Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

6 articles on this Page

CAR M E L, C END L.

Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share

CAR M E L, C END L. P R E G E T H. Sabboth, Mai lOfed, yn oedfa yr hwyr, traddododd y Parch W. Griffiths, yn Carmel, bregeth mewn cyfeiriad at farwolaeth Dr Rees, Abertawy. Y testyn ddarllen- odd oedd Hebreaid xiii. 7 Meddyliwch a™ eich blaen- oriaid, y rhai a draethasant i chwi Air Duw ffydd y rhai dilynwch, gan ystyried diwedd eu hymarweddiad hwynt. Dywedodd Y mae y gair biaenoriaid yma yn cyfeirio at weinid- ogion a dysgawdwyr y Gair, llawer o ba rai a ddyoddef- asant ferthyrdod yn yr erlidiau fu yr Hebreaid trwy- ddynt. Tebyg fod cyfeiriad at Stephan, y merthyr cynt- af, at Iago, brawd loan, a lago mab Alpheus. Ystyr y gair yw dynion sydd ar y blaen yn add) sgu, arwain, a chymbell ereill i fywyd crefyddol. Dywed yr adnod eu bod wedi traethu Gair Duw, b.y., preaethu yr Efengyi. Gair Duw" yw yr Efengyi, ewyllys Daw, a threfn Dnw i gadw pecbaduriaid, yw ei sylwe id. Gelwir ar yr Hebreaid i feddwl am danynt, eu galw i got, myfyrio yr athrawiaeth a draethasant, ac ystyried diwedd eu hymarweddiad hwynt. Y gair diwedd yn golygu effaith a ffrwyth llafur eu bywyd. Y mae yr adnod hon yn addas i'r amcan sydd genym, sef galw sylw at yr anwyl Dr Rees, Abertawy, marw- olaeth yr hwn sydd wedi peri y fath deimlad gahrns a thrist, yn arbenig felly i gynifer yn v lie hwn, He y bn yn weinidog mor dderbyniol a dylanwadol am dair blynedd ar ddear, sef o'r flwyddyn 1849 hyd 1863. Blaenor" mewn gwirionedd oedd efe, ac un gadw- odd y blaen hyd ei ddiwedd. Teimlwn felly fod gwneyd sylw cyhoeddus fel hyn o Dr Rees, yn Carmel, yn weddus a hollol addas ar y Sabboth cyntaf wedi ei gladded'gaetb. Mi gefais i fy hun aduabyddiaeth o Dr Rees pan oeddwn yn ieuanc, dim ond naw mlwydd oed. Cefais fyned gyda fy nbad a fy mam yr amser hwnw, pan aethant ar ymweliad a sir Benfro diwedd haf 1845, ac yr wyf yn cofio aros vn nhy Mr Rees yn Llanelli, bod yn ei study, a gweled ar ei fwrdd yno Esboniad Barnes pan yr oedrl efe wrth y gwaith o'i gvfieithu. Gwnaeth argraff ar fy meddwl yr adeg bono, fel yr wyf yn ei gofio byth od,iiar hyny. Bu wedi hyny yn nby fy rhieni yn y Garthuchaf, ger L'anharan, ac yn Llwyny- brain lawer gwaith. Cof genyf ei fod un o'r tro on cyntaf yn ysgrifenu llythyr yn Liwynybrain, ty fy rhieni, at y Duke of Beaufort mewn parthynas i'r ysgoldy eang a gododd efe yn benaf gyda chynorthwy ei eglwys yn Carmel, yn gystal a llu iws o ayfeillion ar hyd y wl td yr ysgoldy cyflens cyntaf godwyd yn y lie hwn i gynal vsgol ddyddiol ynddi, ac yn yr hwn y ba Ysgol Frytauaidd ragorol am flynyddoedd. Y mae yr ysgoldy hwnw yn awr yn cael ei dderoyddio gan yr eglwys Seisomg yn Barham, ac yn ddiau y mae yn help mawr i'w cyfleusdra. Ystyriwn fod ei waith yn ysgrifenu at y Duke yn arwydd o ddyn mawr. Cofiaf yn dda fy mod yn meddwl felly pin yn gweled Mr Rees, oblegid nid oedd yn Ddoctor y pryd hwnw, yn ysarif- enu y llythyr, ac yr wyf yn teimlo heddyw fod y teim- Jad, hwnw yn eithaf cywir. Cefais wedi hyny adna- byddiaeth helaeth<ch ohono, ac yr oeddwn yn teimlo parch o'r fath ddyfnaf tuag ato, fel ag y mae ei golli wedi peri i mi brofi teimladau trist a galarus iawn. wedi peri i mi brofi teimladau trist a galarus iawn. Prio iol iawn ydyw testyn y Parch J. Matthews. Fab- t lahs Bay, oldiar Zech. xi. 2 "Y ffynidwydd ndwch, canys cwympodd y cedrwydd." Yr wyf am wneyd dau, gyfeiriad yn I. Y pethau yn Dr Rees y byddai yn dda meddwl am danynt. 1. Mai Cymro heb gael mariteision addysgol yn morsu ei oes yf'oedd. Bacbgen o Gymro anwyd mewn ardal wle iii yn sir Gaerfyrddin ydoedd Dr Reps. Nid oedd cyfleusdra addysgol yn gyrhaeddadwy iddo, ac nis cafodd hwy ond eto llafuriodd trwy fawr ymdrech i gyrhseddyd gwybodaetb. Anhawdd i ni yw sylweddoli y gwasafeuoo a'r cale li yr oedd yu rbald myned trwy- ddynt er llwyddo, eto llwyddo a wnaeth, a theimlwn y dylai becbgyn bach Cymru gotio mai un obonvnt hwy oedd Dr Rees. Nid drwg fyddai i'r rhai sydd yn es- geuluso yr hen iaith, ac yn mabwysiadu iaith estroniaid i yoiio y ffaith hon. Cymro, a (Jbymro heb fwynhau manteision addysgol yn moreu ei oes, oedd Dr Rees. 2. Dysgybl yn prottesa Crist yn ddyn ieuanc tair-ar- ddes: oed ydoedd. Buasai yn dda gcayf fod mewn cyfleusdra i weled y bacbgen bach gwladaidd hwnw Thomas Rees, wedi ei ddwyn i fyny a'i faxu mewn lecbyd ar gynyreh blasus gwlad ei enedigaeth, y boren hwnw y daeth at fwrdd yr Arglwydd i broffesu ei fod yn earn Iesu Grist—yn ihoi ei hunan 011 iddo i fyw yn ei dy, a gweithio yn ei winllau. Gwnaeth hyny pan yn 13 mlwydd oed, ufuddhaodd i'r geiriau hyny, Cofia dy GrCiiwdwr yn nyddiau dy ieuenetyd." Y mae mwyaf- rif y rhai a wnaethant waith mawr dros Iesu wedi dechreu yn foreu. Ieuenctyd Carmel, cofiwch mai un felly oedd Dr Rees. Dechreaodd yn foreu, a pharha- odd hyd y diwedd. 3. Gweinidog yr Efengyl yn un-ar-hugain oed. Urddwyd Thomas Rees i gyflawn waith y weinidcaeth yn Craigybargoed, Medi 14eg a'r 15fed, 1836, pan yr oe'd yn 21 mlwydd oed. Nid otdd rhif yr aelodau yn yr eglwys yno ond deuddeg ac o herwydd hyny rha"- olwg gwati a ymddangosai am gynaliaeth. Ond yr oedd calon y bachgen ieuane dderbvniwyd at fwrdd yr Ar glwydd yn 13 mlwydd oed wedi ei mtddianu mor Hwyr Sa?jg-anaiel Da phetrusai roddi ei holl ailu- iV ijosto y maes aooroid o'i flaen, ac ymddiried iddo M am ei gynaliaeth, ac y mae ei hanes yn proh na ddarfu lodo ed.farhau n=> chael achosihyny hyd ei fedd. Y weinidogaeth efengylaidd oedd nod ucbaf ucbelgais Dr Rees. "Meddylier" am dano yn yr arweddiad hwn. Ouid oes eto yu eiu mys<r ac yn ein gwlad fecbgyn o Gymry yn teimlo awydd i ymroi i'r gwaith hwn ? 4. Gweithiwr diwyd, caled, didor, ar hyd ei oes a fu fel presrethwr gwir hyawdl, ac awdwr galluog a def- nyddiol. Yr oedd yn godwr boreu, yn ddarllenwr di- biid, yn nn o'r teithwyr mwyaf ar hyd a lied y wlad. Pregetbai tua phump presjeth hob wythnos ar hyd blyn- yddoe^d haner diweddaf ei oes Cynysgaeddwyd ef a Dais disjyffelyb eHeithiol, cof difesur, deall treiddiol, a galluoedd cryfion, o'r rhai y gwnaeth ddefnydd rhaa- orol. Densys Esboniad B irnes yn yr iaith Gymraeg, 1 History of Nonconformity in Wales, Hanes Eglwysi Anrnbynol Cvmru,' ei 'Feibl Teuluaidd,' &c., mae gwr gweitbaar a fu efe. 5. Dyn call, caredig. a chymwynasgar. Gwnaeth fil- oedd yn gyfeillion calon. Olld nid ydym yn meddwl iddo wneyd gelyn yn ei fywyd. 11. KSaith ei fywyd. Diwedd eu hymarweddiad hwynt." 1. Llwyddo yn mhrif amcan bywyd, sef gwneuthur daioni. Pwy al fesur na phwyso y daioni a effeith- iwyd gan fywyd Dr Rees-enill eneidiau at Iesu- cynorthwyo i ledaenn ac adeiladu yr eglwysi, sefydlu achosion Saesoneg ? &c., &c. 2. Enill yr aDrhydedd uchaf ar y ddaear. Dangos- wyd ddydd ei angladd mai tywysog a gwr mawr mewn parch ac anrbydedd oedd Dr Rees. Dewiswyd ef er's blynyddoedd i'r lleoedd mwyaf anrhydeddus yn ei wlad. G. a<idiwyd ef gan un o Brifysgolion America, a chafodd ei benodi i gidair yr Undeb Cynulleidfaol bron yn hollol nnfrydol. 3. Marw yn yr Arglwydd. Gwers ei fywyd yw, Ffydd y rhai cilynweh," &c.

-CLIVE A HADWALL,

ABERLLEFENI.

Advertising

Newyddion Cyffredinol. ---

Advertising