasai fyth dy gynwys di ond hon—* Gwreichionen bur o allor cariad rhad A sugn-dynwyd fyth i'r Haul ei Hun! A ydyw'r seintian yn y drydedd nef, Yn adnabyddus am lielyntion byd? A ydych (Owen) yn adnabod uaill y Ilall, Mewn rhyw gymdeithas o drag-'wyddol hyd? A weli di hen seintiau Ynys Fon (Lle y deehreuaist arddel euw'th Dduw) Rhai gyd-addolant gyda thi 'n y byd? A well di'th anwylaf fam yn fyw? Ai syllu'r wyt ar dy anwylyd cu, Sy'n eiddo it a thithau 'n eiddo ef.t Heb weled neb ond Iesu "oll yn oil Ar orsedd auraidd fry y drydedd nef? A yw dirgelwch mawr—anfeidrol drefn— Hen Lyfr yr Arfaeth yn agored fry- Cynlluuiau a bwriadau cedyrn Duw Fel aur-golofnan yn nghynteddau'r ty? A weli enwau'r etholedig blant Ar femrwn cariad y trag'wyddol Ddnw, (Er ymdrybaeddu yma yn en gwaed) A'n ffordd yn rhydd i'r drydedd nef i fyw? Pa fodd'r ymdrewi heb dy Feibl hoff- Ai sylweddoliad hwn sydd yna fry, Fel rhyw ddodrefnau aur yn harddu'r He, A gwasanaethgar i arlwyau'r ty? Ai yntau gwyneb Crist—dy Geidwad cu Yw'r llyfr ddarlleni yn y gwynfyd pur- O'r hwn derbyni faeth a'th gysur mwy Heb ofni profedigaeth, poeif na chur? O? blentyn Duw? wyt yn ymgolli'n awr in mysg myrddiynau dis-laer seintiau'r Nef- Ni chawn ond gofyn rhyw gwestiynau flol Fel mewn dycliyuiyg— byth ni chlywi'n 11ef- Ond UN, yr hwn a'th ddaliodd di i'r lan, Trwy rym ei aberth a'i haeddiadol iawn, All ddwyn yr adyn gwaethaf ar y llawr— A gwraudo 'i let! Os felly cwrdd a gawn. Utica, X. Y. ,DwYFO *Dywedai y Parch. R. V. Griffith, yn ei bregetb angladdol, Nad oedd un man yn lly wodraeth Duw yn deilwng o Owen Thomas ond y nefoedd." tDywedai yn ami cyn myned adref—"Fy Anwylyd sydd eiddof ii, a minuu yn eiddo fy anwyiyd."
Y DIWEDDAR T. J. DAVIES, OSIlKOSIl.
Y DIWEDDAR T. J. DAVIES, OSIlKOSIl. Beth yw'r wylo a'r gaiaru Sydd i'w glywed yma 'thraw? Galar-wisgoedd duon liwiau Sydd i'w gweled ar bob Haw; Ow! fy nhad sydd wedi marw, NCll fy mam, fy chwaer, ne'm brawd; bydd i'w glywed gan bertii'nasau, Felly ninau am ein brawd. Thomas Davies wedi llosgi I farwolaeth yn y tan, Pan yn mlodau bywyd mirain, Yw ein galar fawr a man; Ow! drueni ydyw mudawl Liosgineb mewn tan yn fyw! O'r fatn boenau dirdyniadol, 0'1' olygfa oedd i'r byw! Meddwl 'r vdwyf eto'i weled Yn y pwlpud fel o'r blaen, Yn c,) lioeddi Crist yn Anrlwydd Fyth yn gadarn gongllaen; Dytna r testyn d'wedda glywais Gan ein brawd cynmyn'd i'w fedd. Fe bregethodd, do, yn hwyliog, Am efengyl Crist a'i hedd. Drydedd benod wedi'r degfed 0 efengyl Marc yn bur, 'Raduod dd'wedda yn y benod Oedd ei destyn pur a gwir; Ac fe hwyliodd yn bur gefnog Dros yr adnod fel a blaen, Gyda Christ ei Arglwydd ganddo- Yn tymheru'r oil o'i liaen. Fe lafuriodd, do, yn galcd, 0 dan t'aner Crist a'i groes; Ac fe weithiodd, do, yn rymus, Dros hpff ddirwesL yn ei oes; Milwyr eto godo'r Arghvydd O'i gyffelyb yn y byd, Fel yr hyrddier erehyll fedd-dod A phob pechod oil o'r byd. Randolph. IOKWBBTH OW^ISR, 9'
YR IAITH GYMRAEG.
YR IAITH GYMRAEG. Ymladdwn yn wrol dros hen iaith y gfa Ein hen iaith anwylaf hen iaith Walia lan- Er gwaetha pob gelyn, pob gorthrwm athrais, Coleddwn iaith \Valia er gwaethaf y Sais; Os sathrodd y gelyn ein gwlad clan ei droed 1 mladdwn ni drosti mor ddewr ag erioed- Os cafodd y gelyn lywodraeth ein gwlael, Na roddwn i fyny hen iaith fad. Os llawer o glwyfau a gafodd ein hiaith, A goddef catnweddau rhyw In lawn gwaith* Mae eto yn enwog-gorenwog yn wIr, A phara wna eto am oesau tra hir; Tra fydded yr huan, y lleuad a'r Uoer, Gwnawn gadw'n hiaith anwyl rhag mvned vn oer- Yliil.o (Id-,N,ii yn li'yddlon yn awr drosto hi Coleddwn, dyrciiafwu, hen iaith Walia gn. Renissn, A7. Y. SIMEON AB DEWI.
PENYD HYN, BLAENANERCH, D.…
PENYD HYN, BLAENANERCH, D. C. Er rhodio llwybrau lu Ar wyneb daear lawr, A throi i lawer ty l'iiihlitil y bach a'r mawy; 'Does bwt.hyn llwyd, 11a bwthyn gwyn. Mor dlws a bwthyn bach Pen'bryn. Os oes amgenach ty, Os oes ffrwythlouach gardd, Gan hoff berth'nasau lu Mewn broydd hyfryd hardd; Nid oes gwell haul a g leu gwyn Na heulwen ddisglaer Penybryn. Er fod perllanau teg, A'u ffrwythau'n her eu bias; A phur awelon chweg Yn hwian cerdd i maes; Mae holl awelon cariad gwyn Yn chwythu can i Benybryn. Mae'r dal-graig uchel gref Yn gysgod rhag y gwynt, Pan fo corwyntoedd net Yn rhuthro ar eu liyut: Ond nodded fwy na'rcysgod hyn Yw nodded lor ar Benybryn. Pan fyddo goleu'r wawr Sy'n wanaidd godi 'i phcn, A theyrn y dydd o'r llawr Yn dringo i entrych nen; Bydd siriol haul a'i oleu gAvyn Yn gwenu'n hardd ar Benybryn. Fe ddiffydd golen'r nef, Brydnawn y farn a fydd, A threnga anian gref Mewn fflamiau yr un dydd; Ond byw fydd heuliau'r* bvdoedd gwyn Sy'n anfarwoli Penybryn. ° Blaen merch. EVAN J0HE3. *iJlant.