Y Tyst a'r Dydd

CWM RHONDDA. Mae braidd ormod o amser wedi pasio er pan ysgrifenais o'r Cwm hwn. "Ond megys yr oedd yn y dechreu y mae yr awrhon, ac y bydd yn -wast%,d "-o nage, oblegid y mae pob peth yn myned yn mlaen yma gyda chyflymdra anghy- foredin. Mae yn llawenydd mawr i bob crefyddwr, ac yn enwedig crefyddwr Annibynol, i weled yr achos- ion Seisonig Annibynol yn myned ar gynydd. Mae golwg lewyrchus iawn arnynt ar hyd y Cwm. Mae yr achos Seisonig yn Treherbert, dan ofal y Parch T. Flower, yn llewyrcbus iawn, er mor ieuanc ydyw; a gellir dywedyd yr un peth am eglwys Mr Jones yn Llwynpia, ac eglwys Mr Davies yn y Porth, ac y mae yn llewyrchus dros ben gyda Mr Owen Jones yn Ferndale. # Gobeithio fod Cym- dcithas yr Achosion Seisonig yn gwneyd ei goreu i ategu llafurus gariad y ffyddloniaid hyn. Mae yr eglwys Seisonig yn Ton-Ystrad, erbyn hyn, wedi agor ei chapel newydd, ac mae yn glod i'r cynllunydd medrus Mr Jacob Rees, ac yn anrhyd- edd i Iadependia Seisonig yn y Cwm. Y gwein- idogion fu yn gwasanaethu ar yr agoriad oeddent Mr Griffiths, Narberth Mr Evans, Star-street, Caerdydd; Mr Thomas, Cymer a Mr J. T. Evans, Bodringallt. Cafwyd cynulliadau ardderchog ac oedfaon llewyrchus iawn. Yr oedd yr eglwys wedi gweithio yn ganmoladwy befyd mewn casglu. Yr oedd yn gallu cyhoeddi ar ddiwedd y cyfarfod- ydd ei bod wedi casglu yn yr oedfaon ac yn flaen- orol i'r cyfarfod y swm o .£300. Mae hyn, wrth reswm, yn cynwys yr hyn oedd ganddi wrth gefn er's amser maith gogyfer a'r capel newydd. Mae yn aros o ddyled arni £ 1,300. Yr oedd pawb yn teimlo fod lie un yn amlwg wag, sef yr anwyl Mr Lloyd, eu diweddar weinidog. Nid eiddo g*r ei ffordd. Un elfen amlwg yn y cyfarfodydd agor- iadol hefyd oedd cydymdeimlad yr achos Cymraeg yn y lie a hwy. Nos Lun, yr oedd Mr Flower, Treherbert, yn cyflwyno i'r eglwys, dros Mr a Mrs Thomas, Bazaar, lestri cymun (communion service) ardderchog. Yr oedd yn amlwg iawn fod yr egl wys yn falch dros ben o'r rhodd, ac mae yn sicr y bydd teulu caredig y Bazaar yn teimlo hyn yn ddigon o dal yn eu mynwesau. Bum newyn- og, a rhoisoch i mi fwyd," yw peth fel hyn. Mae y Cwm hwn yn rhyw ddeehreuymfflamychu yn dan a llyched drwyddo yr wythnosau hyn ond gan fod digon o hyn i'w ddysgwyl yn y dyfodol, tynu pen ar y mwdwl sydd oreu ar hyn y tro hwn. GOHEBYDD. ♦

TONYPANDY. Cyfarfod Blynyddol. — Cynaliodd eglwys Eben- ezer, yn y lie uchod, ei chyfarfod blynyddol eleni y Sul a'r Llun cyntaf o'r mis hwn. Pregethwyd ar yr achlysur gan y Parchn T. Nicholson, Din- bych, ac O. R. Owen, Glandwr, Perifro. Cyfarfod oedd hwn i'w hir gofio. Gwnaed casgliadau rhag- orol, ac arosodd pump o'r newydd yn y gyfeillach. Llwyddiant Athrofaol. — Yn mhlith y rhai llwyddianus i basio eu matriculation yn Mhrif- ysgol Llundain yn yr arholiad diweddar, ceir enw Mr W. Davies, myfyriwr yn New College, ac un o blant Ebenezer, wedi ei restru yn. y dosbarth blaenaf. Da iawn. Dring rhagot, anwyl gyfaill. Gwyl Be.—Cafodd Ysgol Sul Ebenezer ei gwyl de flynyddol y Llun, Gorphenaf 13eg. Ymunodd Ysgol Sul Bethlehem (B), Trealaw, yn yr orym- daith, a gorymdaith yn iawn ydoedd. Yr oedd aelodau y Gobeitblu yn gwisgo eu medals ar yr achlysur, a golwg brydferth oedd arnynt. Wedi y te a'r arlwy flasus, cafwyd cyfarfod adloniadol, a chynaliwyd ef yn benaf gan y Gobeithlu. Da oedd bod yno. Cynrychiolaeth y Rhondda -Nos Fawrth, Gorph. 14eg, ymwelodd Mr Fred. L. Davis, ymgeisydd dewisedig y Tri Chant, a'r lie hwn. Ymffurfiwyd yn orymdaith fawreddog a thaclus, yn cael ei blaenori gan faner fawr y Gymdeithas Ryddfrydol a Seindorf Blaenllechau i'w gyfarfod wrth Salem, Llwynpia. Cychwynwyd o Benygraig, ac erbyn dychwelyd yn ol yr oedd ei nifer wedi chwyddo yn aruthrol. Yr oedd golwg wir fawreddog arni. Nid hir y buwyd cyn gorlenwi capel eang Eben- ezer, Ile yr oedd y cyfarfod i'w gynal. 'Nis gall- asai llai na mil fod yn bresenol. Cymerwyd y gadair gan Mr Lewis Williams, Caerdydd. Yn mhlith y llu mawr brwdfrydig oedd yn bresenol, heblaw y cadeirydd parchus, a'r ymgeisydd ieuanc enwog, yn nghyda'i dad anrhydeddus, yr oedd Syr Edward J. Reed, A.S. dros Gaerdydd; Mr W. Saunders, ysgrifenydd y Gymdeithas Ryddfrydol yn Nghaerdydd; Dr James, Pentre Dr Parry, Blaenllechau; a nifer luosog o weinidogion y gwahanol enwadau. Cynygiwyd ac eiliwyd y tri phenderfyniad gan weithwyr galluog a pharchus, a chefnogwyd gan yr Aelod dros Gaerdydd, yr ym- geisydd, ei dad, masnachwr cyfrifol, a dau wein- idog, a phasiwyd yr oil gyda'r unfrydedd a'r brwdfrydedd mwyaf. Tystiai y cadeirydd ar y terfyn na fu efe mewn cystal oyfarfod o'r natur eriotd. Dywediad cryf, wrth ystyried ei brofiad cyhoeddus ef. Mor foddhaol oedd y cyfarfod ar yr ymgeisydd, fel, er y gwahoddiad taeraf i'r gynull- eidfaofyn gofyniad iddo, ni ofynwyd yr un a mawr y curo dwylaw fu wedi pasio yn gwbl unfrydol y penderfyniad olaf i rwymo y cyfarfod i wneyd yr oil yn ei allu er ei ddychwelyd yn anrhydeddus yn yr etholiad sydd ger llaw. Yn Blaenllechau, nos Sadwrn, Gorphenaf lleg, y dechreuwyd y rhuthr- gyrch, a dechreuad yn iawn gafwyd yno-addoldy Trerhondda yn orlawn, a'r brwdfrydedd mwyaf yn nodweddu yr holl weithrediadau. Cyn ymddang- osiad y llinellau hyn, bydd cyfarfodydd o'r un natur, gyda'r un dyben, dan nawdd y Gymdeithas Ryddfrydol, wedi eu cynal yn Bodringallt, y Ton, Treorci, a Threherbert. Cewch yr hanes, yn ddi- amheu, gan ohebydd ffyddlon Cwm Rhondda. Bellach, nid oes yma neb yn amheu pa fodd y try tynged yr etholiad yn rhanbarth y Rhondda. Mae ein hymgeisydd yn ddyn ieuane hynod o obeithiol, yn siaradwr Uithrig, yn wleidyddwr addfed, yn Radical o ran barn, ac wedi ymrwymo i wneyd a. allo er lies y dosbarth gweithgar. Y mae dyfodol dysglaer yn ei aros, os arbedir ei fywyd. Gwna ei fare ar y byd. Bydded pob Rhyddfrydwr yn mbob man yn ffyddlon i'w blaid, a chefnoger y gwabanol gymdeithasau yn en dewisiad o ymgeis- wyr, os am weled yr hen arwr W. Ewart Glad- stone wrth awenau y llyw unwaith eto. I'r gad, i'r g&d. GOHEBYDD GODRE Y RHONDDA. 0

CAERLLEON A'R CYFFINIAU. Sabboth, y 12fed cyfisol, cynaliodd eglwys Gynulleidfaol Seisonig Handbridge, Caer, ei chyf- arfod blynyddol mewn cysylltiad a'r Ysgol Sul, pryd y traddodwyd pregethau rhagorol gan y Parch O. Thomas, M.A., Treffynon. Dywedir fod cwmni y Manchester, Sheffield, and Lincolnshire Railway ar ddechreu gweithio pont dros yr afon Dyfrdwy o Connah's Quay i gyfeiriad Birkenhead. Sibrydir fod mudiad ar gael ei roddi ar droed er agor Clwb Rhyddfrydol yn y Wyddgrug. Bu deiliaid Ysgol Sabbothol Albion Park, Caerlleon, y dydd o'r blaen, ar eu trip blynyddol i fyny yr afon Dyfrdwy. Yr oedd y tywydd yn dygwydd bod braidd yn anffafriol y tro hwn. Aeth dyn o'r enw John Haynes, Caerlleon, allan mewn eweh i bysgota ar yr afon Dyfrdwy Sadwrn, lleg cyfisol, a'r boreu Sabboth canlynol cafwyd y bad wedi dymchwel, a'r dyn wedi boddi. Nid ydys wedi cael allan pa fodd y daeth hyn oddi- amgylch. Boreu Gwener, lOfed cyfisol, yr oedd mab i ffermwr yn Rhosesmor, sir Fflint, yn parotoi i saethu adar, a daeth a'i ddryll yn llawn, a gadawodd ef ar y bwrdd yn y ty, ac; aeth allan. Nid oedd ond ei chwaer-Mary Roberts, 14 mlwydd oed-i mewn ar y pryd, a rbywfodd nas gellir ei esbonio, aeth yr ergyd allan o'r dryll, a lladdwyd y ferch ieuanc cyn iddi allu yngan gair. Nos Wener, trodd trigolion Abergele allan yn dyrfa luosog i groesawu Iarll Dundonald i'r lie, ar ei ymweliad a chartref ei wraig, Castell Gwrycb. Mae yr Iarll wedi bod gyda'r fyddin yn y Soudan. Dywedir iddo gael derbyniad tywysogaidd, a chanwyd ei glodydd ar y pryd mewn cyfres o englynion gan un o'n prif-feirdd—nid amgen yr henafgwr Clwydfardd. Rhyfedd y fath swyn sydd gan arwyr rhyfel hyd yn nod i'r Cymry heddychol. Collodd bachgen bychan o'r enw Peter Parry ei fywyd yn Wrexham nos Sadwrn, lleg cyfisol, trwy i wageni y rheilffordd fyned drosto. Trwy chwareu mewn lie peryglus y cymerodd hyn Ie. GOHEBYDD. ♦

LLANGWM. Oyfarfod Ymadawol.—Cynaliwyd cyfarfod ym- adawol y Parch W. D. Thomas, ar ei ymadawiad o'r Gellioedd a'r Groes, nos Lun, Mehefin 29aiu, yn nghapel y Groes. Daeth cynulleidfa fawr o gyfeillion Mr Thomas yn nghyd i'r cyfarfod. Llywyddwyd gan y Parch H. R. Cadwaladr, Cerygydruidion. Dechreuwyd trwy ganu t6n, a darllenwyd a gweddiwyd gan y Parch B. G. Newton, Cerygydruidion. Yna aed yn mlaen yn y drefn ganlynolAnerchwyd y cyfarfod gan Mr H. Roberts, Ceselgwm R. Jones, Brynffynon J. Jones, Glan'rafon; D. Roberts, Ty'nyfelin Hughes, Henblas Mr Newton; a Mr Roberts (Elis Wyn o Wyrfai). Yna darllenwyd gan Mr J. Jones, Glan'rafon, yr anerchiad cyflwynedig i Mr Thomas. Wedi hyny cyflwynwyd iddo gan Mr T. Jones, Ty'nycelyn, anrheg ardderchog o amryw gyfrolau o lyfrau, rhoddedig gan eglwys y Groes, ac yn eu plith yr oedd Beibl hardd. Wedi hyny daeth Mr Thomas yn mlaen a diolchodd i'r eglwys am ei charedigrwydd, a datganodd ei deimladau da ar ei ymadawiad, yr hyn, yo nghyda'r cyfryw deimladau a ddangoswyd o'r tu- arall ar hyd y cyfarfod, oedd yn profi fod yr eglwysi ac yntau yn serch eu gilydd. Ar ol gair gan Mr Morris Lloyd, terfynwyd trwy weddi gan Elis Wyn. UN OEDD YNO. —

SING WELL! SPEAK WELL!—Doughtys Voice Lozenge has been gratefully appreciated by thousands If clerical, musical, and other eelcbritiea for nearly 40 years. it imparts to the voice clearness of sound and brilliancy of tone. JENNY LIND. I have much pleasure in confirming, as far as my experience extends, the testimony already so general in favour oi the Lozenges prepared by you (Miles Doughty). 6d,ls,2s6d,5s, and lis-post free, 7d, Is 2d, &c. Ask >°l!r hemist for them.—F. NEWBERY and SONS, 1, King EdwW" etMet, London, E,C. Established A.D 1746.