Y Drych

A. Jt'EJJRLr AZ&JYSZ'WPIZVL ESTABLISHED 1851. Issued Every Thursday Morning. T. J. GRIFFITHS, Proprietor, IJTICA. N. Y.

Y FAM A'I BABAN. Cyflwynedlg i Jarrett Roberts (Pencerdd Eifiori), P. A. If, awdwr y gerddoriaeth ar y geiriau. GAN LLEW LLWYFO. Cwsg fy mlileii tyli! cwsg fy anwyl! Cwsg, fy nghalon, gyda'th fam; Mae dy dad yn cadw egwyl Gyda'r wyn rhag cael un cam. Ar y mynydd mae yn gwylio, Minau sy'n dy wylio dil Cwsg fy mhlentyn: cwsg fy anwyl! Cysga yn fy mynwes i, Mac dy dad yn gwylio'r defaid, Minau sy'n dy wylio di! Pan ysgydwaf bren afalau, Addfed afal syrth i lawr; Pan dy gryd ysgydwaf fiiiiti, Syrthied breuddwyd teg ei wawr; Gwawried breuddwyd ar dy wyneb, Mae dy fam i'th wylio di. Cwsg fy mlentyn! cwsg fy anwyl! Cysga yn fy mynwes i; Mae dy dad yn gwylio'r defaid, Minau sy'n dy wylio di.

RHYDDID CREFYDDOL. GANj Y PARCH. W. R. JONES, WIS. Nid oes dim yn fwy cydweddol ag ys- bryd rhyddfrydig na chael perffaith ryddid i farnu drosto ei liun mewn pethau cref- yddol. Eto.Tmae yn rhaid i ni gofio fod y drychfeddwltsydd yn y term crefyddol, yn ein dwyn o ran ein syniadau if ysylltiad a Duw. A chan fod gan Dduw rywbeth i wneyd a eliywirdeb ein crefydd, mae yn eithaf priodol i ni ddisgwyl oddiwrtho Ef raolau neillduol, fel ag y gillwn ymlwybro i gael crefydd iawn. "Mae perthynas bob a-nser yn Irliwymo dyledswydd." Mae yn eitliaf amlwg nas gall dyn greu ei hun. Y mae mor amlwg a hyny nad oes dim yn y byd materol a all ddwyn dim i fodolaeth.— Pa ddamcaniaeth bynag a gynygir gan ddynion a lionant eu liunain, ac a elwir gan eraill yn wyddonwyr, mewn pertliynas i greadigaeth dyn, nid oes dim prawf yn holl hanes dynoliaeth fod dim cre-edig yn alluo, "i ddwyn meddwl a bywyd i fodol aeth. Gan hyny y casgliad naturiol a dynirlyw, .fod dyn ar y cyntaf wedi cael ei greu gan^DigreCdig Dduw. Ac amliyny, naturioFy gellir disgwyl iddo Ef ddweyd, "Os ydwyf hfi-dad, pa le y mae fy anrhyd- edd? ac os,ydwyf fi feistr, pa le ymae fy ofn? ,;i. Os:yw yr Arglwydd am i ddyn fod yn grefyddol, eithaf rliesymol fyddai dis- gwyl am [reol briodol i gael gafael ar wir grefydd.J^Os gall dyn gael gafael arDduw, fel y gallIgymdeitllasu ag ef, a gwneyd y ddyledswydd sydd yn ddyledus oddiwrtho i Dduw, oddiar y berthynas sydd yn bodoli rhwng yLddau, fel Creawdwr a clireadur, mae yn ddiameu y bydd liyny yn ateb dybenion uchaf creadigaeth dyn. Ond y.pwnc mawr yw i ni wybod pa le yr ydym rgael y rheol wrth ba un yr yd- ym i weithredu er cyraedd yr amcan uchel hwnw. Myn rhai mai gweithredoedd Duw, a deddfau anweledig natur yw yr unig reol i gael gafael ar Dduw a'i wasan- aetliu fel yLcyfryw. Eraill a dybiant mai meddwl dyn ei liun, yn nghyd a gweithred oedd natur, ydyw y rheol. Eraill a farn- ant yn ychwanegol at y ddau, fod y Beibl yn dadguddio mwy o Dduw i ddyn, a mwy am sefyllfa ddechreuol, bresenol a dyfodol dyn, yn nghyd a'i ddyledswydd tuag at ei Grewr, na'r un cyfrwng arall. A'r pwnc mawr yw i ni fod yn ddigon rhyddfrydig i oddef y naill y llall i ddewis ein rlieolau, ac ystyried pob dyn yn gyfrif- ol i'w Farnwr yn unig. Ac os bydd un yn ymdrechu darbwylio y Hall mewn ymres- ymiad teg o gyfeiliornad ei olygiadau, ni ddylid jgalw hyny yn erledigaeth; nac yn amcanu at'gyfyngu rhyddid crefyddol. Os bydd dyn yn cymeryd natur yn unig fel rheol ei grefydd, mae ganddo ryddid i hyny; a thr y mae yn cadw ei olygiadau iddo ei hun, mae yn gyfrifol yn unig i'w Grewr am ei syniadau, ac os cymella y tybiau hyny ar eraill, mae hawl gan eraill i'w wrthwynebu os bydd ei olygiadau yn anerbyniol; ac os ystyriant ei olygiadau yn beryglus iddo ei hun ac i eraill, mae yn ddyledswydd ar eraill i'w rybuddio o gj f- eiliorni ei ffordd. O'r tu arall, os bydd dyn yn ffurfio ei farn am bynciau sylfaenoi crefydd yn ol y Beibl, mae ganddo hawl i hyny, ac os caiff ddau o'r un golygiad ag ef ei hun, os ewyllysiant, mae ganddynt hawl i ffurfio cymdeithas; ac Os cant dair mil neu dair miliwn o'r un farn, mae gan- ddynt hawl i ffurfio cymdeithas ar raddfa fwy, a thynu eu herthyglau, neu os mynir, eu cyffes ffydd. Os bydd un o'r dosbarth yma wedi cyfnewid yn ei farn, mae ganddo hawl i ymadael; ac nid yn nnig hyny ond er mwyn bod yn gyson ag ef ei hun, mae yn ddyledswydd arno ymadael. Ac os bydd yn gwrthod ymadael, ac yn aflonyddu y gymdeithas trwy argymell ei olygiadau croes i'r hyn a fabwysiadodd, mae gan y gymdeithas hono hawl i'w ddiarddel. Ac fel mae y pwnc yn ymddangos i mi, nid oes gan y cyfryw hawl i ddweyd fod ei ryddid crefyddol yn cael ei gyfyngu arno. Er engraifft, cymerer Proffesor Swing o Chicago, a Dr. Patton. Yr oedd y ddau yn perthyn i'r Presbyteriaid. Yr oedd Swing wedi ymuno a'r bobl hyny yn wir- foddol—yn gwybod fod ganddynt eu cyffes ff ydd-yr oedd yntau yn wirfoddol wedi ei fabwysiadu fel ei gyffes ei hun. Pan welodd Swing fod ei olygiadau yn gyf- eiliornus, dylasai naill ai tynu ei enw o'r enwad hwnw, ac ymuno ag enwad arall mwy cydweddol a'i olygiadau duwinyddo', neu ynte ymdrechu cyfnewid y cyffes ffydd yn y General Assembly, lie yr oedd y lie tebycaf i gael diwygiad. Ond mynai ef fod yn Bresbyteriad, ac ar yr un pryd yn defnyddio ei ryddid i gyhoeddi yr hyn oedd yn hollol grocs i'r hyn oedd wedi addunedu ei amddiffyn. Credai Patton o'r tu arall fod Swing yn anghyson ag ef ei hun, ac yn dirmygu y gymdeithas o ba un yr oedd yn aelod; a dygodd, ar y tir hwn, gyhuddiadau yn ei erbyn. Cyhoeddai y werin mai erledigaeth oedd hyn, a bod Patton yn cyfyngu ar ryddid crefyddol Swing. Ond cam dybryd, i'm tyb i, oedd y cyhuddiad yna; canys pe buasai Swing yn ymuno ag enwad efengylaidd arall, ac "Y yn coleddu yr un golygiadau duwinyddol, mae yn sicr y buasai Patton yn ei gydnabod y fel brawd crefyddol; canys y mae egwydd- orion cyffredinol, ar ba rai mae gwahanol enwadau efengylaidd yn cyfarfod a'u gilydd, ac yn goddef eu gilydd mewn cariad, heb gyfyngu dim ar ryddid crefydd- ol y naill y llall. Mae yr ysbryd yma yn cynyddu yn fwy-fwy fel mae yr efengyl yn cymeryd gafael ar feddyliau dynion. Ond fel Presbyteriad, yr oedd Patton yn cy- huddo Swing, ac yn dangos yn eglur ei fod yn anghyson ag ef ei hun, trwy wrthod ymadael a'r gymdeithas yr oedd yn perth- yn iddi, tra ar yr un prydjyr oedd yn tynu i lawr reolau y gymdeithas hono. Ond o'r tu arall, pan mae dosbarth o bobl yn dirmygu y Beibl fel llyfr dwyfol ysbrydoledg, ac yn ei osod- yn gyfartal a barddoniaeth Milton, neu yr Hoosier School Master, pa fodd y gallant ddisgwyl i aelodau yr eglwys efengylaidd gymdeitli- asu a llwy mewn pethau crefyddol? Mae yr Uniteriaid yn edrych yn ddirmygus ar syniadau y Trindodwyr. Mae gan yr Un- dodiaid ryddid i farnu a meddwl drostynt eu hunain; a dylai Trindodwyr gydnabod y rhyddid hwnw, a rhoddi parch i am- ddiffynwyr y golygiadau hyny, fel dinas- yddion a dysgedigion, os byddant yn gofyn hyny drwy eu liymddygiadau. Ond yn ol natur y berthynas sydd rhwng Trindod- wyr ac Undodwyr, nis gallant ddal cym- deithas grefyddol y naill a'r llall; canys mae un dosbarth yn tynu i lawr yn hollol yr hyn mae y llall yn adeiladu. Yr ydym i farnu golygiadau crefyddol dynion yn ol eu dywediadau eu hunain. Cymerer, er engraifft, ddywediadau y Parch. R. L. Herbert. (Yr wyf yn defnyddio enw Mr. H., nid er mwyn cyfyngu dim ar ei ryddid crefyddol, ond am maiefe yw yr un mwyaf adnabyddus i ddarllenwyr y DRYCH, fel Cymro sydd yn cynddrychioli yr Undod- iaid.) Dywed EMr. Herbert mewn perth- ynas i welliant crefyddol, "y caniatcir i ryw welliant bydol i ymddangos yn lied ddidrwst," megis "peirianau gwnio a Hadd gwair; ond yn erbyn pob math o improve- ment crefyddol, gwneir wchw mawr"—"fod dynion yn ¡yr oes hon a wyddant fod Duw yn llefaru wrthynt mor sicr ag y llefarodd with unrliyw Iuddew yn ngwlad Israel. Yn awr, i un sydd yn credu mewn crefydd yn ol y Beibl, mae ei chydmaru a "pheir- ianau gwnio, a lladd gwair," yn taro yn wrthun ac anghyscn iawn. Mae yrUndod- iaid yn credu mai dyn vn unig oedd lesu Grist, ac fel dyn, IudOw ydoedd; ac yn ol ymresymiad y frawiai^jg ueliod, mae Duw yn llefaru wrth ddymon yn yr oes hon mor eglur ag y llefarodd wrth Iesu Grist. Caniciteir fod yr Undodiaid yn onest yn eu golygiadau, ac felly maent yn rhwym o edrych ar y Trindodiaid yn ddyn- addolwyr; canys mae y dosbarth efengyl- aidd o grefyddwyr yn golygu Crist, nid yn unig yn ddyn, ond hefyd yn wir Dduw, ac fel Duw yn ei addoli. Yn awr, os yw yr Undodiaid yn egwyddorol, yr wyf yn methu a gweled sut y gallant, yn unol a Ilwy ei-i hunain, ddal cymdeithas grefyddol a'r Trindodwyr. Ac os felly, paham y gwnant gymaint o "wchw mawr," am na bae yr eglwys efengylaidd yn eu cydnabod fel gerir grefyddwyr, pan nad ydynt yn pertliyn i'r dosbarth hwnw? Ac os gwrth- odir iddynt fyned i bwlput dosbarth efeng- ylaidd i amddiffyn eu golygiadau am Dduw- dod y Gwaredwr, ac atlirawlteth yrlawn a dwyfoldeb y Beibl. Paham y galwant hyn yn erledigaeth, ac yn gyfyngiad ar eu rhyddid crefyddol? Nid oes dim yn fwy agos at feddwl dyn gwir grefyddol na'i grefydd—gwell gan Iawer farw na gwadu eu crefydd. Ac os yw y dosbarth Undod- aidd yn prisio eu golygiadau crefyddol mor werthfawr a'r dosbarth efengylaidd, mae yn ymddangos i mi y buasai yn gyfyngder a'u hegwyddorion, ac a'u teimladau goreu, iddYllt ewyllysio dal pertliynas eglwysig, a dosbarth sydd mor groes iddynt mewn pethau crefyddol. -ct&

EIN BHSILFPYRDE 0 ddiffyg cof da a chydmariaeth- gywir o amgylchiadau, ymae bob amser rai i'w cael a wnant anghyfiawndor a"r presenoj yn eu hadgofion o'r pethau a aethant lieibio; clod- forant gyfleusderau yr hen, a dibrisiant y newydd. Nid oes areithwyr, dywedant, i'w cydmaru a'r cyfryw y buont hwy yn eu gwrandaw pan yn fechgyn; nid oes wleid- iadwyr fel y sawl oeddent y pryd hwnw yn gwylio symudiadau y Weriniaeth; nid oes beirdd fedrant gyfansoddi cystal penillion a'r llinellau a adroddent hwy pan yn ieu- ainc; nid oes pregethwyr haner mor alluog a'r rhai y buont hwy, haner canrif yn ol, yn dysgu o dan eu gweinidogaetli. Ond mewn un cysylltiad, beth bynag, gallasem ddysgwyl canfod ymwadiad ag ymlyniad wrth y gorplienol, a chyfaddefiad bonedd- igaidd o ddaioni anwadadwy y presenol; y buasai pleser, cynildeb, a chyflymder y modd presenol o deitliio, yn derbyn ed mygedd pob dosbarth o bobl; ond nid felly y mae, gan fod rhai, hyd yn nod yn yr oes liorij a ocheneidiant am- The goocl old days when they were young, And George the Third was king." Y mae yn dipyn o ddigrifwch i ddyfod ambell waith ar duaws un o gynnrychiol- wyr y gorphenol, fyddai yn well ganddo fyned bum' milltir ar liugain gyda cheffyI a buggy, ar draul pedair awr o amser, na chymeryd y gerbydres, gan wneyd y daith mewn tri ugain mynyd. Y mae y dydd hwn foneddwr yn byw yn nghymydogaeth un o ddinasoedd Ohio, yr hwn a fynyclut y ddinas yn ami, sydd heb erioed weled cledrffordd. Os, mewn syndod wrth glyw- ed y ffaitli, y dywedweh, "Heb weled y ffordd haiarn, Syr!" yr atebiad dioed fyddai, "Na, Syr, ni welais erioed y ffordd haiarn, a pha lesliad fyddai i mi weled un, Syr ?" Ond er cystal y ffordd haiarn, at wasan- aeth y bobl, ac er yn barod i ganu clodydd y cledrffyrdd, eto i gyd, y mae genym wrthwynebiadau pwysig i'r drefn bresenol o'u llywodraethu. Yn mhob cangen arall o fasnach, prif amcan y masnachwr ydyw gwasanaethu y bobl yn y fath fodd fel yr eniller eu parch a'u serchiadau. Os ymuna nifer o ddynion i ddwyn yn mlaen fasnach mewn nwyddau, megis, tê, coffi, &c., gwna pob un o honynt ei oreu i gyflawni ei swydd o weinyddu ar y sawl a ddeuant yno i brynu, gan geisio, wrth hyny, fodd- loni y cylioedd a'u denu yno drachefn. Os cyflogant ddynion, ystyriant sirioldeb a hawddgarwch yn elfenau anhebgorol ang- enrheidiol yn y cyfry w, er llwyddiant y ty. Ond pan ant i ffurfio cwmni rlieilffordd ¡ ymadawant a'u dull cyntefig o ymddwyn gyda'r cyhoedd, ac ymddygant, nid fel gwasanaethwyr y werin, eithr fel gormes- wyr y bobl. Nid yd wyf yn golygu fod lioll randdalwyr corff oriaetliau- yn euog o hyn; ond ,gan fod eu cyfiogwyr a'u har- olygwyr yn euog o satliru iawnderau y llu- oedd, a throseddu teimladau y werin, y maent hwy yn gyfrifol. Pan sonir am gael cledrffordd newydd, a clian gynted ag y mesura y cwmni y ffordd dybiedig, ant trwy bob tref a pllentref i geisio arian y bobl i'w cefnogi, meddant, onide nis gellir rhedeg y ffordd hono; yna gyda'r egni mwyaf ymgodant, hen ac ieu- anc, amaethwyr a clirefftwyr, gan drethu eu hnnain hyd y ddolar olaf braidd, er mwyn sicrhau gwasanaeth y ffordd haiarn. Yn mhen amser-blynyddau efaIlai-deeh- reuir rliedeg cerbydau, ond wele, y mae y rhaii-dalwyr wedi etliol bwrdd o gyfar- wyddwyr, a'r rhai hyn wedi dwyn allan docynau at wasanaeth y-teithwyr, ac ar- -I nynt mewn Ilytliyrenau breision, Good for this trip and train only—" Goodfor this d(ty only," die. Addawodd y cwmni, pan y derbyniasant arian y bobl a tliiroedd y Dal aeth neu y Llywodraeth, adeiladu a rliedeg y ffordd er budd y cylioedd, ond buan y torwyd yr addewid ac yr anghof- iwyd lies y werin; ac os dywedir fod pris y cludiad yn ucliel, atebant yn ddigywilydd, ,,y mai hwy ac nid y cyhoedd sydd i reoli y cludiad, ac y rhaid iddynt hwy (y cylioedd) dderbyn cyfartal y pris yn y modd ac o fewn yr amser apwynticdig ganddynt hwy. Paham na wna tocyn heddyw y tro yn mhen yr wythnos neu flwyddyn? Tala y teithiwr bris ei gludiad am cloeyn, ac os na ddefnyddia yr unrhyw yn ol ewyllys y cwmni sydd wedi adeiladu yr heol er budd y lluaws, y mae yn liollol ddiwerth; hyny yw, derbynia y cwmni yr arian, ac ni rodd- ant iddo ef gydwerth yr arian ond yn nghyfiawniad liies o aniodau na bu ef er- ioed yn rhanog yn eu gwneuthuriad. Buasem yn dysgwyl, oddiwrtli ddynioir yn cymeryd yn eu dwylaw yr holl allu o lywodraethu cledr-ffyrdd y wladwriaeth, bethau gwell. Buasem yn dysgwyl y bu- asent yn cyflogi swyddogion sobr, siriol a hawddgar, ac y buasent yn gwneyd eu goreu, nid yn ung i beidio dolurio cyrff eu teitliwyr, ond hefyd eu teimladau. Fe ddichon fod rhai o honynt yn ymestyn at hyn; ond am y mwyafrif, ychydig sylw a dalant i deimladau y cyhoedd. Fel dos- barth o weithwyr, nid oes yr un mor liun- anol ac anhawddgar a pliobl y cledrffyrdd, o'r prif arolygwr i lawr at y brakeman ar y train glo. Thompson, 0. W. D. YfiLLiAiis. -4."

Y WEDDW A'R IAR.—Yr oedd gan wraig weddw ifir, yr hon a ddodwyai iddi un wy bob boreu. Dywedai y weddw ynddi ei hun: "Os rlioddaf ddwywaith gymaint o haidd iddi, hi a ddodwya ddwywaitli yn y dydd. Hi a dreiodd y plan, ac aeth yr iar mor dew a graenus fel na ddodwyai ddim oil! Yr addysg.-Nid ydyw ffeithiau bob amser yn ateb i ffigyrau.—Chwedlau JEsop, gan Glan Alun.