Y Tyst a'r Dydd

RHANBARTH DWYREINIOL SIR GAERFYRDDIN. Dydd Mercher diweddaf, Mehefin 17eg, ymgyf- arfu arweinwyr y blaid Ryddfrydig pertbynol i ranbarth dwyreiniol y sir yn Aftunford, neu Rhydaman-yr un lie ydyw a'r hen Cross Inn, Llandybie, ond ei fod wedi myned yn wlcyn o Sais yn ddiweddar. Wei, daeth torf fawr o bobl er ffurfio Cymdeithas Ryddfrydig i'r rhanbarth hwn. -Etholwyd Dr Jones, Cwmaman, i r gadair. Yna darllenodd yr ysgrifenydd y rheolau y naill ar ol y Ilall, a phasiwyd hwynt oil S.ydag ychydig o gvfnewidiadau yn rhai ohonynt. Wedi hyny cyhoeddodd y Cadeirydd fod y Gym- deithas Ganolog wedi ei ffurfio, ac anogodd y rhai oedd yn bresenol o wahanol ranau y vhanbaitb, i ffurfio cangen-gymdeithas yn mhob polling district trwy y rhanbarth, a gwneyd byny mor fuan a.g y byddo modd. Wedi hyny galwodd y Cadeirydd ar Mr Pugb, Manoravon, Llandilo, i anerch y gy- nulleidfa, ac yr oedd y derbyniad a gafodd giln y dorf yn lied arwyddo fod y naill yn deall y Hall yn o dda erbyn hyn. Cododd Mr Pugb ar ei draed, a safai o flaen y dorf, ond methai y dorf ymatsil beb guro dwylaw a ebeerio am fynyd. Pan gafwyd dystawrwydd, cafwyd befyd araeth Ryddfrydig iawn gan Mr Pugb. Y mae yn sicr o fod rnor lach yn y ffydd Ryddfrydig a Gladstone ei hun. Ar ei ol ef galwodd y Cadeirydd ar Mr Lewis Morris, M.A., awdwr yr Epic of Hades, &c. CAW- 80tu ganddo anerchiad gwir alluog ac amserol, awgrymai ef fod eisieu i'r aelodau Cymreig ddeall eu gilydd yn well yn y Senedd, a bod yn fwy o blaid Gymreig nag ydynt er sicrhau i Gymru y I pettaan y mae yn eu cyfiawn hawlio. Galwodd y Cadeirydd wedi hyny ar Mr J. Lloyd Morgan, Barrister at Law, mab y diweddar Barch Proff. Morfn« Caerfyrddin. Siaradodd yn rhagorol; yr oedd yn cario y dorf gydag ef o'r dechreu i'r diwedd. Synem ei weled yn gwneyd ei waith mor eneithiol ar ol y ddan arwr oedd wedi siarad o'i fIaeD. Ond waeth beth fo, y mae y peth ynddo ef, rc chip of the old block" ydyw, ac y mae yn sicr o gael eisedd yn mysg gwladweinwyr j dyfodol yn Senedd Prydain, os arbedir ei fy wyd. Dichon mai D. Pugh a anrhydeddir y waith hon gan y rhan- barth tichaf y Ithanbarth dwyreiniol ddylaswn ddywedyd. Bydd Mri Lewis Morris a J. Lloyd Morgan hefyd yn sicr o bob o sedd yn mhen ychydig enyd, y maent hwy yn ddigon ieuainc i aros un Senedd-dymhor, a hyny yn amyneddgar. WeJ, y mae or pwys mwyaf fod dvnion yn mhob ardal yn edrych ar ol y register, a gweled fod enw pob un sydd yn feddianol ar bleidlais ar y register. Nid oes raid iddo fod yn drethdalwr, ond yn unig ei fod yn talu rhent ty, neu rent rban o dy," pe na byddai ond un ystafell, os bydd ef yn cadw meddiant o'r ystafell, ac yn talu rhent am dani. Gall dau neu dri pleidleisiwr fod yn yr un ty felly, ac y mae o'r pwys mwyaf i ni fod ar ddihun gyda y mater hwn yn y wlad yma. Deebreuer ar y gwaith o ddifrif lie y mae heb gael ei ddecbreu, a charier ef yn mlaen yn egniol, nes y byddo pob peth wedi ei wneyd cyn y daw yr etholiad cyffred- inol. Nis gall fod mwy na phum' mis rhyn^om ar etholiad cyffredinol, oddieithr i rywbeth anghyffredin gymeryd lie. Gwir fod Salisbury wedi awgrymu yn ddiweddar ryw bethau a allant ein taflu i etholiad cyffredinol cyn hyny, a chyn y delo y ddeddf newydd i ymarferiad. Old dichon yr atelir ef yn y peth hwn. w. T.

-+- CYMANFA GANU GYNULLEIDFAOL CAERFYRDDIN. r TTCh0d yD He01 Awst' dydd Sf,n, !ffed- H°n oedd y gymanfa gvntaf i'r dosbarth hwn, sydd yn cynwys yr eglwysi canlyn- K W8> Uui"u-Street' ^iordy, Abergwili, m i' &myrna> Eamab, Penygraig, a Philadelphia. Yr arweinydd oedd y Parch W. Emlyn Jones, Treforris, ac y mae iddo enw a chlod fel arweinydd. Credwn y cofir ei sylwadau budd- iol a chyffrous gan bawb a'u clywodd, ac y telir i'r canu cysegredig oherwydd hyny y parch bwnw sydd ddyledus iddo. Da genym glywed fod ei gytarwyddiadau manwl o berthynas i'r tonau a'r cann, yn nghyda i esboniadaeth glir o'r emynau wedi cynyrchu yn y cynulleidfaoedd burach serch 7 r aPn °'r addoliad crefyddol. Dechreu- T AA °a^aT taner avvr wedi dau O'r gloch. AwiJ n/h T y Parch D. Evans, Heol ™ Ti eCf'eUr/d ^an y D. Davies, Cana, yna canwyd y tonau canlynol: — Clement St fiTld^' "fCf°r' Ste £ °h' Clorach' PoniX Hudders- S IP Pvn a,JoDes). Emlyn (Aberth Mohanit) Casglu yr Ysgubau (Odlau yr Eferujyl) Yn ystod y cyfarfod catwyd anerchiadau gan y Parchn T. Miles Evans, Abergwili, ar Lie Can- iadaeth yn y gwasanaeth crefyddol," ac S. Davies, Peniel, ar "G;¡nu fel moddion gras." Troedd hwn yn gyfarfod da, ond hawdd oedd deall mai codi oedd yr hwyl, ac y gellid dysgwyl cryfach a gwell oedfa i ganlyn. Dechreuwyd y cyfarfod nesaf gan y Purch D. G. Evans, Penygra'^ a chanwyd Talybont (Aberth Moliant), Goste" For (Odlau yr Efengyl), Erfyniad, Glanyrafon, Ellacombe, Aberystwyth, Cavsel, Tanymarian, Breuddwyd Rousseau (o Lyfrau Stephen a Jones) ac anthem "Mawr ac Ofnadwy" (Keut). Yn ystod y cyfarfod anerchwyd y gynulleidfa gan y Parchn T. W. Morgan, Philadelphia, ar Y Lies elhr ddysgwyl oddiwrth Gymanfaoedd Canu a Proff Jones, Coleg Caerfyrddin, ar Y Priodoldeb neu yr Anmhriodoldeb o arfer corganau yn yr addoliad." Barn y ProiTeswr oedd mai priodol fuasai eu harfer, oblegid eu bod mewn arferiad gyntyn ol awgrym y Testament Newydd,. eu bod yn hawdd eu harferyd wedi eu deall, ac nad oedd ef yn gweled dim allan o le mewn bod cynulleidfa yn chanto Salm wedi i'r gweinidog ddarllen penod. Ceisia yr apostol genym ganu Salmau, hymnau, ac odlau Ysbrydol. Nid oedd ef yn gweled nerth yn ymresymiad y rhai oedd yn wrthwynebol i chanto, sef ei fod mewn arferiad gan y Pabyddion, a,rfer- ent bwy weddi hefyd, ond nid oedd neb yn rhoi fyny gweddio oblegid fod y Pabyddion yn arfer gweddi. Credai fod caniadaeth grefyddol i gael mwy o sylw, ac y dygid i fewn yr hen arferiad syml (gredai ef) gynt o chanto Gair Duw. Deallwn nad oedd pa.wb o'r gynulleidfa yr un farn a'r Pioffeswr ond yr oedd ef wedi rhagdybied am- rywiaeth barnau, ac wedi credu mai hyny oedd yr achos i'r Ptvyllgor i roddi iddo ef y testyn, yn nghydar ffaith nad oedd yn proffesu gwybod llawer o gerddoriaetb, ac y ceid felly oddiwrtho ef farn fwy diduedd, a bu yn bapus iawn wrth roi llafar i w farn. Fel y darfu i ni dybio yn y prydnawn, cododd yr hwyl yn y cwrdd hwn, a chafwyd oedfa fendigedig, canu rhagorol, a myn'd arno, daeth ysbryd repcatio i fewn, ac wrth der- fynn a Tanymarian, dyblwyd a threblwyd, ac eil- waith dreblwyd. Cyn canu y don hon, dywedai yr arweinydd wrth gyfeirio yn dyner at ei hawdwr, pe na bai wedi cyfansoddi ond y don hon y buasai hi yn ddigon i gadw ei enw mewn coffadwriaeth enwog. Terfynwyd trwy weddi gan y Parch J. W. Lewis (M.C.), Heol-y-dwfr. Llawen genym i'r gymanfa gyntaf droi allan mor llwyddianus, cynulleidfaoedd mawrion, yn neillduol yn yrhwyr. Dechreuwyd siarad am gymanfa yn mhlith ychydig frodyr, a galwyd pwyllgor, a buwyd yn ffodus ry- feddol mewn ysgrifenydd, Mr D. Lloyd Lewis, National Provincial Bank, nid yw wedi arbed amser na thraul i wneyd y gymanfa yn llwydd- ianus. I w egni a'i ffyddlondeb ef y rbaid priodoli rhan fawr o'i Hwyddiant. Ni wnaeth yr oil o'r eglwysi godi mor galonog ati ag y buasem yn dysgwyl, ond hyderwn, fel y dywedai y llywydd, wedi cael dechreuad mor dda, yr eir yn mlaen mwy gan berffeithio o hyd y rhan bwysig hon o'r add- oliad crefyddol. ° DIDYMUS.

RESOLVEN. Anrhegion. — Wedi bod yn oruchwyliwr gwaith Cwmpeini y Cardiff and Swansea yn y lie hwn am bedair blynedd, dyrchafwyd Mr John Salathiel i'r Transatlantic Colliery yn Nghwmgarw, ond bydd eto o dan yr un pen-goruchwyliwr, seE Mr William I homas, Aberdar. Llefara hyny yn ucbel am sut y sair gyda'i feistr. Er gweled aras nuu gwell a gwaeth, llwyddodd i gadw y fath gyd-ddealldwr- iaeth rhwng y meistr a'r gweithwyr fel na bu yr un strike yn ei amser ef, a mawr o beth fyddai pe ymlidid y strikes a'r lock outs allan o'r byd. Yn amser Mr Salathiel y suddwyd y pwll cyntaf i'r Aberdare seavis yn y cylch hwn, ac nid ychydig o beth oedd sinkio pwll o 550 o latheni heb ddam- wain i golli cymaint ag un bywyd. Ni welir cynyrch y gwasanaeth mawr hwn nes suddir y pwll avail a chael amser i agcr y gwaitb. Yr oedd Mr Salathiel yn flaenllaw iawn gyda phethau plwyfol, gwleidyddol, a chrefyddol, yn y lie, fel y teimlir colled fawr yn mhob cylch ar ei ol. Er tloted yw amgylohiadau y gymydogaeth er's misoedd, yr oedd wedi ffurfio y fath gyfeillgarwcb, ac wedi enill y fath barch, a tnynodd ei luaws cyfeillion i amlygu eu tcimladau da tuag ato mewn modd cy- hoeddus a sylweddol. Wedi i bwyllgor gael ei ffui'fia i gyrhaedd yr amcan, a phenodi Mr W. Ihomas, dosbarthwr y TYST A'U DYDD, yn gadeir- ydd, a Mr Richard Jenkins, yn ysgrifenydd, car- iwyd y gwaitb i ben ar fyr amseiv a nos Luo, Mehenn 15fed, cafwyd cyfarfod cyhoeddus lluosog iawn i gyflwyno yr anrbegion yn Jerusalem o dan lywyddiaeth y Parch D. Morgan, y gweinidog. Wedi anerchiad agoriadol ar natur ac amcan y cyfarfod ga.n y llywydd, ac amlygiad o'i farn uchel o Mr a Mrs Salathiel, ei cfid o'u colli, ei lawenydd o'u dyrchafiad, a'i ddymuniad da iddynt, ac i Mri Evan Jones, Brynhyfryd; William Lewis, Yeo- street; a John Jones, Ynysnedd, i siarad yn frwd- frydig yn yr un cyfeiriad, ac i Eos Resolven, Eos Penderyn, Llinos Nedd, Cor yr Aelwyd, a Chor y Plant, ganu darnau pwrpasol, galwyd ar y gwron- iaid i'r esgynlawr, ac ar Mr Daniel James dros y gweithwyr, a Mrs D. G. Morgan, priod y gwein- idog, dros yr eglwys i gyflwyno yr anrhegion, at ba rai yr oedd y gweithwyr a'r eglwys, a chyfeillioti cylchynol wedi cyfranu. Anrheg Mrs Salathiel oedd tea and coffee service rhagorol, ac engraving priodol ar bob un ohonynt. Anrheg Mr Salathiel oedd oriawr aur gwerth X-20. Diolchodd Mr Salatbiel yn doddedig a phwrpasol iawn drosto ef a'i briod am holl garedigrwydd y cyfeillion yn Resolven, ac yn arbenig am yr arwydd ddiwedd- af hon o hyny." Ymadawai "heb falais at neb, gan adael ei ddymuniadau goreu i bawb." Cafwyd cyfarfod clft-nunot anghyffredin, heb ormod o or- ganmoliaetb, a dilyna dymuniadau goreu y trigol- ion y teulu caredig i'w lie newydd. AMICUS.

CANWCII YN DDA! 6IARADWCH YN DDA!— Mae Douuhty's Voice Lozenge wedi cael ci werthlawrogi yn fawr ffiui ^Icriyivyr, cantorion, ac ciiwosion oi-oill ain yn agos i 40ain m^yiicild. Rliydd prlirder a glucwdcr i'r llaia. JENNY LIND.—" Y mae yn bk'ser mawr ffcuyf, mor bellagy mac fy mhrotiad yu myncel, i gadavnliau y dyatiolaeth Bydd iaov t;y- ffredmol yn trair y Lozenges a barotoir geiiyeli chwi" (Miles Doughty). Cc. la. ie Cc, 5s. a IIs-YIl rhydd trwy y llythyrdy, 7c, Is 2c, &c. Oyfyuwch i'cli (Jylterydd am danyut-Mi WUfiliV a'i FKIiilOX. 1, king EdwMd-atMct, Lluudain, E.C.! Sefydlwyd yn Y Uwyddyu 1746