Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

1 article on this Page

'UNDEB YR ANNIBYNWYR' CYMREIG.

News
Cite
Share

mewn hanesion Ysgrythyrol o'r dosbarth hwn, bod y pysgotwyr yn golygu pregethwyr, a'r l'hwyd yr Efengyl. Y rhif penodol cant a tbn-ar ddeg-a-deugain pysgod mawrion— sef rhif- edi cywir yr amrywiaethan o bysajod'oedd yn adnabyddus yr amser hwnw — yr etholedi^ion o blith boll genedloedd y ddaear. Bod y sylw na tborodd y rhwyd, er cynwys ohoni gynifer o bysgod, yn broffwydoliaei h ara allu (capacity) yr Eglwys Gristionogol i gynwys pawb- Dywedant mai y pysgod ar y tan o farwor yw aelodau yr Eglwys Iuddewig dan weinidogaeth y ddeddf, a'r pysgod roddodd y dysgyblion ar orchymyn Crist o'r rhwyd ar y tan, yr erlwys wel- edig yn ein dyddiau ni. A phan roddwyd y pysgod oeddynt newydd eu dal ar y tân, wrtb ochr y rhai oedd yno yn barod, dangosent fodyrEglwys Iudd- ewig a'r Eglwys Gristionogol yr un, a'r un peth, bod yn rhaid dwyn aelodau y ddwy at yr un allor, a'u puro drwy yr un Alain. Cefais gyugqr gan hen athraw da pan yn ysbrydoli dygwyddiadau y Beibl, i fod yn gynil a gochelgar, rhag gwneyd cam â hwynt, am hyny gadawaf yr agwedd hon i'r mater heb ymhelaethu, i dynu y wers fwriadwn wrth gyffwrdd a'r hanes, sef, gofal y Gwareclwr am ei ddysgyblion, pan gyda eu galwedigaeth ar y mor yn y nos. Pan oeddynt hwy yn ymdrechu ar y dyfroedd yn aflwyddianus, yr oedd Ef ar y lan yn meddwl am danynt, a dangosodd eigydymdeimlad A hwynt drwy wneyd darpariadau ar eu cyfer. Er fod yr Iesu wedi marw ac adgyfodi, a'i gorff wedi myned dan gyfnewidiad, yn gymaint ag nad oedd yn weledig ond felyr ymddangosai, profodd iddynt y boreu hwnw nad oedd ei berthynns Ef a hwynt wedi newid dim. Er fod yr IeEIl yn awr yn y nef- oedd, y mae yn perthyn i'w Eglwys ar y ddaear, ie, yn meddwl ac yn gofalu am dani yn barhaus, Wele, yr ydwyf fi gyda chwi bob amser hyd ddiwedd y byd." Dyma wirionedd sydd yn llawn cysur i bobl dduwiol. "Ynawedi iddynt gin- iiwa," &c., &c. Awgryma y seiriau r. BOD IESU GRIST YN YMOFYN CAEL El GARU GAN E[ DDYSGYBLCON. Simon, mab Jona, a wyt ti yn fy ngharu I ?" Rhoddi darnodiad o gariad yn ddiangenrhaid, am fod pawb yn gwybod trwy brofi-id. Gwybod- aeth profiad yw yr oreu. Dylai ein profiad fod mewn ymarferiad yn gystal ag mewu teimlad, gan nas gall fod gwir werth mewn teimlad ond i'r graddau y cynhyrfa ein galluoedd i weithredu. 1. Y mae yn Iesu Grist y fath ragoriaethau ac hawddgarwch ag a hawlia ein hedmygedd a'n serch. —Mae pob peth sydd brydferth ac ardderchog yn cydgyfarfod. Y mae hefyd yn ffynonell iachawd- wriaeth i bechaduriaid. 2. Mae Iesu Grist yn ymofyn ein cariad, fel prawf arnlwg i'r byd o'n perthynas ag Ef. 3. Cariad yw yr egwyddor sydd yn gwneyd ein holl wasanaeth yn dderbyniol gyda Duio. II. BOD IESU GRIST YN YMOFYN CAEL EI GARU GAN E[ DDYSGYBLION YN FWY NAG Y MAENT YN CIIZU PAWB A PHOB PETH. Simon mah Jonah, a. W) t ti yn fy ngharu I yn fwy na'r rhai hyn ?" Wedi cyfeirio at y gwahanol esboniadau ar y testyn, dywedodd y pregethwr mai nid peidio caru y brodyr a'r alwedi^aoth feddylir, ond ein bod i garu y Gwaredwr yn henaf- 1. Mae yn rhaid wrth gariad goruchel at Grist, er sicrhau iachawdwriaeth yr enaid. 2. Mae cariad goruchel at Grist yn hanfodol er ein gwneyd yn debyg iddo. 3. Mae eisieu cariad goruchel at Grist ei- dealt ei feddwl yn ei Air. 4. Mae arnom eisieu cariad goruchel at Grist ifocl fIn ffyddlon gyda ei achos yn ivyneb anhawsderau a rhwystrau. I III. BOD CARIAD GORUCHEL AT GRIST YN CYM- HWYSO Y DYSGYBLION I WEITHIO A DYODDEF ER GOGONIANT Duw. Gwaith a dyoddefaint ydynt wobrau cariad gor- uchel. 1. Mae y rhai sydd yn caru yr Arglwydd Iesu Grist i weithio drosto. Gyda phob addefiad o'i gariad, rhydd Crist orchwyl o waith i Pedr. (1) Portha fy wyn. (2.) Bugeilia fy nefaid. (3.) Portha fy ne?aid. Ellir dim gwneyd gwaith crefydd heb gariad, a lie byddo cariad ceir gwaith. Mae yn natur car- iad i ddangos ei hun. Gweitbio dan gamp mae cariad befyd. Ceir goreu llaw, tafcd, athrylith, o dan gynhyrfiad cariad at y Gwaredwr. 2. Mae y rhai sydd yn gweithio dros yr Arglwydd fesif. Grist i ddyoddef er gogoniant Duw. Crist yn hysbys^i Pedr y coronid ei lafur a dyoddefaint. Adn. 18 a 19. QL-SYLWADAU. 1. Fod modd i'r dysgybl wybod a ydyw yu meddu cariad gorucbel at Gritfc. It A wyt ti yn fy ngharu I i" 2 Fod Crist yn dysgwyl cael ei garu yn bres- enol-ni(i i-ywbryd yn y dyfodol pell. A wyt ti yn fy ngharuI?" 0. Mae cariad goruchel at Grist ei hun sydd yn cael ei nfyn gan y dysgybl, "A wyt ti yn fy ngharu I ?" Ar ol canu emyn dilynwyd Mr Johns gan Dr Thomas, Liverpool, yr hwn a alwyd ar rybudd byr i gymeryd lie y Parch W. Nicholson, yr hwnocddya absenol, fel y cyfeiriwyd eisoes, oherwydd gwaeledd iechyd. Cymerodd Dr Thomas fater amserol iawn yn destyn, sef- GWIR WLADGARWCH. "Canys p% fodd y gallaf erlrych ar v drygf d a sraiff fy rahobl? a pha fodd "y (raHaf edrych ar diiu tha fy nghenedI? "-Esther viii. 6. Mae y testyn yn cynwys datganiad o deimlad dwfn a dwys y frenines Estber yn wyneb y Jcyflwr ndfydns yr oedd ei chenedl wedi ei dwyn iddo. Yr oedd Hainan yr A^agiad—"Haman gwrth- wynebwr yr Iuddewon," yr "Haman ddrygionus hwnw"—wedi llwyddo i gael gan y brenin Abasferus i basio deddf i osod yr boll Iuddewon trwy ei holl dalnethau i farwolaeth ar ddydd nodedig, ac yr oedd v ddeddf houo wedi ei selio yn ol cyfraith y Mediaid a'r Persiaid, yr hon ni newidir," a than y ddedfryd gondemniol hono yr oedd y genedl yma pan y dat^anai Esther yn y testyn y fatli deimlad drosti. Mae y geiriau yn fynegiado deimlad gwir wladgarol a chenedlgarol. Byddwn ni yn defnvddio y ddau air gwladgarwch a chenedlgarwch yn gyfystyr. ac, a siarad yn gyffredinol, felly maent ond mewn ystyr fanwl, y mae gwahaniaeth rhyngddynt. Mae gwladgarwch yn golygu hoffder at wlad, ond y mae cenedl- gnrwch yn golysju serch fit genedl yn mha wlad bytiag y ceir hi, fel y mae cenedlgarwch yn eang- ach na gwladgarwch, ac y mae yn gorfyw gwlad ac iaith. Mae dyngarweh yn eangacb na'r ddau, ac yn cynwys serch at ddyn fel dyu yn mha wlad hynag y ceir ef, ac o ba genedl bynag yr bana. Un o hoff enwau Iesu Grist arno ei hun ydyw Mab y dyn." Nid mab yr Iuddew, er ei fod felly, oblegid hysbys yw mai o Judah y cododd ein Hiachawdwr ni ond dewisodd alw ei hun o dan enw sydd yn ei gysylltu a'r ddynoliaeth yn gyffredinol, "o bob llwyth, ac iaith, a phobl, a chenedl." Ond y mae y testyn yn eyfeirio at wJadgarwch a chenedlgarwch, ac er mwyn syml- eiddio y mater, galwn ef GWIR WLADGARWCH. Gwladgarwch yn y ffurf uchaf arno—gwladgarwch o dan ddvlanwad crefydd, ac wedi ei sancteiddio i'w gwasaoaeth hi; gwladgarwch Cristionogol, os mynweh chwi. Edrycbwn arno er ein baddysg ni fel yr eglurir ef yn hanes Esther, gyda cbyfeiriad arbenig at Jubili y Diwygiad Dirwestol yn ein gwlod. Mae i hanesiaeth Ysgrythyrol eu gwas- anaeth, nid yn unig fel ffaithiau banesyddol., ond hefyd fel y maent yn egluro gwirioneddau neill- duol. Goblygir ynddynt egwyddorion pwysig, ac i'r amcan hwnw y cymerwn banes Esther heno. Mae yma bed war o wirioneddau yn cael eu hegluro a'u dysgu. 1. Fod coledd a meithrin teimladau gwladgarol a chenedlgarol yn naturiol a rhesymol. 2. Fod rhyw amgylchiadau ar genedl a. gwlacl sydd yn angerddoli y teimlad gwladgarol a chenedlgarol yma. "Y drygfyd a gaiff fy mbobl; dyjetha fy nghenedl.v 3. Fod gwir ■wladgarwch yn dangos ei hun mewn parodrwydd i wneyd aberth ac anturiaeth ei- gwaredu y genedl a'r wlad. 4. Fad. y gwared-igaethau mawrion a sicrheir trwy ymdrechion gwir wladgarwch yn haeddu cael eu cadw mewn coffadwriaeth. Eglurodd y pwyntiau uchod yn helaeth fel y maent yn cael eu hegluro yn hanes Esther a'i cbeücdl, a'r cymhwysiad ohonynt at ein hoes a'n hamsrylchiadau ui. Yna terfynodd gan alw sylw at y flwyddyu hen, a'r diwygiadau mawrion gedwir mewn colladwriaeth. Dywedodd— Rhoddir arbenigrwydd ar y flwyddyn hon fel canmlwyddiant yr Ysgol Sabbothol yn Nghymru. Er fod ysgolion darllen yn cael eu cynal ar ddydd. yr Arglwydd yn rhai o'r hen cglwysi Ymneillduol yn mhell cyn hyny, eto tua chan' mlynedd yn ol y cychwynwyd cyfnndrefn bresenol Ysgolion Sab- bothol ein gwlad ao y mac llafurus gariad" Charles o'r Bab*, Dr Edward Williams, o Groes- oswallt y pryd bwuw, a Morgan John Rees o Bontypool, i gychwyn y sefydliadau gwerthfawr ymayn ein gwlad yn haeddu eu ca.dw mewn coffadwr'aeth barchus. ac ni ddylai enwau ac ym- drechion y rhai a godwyd i gario y gwaith yn mluen gacl eu hangholio. Nis gellir rhoddi hanes llawii o'r Ysgolion Sabbothol yn Nghymru heb gydnabod gwasanaeth Dr George Lewis; Owen Jones, Gelli Dr Phillips, Neuaddlwyd; Ebenezer Richard, Tregaron Dr Jenkins, Hengoed; Thos. Griffiths, Hawen, ac ereill ac yn yr haner can* mlynedd diweddaf, ni wnaeth neb yn Nghymru fwy o les fel diwygiwr yr Ysgol Sabbothol na Thomas Davies, Dolgellau. Mae cryn ymdrech yn cael ei wneyd yn y dyddiau hyn i berffeithio yr Ysgol Sabbothol, a chynyddu ei hefifeithiolaeth fel trefniant addysgol, yn gystal a'i gwneyd yn fwy llwyddianus i gyrhaedd amcanion uchaf ei sefyd- liad, a gwneyd y rhai a ddysgir ynddi yn ddoeth i iachawdwriaeth. Haner can' mlynedd yn ol y cychwynodd y Diwygiad Dirwestol yn ein gwlad. Yr oedd ym- drechion wedi eu gwneyd yn flaenorol gyda'r Cymdeithasau Cydraddoldeb, ond yn 1835 y de- chreuwyd gweithio yn mhlaid llwyrymataliaeth. Cychwynodd y diwygiad mewn eyfnod nodedig, pan oedd ysbryd rhyddid wedi ei ddeffroi, ac eg- wyddorion mawrion yn ymferwi trwy gymdeitbas. Yr oedd rbyddid y Pabyddion wedi ei sicrhau, a chaethion Prydain yn yr India Orllewinol wedi eu gollwng yn rbydd, er mai A awm mawr y bu hyny. Yr oedd mesur mawr y Diwygiad Seneddol wedi ei gael, ac ar ol sicrhau y rhai hyn, daeth rhywrai i deimlo fod yn llawn bryd gwneyd ymdrech i waredu caethion meddwdod, a gollwng yn rhydd y y rhai oedd yn rhwym gan flysiau a chwantau. Daeth nifer fawr o arweinwyr yr enwadau cref- yddol yn ein gwlad allan i'r ymgyrch, ac am y blynyddoedd cyntaf edrychai pethau yn addawol am ymlid y gelyn or tir. Derbyniodd rbai ohonom y faner o law y tadau a arychwynasant y diwyg- iad, a galluogwyd ni i'w dal yn gyfan hyd yma; aeo y mae yn dda genym, yn mlwyddyn Jubili y diwygiad, allu ei chyflwyno yn ddilychwyn i'r rhai a ddel ar ol; ond er ei chyflwyno, nid ydym am en- cilio oddiwrtbi, ond yr ydym yn penderfynu byw a marw dani. Nid llawenydd digymysg ydyw adgofion yr haner can' mlynedd diweddaf. Llesg- aodd llawer yn yr ymgyrcb, a phan'y dysgwyliasid eu cael "yn arfog ac yn saethu a bwa, troisant eu .cefn yn nydd y frwydr." Gwnaeth nid ychydig "longddrylliad am eu ffydd," a dychwelasant at eu hen arferion, a bu diwedd rhai ohonynt yn waeth na'u dechreuad." Ail adeiladwyd Jericho, trwy godi tafarndai mewn ardaloedd lie y rhodd- wyd bwy i lawr yn llwyr unwaith. Mae y pethau hyn wedi peri i rai ohonom dristyd mawr. Ond y mae genym fwy o achos i ganmol nac i gwyno. Mae gwaith mawr wedi ei wneyd. Mae barn y wlad wedi'newid yn hollul am natnry diodydd meddwol, a'r angenrheidrwydd am danynt fel diodydd cyffredin. Mae syniad moesol cym- deithas wedi ymgodi, fel rrai nidyn yr un golea yr edrychir ar feddwi, a ebyrehu i dafarndai, ac yfed cyffredin yn awr ag yr edrychid baner can' mlynedd yo ol. Mae nifer iaosog o hen feddwon wedi eu sobri, ac wedi eu dwyn at draed yr lesu, lie y maent "yn eisteid yn en dillad a'u hiawn bwyll." Ma.e genym filoedd o blant a phobl ieuaioc sydd yn Nazareaid i'r Arglwydd o'r grotb, ac erioed heb eu halogi trwy win na diod gadarn. Mae yn ein gwlad ddegau o filoedd o ddirwestwyr ardystiedig yn nglyn a'r gwabanol ffurfiau sydd ar yr achos, heblaw miloedd yn ycbwaneg sydd yn llwyrymatalwyr ymarferol, er heb fod yn ardyst- iedig. Mae nifer luosocach o fyfyrwyr ein colegair a gweinidogion ieuainc y gwahanol enwadau yu rbeatru eu hunain o dan faner dirwest nag a welwyd ar unrhyw adeg o'r blaen. Mae addfedr rwydd mawr yn y farn gyhoedd i ddeddfwriaeth lymach yn nglyn a'r fasnach feddwol, ac os na ellir ei ihoddi i lawr yn hollo], i'w rheoli, a chwtogi ei horiau, a'i cbau yn gwbl trwy ydeyrnas ar ddydd yr Arglwydd. Mae yr holl enwadau crefyddol yn dyfod allan i gymeryd safle amlwg o blaid y diwygiad, ae nid rhaid gofyn caniatad, na gwneyd esgusawd dros ddwyn yr aobos dirwestol i sylw yn mhrif gynulliadau ein cenedl. Mae y pethau hyn oil yn peri i ni deimlo y gallwn ac y dylem ar derfyn ein haner can' mlynedd ddiolch i Dduw," ac wrth ddechreu un arall "gymeryd cysur." Yr ydym yn apelio atoch am eich help. Mae ein liygaid yn gyntaf ar weinidogion yr Efengyl. TChwi yw If cyfarwyddwyr y bobl," ac njd yw y pwlpud yn Ngbymru, ysywaeth, heb ei wanychu gan ddiod gadarn. "Yr offeiriad a'r proffwyd a gyfeiliornasant trwy ddiod gadarn, difawyd hwy gan win." Gallwn adrodd ffeithiau am y rhai a ddarostyngwyd o bwlpudau ein gwlad, o fewn cylch fy adnabyddiaeth yn yr baner can' mlynedd diweddaf, a fyddai yn ddigon i ferwino eich clustiau. "Am byny, yr hwa svdd yn tybied ei fod yn sefyll, edryebed na syrthio." Mae gan y diwygiad ei hawliau arbenig yn yr eglwysi. Nid ydynt mewn llawer o engreifftiau wedi rhoddi y gefnogaeth a. ddylent i'w gwein-