Y Drych

HANES BYWYD HEN BERSON LLANDEDWYDD. GANDDO EF EI HUN. P-ENOD IIL Yn fuan wedi ei ymadawiad ef daetli yn. amser i ninau, ac yr oedd gadael hen ardal He y treuliasem flyneddau mor ddedwydd, ac wylofain y tlodion, y rhai a'n dilynasant am filltiroedd, yn cael dylanwad anorchfyg- ol ar fy nheimladau. Yr oedd geuym tua dengmilltiratliritigainoffordd. Daeth y diwrnod cyntaf a ni o fewn rhyw ddeng milltir ar hugain i'a cartref newydd. Ar- osasom y noson hono mewn gwesty bychan mewn pentref distadl. Gofynais i wr y ty eistedd gyda ni, yr hyn a wnaeth yn ewyll- ysgar, fel y byddai i'r hyn a yfai ychwan- egu y bill erbyn boreu dranoetli. Yr oedd yn dra hysbys o'r gymydogaetli yr oeddwn yn myned i'w plireswylio, yn neillduol o hanes Sgweiar Thomas, yr hwn a fyddai ein meistr, ac a drigai o fewn ychydig fill- tiroedd i'r lie. Desgrifiai y boneddwr hwn fel un a ddylasai wybod mwy am y byd, a llai am ei bleserau, gan ei fod yn hynod am ei sylw i'r rhyw deg. Haerai nad oedd unrliyw rinwedd, na phenderfyniad yn all- uog i wrthsefyll ei ddicliellion, ac nad oedd nemawr i ferch ffermwr yn y wlad nad oedd wedi ei brofi mor lwyddianus ag yd- oedd o anffyddlon. Er fod yr hanes yn achosi peth poen i mi, yr oedd yn cael effaitli pur wahanol ar fy merched, gwyn- ebpryd y rhai a ddisgleirient yn y rhagol- wg am oruchafiaeth agosaol; ac nid oedd fy ngwraig yn llai hyderus yn eu rhagor- iaeth a'u rlii,lwedd. Tra yr oeddym yn myfyrio ar y pethau hyn, dyma wraig y ty i mewn, ac yn hys- bysu ei gwr fod y boneddwr dieithr ag yd- oedd wedi bod yn aros yno ddau ddiwrnod eisiau arian. "Elsiau arian," ebai y gwr, "y mae hyny yn anmhosibl, oblegid ddoe z! y talodd dri gini dros ryw ddyn, i'w arbed rhag ei fflangellu am ddwyn ci. Pan oedd y gwr ar gychwyn o'r ystafell, dymunais arno fy nghyfiwyno i'r dyn ag ydoedd wedi arddangos y fath garedig- rwydd, yr hyn a wnaeth yn ddioed. Ym- ddangosai y boneddwr oddeutu deg ar hug- ain oed, yn ddyn lluniaidd a liardd, gyda gwynebpryd meddylgar. Nis gallwn lai na theimlo drosto yn ei sefyllfa bresenol, a chynygiais iddo fy mliwrs, fel y gallai gyf- arfod ei alwadau. "Diolcli o galon i chwi, syr," meddai, "y mae yn hyfryd i mi fedd- wl fod rhai dynion o'cli natur cliwi i'w cael yn y byd digymwynas hwn etc; ond rhaid i mi ofyn eich enw a'ch preswylfod, i'r dy- ben i dalu yn ol i chwi mor fnan ag sydd 11 NA'I -T-. *■ • A/VvVV-iOi»ulO Ca cli I'J j.»Cil ii'»'V iii. Ml unwaitli. Yr ydwyf yn myned i'r un cyf- eiriad a chwi," meddai, "acwedi fynghadw yma er's deuddydd gan y llifogydd, ond yr wyf yn disgwyl y bydd ein ffordd yn glir crbyn y fory." Yr oeddym oil yn dra ilaw- en o'i gwmni; ac ar daer ddymuniad pob un o honom, cymerodd damaid o swper gyda ni. Yr oedd ei ymddiddan a'i ym- ddygiad mor ddymunol, fel yr oedd yn bur anhawdd cadw noswyl; ond yr oedd taith dranoeth yn gwneyd hyn yn angenrheidiol. Yr oeddym ar y ffordd yn foreu—mi a'm teulu ar geffylau; a'm cydymaith newydd, Air. Richards, yn cerdded y llwybr wrth ein liochrau, gan sylwi yn gellweirus nad oedd yn ewyllysio ein gadael ar ol. Yr oeddyn gryn athronydd, fe! finau, ac mewn dadl synai fi yn ddirfawr fod benthycwr arian fel efe yn gallu bod mor annibynol. G lynai wrth ei bwnc gyda'r fath gyndyn- rwydd a phe buasai yn gymwynaswr i mi. Dywedai wrthym yn awr ac eilwaith pwy oeddynt berchenogion y gwahanol balasau a ddeuant i'r golwg. Gan estyn ei fys at balas ardderchog yn y pellder, "perthyn hwn aew," meddai, "i Mr. Thomas, bon- eddwr ieuanc sydd yn y mwynhad o eiddo mawr, ac yn perthyn i'w ewytlir, Syr Wil- liam Thomas; caniateir iddo bob rhyddid arycwbl." "Beth," meddwn, "a ydyw fy meistr newydd yn berthynas mor agos i'r boneddwr ag y mae ei rinweddau a'i gared- igrwydd mor adnabyddus?" "Yr oedd yr hen wr yn rhy hael o'i ffafrau," atebai Mr. Richards, "ac nid oedd prinder am ddigon o ddynion diegwyddor i gymeryd mantas z, 11 ar ei ddmiweidrwydd, nes o'r diwedd y bu raid iddo roddi ciddewidion yn lie arian. Dyna yr oil allasai roddi, ac nis gallai o lierwydd tynerwch ei deimlad droi. neb draw. Y canlyniad fu gorfod siomi dis- gwyliadau drwy fetliu cyflawni addewid- ion. Daeth hyn a dirmyg i'w ran, a dir mygodd ei hun liefyd. Dechreuodd y byd wisgo agwedd ivalianol-aetli canmoliaeth ei gyfeillion yn llai gwresog; ac yn lie lian- 1. z;1 er ei addoli megis cynt, aethant i'w gyng- hori. Cafocld allan fad y cyfryw ffryndiau ag agenedhvyd gan gymwynasau o nemawr wertii. Penderfynodd yn awr barchu ei hun, a'r llwybr a gymerodd i hyny ydoedd adenill ei gyfoeth, a bu yn llwyddianus yn ei amcan. Y mae ei haelioni eto yn aros, ond yn cael ei arferyd mewn dull mwy doeth a chymedrol." Tra yr oeddwn yn mwynliau adroddiad difyrus Mr. Richards, dyclirynwyd fi gan Avaeddiadau fy nheulu, ac wedi troi fy mhen gwelwn fy merch ieuangaf yn nghan- 01 ffrwd wyllt o ddwfr, wedi eithaflu oddi- ar ei chefEft'l, ac yn ymladd fi'r genllif. Suddodd dawywaitli, a buasai 3m sicr 0 suddo i beidio codi mwy, oni bae i'm cyd- ymaith neidio i'w chynorthwyo, a'i dwyn i'r lan yn ddiogel. Daeth y gweddill dros- odd ychydig uwch i fyny, lie yr oedd y dyfroedd yn llai. Y mae yn haws dycliym- ygu na desgrifio ein diolchgarcli cyft'redin- ol i Mr. Richards am ei weithred arwrol. Cawsom ginio yn y gwesty nesaf; a chan fod ein cyfaill, ie, cyfaill calon bellach, yn myned i gyfeiriad arall, ymadawodd a ni yma, ac acth om ninau yn mlaen ar ein taith. Cefais ddifyrwch mawr yn gwrando ar fy ngwraig yn datgan ei gofid am na buasai Mr. Richards yn ddigon da ei amgylchiad- au fel y gallai gael un o'n merched yn wraig. z;1 Ni byddaf byth yn anfoddlon i ryw dyb- iau iluantus fel hyn ag sydd a'u tucdd i'n gwneyd yn fwy dedwydd.

CYFARFYDDIAD HYNOD. "CYNT Y CYrrRrVI)I-) T)AU DDYN NA DAU FYNYDD." PENon x. Disgwyliai D. Llwyd yn bryderus am lythyr oddiwrth Gwenllian, ond yn ofer. O'r diwedd anfonodd at ei modryb i Gaer, i holi yn ei chylch. Anfonodd hono yn ol yn uniongyrchol na bu yno, ac na clilyw- odd son am dani. Pan oedcl yn nghanol ei ofid a'i bryder yn ei chylch, ac yn methu gwybodi ba le i droi ei wyneb i ymholi am dani, daeth y nodyn canlynol oddiwrthi, heb enw lie, na dyddiad ynddo; ond yr oedd post mark Manchester arno: ANSVYL EWYTHR—Maddeuweh i mi. Nid aethum yn agos i modryb, ac nl feddyliais erioed am fyned. Fy amcan wrth gychwyn oddiyna oedd myned o olvvg pob perthyn- as a chydnabod am byth. Carwn i chwi oil fedru anghofio fy modolaeth yn 11 wyr, tra byddaf fi a fy ngliaion yn gwaedu gan fy ngofid, a fy ligliof yn graddol ddihoeni dan fy ngwarth. Eich anheilwng NITIT. 0. V. Yr wyf yn anfon y nodyn hwn rhag i chwi anesmwytho, a myned i ym- holi am danaf. Dymunaf arnoch beidio son na meddwl am un mor anlieilwng. GWENLLIAN. Parodd y nodyn lawer o ofid calon i D. LI., ond gobeithiai y byddai i amser wisgo ymaith ei phrudd-der a'i thristwch gorleth- ol, ac y deuai i feddwl a theimlo yn wa- lianol. Rhyfedd y gwahaniaeth mae ychydig fis- oedd yn wncyd mewn ardal yn fynych. Nid oedd ond amser byr er pan ydoedd Ar- thur Williams, y Wern, fel rhyw deyrn nn- benaetliol trahaus a gorthrymus yn mhlwyf a'r plwyfolion gwasaidd a diniwed mewn ofn a dychryn wrth weled y mab yn codi ar lun a delw ei dad, ac yn arwyddo i fod yn waeth nag ef os oedd modd. 'Erbyn hyn mae enw y tad yn pydru, ac enw y mab yn ddirmygedig i'r eithaf gan bawb o'i gydnabod; a gobeithiai i'r pIwyf gael gwaredigaeth lwyr o'r lioll denlu. A glywsoch chwi fod y Wern yn deb- yg o fod ar osod, os na ddaw Morris yn ol yn fuan? yr hyn sydd yn bur anhebyg. Wn i yn y byd a fuasai John yn cam ei chael," gofynai D. Llwyd i wr yr Hafod. Digon tebyg y carasai ei chael, D. LL, ond mae arnaf ofn mai gobaith gwan fydd- ai iddo am dani. Clywais fod yr hen wraig wedi anfon arian i Morris; i ddyfod adref, mae'n debyg." Wel, ewch at Syr ll-, a eofvnwcli iddo." v Mae hyny yn ormod 0risk, D. Ll., cyn bod yn sicr ei fod yn dyfod adref, ac hefyd y carasai ei chael." Ewch i siarad ag ef beth bynag, wna hyny. ddim drwg. Anturiodd R Hughes at SyrR., a chafodd well derbyniad nag a ddisgwyliodd. Dywedai fod Ilawer wedi bod yn gofyn am dani, ond ei bod yn rhy fuan ganddo ei gosod i neb, gan y byddai Mrs. William yno am un tiwyddyn. Dy- •Cd.ai y cofiai am ei fab, both bynag1, ac na 0j3odid hi i neb cyn cael ei weled, os deuai aclref mewn pryd." paetli gair oddiwrth John, yn il ysbysu eu D°d yn bwriadu Cjchwyn 0,Melbourne gyda,r "agerlong.-rddercho^- Ureat Britain, Iona-vyr l?i:ed. Felly y bu, a glaniasant yn Liver}-)rK)l Mawrth 25ain. Boreu dranoetli cychwynasant tua Chymru. Pan ocddynt yn ngorsaf Caer, yn newid cerbydau, daeth dyn ieuanc trwsiadus at John, gan estyn ei law iddo, a dweyd ar yr un pryd, "Cynt y cyferfydd dau ddyn na dau fynydd." Ed- rychai John yn synedig arno, gan ddal ei law, ac fel yn metliu gwybod beth i'w wneyd a hi. Onid ydych yn fy adnab- od?" gofynai y dyn ieuanc—"un y buoch yn foddion i'w waredu 0 byllau butraf llygredigaeth, ac 0 safn marwolaeth." Ad- nabu John ef, gwasgodd ei law yn garedig, a dywedodd. a'i lygaid yn llawnion 0 ddagr- au llawenydd, Rhoddwch ogoniant i Dduw, gyfaill." Canodd y glocli—rhedodd John i'r cerbyd, a throdd y dyn ieuanc draw i sycliu ei ddagrau. "Pwy oedd y dyn yna?" gofynai Evan Owen, ar ol i'r cerbydau gychwyn. "Dyna ddyn ieuanc agefais yn ITos y clawdd ryw dro yn feddw, ac wedi ci lian- er ladd gan rai yn yr un cyflwr truenus ag yntau. Aethum ag ef i'r ty i'w ymgeleddu a'i feddyginiaetliu, a eliadwasom ef acw am dros lis, hyd nes iddo wella, a chael ei lwyr argyhoeddi o'i ffolincb a phecliadur- usrwydd ei ifyrdd drygionus. Mae golwg dda arno, beth bynag." Yr oedd y gair wedi myned ar led yn nhref D- fod dau ddyn yn dyfod ad- ref 0 Awstralia wedi gwneyd eu fortune.— Casglodd ugeiniau at y coach i gael golwg arnynt; ond synent wrtli weled y ddau ddyn barfog yn edrycli mor wylaidd a dirodres. Yr oedd yno lawer o blwyf C-- heblaw teulu yr llafod a D. Ll. Yr oedd bron bawb yno am gael ysgwyd dwylaw, a chael ycli- ydig o ymgom gyda hwy, ac ymdrechent hwytliau i foddio cywreinrwydd pawb, yn enwedig y rhai hynaf a tlilotaf yn y dorf. Bu rhai o'r hen bobl yn son tra buont byw fod y ddau ddyn ieuanc oeddynt wedi gwneyd eu fortune yn Awstralia wedi gwneyd mwy o sylw o honynt hwy naneb arall, y diwrnod y daethant adref. Teimlai John ryw brudd-der yn ei fedd- ianu wrth fyned heibio y Fron. Buasai yn dda gan ei galon weled Gwenllian yn y ffenestr, er iddi droi yn anffyddlon" iddo. Teimlai na byddai i'r serch oedd yn eifyn- wes tuag ati byth gael ei Iwyr ddileu. Erbyn iddynt gyraedd yr Hafod yr oedd yno le cysurus iawn i'w derbyn—bwrdd llawn i'w croesawu, a geneth ieuanc bryd- ferth a swynol i weini arnynt. Synodd Ev- an Owen wrth ei gweled, gan mor debyg 11 y ydoedd i John, ond ei bod yn lanacli.- Treuliwyd y noson hono hyd haner nos y lawenaf a dreuliwyd yn yr Hafod er's llaw- er dydd, a thystiai Evan Owen na threul- iodd amser dedwyddacti erioed o'r blaen. Ond pa ryfedd am dano ef, yr oedd y nos- on hono yn rhagymadrodd i'r benod bwys- icaf a difyraf yn hanes ei fywyd. [I'W liAKHAU.]

—Bu farw y cawrfil Indiaidd yn y Zoolo- gical Gardens, Llundain, yn sydyn u i o'r nosweithiau diweddaf. Bernir ei fod yn 20 mhvydcl oed, a chyfrilir ei fod yn difa 80 pwys 0 ymborth bob dydd, llaw er o'r hyn a roddid iddo yn y ffurf o buns, bis- cuits, a f rwytliau, gan ymwelwyr.

YR IN 1)1 All) C VA-TREIG, Yr ben adroddiad ydyw i Madoc ap Owen Gwynedd hwylio i'r wlad hon yn y fl. 1170. I'r Cymry ymgyfathracliu a'r Indiaid a myncd yn un bobl, megis yr ym- gymysgo dwfr a llaeth. Bu'r wasg Gym- reig yn son llawer am yr "Indiaid Cym- raeg" am yn agos i 25 mlynedd yn y Tal- aetliau Unedig. Yr oeddwn wedi dyfod i'r penderfyniad nad oedd seiliau safadwy i'r fath hanes, neu ynte fod pob olion o'r Indiaid Cymreig wedi eu colli. Synwyd fi yr wythnos ddiweddaf wrth ddarllen ysgrif Samuel Woodworth Cozzens yn yr Youth's Companion, am Gorphenaf 8fed, ar y "Moqui Pueblos," set' llwyth rhyfedd o Indiaid yn Arizona. Daethum i'r pender- fyniad ar unwaith mai dyna yr hanes tebycaf i wirioaedd y traddodiad o'r "Ind- iaid Cymreig," a welais ac a ddarlienais eto. Dywed ef eu bod yn byw ar wastad- edd, ar ben bryn neu fynydd creigiog.— Dywedant hwy fod eu hen dad, Montezu- ma, yn byw tuachodiad haul, a'u bod hwy wedi bodyn y lie hwnw am yn agos i fil o fiynyddoedd. Maent yn llawer gwynach na'r Indiaid eraill sydd yn byw o'u ham- gylch, sef yr Apaches a'r Nava Joes. Y maent yn adeiladu eu tai o gerig tri uch- der 11 of It. Y maent yn gwau a nyddu, ac yn cadw geifr a defaid—yn planu corn, ac vn byw yn heddychlawn. Dim meddw- dod na mwrdrad yn eu plith. Y mae creigiau mawr o'u liamgylcli, fel y mae bron yn anmhosibl eu gorciifygu.— Pan ydoedd S. W. C. yn dringo i fyny tuag atynt, gyda'i arweinydd, gwelai oddeutu cant 0 benau yn ei wylied o'r top, gan mai ychydig o ddynion gwynion a fu erioed yn eu pentref. Ond ar ol iddo fyned i fewn, siglai pob un law ag ef, a chafodd bob croesaw ganddynt. Y mae gwedd Ewrop- aidd arnynt; a phe yr eillient eu hunain, a gwisgo mown dillad Americanaidd, pas- ient fel Americaniaid. Nid allasai ef ddeall eu hiaith. Yr ydoedd un yn eu plith a wyddai ycliydig 0 Yspaenaeg, ac felly deallent ychydig o'u gilydd. Dywed y "Pueblos" eu bod yn lianu o'r Aztecs, ond eto fod gioaed Cymreig yn eu gwytliien- au. Yn awr, a oes Oymry yn Arizona neu New Mexico, neu Utah, yn teimlo digon o ddyddordeb yn y pwnchwn i fyned atlialu ymweliad a'r "Moqui Pueblos?" Efallai y cant eu talu trwy eu clywed yn seinio llawer gair Cymraeg yn beraidd glir.— Efallai o ran hyny mai Cymraeg pur y maent oil yn siarad. Rhoddaswn i 3 cent am gael gwybod. Salem, Neb. J. A. JONES.

D. T. PIUCE AT "EFRYDYDU Mr. Efryd}rdd! Yr ydwyf yn cydsynio a chwi fod pob creadur cenedledig yn cenedlu ei ryw, oddieilhr mewn ychydig eithriadau; ac y mae dyn hefyd yn cenedlu ei ryw; ond ni allaf gydsynio a chwi ei fod 11 y yn cenedlu gwahanol rywiau, megis corff anianol ac ysbryd anfarwol. Nid wyf yn cydsynio fi chwi chwaith mai yr ymenydd yw depository yr had dynol. Pe caniataem fod dwy mewn dyn-corff sylweddol o natur ^greilig a marwol ac ysbryd an- weie^jg) nlc(,t,(iwl ()Ci (Iwy rywóg- aetl; mor walianol i'w gilydd 0 ran natur, Tv€di cael eu cynyrchu gan yr un achos yn 'liollol afresymol; y mae yn anmhosibl i ddwy rywogaeth wahanol ymgysylltu, a bod 0 dan yr un ddeddf. Mae marwolaeth yn teyrnasu ar un rywogaeth, ae yn mynn ufudd-dod, tra nad ydyw yn gofyn dim i'r rhywogaeth arall. Os cynyrcliwyd y ddwy gan ddeddf cenedliad a bywiolaeth, pa fodd y diangodd un allan 0 derfynau deddf marwolaeth? Ai nid yr un gwrthrychau ydyw deiliaid y ddwy ddeddf yna? Deddf anghyfnewidiol Duw ydoedd gosod marw i ddynion am anufuddhau. Os oedd enaid ysbrydol yn perthyn i ddyn pan drosedd- odd, ai nid oedd gan yr enaid gystal a'r corff law yny trosedd? Os oedd yn euog fel y corff, pa fodd y diangodd rliag ded- fryd marwolaeth? Os na ellweh ateb y gofyniadau yna, diclion y cydsyniwch a mi i ddweyd nas gellir condemnio dim na bu erioed ritenvii bod. Fy nghyf;.ill, yn hytracli na cliwilio pa fodd y daeth enaid anfarwol i fod, fuasai raid i chwi ddim ond agor y Beibl a'i cliwilio, cavsecli weled nad oes dim hanes am dano oifewn. Mancheste", Wis. D. T. PHICE.

CYMRY 8.1\ FUAN CISCO. Mm. GOL: A fyddwch mor garedig a liebgor cond fechan o'ch clodwiw DDIIYCII i'r sylwadai canlynol fel eglurhad ar y camgymeriid (tybiedig gan Joseph Jones), mewn pertlynas i'r sylw amserol a wnaeth- um ar Gym:y San Francisco yn fy ysgrif ddiweddaf i'r DRYCII, canys yr wyf yn credu fod iyfiawnder a'm cymeriad, yn ogystal a'r gwirionedd yn fy nghymell i wneuthur sylwadau liyn? Y n-lao can-, oedd 0 ddailenwyr y DIIYCJIT yn dystion y' dydd hodclrw, nad cyliuddiadau a chry- bwylliadauanwireddus ydwyf wedi arfer ysgriblo i'rDRYCH yn ystod y ddwy flyn- edd ddiwecdaf. Cyfaddefaf yn rhw)'d(i y posibilrwyid 0 gamgymeriadau a achosir trwy gam-a'weiniad, a chan ystyried fod y dynion gor,u yn ami yn agored i gyfeiiiorn, byddaf yn ymdawelu i unrhyw gyfaill a fyddo moi garedig am cywiro, ac yn ei gydnabod jyda chalon ddiolchgar. Ond yn yr augylchiad presenol, gwybydded lioll ddarllowyr y DRYCH mai y gwirion- edd a draetlais am Gymry San Francisco, ac nid trw' gam-arweiniad na chymorth neb arall y nae yn seiliedig, ond- ar ffeitli- iau adnabyddus i mi yn ogystal a lluaws eraill. Yr vyf wedi byw yn mlilith Cym- ry San Fancisco y parth mwyaf o'r flwyddyn on, fel yr wyf wedi cael per- ffaitli gyflesdra i weled a barnu drosof fy hun. Gallf ddweyd yn ngeiriau yr apos- tol loan anmgylchiad arall, mai yrliyn a welais ac deimlais am Gymry S. F., hyny a lefaais; ac os nad ydyw y dystiol- aeth yn derbyniol gan Joseph Jones & Co., nid 00 genyf help am hyny; ofnwyf fod drwg yL eu caws. Yr wyf yn dweyd yn ddifloes wrtlio ef, a phawb arall, nad wyf wecli rocsi y Mynyddau Creigiog i seboni na ciario cynffon neb, pwy bynag, nac ychwali i abertliu gwirionedd ar allor "saig 0 fvfd." Na, dewisaf yn hytrach gardota fyiara 0 ddrws i ddrws, os bydd angen, na yny. Ac yn nerth iaith yr hen ddiareb Gyiraeg. dywedaf, "Pe'm lladder am wir, piwaeth?" Buaswn n disgwyl i un yn proffesu cyf- eillgarwchmor wresog tuag ataf, wneyd gwell cylinder a'm hysgrif nag a wna yn ei adolygiad ami. Paham tybed na ddyfyn- asai yr lioll frawddeg? Oni ddywedais, Mr. Jones, fod eithriadau anrhydeddus yn mlilith Cymry San Francisco; a phwy wyr nad ydyw rhai o'r Cymry parchus yr ym- saethai meddwl Mr. Jones mor danbaid tuag atynt, wrth ddarllen fy ysgrif, yn gynwysedig yn yr eithriadau hyny. Dylas- ai Mr. Jones fod wedi dysgu cyn gadael aelwyd ei rieni, mai nid cymeriad dau neu dri allan o cliwe' chant o Gymry sydd ddigonol i sefydlu cymeriad Cymry San Francisco. Cyn terfynu, dymunaf hysbysu Mr. Jones nad oes ac na fu yn fy nghalon ddig- ter na malais at un Cymro o fewn y ddinas euraidd. Ond os bydd yn teimlo yn an- foddlon ar ol darllen hyn o sylwadau, y mae eiddigedd dros y gwirionedd yn fy nghymell i ddweyd fod croesaw iddo ar ychwaneg 0 eglurhad ar y pwnc, yn nghydaffeithiau a phrawfion lluosog sydd wrth law genyf, os bydd yn galvv, er yr addefat yr arweinia hyny i anghydfod tragwyddol rhyngof ag anil un, ac hefyd i gyhoeddusrwydd o ifeithiau anymunol ac aflesol i ran fwyaf o ddarlJenwyr y DRYCR. Gorpliwysaf. Yr eiddoch yn gywir-Ap Trevor.

CAXMOLIA ETH— C O NDEMNIAD. HYDE PARK, PA., Gorphenaf i.-Nis gallaf lai nag edmygu y llafur mawr a ddangoswcli yn eich ymgais canmoladwy i gadw y Ditycii ar y blaen i'n hwythnosol- ion Cymreig. Nis gwn i am brydfertliacli wythnosolyn na'r DHYCH, os cyhoeddir ei dlysach yn Gymraeg neu Saesonaeg. Mae y papyr yn dda, yr argraff yn eglur, glan- waith ac yn bur ddifrycheulyd oddiwrth wallau esgeulus darilenydd y cynargraff Mae trefniant y mater hefyd yn bur dde- heuig, heb son dim am wertii na dyddor- deb yr holl argraffwaith. Nodyn dyddorol oedd hwnw dro yn ol am Humphreys, Pittsburgh, onide? Rhy- fedd fel y mae uchelgais yn anfon rhai pobl i dori eu gyddfau. Y mae yn syndod gweled Mr. Humphreys, y pregethwr un- iawngred, os wyf yn cofio yn iawn, yn troi ei got yn awr, ac yn myned yn union- gyrchol i gefnogi annghrediniaeth neu gred gyfeiliornus. Pa ddyben a eill gyraedd wrth anerch darllenwyr yr Investigator? Pa faint o'r darllenwyr sydd yn ddiragfarn tuag at y Beibl, ar y rhai y gallai Mr. II. obeithio gweled cyfnewidiad? Y mae eu nifer yn fyohan iawn; ond feallai y dwg ysgrifau Mr. H. yr Investigator yn fwy i sylw y Cymry nag erioed, a bydd llawer o honynt yn rhwym 0 broil bias yr opiniyn- au gwaharddedig. Hefyd, nid oes modd gwadu galluoedd a dysg y rhai yn gyffred- in a olygant gyhoeddiad o'r fath, a diameu y bydd Mr. H. ei hun yn wrthrych tcilwng 0 dosturi cyn y delo ymaitli odditaii eu dwy- law. Felly mae Mr. H. mewn mwy nag un ystyr yn debyg o fod yn hauwr an- nglirediniaeth yn mysg ei genedl er mwyn cyraedd rhyw binacl penodol yn nlieml uclielgais. Fy amcan ar y dechreu oedd canmol y DRYCH, ond i mi ddigwydd myn'd i grwydro. Y mae genych berffaith hawl i I ganmol eich hunain, aodylech wneyd hyny. Y mae llawer darilenydd mor ddwl fel na wel berlyn yn gorwedd rhwng ei draed os na ddangosir ef iddo. Llwyddiant i cliwi. fel-o!y-\vyr achjh^dwr-

AWMVBIAETH HEN EMYN. Mm. 001, :-A wdwr yr hen emyn ben- digedig hwnw sydd mor adnabyddus i ni fel Cymry 0 bob enwad: Rwy'n gweled bob dydd Mai gwerthfawr yw ffydd," &c. Ydoedd W. Williams,, Pantycelyn. Ed- rycher i'w "HOLL HYMNAU," Y rhai a ar- graflwyd gan Jonathan Harris, Caerfyrdd- in, 1830, tu dalen 100, diwedd yr liymn 119. Hefyd, "Y SALMYDD CYMREIG," casgliad y Parch. Roger Edwards, Wyddgrug, at was- anaeth y T. C., tu dalen 318, "Gwerth- fawrogrwydd Ffydd," a W. W. ar ol yr emyn. Os gall Mrs. Rowland Hughes, neu A. G. Hughes, Granville, 0., brofi yn amgen, boddlon fi. Gomer, 0. E. P.

Y DDOLAR. Ein dolar rhwymyn y Dalaeth-ydyw A uodog trafnidiaeth; Mewn cerfau, mwnau a maeth, Synier ei mawr wasanaeth. Geilw i'w rhawd drigolioii-Americ A thramoriaid tludion; o ing y byd, gwreng a hon, Ddygir gan lion i ddigon. li. W. MOKKIS. -ø-

VYNH YBFIADA U D YCIIYMYG. Suadau dwfn-drciddiol y goedwig, Gynhyrfa ddychymyg y bardd; Pob suad a sieryd ei fynwes A'i awen fwyn dduwics a chwardd; Dychymyg chwareua ei hedyn,— Arsylla dros ddibyn y byd, Gwel fydoedd yn syrthio i ddiddymdra, Yr heuliau'n diffoddi yn nghyd! 0 ganol yr adfail dychrynllyd Uwel eil-fyd yn codi i'r lan, Ond er iddi edrych mewn pryder Nid ydyw ei hyder ond gwan; Ercll rithian fel sylwedd annhymyg Yn cynyg en hunain i'w bryd! Beb arnynt nac enw na delw, A iparw wnant wed'yn yn nghyd. Gwel wed'yn o'r dryblith anhydrin, Ryw gribyn yn codi ei ben; Ond buan mae liwuw yn cilio, A duo 'yn fwy mae y nen! Draw, eto, gwellecyn goleiiach- Ond t'wllach na'r lleill hwn a'i gad; Er hyny myn edrych, myn syllu, Er methu yn lan cael boddhad. Glen Roy. E. BLAENAU WILLIAMS.

CHURCH HILL, a.-Mac gweithfeydd glo y lie yri gweitilio yil fywiog oil ond un, sef Hood's Bank. Bwriedir ail gychwyn yr ysgol lenyddol yma yn fuan. Marwaidd yw achos crefydd gyda'r T. C. a'r B. am nad oes ganddynt bregethwyr. Llenwir pwlpud yr A. gan Myrnach, ac ymunodd rhai o ddynion goreu y lie a'i eglwys yn ddiweddar. Mae yr achos llenyddol a barddonol yn cael ei ddal i fyny gan bedair colofn hardd (fel pedwar bloc dan ddas 0 wair), ef Gweryddon, yr englynwr, Eir- ianfryn, y bardd, Penfelyn, y beirniad, ac Uchelfryn (Morgan Howells) y gramadeg- wr. Mae tri 0 honynt wedi diysbyddu yr awyrgylch 0 bob idea a meddylddrych barddonol, nes y mae Penfelyn, druan, yn gorfod myned bum' milldir o'r lle cyn y gall gyfansoddi cymaint ag un penill. Y mae Gweryddon wedi gorphen ei "Farw- nad i'r Wladfa Gymreig."—Orient.