Y Tyst a'r Dydd

RHANBARTH DWYREINIOL SIR GAERFYRDDIN. Dydd Mercher diweddaf, Mehefin 17eg, ymgyf- arfu arweinwyr y blaid Ryddfrydig pertbynol i ranbarth dwyreiniol y sir yn Aftunford, neu Rhydaman-yr un lie ydyw a'r hen Cross Inn, Llandybie, ond ei fod wedi myned yn wlcyn o Sais yn ddiweddar. Wei, daeth torf fawr o bobl er ffurfio Cymdeithas Ryddfrydig i'r rhanbarth hwn. -Etholwyd Dr Jones, Cwmaman, i r gadair. Yna darllenodd yr ysgrifenydd y rheolau y naill ar ol y Ilall, a phasiwyd hwynt oil S.ydag ychydig o gvfnewidiadau yn rhai ohonynt. Wedi hyny cyhoeddodd y Cadeirydd fod y Gym- deithas Ganolog wedi ei ffurfio, ac anogodd y rhai oedd yn bresenol o wahanol ranau y vhanbaitb, i ffurfio cangen-gymdeithas yn mhob polling district trwy y rhanbarth, a gwneyd byny mor fuan a.g y byddo modd. Wedi hyny galwodd y Cadeirydd ar Mr Pugb, Manoravon, Llandilo, i anerch y gy- nulleidfa, ac yr oedd y derbyniad a gafodd giln y dorf yn lied arwyddo fod y naill yn deall y Hall yn o dda erbyn hyn. Cododd Mr Pugb ar ei draed, a safai o flaen y dorf, ond methai y dorf ymatsil beb guro dwylaw a ebeerio am fynyd. Pan gafwyd dystawrwydd, cafwyd befyd araeth Ryddfrydig iawn gan Mr Pugb. Y mae yn sicr o fod rnor lach yn y ffydd Ryddfrydig a Gladstone ei hun. Ar ei ol ef galwodd y Cadeirydd ar Mr Lewis Morris, M.A., awdwr yr Epic of Hades, &c. CAW- 80tu ganddo anerchiad gwir alluog ac amserol, awgrymai ef fod eisieu i'r aelodau Cymreig ddeall eu gilydd yn well yn y Senedd, a bod yn fwy o blaid Gymreig nag ydynt er sicrhau i Gymru y I pettaan y mae yn eu cyfiawn hawlio. Galwodd y Cadeirydd wedi hyny ar Mr J. Lloyd Morgan, Barrister at Law, mab y diweddar Barch Proff. Morfn« Caerfyrddin. Siaradodd yn rhagorol; yr oedd yn cario y dorf gydag ef o'r dechreu i'r diwedd. Synem ei weled yn gwneyd ei waith mor eneithiol ar ol y ddan arwr oedd wedi siarad o'i fIaeD. Ond waeth beth fo, y mae y peth ynddo ef, rc chip of the old block" ydyw, ac y mae yn sicr o gael eisedd yn mysg gwladweinwyr j dyfodol yn Senedd Prydain, os arbedir ei fy wyd. Dichon mai D. Pugh a anrhydeddir y waith hon gan y rhan- barth tichaf y Ithanbarth dwyreiniol ddylaswn ddywedyd. Bydd Mri Lewis Morris a J. Lloyd Morgan hefyd yn sicr o bob o sedd yn mhen ychydig enyd, y maent hwy yn ddigon ieuainc i aros un Senedd-dymhor, a hyny yn amyneddgar. WeJ, y mae or pwys mwyaf fod dvnion yn mhob ardal yn edrych ar ol y register, a gweled fod enw pob un sydd yn feddianol ar bleidlais ar y register. Nid oes raid iddo fod yn drethdalwr, ond yn unig ei fod yn talu rhent ty, neu rent rban o dy," pe na byddai ond un ystafell, os bydd ef yn cadw meddiant o'r ystafell, ac yn talu rhent am dani. Gall dau neu dri pleidleisiwr fod yn yr un ty felly, ac y mae o'r pwys mwyaf i ni fod ar ddihun gyda y mater hwn yn y wlad yma. Deebreuer ar y gwaith o ddifrif lie y mae heb gael ei ddecbreu, a charier ef yn mlaen yn egniol, nes y byddo pob peth wedi ei wneyd cyn y daw yr etholiad cyffred- inol. Nis gall fod mwy na phum' mis rhyn^om ar etholiad cyffredinol, oddieithr i rywbeth anghyffredin gymeryd lie. Gwir fod Salisbury wedi awgrymu yn ddiweddar ryw bethau a allant ein taflu i etholiad cyffredinol cyn hyny, a chyn y delo y ddeddf newydd i ymarferiad. Old dichon yr atelir ef yn y peth hwn. w. T.

-+- CYMANFA GANU GYNULLEIDFAOL CAERFYRDDIN. r TTCh0d yD He01 Awst' dydd Sf,n, !ffed- H°n oedd y gymanfa gvntaf i'r dosbarth hwn, sydd yn cynwys yr eglwysi canlyn- K W8> Uui"u-Street' ^iordy, Abergwili, m i' &myrna> Eamab, Penygraig, a Philadelphia. Yr arweinydd oedd y Parch W. Emlyn Jones, Treforris, ac y mae iddo enw a chlod fel arweinydd. Credwn y cofir ei sylwadau budd- iol a chyffrous gan bawb a'u clywodd, ac y telir i'r canu cysegredig oherwydd hyny y parch bwnw sydd ddyledus iddo. Da genym glywed fod ei gytarwyddiadau manwl o berthynas i'r tonau a'r cann, yn nghyda i esboniadaeth glir o'r emynau wedi cynyrchu yn y cynulleidfaoedd burach serch 7 r aPn °'r addoliad crefyddol. Dechreu- T AA °a^aT taner avvr wedi dau O'r gloch. AwiJ n/h T y Parch D. Evans, Heol ™ Ti eCf'eUr/d ^an y D. Davies, Cana, yna canwyd y tonau canlynol: — Clement St fiTld^' "fCf°r' Ste £ °h' Clorach' PoniX Hudders- S IP Pvn a,JoDes). Emlyn (Aberth Mohanit) Casglu yr Ysgubau (Odlau yr Eferujyl) Yn ystod y cyfarfod catwyd anerchiadau gan y Parchn T. Miles Evans, Abergwili, ar Lie Can- iadaeth yn y gwasanaeth crefyddol," ac S. Davies, Peniel, ar "G;¡nu fel moddion gras." Troedd hwn yn gyfarfod da, ond hawdd oedd deall mai codi oedd yr hwyl, ac y gellid dysgwyl cryfach a gwell oedfa i ganlyn. Dechreuwyd y cyfarfod nesaf gan y Purch D. G. Evans, Penygra'^ a chanwyd Talybont (Aberth Moliant), Goste" For (Odlau yr Efengyl), Erfyniad, Glanyrafon, Ellacombe, Aberystwyth, Cavsel, Tanymarian, Breuddwyd Rousseau (o Lyfrau Stephen a Jones) ac anthem "Mawr ac Ofnadwy" (Keut). Yn ystod y cyfarfod anerchwyd y gynulleidfa gan y Parchn T. W. Morgan, Philadelphia, ar Y Lies elhr ddysgwyl oddiwrth Gymanfaoedd Canu a Proff Jones, Coleg Caerfyrddin, ar Y Priodoldeb neu yr Anmhriodoldeb o arfer corganau yn yr addoliad." Barn y ProiTeswr oedd mai priodol fuasai eu harfer, oblegid eu bod mewn arferiad gyntyn ol awgrym y Testament Newydd,. eu bod yn hawdd eu harferyd wedi eu deall, ac nad oedd ef yn gweled dim allan o le mewn bod cynulleidfa yn chanto Salm wedi i'r gweinidog ddarllen penod. Ceisia yr apostol genym ganu Salmau, hymnau, ac odlau Ysbrydol. Nid oedd ef yn gweled nerth yn ymresymiad y rhai oedd yn wrthwynebol i chanto, sef ei fod mewn arferiad gan y Pabyddion, a,rfer- ent bwy weddi hefyd, ond nid oedd neb yn rhoi fyny gweddio oblegid fod y Pabyddion yn arfer gweddi. Credai fod caniadaeth grefyddol i gael mwy o sylw, ac y dygid i fewn yr hen arferiad syml (gredai ef) gynt o chanto Gair Duw. Deallwn nad oedd pa.wb o'r gynulleidfa yr un farn a'r Pioffeswr ond yr oedd ef wedi rhagdybied am- rywiaeth barnau, ac wedi credu mai hyny oedd yr achos i'r Ptvyllgor i roddi iddo ef y testyn, yn nghydar ffaith nad oedd yn proffesu gwybod llawer o gerddoriaetb, ac y ceid felly oddiwrtho ef farn fwy diduedd, a bu yn bapus iawn wrth roi llafar i w farn. Fel y darfu i ni dybio yn y prydnawn, cododd yr hwyl yn y cwrdd hwn, a chafwyd oedfa fendigedig, canu rhagorol, a myn'd arno, daeth ysbryd repcatio i fewn, ac wrth der- fynn a Tanymarian, dyblwyd a threblwyd, ac eil- waith dreblwyd. Cyn canu y don hon, dywedai yr arweinydd wrth gyfeirio yn dyner at ei hawdwr, pe na bai wedi cyfansoddi ond y don hon y buasai hi yn ddigon i gadw ei enw mewn coffadwriaeth enwog. Terfynwyd trwy weddi gan y Parch J. W. Lewis (M.C.), Heol-y-dwfr. Llawen genym i'r gymanfa gyntaf droi allan mor llwyddianus, cynulleidfaoedd mawrion, yn neillduol yn yrhwyr. Dechreuwyd siarad am gymanfa yn mhlith ychydig frodyr, a galwyd pwyllgor, a buwyd yn ffodus ry- feddol mewn ysgrifenydd, Mr D. Lloyd Lewis, National Provincial Bank, nid yw wedi arbed amser na thraul i wneyd y gymanfa yn llwydd- ianus. I w egni a'i ffyddlondeb ef y rbaid priodoli rhan fawr o'i Hwyddiant. Ni wnaeth yr oil o'r eglwysi godi mor galonog ati ag y buasem yn dysgwyl, ond hyderwn, fel y dywedai y llywydd, wedi cael dechreuad mor dda, yr eir yn mlaen mwy gan berffeithio o hyd y rhan bwysig hon o'r add- oliad crefyddol. ° DIDYMUS.

0 MANCHESTER. Boreu Sabboth yn capel Booth-street. — Cafwyd pregeth fuddiol ac amserol iawn y Sabboth o'r blaen gan y gweinidog, Mr John. Mae efe yn gof- alu rboddi i bobl ei ofal weinidogaeth iachus ag fyddo yn suitio yr aingylchiadau, felly yn neillduol y waith hon. Seiliai ei bregeth ar y geiriau hyny, Cofia pa fodd y derbyniaist, ac y clywaist, a chadw ac edifarha." Angenrbaid ydyw dyweyd i'r pregethwr wneyd perffaith gyfiawnder a'r tes- tyn, fel ag y gwna a'r oil o'i eiddo bob amser. Ond gallwn grybwyll iddo yn y traddodiad ohoni (yr hyn y mae i ni ddiolch i TTndeb Aberystwyth, efallai am i ni ei cbael yn bresenol) roddi boddlon- rwydd cyffredinol yn meddwl ei wrandawyr ei fod yn deall ei waith yn dda, deall sefyllfa yr amser- oedd yn niffrwythder marweiddiol cyflwr ysbrydol yr Eglwys, yn neillduol gogwyddem i gredu hyny trwy fod holl boints brawddegol ei areithyddiaeth yn gymbwys gydio ein sefyllfa ysbrydol. Yr oedd agwedd ein meddwl a'n teimlad o'n proffes gy- hoeddus o Fab Duw, yn euog yn eu gwyneb. Yr ydym wedi derbyn llawer mewn rhagluniaeth a gras, ond yn hynod o esgeulus i gadw i bwrpas o'r hyn a glywn, ac mae ein cynefindra o dderbyn trwy glywed wedi ein gwneyd yn anmharod iawn i biygu yn edifeiriol am gamddefnyddiodoniau Duw Yr oedd gwledd y Sabboth yn ein codi i dir uwch a. newydd o ran profiad, yr oedd tan y pwlpud yn cydio yn nbeimlad y gwrandawyr, nes gwefreiddio y fynwes oerllyd i wres hyfryd a bapus gan yr eneiniad oddiuchod a redai o galon i galon trwy y gwasanaeth, a byderwn fod gwawr gobaith ger Haw yn banes yr Eglwys, pan y ca addoli ei Duw mewn gwell ysbryd, a chanu hen emynau melua Seion gyda gwell hwyl yn nghynteddau ty Dduw. Mae addoliadau o'r un naws yn codi hiraeth yn ein mynwes am gael eilwaith brofi dylanwad grymus mynydd Seion i adnewyddu cynydd a. Uewyrch ysbrydol yr Eglwys. Doctor Maclaren. — Cafodd yr hyglod Ddoctor alwad yn ddiweddar i gymeryd gofal eglwys gref yn y Brifddinas, ac i roddi gwereiyn uno'icholeg- au mewn Hebraeg, ond ganol yr wythnosddiwedd- af, er boddlonrwydd cyffredinol ei luosog ffrynd- iau yn y dref, a'i holl wrandawyr yn Oxford Road Cbapel, anfonodd atynt ei dueddiad a'i bender- fyniad o beidio colli ei afael a hwy trwy dori yr undeb hapus sydd rhyngddynt. Ar ol dwys ystyried y peth yn ei feddwl, a gorbwyso yr am- gylchiadau, bydd yn dda ganddo aros gyda hwy, ac ymroddi i'r weinidogaeth yn y dyfodol, fel ag y gwnaeth am lawer o amser yn y gorphenol. Dull yr eglwys hon ydyw rhoddi i'w gweinidog fel ag y gwna efe. Arian yr eisteddleoedd sydd yn myned i'w dalu, a thrwy deilyngdod uchel y Doctor, sydd yn cyrhaedd swm da—< £ 1,100 yn y fiwyddyn. Clybiau Betio.-Dau gant o fynycbwyr y lleoedd hyn a gafodd eu dal yn myned yn mlaen gyda eu masnach o ganiblioyr wythnos o'r blaen, a'u dwyn ger bron eu gwell i'r Town Hail am dori cyfraith y tir. Dydd Iau a Gweuer, dygwyd 75 ohonynt ger brou y faine farnol, a chawsaut dalu Y,1,001 15s. o iawn am eu gwaith. Mae achosion rhai wedi cael eu taflu i'r Assizes. Diolch am Efengyl a Beibl i'n dysgu yn wahanol. TKEBOR PRYSOR.

CANWCII YN DDA! 6IARADWCH YN DDA!— Mae Douuhty's Voice Lozenge wedi cael ci werthlawrogi yn fawr ffiui ^Icriyivyr, cantorion, ac ciiwosion oi-oill ain yn agos i 40ain m^yiicild. Rliydd prlirder a glucwdcr i'r llaia. JENNY LIND.—" Y mae yn bk'ser mawr ffcuyf, mor bellagy mac fy mhrotiad yu myncel, i gadavnliau y dyatiolaeth Bydd iaov t;y- ffredmol yn trair y Lozenges a barotoir geiiyeli chwi" (Miles Doughty). Cc. la. ie Cc, 5s. a IIs-YIl rhydd trwy y llythyrdy, 7c, Is 2c, &c. Oyfyuwch i'cli (Jylterydd am danyut-Mi WUfiliV a'i FKIiilOX. 1, king EdwMd-atMct, Lluudain, E.C.! Sefydlwyd yn Y Uwyddyu 1746