Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
5 articles on this Page
Hide Articles List
5 articles on this Page
GWAELOD GWLAD MYRDDIN.
News
Cite
Share
GWAELOD GWLAD MYRDDIN. Rhaid i mi yn gyntaf oil gael dyweyd gair byr am y diweddar Barch Simon Evans, Hebron. Er nad oedd yn trigo o fewn cylch y sir hon, eto yr oedd yn adnabyddus iawn yo y rnanbart-h yma o'r wlad. Gwr da oedd efe, ac yn ofni Daw yn fwy na llawer," ac y mae ei goffadwriaeth yo berarogl yn y wlad lie y bn yn gweinidogaethu am fwy na deugain mlynedd. Yr oedd yn ddyn pwyllus, o farn addfed, yn gynghorwr doeth, yn ddinvestwr cadarn, ac yn meddu ar benderfyniad di-ildio i Jynu o blaid yr egwyddorion a broffesai. Nid oedd yr un dyn yn meddu ar ddigon o swyn i'w dynu oddiar y llwybr y credai efe oedd yn unol & cbyf- ^■wnder. Yn hertvydd hyny, bu rhai personau yn ddigon brwnt i ymosod arno, a galw enwau cas arno mewn ffordd o wawd. Ond yr oedd ei gy- 113criad ef yn rby bur, caled, a thryloew, i dderbyn ^Qrhyw staen oddiwrtbynt. D sgynodd Simon ■^tans i'w fedd a'igymeriad yn lan, tra y mae y gwawd a geisid bentyru ar ei ben ef, wedi disgyn Y11 ol yn barddu dros bersonau yr ymosodwyr. "^imlir chwithdod mawr yn y parth hwn ar ei ol, °!1d fe gofir, gyda bias am ei ymarweddiad sanct- aidd, ei ddysgeidiaeth bur, ei sefydlogrwydd a'i fawr ofal dros achos Duw. Y mae aageu fel pe yn ymidigrifo i dori y cedrwydd i lawr yn y gongl hon o'r winllatl yn ddiweddar. Parchn J. Lewis, Henllan; W. Morgan, Caerfyrddin; J. Davies, letwen; a S. Evans, Hebron, eu lie nid edwyn ddim ohonynt hwy Illwyaeh. Ond y maent hwy er weli marw, yn llefaru eto. YR ACHOS CREFYDDOL. Y mae gwaelod y wlad bon wedi ei britbo A chapeli eang a chyflens, ac y mae y rhan fwyaf ohonynt wedi eu hail-adeiladu neu eu hadnewyddu Yo y blynyddoedd diweddaf hyn. Nid oes unrbyw "obi odditm y nef yn fwy teyrngarol i'r Efengyl °*or bell ag y mae myned i'w gwrando yn ei Sfogoneddu. Brithant y ffyrdd, a dylifant dros y llwybrau yn dyrfaoedd tua thy yr Arglwydd ar toreu Sabbotb. Ond wedi y cwbl yr achwyniad a Slywir o bob cymydogaeth yw fod crefydd ysbrydol yi bur isel yn yr eglwysi. Y mae ymB. laweroedd 9 bobl dda, ond yn brin o set a gwroldeb i ddysg- Yblu y rhai drwg. Goddefir dynion i gyflawni pechodau y buasai ein tadau yn disgyn yn drwm arnynt.Hiraetha y bobl oreu am ymweliad gfymus o eiddo Ysbryd Duw i sancteiddio yr ^glwys, ac achub y rhai digred. Pan yn ysgrifenu el hyn, nid ydym am awgrymu fod yr ardaloedd yn yn waeth na pbarthau ereill o'r wlad. Onid Oyma. hanes y ) ban flVyaf o gymydogaethau yn y Llynyddoedd claear a chaled byn. Gan fy mod wrth fy swydd yn trarnwy o ardal i ardal mae genyf fantais i wybod ychydig am symudiadau y gwabanol enwadau. Deallaf fod yma. lawer iawn o ymdrech gyda yr Ysgol Sabbotbol a chaniadaeth y cyse^r. P.m ar ymweliad a Whitland yr wyth- nos ddiweddaf, hysbyswyd fi fod dwy gymanfa ysgolion i gael eu cynal yn y gymydogaeth tua diwedd Mai-un yn Heullan a'r llall yn Carfan-. Cynelir y cymanfaoedd hyn yn fiynyddol, pryd y cyferfydd nifer o ysgolion yr ardaloedd i adrodd ae esbonio, yn nghyda chanu tonau cynullwidfaol. Yn ddiddadl y mae cyfarfodydd fel y rhai hyn yn achlesu a gwreiddio dynion yn yr atbrawiaetb, ac os caf ddim o egwyl byddaf yn bresenol ynddynt y tro nesaf, er mwyn gweled eu trefn. Hysbys- wyd fi hefyd gan Mr Evan Francis fod pru-otoi mawr yn Llanybri ar gyfer cynal eu cymanfa yn Capel Newydd, pryd y bydd y cangbenau yn cyf- arfod ar aelwyd y fam. Rhaid i mi beidio angbofio enwi St. Clears, onide byddaf dan gerydd Mr Jones, Ffynonbedr. Yma daw Gibeon, Elim, Ffynonbedr, a'r esgobion, yn nghyda dwy ysgol St. Clears. Mae tref Caerfyrddin a'r evlchoedd yn for o gan yn parotoi ar gyfer cynal Cymanfa Ganu yn Mehefin nesaf, pryd y dysgwylir y Parch Emlyn Jones i arwain y corau. Wei, llwyddiant, meddaf, i bob gwaith da. DIEWEST. Fel hen ddirwestwr, nis gallaf sycha fy ysgrifell heb ddyweyd gair am ddirwest lan. Yr wyf newydd ddarllen gyda bias mawr lyfr Dr Thomas ar y Diwygind Dirwestol yn Nghymru." Dywed y Doctor, mai yn Nghaerfyrddin y cychwynwyd y gwaith da hwn yn y rhanbarth yma o'r wlad yn Ionawr, 1837, a'r cyntaf i arwyddo yr ardystiad oedd y Parch J. Davies, gweinidog y Wesleyaid yn y dref. Efe oedd yr unig weinidog yn y dref z7, a ymunodd, ond dllynwyd ef gan amryw o'r myfyr- wyr, o ba rai y cyntaf oedd y Parch J. Lewis, Henllan. Erbyn dydd Calan, 1838, yr oeddynt yn rhifo rhai canoedd. Y dydd uchod cynaliwyd gwyl ddirwestol yn nghapel Heol-y-dw'r. Ym- ddengys mai rhwyfo yn erbyn y Ilif oedd dirwest y pryd hwn yn nhref Caerfyrddin, a bod yno lawer yn elynol iawn i'r mudiad, fel y dengys yr hanes a ganlyn :—" Nos Lun, yr lleg o'r un mis (sef Ionawr, 1838), cafwyd cyfarfod yn Llysdy y dref. Llywyddwyd gan yr Hybaroh Archddiacon Bevan, ac areithiodd Mr C. Jones a Mr R. Parry (Robyn Ddu Eryri). Bu terfysg mawr yn y cyf- arfod hwn. Cododd Mr Samuel Evans, Golygydd Serett Gomer, ac a wnaeth rai sylwadau gwrth- wynebol, a phan gyfododd Robyn Ddu i'w ateb, aeth yn gynhwrf dros fesnr. Yr oedd lluaws o'r rhai yr oedd gobaith eu helw mewn perygl wedi dyfod i'r lie, ac yn gwaeddi yn groch, fel yr oedd yn anmhosibl clywed gair. Gadawodd y Cadeir- ydd y gadair, a bu raid galw yr beddgeidwaid i mewn cyn cael tawelwch, ond yr oedd yr ysbryd a amlygwyd yn ddangoseg o'r cynddeiriogrwydd oedd yn erbyn dirwest." Dywed yr banesydd yn mhellach, Ni chafodd y"Gymdeithas ddim cefn- ogaeth gan neb o weinidogion Caerfyrddin na'r amgylchoedd, ac eithrio y Parch J. Davies, hyd tua'r flwyddyn 1843." Drwg genym ddeall mai derbyniad oeraidd a gafodd Dirwest ar y cyntaf yn ben dref gwlad Myrddin, ond y mae yn llawen genyf hysbysu fod pethau wedi newid or gwell erbyn byn, a bod YllIa luaws o weinidogion yn y dref, a'r wlad oddiam- gylch, yn ddirwestwyr pur o'r sect fanylaf. Llawer meddaf, ond nid pawb. Y tcao lluaws o gymdeitbasau dirwestol wedi eu sefydlu hefyd yn y gymydogaeth, a pbob capel drwy y wlad yn agored i'r areithiwr dirwestol, ac y mae dirwest yn lefeinio yr ardaloedd yn araf. Ceir yma ganoedd o ddirwestwyr proffesedig, ac er fod yr yfwyr hyd yn byn yn y mwyafrif, eto y mae dirwest wedi llwyddo i godi y farn gyhoedd yn erbyn y diodydd meddwol. Y mae llawer o'r yfwyr yn edrych o'u cwmpas pwy fydd yn gweled cyn myned i mewn i'r dafarn. Mae y llwyddiant yn sicr, er yr holl rwystrau, yn nerth ein Duw y gwnawn wroldeb.
MEKTHYE TYDFIL.
News
Cite
Share
MEKTHYE TYDFIL. Cymdeithas Meibion Dirwcst.-Cymdeithas gyf- eillgar a darbodol yw hon, tebyg i Urdd y Rechab- iaid, ond eu bod yn llawer mwy lluosog. Mae eu Cyfarfod Blynydiol yn symudol, tebyg i'r Odydd- ion. Dyma y waith gyntaf iddynt gyfarfod yn Merthyr. Yr oedd yn agos i 150 o gonadyddion yn bresenol o wahanol drefydd Lloegr a Chymru. Buont yn eistedd am dri diwrnod—Llun, Mawrtb, a Mercher y Sulgwyn-i drafod gvvahanol faterion perthynol i'r urdd, o dan lywyddiaeth Mr William Wigbtman, Llundain, y prif swyddog am y flwyddyn. Wrth yr Adroddiad BIynydrlol a ddar- llenwyd, gwelir fod yn perthyn i'r Urdd 397 o gangenan, yn cynwys 20,743 o aelodau, yn gwneyd cynydd o 1,552 ar y flwyddyn flaenorol. Cyfan- swm yr ariaa mewn llaw yn bresenol yw £ 62,Q17 12s 3c, yn gwneyd cynydd ar y flwyddyn flaen- orol o J25,224 18s le. Gwnawd 3,065 o aelodau newyddirn yn ystod y flwyddyn ddiweddaf. Nifer bresenol yr aelodau yw yn Mhrydain Fawr, 21,000 New Zealand, 1,000; America, 75,000; Australia, 10,000; yn gwneyd cyfanswm o 107,000. Cynal- iwyd cyfarfodydd cyhoeddus prydnawn a nos Sul, nos Lun, a nos Fawith i bleidio egwyddorion dir- west, ae i anog ieuenctyd ac ereill i ymuno a'r Urdd. Cafwyd anerchiadau rhagorol gan y gwahanol genadyddion. Yr oedd y cynulliadau yn lluosog a brwdfrydig. Ymweliad Plenydd.-Bu y boneddwr hwn yn y Neuadd Ddirwestol nos Iau a nos Wener di- weddaf, a chafwyd ganddo anerchiadau rhagorol ar ei hotl bwr.c dirwest. Yr ydym wedi clywed Plenydd a mwynhau ei anerchiadau lawer gwaith o'r blaen, a da genym ddwyn tystiolaeth ei fod yn para yn ei flas. Medra wisgo hen wirioneddau a freshness neillduol, Anhawdd iawn yw dal heb blygu o dan sylwadau difrifol a pathetic Plenydd. Mae wedi ymgysegru ei fywyd i geisio perswadio ei gydgenedl ac ereill i ymwrthod a'r diodydd meddwol, a dyfod drosodd i dir dyogel dirwest. Llwyddiant mawr a ddilyno ei ymdrechion. Caf- wyd cynulliadau lluosog. Llywyddid y noson gyntaf gan Mr Howell Jones, Abermorlais, a'r ail noson gan y Parch D. C. Jones, Bethesda. Felly gwelir fod Merthyr wedi cael wytbnos y Sulgwyn ar ei hyd i bleidio dirwest. Bcctor Newydd Merthyr.—Cyrhaeddoddy newydd yma nos Iau diweddaf mai y Parch D. Lewis, fleer Brynmawr, sydd wedi ei benodi i ley diweddar Barch John Griffith, M.A. Mae y penodiad wedi peri siomedigaeth fawr, yn enwedig i Eglwyswyr Merthyr. Yr oeddynt hwy wedi anfon deiseb yn taer erfyn am i'n Parch Charles Griffith, mab i'r diweddar Rector, gael ei benudi i le ei dad. Yr oedd wedi bod yn gynorthwy-ydd i'w dad er's am- ryw flyfiyddau, ac yn cael ei fawr hoffiganyr ael- odau a'r gwrandawyr. Gwnaethant bob ymdrech i'w gael yn weinidog iddynt yn lie ei dad. Yr oedd perifaith unoliaeth yn eu dewisiad, ond siom- wyd eu holl obeithion. Gwrthodwyd eu cais, a rbaid iddynt dderbyn person nad oedd dim un aelod yn eglwys Dewi Sant wedi gwneyd cais am dano. Wel dyma un o hen resymau dros Ddad- gysylltiad yn dyfod yn ffres i'r golwg yn yr am. gylcbiad, er rhoddi hawl i bob eglwye i gael y gweinidog a ddewisa i weinyddu iddi mewn pethau crefyddol, ac nid ei gorfodi i dderbyn y eawl a ewyllysio ereill anfon iddi yn groes i'w barn. Mae y Parch Charles Griffith yn un o'r offeiriaid ieu- ainc mwyaf dymunol a gobeithiol yn y Dywysog- aeth, ac yn sefyll yn uchel yn marny gwahanol enwadau yn Merthyr fel boneddwrCristionogül o'r iawn ryw, a chydymdeimlant yn fawr a'u brodyr Eglwysig yn y siomedigaeth y maent wedi gael. Dywedir fod Mr Lewis yo Uchel-Eglwyswr a Defodwr. Os felly, digon tebyg y bydd pethau yn gwisgo agwedd wabanol iawn yn y dyfodol yn eglwys Dewi Sant, Merthyr, rhagor i'r hyn oedd- ynt yn amser y diweddar Rector Griffith.
CYFUNDEB DEHEUOL MORGANWG.
News
Cite
Share
CYFUNDEB DEHEUOL MORGANWG. CyfarfLi y Pwyllgor penodedig i drefnu aiian Trysorfa y Jubili am y flwyddyn hon yn Ysgoldy Mnesyrhaf am ddau o'r gloch ddydd Mercher, Mai 20?ed—adeg benodedig Cynadledd y Cwrdd Chwa) ter a gynaliwyd yn y Sciwen bythefnos cyn hyny. Wedi etbol y Parchn J. Evans, Sardis, yn gadeirydd, a D. Morgan, Resolven, yn ysgrifen- ydd, ystyriwyd yr holl geisiadau am gymhorth, a rhanwyd yr .£80 a geir i'r Cyfundeb hyn yn y drefn ganlynol: — Resolven, dyled, JB1.500; challenge, £ 11, i wneyd £60. Elim, ^1,550; challenge, ^18 i wneyd Js82. Saron, Maesteg, £ 420 challenge, £ 5 i wneyd £ 30 Siloh, Melin- crytban, .£1,300; challenge, £ 15; i wneyd, £ 70. Tabernacl, Aberafon, .8800; challenge, XIO; i wneyd £ 90. Silob, Maesteg, challenge, £ 15. Nid ydyw Silob, Maesteg. yn alluog i ddyfod i fyny ag amodau Mudiad y Jubili eloni yn fwy- nag arfer ac ni wyddorn yn gywir swm ei dyled a chan i ni orfod ymadael cyn diwedd y Gynadledd, nid ydym yn sicr am y swm sydd gan bob eglwys i'w gwneyd, ond fel mae yn y daflen y clywsom. Teimlai pawb fod yr amgylchiadau yn wasgedig iawn, ond ar yr un pryd i wneyd gymaint ag sydd bosibl gyda'r mudiad da hwn. D. MORGAN, Ysg. y Pwyllgor.
Advertising
Advertising
Cite
Share
SING- WELL! SPEAK WELL!—Doughty s Voice Lozenije lias been gratefully appreciated by thousands of clerical, musical, and other celebrities for nearly 40 years, it inipitrts to the voice cle,) mess of sound and brilliancy of tone. JENNY I have much pleasure in contirminfr, as far as my experience extends, the testimony already so general in favour ol the Lozeiifres prepared by you (Bliles JJousrhty^. 6d,Is, 2sCd,Ss. and lis—post free, 7d, is 2d, &e. Ask yorr Uemist tor them.—NKWBERV and SONS, 1, King Edwaid- steet, London, E,0. Established A.D 1746.
LLUNDAIN.
News
Cite
Share
Ddn o Aberteifi. 1824, Eben Fardd, yn Trallwm, testyn "Dioystr Jerusalem." 1826, Pedr Fardel yn Brycbeiniog. 1828, yn Dinbych, Ieuan Glan Geirionydd. 1829, Caerfyrddin, cadeiriwyd loan Powys, am Gywydd; a Gwrlym Cilledfryn am ei Awdl ar Ddrylliad y Rothsay Castle.' Yrydoedd Duces Kent a Thywysoges Victoria yn brosenol. 1831, yn Nghastell Caerdydd, Taliesiu ab Iolo, yr olaf o'r rhai taleitbiiol, pa rai gvchwynwyd drwy W. O. Pugb, Iolo Morgan wg, a Gwallter Mecbain. Cynaliwyd rhai lleol o nodwedd" fawreddog yn 1840 yn Abergafenni, cadeiriwyd Ecnrys, ac yn Llynlleifiad Eben Fardd, awdl Job ar ol hynv yn Aberffraw, N'dnder. awdl ar v Greadigaeth. Yma yr urddwyd Hwfa Mon, Llew Llwvfo, a Gweirydd Ap Rhys. 1850. yn Nghastell Rhuddlan, prydd- est gan Ieuan GlanGeirionydd, ''Yr Adgyfbdiad." Yn 1858, yn Llangollen, adsefydlwyd yr an srenedl- aethol, Eben Fardd yn gadeirfardd. 1860, yn Dinbych, IoanEllllyn. a phenderfynwyd fod yr Eisteddfod ifodyny De a'r Gogledd bob yn ail y flwyddyn. 1861, ya Aberdar, Nicander yn fudd- ngol," Y Genedl Gymreig." 1862, Caernarfon, awdl ar "Y Flwyddyn," Hwfa Mon. 1865, yn Aberfcawy, Emrys yn fuddugol. Ar ol byn cynal- lwyd Eisteddfod Genedlaethol yn agos bob blwydd- yn hyd yn byn. Rhai yn nbrefydd mawrion Lloegr, a'r byn y cydolygai Clwydfardd nad oedd yn angenrheidiol ei chyfyngu o fewn terfynau Cymru. Cafwyd sylwadau gan y Cadeirydd, a chyflwynwyd diolcbgarweh gwresog i Clwydfardd am ei ddarlleniad o'r papyr ar gynygiad Mr Puleston, A.S., mewn anerchiad yn Ilawn oysbryd Cymreig, ac eiliwyd gan Mr C. W. Jones, ysgrif- enydd y Cymrodorion, pryd yr hyabysodd y pyddai Mr Jones, o Patagonia, yn rhoddi anercb- lad ar Ymfudiaeth Gymreig yn ystod y mis nesaf. Cefnogwyd gan Mr D. Lewis. Bu Clwydfardd yn pregethu yn addoldai y Wesleyaid Cymreig y Sul canlynol. Cybiko Ctmreig. » —