Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
4 articles on this Page
Hide Articles List
4 articles on this Page
[No title]
News
Cite
Share
HAY.—Dywenydd genyra hysbysu fod Mr W. Protberoe, o Goleg Aberhonddu, wedi -derbyn gal wad daer ac unfrydol oddiwrth eglwys Gynull- eidfaol y lie uchod, ac y mae yntau wedi ei bateb yn gadarnhaol. Bwriada ddechreu ar ei wein- idogaeth y Sul cyntaf yn Gorphenaf. PANTYCRWYS, GER CLYDACH.—Mae y Parch LI. E. Jenkins, Blaenafan, wedi derbyn gwahoddiad taer ac unfrydol oddiwrth yr eglwys uchod, ac yntau wedi ei hateb yn gadarnhaol. Mae yr eglwys hon wedi bod gryn Stnser bellach heb un bugail arni, eto y mae uchel ddoniau a thalentau amrywiol gwahanol bregethwyr rhagorol yn ei chylch wedi bod yh gwasanaethu iddi. Yr Ar- glwydd fyddo yn gymhorth i'r gweinidog newydd i ddal yn mlaen yr argraff maent wedi adael arni, ac a ddilyno yr undeb a'i lafur newydd a'i fendith- ion parhaus.-J. W. LL&NQTNWYD.—Mae yn llawenydd mawr genym hysbysu fod Mr D. Morris, o Goleg y Bala, wedi derbyn galwad daer ac unfrydol oddiwrth yr eglwys uchod, lie yr ordeiniwyd y diweddar hybarch W. Morgan, Carmel, Maesteg, yn 1829. Mae Mr Morris yn bregethwr bywiog a gwresog iawn, yn un divvyd ac vmdrechgar, ac yn sicr o wneyd gweinidog da i Iesu Grist. Deallwn y bydd iddo e: hateb yn gadarnhaol. Bendith y Nefoedd fyddo ar yr undeb.
Advertising
Advertising
Cite
Share
£80,000,000 ooitfu BEGGING 1-50,000 persons have beeR advertised for by the Court of Chancery to claim this money. Mr. E- Robton, a labourer at Hexh im has lately recovered from the Court £ 250,000, left 138 y9urs ago. 600 persons of the name of Smith alone are entitled to large' sums. Messrs. Cox & Co., 41 Southampton Building-), Hoiborn, London W. C., are now publishing a list of these 50,000 names in full, price Hightpence (postalordor), post free, and every man and woman in the country should send to them for it at once, so that the rightful owners niayf te found for this enormous wealth. Instructions ai e given in this invaluable list how to proceed if poor,fre8 of cost until the amount claimed is recovered. GREEN MOUNTAIN ASTHMA CUBE — Anfonir fciniau L>ychain yn rliydd trwy 7 liythyrdy am ls2c.-F. NEWBERY, a'i JFJSIBLON, 1, IKing lid ward-street, Llundain. Selydlwyd yn y JiwYddyn 1716,
UNDEB YR ANNIBYNWYR I CYMREIG.
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
UNDEB YR ANNIBYNWYR CYMREIG. CYFARFODYDD BLYNYDDOL YN ABER- YSTWYTH. (PARHAD O'R RHIFYN BIWEDDAF.) Y CYFARFOD CYHOEDDUS. CYNALIWYD y Cyfarfod Cyhoeddus, fel y cry- bwyllasom yn ein Rhifyn diweddaf nos Fawrth, am 6,30 o dan lywyddiaeth Dr Jones, Llanelli, yr hwn a draddododd yr Anerchiad rhagorol a ganlyn wrth agor y cyfarfod BAKCHUS GYNULLEIDFA,-Gyda phleser mawr yr ydwyf yn cymeryd y gadair yn nghyfarfod cy- hoeddus yr Undeb, ar ei ymweliad cyntaf & hen sir fy ngenedigaeth. Y mae sir Aberteifi wedi, ac yn parhau yn enwog ar gyfrif ei sel a'i brwdfrydedd crefyddol. Teimlwn yn sicr yn fy marn bersonoh y buasai y sefydliad daionus hwn yn cael derbyn- iad teilwng yn Aberystwyth, o brif dref hen sir y cymanfaoedd. Credaf fod fy safle heno yn un fanteisiol a chyfaddas i mi ddyweyd gair ar yr Undeb fel sefydliad cyhoeddus ac enwadol. Er ei fod yn perthyn i enwad neillduol, nid yw pawb yn yr Enwad yn unfarn yn ei gylch. Dadleua rhai ei fod yn sefydliad amserol i gyfarfod i-, angen- rheidiau yr oes tra y myn ereill ei fod o duedd ymyrgar & rhyddid ac Annibyniaeth yr eglwysi, ac felly yn fudiad peryglus. Wrth drin y cwest- iwn cynil hwn, carwn i bawb gofio mue planhigyn ydwyf oddiar hen foncyff Annibyniaeth sir Aber- teifi, ac yu dwyn mawr sel dros ddiwylliant a chrefydd fy Enwad, a hyn sydd yn cyfrif am fy mod heno yn sefyll ak yr esgynlawr hwn. Yr wyf yn aelod o'r Undeb, ac nid oes arnaf gywilydd ohono. Yn gyntaf, oherwydd fod yr aelodaeth yn gyrhaeddadwy i bob Annibynwr, tlawd a chyf- oethog. Yn ail, am mai.llais y mwyafrif sydd yn penderfynu ei holl faterion. Yn drydydd, am fy mod yn berffaith argyhoeddedig nad yw yr Undeb (fel y myn rhai pobl i ni gredu) yn ymyraeth ag achosion personol ac eglwysig. Yn bedwerydd, oherwydd ei fod yn gyfleus i weinidogion a lleyg- wyr yr Enwad i gyfarfod a'u gilydd i ddatgan eu barn, ac nid i ddeddfu ar faterion enwadol, a cbael rhyddymddyddan er sicrhau cydweithrediad mewn mudiadau gwladol a chrefyddol yn ein teyrnas. Yn bumed, y Iles y mae wedi ei wneyd i greu undeb yn eglwysi ein Henwad. Gwn oddiar brof- iad am ei effeithiau daionus yn ein tref ni. Nid oes dim wedi bod yn Llanelli er pan wyf fi yn byw yno wedi llwyddo i greu cymaint o gydymdeimlad a chydweithrediad rhwng yr eglwysi ag a wnaeth ymweliad yr Undeb a'r lie y flwyddyn ddiweddaf. Yn wyneb y eyfnewidiadau mawrion a achosir gan addysg a diwylliant yn mbob cysylltiad, ya gref- yddol a gwladol, teimlwn fod yr Undeb yn sefydl- iad buddiol a manteisiol. Y mae ein gwlad wedi enill enw iddi ei hun ar gyfrif ei chrefyddolder; y mae ei chymanfaoedd wedi, ac yn bod yn sefydl- iadau o fri; ond yn wyneb y cysylltiad agos sydd rhyngom a'r byd Seisonig, rhagor nag oedd yn y dyddiau gynt, a bod cymaint o bethaa gwenwynig a pheryglos yn britho ein llenyddiaeth daenir ac a ddarllenir gan filoedd o'n cyd-ddynion, y mae sefydliad fel yr Undeb, lie y darllenir papyrau galluog a choetb, ac y traddodir areithiau hyawdl ar brif bynciau y dydd, yn rhwytn o brofi yn allu bendithfawr i'n Henwad, ein cenedl, a/n gwlad. Y rhanau hyn o gyfarfodydd yr Undeb sydd yn peri i mi deimlo eu bod yn rhagori ar yr hen gymanfa- oedd. Yr wyf yn credu mewn pregethu, ac y mae yn ddn. genyf mai pregethu sydd yn cael y He amlycaf yn y cyfarfodydd hyn, a gobeithiaf mai felly y bydd, oherwydd y mae Duw wedi gweled yn dda drwy ffolineb pregethu gadw llaweroedd. Ond teimlaf yn falch fod genym blatfform fel Enwad lie y gellir trin cwestiynau gwleidyddol a gwyddonol, a dangos eu perthynas a Iles a Ilwydd- iant personol a chymdeithasol. Nid oedd ein tadau yn talu llawer o sylw i'r canghenau hyn o wybodaeth, ac y mae hyn i'w briodoli, nid i'w diffyg gallu naturiol, ond yn hytrach i ddiffyg eu manteision addysgol. Ond erbyn heddyw, trwy oleuni addysg, fe welir y Criction diwylliedig yn mentro edrych i goffrau gwyddoniaeth am brofion o wirionedd dadguddiad, a cha allan fad tudalenau gwahanol wyddorau wedi eu britho a hwynt. Dysgir ni heddyw fod pob gwrthdarawiad ym- ddangosiadol rhwng gwyddoniaeth a dadguddiad yn bodoli ya aaallu a rhagfarn dynion, yn hytrach nag yn y ffeithiau eu hunain. Y mae athronwyr Oristionogol a diwylliedig yr oes hon, nid yn ullig yn argyhoeddedig fod natur a dadguddiad y ddwy gyfrol o eiddo yr Un AwdWr, ond hefyd f° hunaniueth yn neddfau y cylchoedd hyn. CydQ^* byddir heddyw gan ddynion o fri, fod y cydgor^' iad llwyraf rhwng gwyddoniaeth a dadguddia°* Y mae cysylltiad gwleidyddiaeth a heddyw yn gwestiwn sydd yn cael sylw; gelwir yn wleidyddwyr crefyddol (religious politic- ians), ac nid ydym yn cywilyddio o'r enw. Y llwyddiant y naill yn dal perthynas mor agos llall, fel y mae yn berffaith gyfreithlawn o drln- iaeth yn ein cyfarfodydd, ac yn neillduol mae y Toriaid a broffesant eu hunain yn grefy" wyr yn, ac allan o'r Senedd, yn ceisio sathru a ein hiawnderau fel Ymneillduwyr. Fel crefyddffJ' Ycnneillduwr, ac Annibynwr, yr oeddwn yn tei01' fy ngwaed yn berwi yn fy ngwythienau ddarllen araeth Doriaidd, ormesol, a sarha.Us un o aelodau Ty y Cyffredin pan yn gwrthwy- nebu mesur Mr Broadhurst; amean y eyfryw fesur oedd eyflwyno i'r Ymneillduwyr yr un hawIiauag a fwynheir gan yr Eglwyswyr, i orfodi perchenog- ion tiroedd i ganiatau iddynt adeiladu capeli lIe 1 I byddont yn gweled angen am danynt. Heddy" gwelir Ymneillduwyr yn gorfod plygu i ofyn ffaft gan dirfeddianwyr Toriaidd ac Eglwysig e!. gwlad i godi capel, atf yn ami gwrthodir eu cal gyda diystyrweh. Onid oes engreifftiau geuy1^ yn sir Aberteifi, lie y gorfodwyd yr Ymneillduwy i godi capeli mewn lleoedd anghyfleus, oherwy«, fod tirfeddianwyr Toriaidd yn gwrthod Weo^. gwell, a'u hunig reswm dros eu hymddygiad oe<*0 eu bod am ddifa Ymneillduaeth allan o'r tir? DBd" byniwyd fi yn aelod yn un o'r capeli hyn. Gwyd d: om hefyd fod y Toriaid diegwyddor yma we<1 taflu allan o'u ffermydd, ddynion gonest a di& gyhoedd, am fagu digon o wroldeb i wran,do At lais eu cydwybod, yn hytrach nag ar scriw boli- ticaidd eu meistriaid. O'r tu arall, meddiana yt Eglwyswyr hawl gyfreithiol i godi eu ievaW: defodol yn y fan y gwelont hwy yn oreu. pan y ceisia yr Ymneillduwyr yr un hawlfraint deg a rhesymol, awgrymant hyd yn nod yn Nhy 1 Cyffredin, fod ysguboriau, tyllau ac ogofeydd 1 ddaear," yn ddigon da iddynt hwy, A ydS^ pethau fel hyn yn deg P A ydynt hwy yn ddeil* iaid mwy loyal na'r Ymneillduwyr? A ydynt yn well trethdalwyr na'r Ymneillduwyr ? A ydynt 0 ran eu moesau yn rhagori arnom ? Nac ydyflt' Mentrwn ddyweyd fod ein ffurflywodraeth gre'' yddol ni, fel Ymneillduwyr, nid yn unig yn cyson a Gair Duw, ond hefyd yn ei hoes fer W3"1 gwneyd mwy i wareiddio a chrefyddoli deiliaid eill teyrnas, nag a wnaethant hwy trwy yr oesau. yn wir, y mae gweled y rhagorfreintiau fwynheir gaø, y dosbarth hwn, rhagor i'r Ymneillduwyr, yn pefl i ni dybied mai nid yr un Duw wasanaetbir gau- ddyut. Ac o ran byny, pan yn sylwi ar eu hypl- ddygiadau, tueddir ni yn fynych i gredu mai felly y mae. Y mae pob peth yn dyweyd wrtbym ell bod yn amser i ni godi ar ein traed, a gwneyd goreu er sicrhau rhyddid a chydraddoldeb cre»* yddol. Gobeithio y bydd yr Undeb hwn yn i'w lais gael ei glywed hyd yn mhell, a byIlY mewn perffaith harmony, gofalwn na bydd y[l111 ddiscord o un math yn ei leferydd. Peth arall naS gallat' lai na'i grybwyl), mae teimlo fod cynifer 0 dafodau fuont yn hyawdl ddadleu ein hawliau at esgynloriau gwleidyddol a chrefyddol ein gwlad, wedi dystewi yn yr angeu, a hyny yn ddiweddllr, yn peri i ni deimlo fod ein cyfrifoldeb ni sydd Of ol yn fwy nag erioed. Pan yn troi i gylch yr Undeb, a hyny ddim ond am flwyddyn, gy"^ galar yr wyf yn gorfod dyweyd am bump o ddy°" ion Duw fuont yn fendith i'w gwlad, eu lie sydd wag. Chwithig i'n teimlad heddyw y^^ gorfod credu na cbawn weled eu gwynebau by^ eto yn y cnawd. Y Parch John Davies—gwr may yn ngwir ystyr y gair oedd hwn, galluog o fedd^ coeth ei addysg, a phur ei gymeriad. Dyn drew iodd lawer o'i amser yn nghwmni y proffwydi byr ion, a chyflwynodd ffrwyth ei gyfeillach i ni tne^: modd destlus a chymeradwy, teimlwn ei fod ff0 marw yu llefaru eto." Y Parch W. Ed wa'tds aor. ni chefais fantais erioed i wybod fawr am rapfod iaethau y dyn da hwn, ond gwn drwy banes ei yn wr Duw, yn llawn sel dros ogoniant ei Y Parch Simon Evans~-gwr cadarn yn yr grythyrau adroddai y Beibl mor rhwydd a lh" 11 rig, fel y dywedai un, os byddai dygwydd i Felb a J). y wlad gael eu colli, y gellid cael ail-argraffiad y Hebron, sir Benfro. Yr oedd y gwr hwn yn ryw ymresymwr, fel y teimlai pawb mai hyfrydwch oedd ei gael ar yr opposition bencH^ nodweddid ef gan benderfyniad diysgog, a der mawr. Yr oedd yn Gristion pur, yn peraroglau rhinwedd a sancteiddrwydd yn 113 man. Dr Kees—gwyueb yr hwn oedd yn anW
YMYLON Y itoedd.
News
Cite
Share
digllonedd, fel pe buasai hyny yn ormod o haerllugrwydd i'w ddyoddef. Cafodd y llanc-bregethwr ddifodi y capel, a sychu y mor, a myned ei hunan allan o fodolaeth heb i'r blaenor ddyweyd gair; ond yr oedd difodi y blaenoriaid y fath feiddgarweh, fel nas gallodd ymatal heb waeddi Pw, pw." Byddai. yn dda genyf finau allu credu mai mewn dychymyg y bu hyn oil, ond sicrheir fi gah ddynion credadwy fod yr oil yn ffaitb. Waeth i mi ddyweyd fy hunan, er mwyn arbed pob ymholion pellach, a rhapi rywrai clynu camgasgliad oddiwrth y ffaith, fy mod wedi galw yn ol fy holl ymrwymiadau am yr wythnosau nesaf. Mae rhyw beswch poenus wedi fy mlino er's misoedd. Ymleddais yn galed yn ei erbyn, ond y mae wedi myned yn drech ua mi. Aethum at feddyg heddyw a gyfrifir yma gan lawer yr awdurdod uchaf, a gorchymynodd yn gaeth ar i mi orphwys yn Ilwyr. Wel, dywedodd ef y dylwn orphwys am dri mis, ond prin yr wyf yn meddwl na byddaf yn all right cyn pen un mis beth bynag, rhaid i mi orphwys. nes gwella. Nid wyf i gael pregethu na siarad ond fyddo raid—cosb drom—a chadw .i mewn y nos, ac arbed beb ysgrifenu ond lleiaf byddo modd. Dyma fi ynte dan y ddeddf. Nid wyf yn sal o gwbl—nid yw y cwbl ond gorweitbiad ar y peiriant; a chwareu teg iddo, y mae wedi myned yn lied dda. Yr oedd pawb yn dyweyd wrthyf er's wythnosau y dylaswn arbed fy hun, ond yr oedd pawb yn gofalu am beidio dyweyd hyny nes y buaswn wedi gorphen eu gwas- anaethu hwy. Mae yn ddrwg genyf orfod galw cynifer o ymrwymiadau yn ol, a thaflu rhai lleoedd hwyrach i beth anghyfleustra ond "Did eiddo gwr ei ffordd," a gwyr pawb sydd yn fy adnabod fod hyn yn fwy o groes i mi nag i neb arall. Ceisiaf ysgrifenu ychydig bob wythnos pa le bynag y byddaf, ac yr wyf yn credu yn gryf eiriau y gwr doeth, Ysbryd gwr a gynal ei glefyd ef." LLADMERYDD.