Y Tyst a'r Dydd

yma gapel ardderchog, gworth £ 4,850, ac ar Sul y Pasg 1875, pregethwyd ynddo y brcgeth gyntaf gan y Parch Thomas Johns. Casglwyd crbyn, ac yn y cyfarfod agoriadol £1,639 gan weinidog.ac cglwys Capel Als a chymerodd y fam-eglwys at dalu £ 500 yn ychwanegol o'r ddyled. Rhifai yr eglwys ar y cyntaf 350 o aelodau, pa rai oedd wedi cael eu gollwng o Capel Als i ffurfio eglwys nevvydd, gan eu bod yn byw yn nes i'r Tabernac'l. Yn haf 1876, ordciniwyd y Parch Ossian Davies yn wcinidog ar yr eglwys, ac ychwanegwyd nifer lawer o aelodau a gwrandawyr dan ei weinidogaeth. Ar ymadawiad Mr Davies i Abertawy, gwahodd- wyd y Parch J. Pandy Williams, Brynmawr, yno, a chydsyniodd yntau, a sefydlwyd ef yn 1870, ac yno y mae a graddau helaeth o Iwydd- iant yn dilyn ei ymdrechion. Yn ystod ei wein- idogaeth v mae wedi adeiladu ysgoldy hardd a yhrydferth. Tua thair blynedd yn ol, codwyd CAPEL EBENEZER, yn Inkerman-street. Costiodd £1,800, ac y mae yno achos llewyrchus dan weinidogaeth y Parch U. T. Davies, diweddar o G-lantwrch. Mae'r olwg frysiog ydym wedi gymeryd ar ;godiad a chynydd Annibyniaetb yn Llanelli a'r gymydogaeth, yn profi fod yr had da a hauwyd gan y diweddar Barch David Rees wedi cael dy.fo.der daear, ac yn dwyn ffrwyth lawer y dyàdiau hyn. Mae gan Annibyniaeth afael gref ar y rhan hon o'r Dywysogaeth, a gallem feddwl fod y gweinidogion galluog a gweithgar sydd yno yn bresenol wedi yfed yn helaeth o ysbryd y diweddar Mr Rees. Mae'n weddus i ni gydnabod ein bod yn ddyledus am Juaws o'r ffeithiau crybwylledig i Hanes yr Eglwysi," gan y Doctoriaid Rees a Thomas. Bellach rhaid dychwelyd at Gyfarfodydd yr Undeb. Anforiodd y personau canlynol eu henwau i letya dros y cyfarfodydd, ac er fod y gyfres yn un hirfaith, da genym fod pobl gar- edig Llanelli wedi bod yn alluog i gyflenwi pawb, ac eto yr oedd lie. GWEINIDOGION. lAdams, D, B. A., Hawen Anthony, T, Tongwynlais Bowcn, D, Hermon Bevau, J, Waunarlwydd Bertram, R A, Llanelli ■Bowen, W, Penygroes IBowen, W R, lVLiesteg- Charley J, Croesoswallt Charles, W, Rhvmuey Davies, J, Cadle Davies, W It, Mount Plea- sant Villa Davies, E, Abercynffig Davies, H, Cwmaman Davies, J, Llithfaen Davies, W, Llandilo Davies, T R, Ffestiniog Davies, D, Caua Davies, D R, Rhydyceis- iaid Davies, J, Taihirion Davies, T, Berea, Tyddewi Davies, W M, Fishguard Davies, J T, Pontardawo Davies, J R, Caerdydd Davies, J, CleeklJClton Davies, E LI, Llanon Davies, J, Aberewruboy Davies, J E. Arfryn Davids, W C, Llantriaant Davies, T, Llanelli Davies, W T, Llanelli Davies, W, Manchester Davies, W, Rhosybol Dames, J H, Llanelli Davies, D S, Bangor Davie?, W V, Moeifro Davies, J, Treforris Davies, D G, Talybont Davies, W, Aberaeron Evans, J, Sardis, Taibach Evans, T P, Pontardulais Evatis, W C, Rhiwabon Evans, D S, Aberdar Evans, T M, Abergwili Evans, S, Hebron Evans, J, Nelson Evans, J C, Tier's Cross, Milford Haven Evans, W G, Coity Evans, J C, Maesteg Evans, E, Talgarreg, Llan- dysul Evans, D, Penygraig Evans, R, l'an main Evans, D, Caerfyrddin Evans, T, Amlwch Evans, E H, Caernarfon Evans, D L, Pontypridd Edwards, D, Pilton Green Abertawy Edmunds, E M, Croesos- wallt Evans, D, Burry Port Evans, B, Melincrythan E?ans, J T, Bodringallb Evans, E 0, Danygraig, Abertawy Evans, E D, Brynmawr Evans, D G, Penrbyndeu- draeth Evans, J, Llansawel Francis, J, Ferryside Foulkes, J, A berafon Griffiths, W, Beaufort, Mon Griffiths, D, Dolgellau Griffiths, D A, Garth George, T, Dinas Gibbon, W, Llanymddyfri Griffith, R W, Bethel Griffith, W A, Narberth Griffiths, J, Casnewydd Griffiths, W, Amana Griffiths, W, Ughua, Aff- rica (L.M.S.) Hushes TJ,Maeaycwmw)' Hughes, W T, Ebbw Vale Hughes, J, Pontypool Hughes, J, Five Roads, Llanelii Humphreys, L P, Aber- canaid Hughes, T, Llansantffraid Henry, J. Mardy Howell, R T, Abordar Henry, J M, Maesteg Johns, T, Llanelii Johns, T, Cileenin Johns, D, Rhuthyn Jones, J B, B.A., Aberhon. ddu Jones, W E, Treforris Jones, D, Cwmbwrla -Jones, L, Abercrave Jones, H, Birkenhead Jones, H S, Maesydref Jones, J W, Llanhiddel Jones, M B, Trallwm Jones, H I, Llanrwst Jones, J, Penybont Jenkins, D, M, Liverpool Jenkins, W C, Cidweli Jenkins, H P, Yatalyfera Jacob, Owen, Neyland Jones, J T, Dowlais Jones, D B, Gower Road Jones, E A, Ccistollnewydd Jones, R O, Nelson Jones, J, Mynyddislwyn Jones, R T. Ystalyfera Jones, H, Ffaldybrenin Jones, W P, Hay Jones, J S, Llanidloes Jones, J M, Wrexham Jones, T D, Plasmarl Jenkins, 0 M, America Jones, D A, Llangennech Jones, D, Ceinewydd James, W, Porth James, L L, Aberteifi Jones, R P, Peneader Jones, L L, Penclawdd James, R, Llanwrtyd Wells Jones, J, Llangiwc Jones, A D, Abergorlech Jones, D L, Peneader James, L, Brynbanc Jones, 0, Pwllheli Jones, T S, Gwaencaegnr- wen Jones, R, Talybont Jones, J, Machynlleth Lewis, J, Teuby Lewis, Proff, B.A., Bala Lewis, E, Brynberian Lewis, R C, Treforris Lewis, D, Llanelli Lumley, R, Caernarfon V orris, W I, Pontypridd Miles, Job, Aberystwyth Morgan, R, St. Clears Morgan, D, Resolven Morgan, J, Cwmbach Morgan, D, Sciwen Morris, Dr., Aberhondda Morgan, D, Ystradlellte Morgan, D R, Llanedi Michael, J, II wlffordd Morris, J, Maesteg Morris, T, Dowlais Morris, J, Pontygof Morris, T. J, Aberteifi Nicholson, T. Dinbych Nicholson, W, Liverpool Owen, R 0, Glandwr Owen, W 0, Penybont Oliver, D, Treffynon Owen, E, Clydach Owen, J E, Llanberis Price, J, Paynescastle Phillips, T P, Llandysul Philiips, J T, Trallwm Phillips, M, cenadwr o India (L.M.S.) Powell, E, Saron, Tredegar Powell, R, Drenewydd Powell, W, Liverpool Peregrine, R E, Rhymni Probert, L, Porthmadog Parry, J, Llangatwg Prosser, D, Maesteg Parry, J B, Liansamlot Richards, D B, Crugybar Roberts, LI B, Caernarfon Roberts, J A, Caergybi Roberts, E, Berriew Roberts, O L, Pentyrch Roberts, T, AVyddgru^; Liverpool Roberts, D, Wrexham Roberts, D, Caerphili Rowlands, R, Aberiman Richards, J N, Penygroes Roberts, R W, Libanus Rees, R, Alltwen Rees, J D, Aberdar Rees, R M, Pentrefoelas Rees, J, Cwmllynfell 4ft Roberts, J A, Nantmoel Rowlands, R, Treflys Rees, T J, Carno Rogers, J, Pembte Rees, T, Sirhowi Rees, W, Ffynon Taf Rowlands, Proff, B.A., Aberhonddu Rees, T, D.D, Abortawy Richards, E, Tonypandy Rees, L, Llanharan Stephens, J, Lloughor Stephens, J V, Beaufort Stephen, E, Tanymarian Thomas, J, D.D., Liverpool Thomas, W, Whitland Thomas, D, Llanybri Thomas, J G, Gower Road Thomas, T, Llanfair Thomas, J D, Dnnvant Thomas, 0, MA, Treffynon Thomas, 0, Blaenpantarfi Thomas, D,, Llangynidr Thomas, W, Llan^adog Thomas, T, Llangado# Thomas, J H, Bow-street Thomas, R L, Llundain Thomas, C T, Groeswen Thomas, J, Bryn, Llanelli Thomas, J R, Narberth Thomas, R, Glandwr Thomas, J, Merthyr Williams, L, Bontnewydd Williams, B, Abertawy Williams, D, Blaenau Williams, J B, Brynmawr Williams, J. D, Gorwydd Williams, R, Defynog Williams, W P, Waunfawr Williams, D G, Merthyr Williams, D, Cenffig Hill Williams, D, Maenclochog Williams, W, Tanybwlch Williams, J P, Llanelli Williams, R S, Bethesda Williams, T R, Dowlais Williams, A, Risca, Mon Williams, D E, Henllan LLEYGWYB. Askin,T, Liverpool Berry, J, Llanrwst Beddoe, E W, Nelson Charles (myfyriwr) Cadwaladr, J, Ffestiniog Charles, W S, Coieg Aber- ystwyth Davies, J A, B. A., Ches- hunt College Davies, L J, Llanuwchllyn Davies, D P, Coleg Caer- fyrddin Davies, L D, Ca3tellncwydd D ivies, P, Llanidloes Davies, D, Liverpool Davies, Abcgwauu Davies, W, The AVillows Davies, E H. Pentro Davies, J, Wrexham Davies, T, Liverpool Davies, T K, Maesteg Davies, D W. Tonypandy Davies, R, Pontardawy Davies, B, Llundain Davies, D, Beaufort Tin Works, Treforris Evans, J S, Caerfyrddin Evans, D T, Llansadwrn' Edwards, E D, M.A., The Academy, Pontypridd Evans, J S, Coleg Caer- fyrddin Edwards, T, Bethlehem, Talybont, Bangor Josiah, Medical Hall, Pont- ypridd Evans, D, Britonferry Evans, G, Mardy Evans, D, Penydarven Evans, J, Liverpool Griffith, R,'Ffestiniog Griffiths, W, Amanford Giiffiths, J, Tredegar Harries, D R, Letterstone Harries, Plasyfelin, a'i gy- faill, o Amanford Hughes, W. Beaumaris Hughes, T, Treforris Harrison, B, Coedpoeth Hughes, J, Treffynon Hughes, P, Penypylle, ger Treffynon Hughes, W, Cwmbwrla Harries, W, Llanymddyfri Hughes, L W, Treforris John, B, Narborth Jones, J, Pentrefoelas James, E II J, Y.H., Pont- yaaf'el Jones, C It, Llanfyllia Jenkins, Syr John Jones Jenkins, E, Mynyddislwyn Jones, R 0, Ffestiniog Jones, II, Ebenezor Jones, E, B.A., New Col- lege, Llundain Jones, J, L!aneili JOUC"i, J. M, Blaenblodau Jones, M, Blaenau, Ftestin. Jones, W, 0, Liverpool Jones, W, Treffynon Jones, W, Caernarfon Jenkins, T, America Jones, D, Treherbert Jones, J, Braichysaint James, K, Liverpool Knowles, T, Birkenhead Lewis, E, Tonypandy Lloyd, J E, Liverpool Lloyd, E, Liverpool Lewis, J, Brytirhea, Deri LleweHvn, R, Bodringallt, Cwm Rhondda Lewis, D, Pontardawe Lewis, W, Trecynou Lloyd, D, Beaumaris Lewis, H. E, Coleg Presby- teraidd Caerfyrddin Lloyd, D, Cymer, Maesteg Lewis, J, Llanymddyfri Price, M, Wrexham Morris, J, C, Beaufort Matthews, B, Abercarn Matthews, D. Abercarn Morgan, D A, Cwmafon Mathews, A, Liverpool Morris, cyfreithiwr, Porth- madog Martins, Trevely, Tyddewi Morris, Dr J, Porthmadog Morgan, M, Pontypridd Morgan, W (myfyriwr) Nicholas, T (myfyriwr) Owen, T, Itachub, Bangor Oweu, J, Llangefni Owen, 0 J, Corwen Owen, 0 R, Ffestiniog Owens, D, Gerlan, Bethesda Oliver, W, M.A. Owen, J, Tyddewi Owen, R, Rhiw House, Ffestiniog Price, W T, Maesteg Price, J W, Aberdar Price, P, Dolgellau Parry, J, Penrhyndeu- draeth Phillips, J, Coleg Caer- fyrddin Powell, T, Caregeenen Powe'l, J, Abercrave Phillips, E, Aberafon Pritchard, J R, Carnarfon Parry, G W, Ffestiniog Parry, G W, Milk House, Blaenau, Ffestiniog Richard, Henry, A.S. Roberts, D, Liverpool Roberts, T, Liverpool Roberts, T, Caerdydd Roberts, J, Pontypridd Roberts, J, Pontypridd Roberts, W, Coleg Caer- fyrddin Rees, D, Blaenycwm Roberts, J, Bangor Rees, R, Penclawdd Scourfield, W, Whitlaud Simon, R, Liverpool Smith, J, Rhos, Rhiwabon Thomas, G, Llanidloes Thomas, J, Mynyddcyaffig Thomas, T, Ton Foundry, Ystrad Thomas, D S, Bazaar, Vs- tradyfod wg Thomas, J, Rhos, Rhuabon Thomas, Talwrn Thomas, T, J (myfyriwr) Thomas, T (myfyriwr) Thomas, W (myfyriwr) Thomas, D, Nantysaer Williams, P, Cynghordy Wilcoxon, J, Wrexham Williams, D, The Training College, Abertawy Williims, W, Liverpool Williams, W, Llnndain Williams, J, Merthyr Williams, F, Brynmawr Williams, G, Llandilo Williams, J D, Abertawy Williams, J W, Caernarfon Williams, E, Caernarfon Williams, W R, Ffestiniog William<, T, Y. H., Gwael- odygartb, Merthyr Williams, J (myfyriwr) Williams, T, Birkenbead Williams, H, Bangor Williams, E J, Crugybar Williams, E, L'anymddyfri Gweithiodd y pwyllgor lleol gyda'r trefn- iadau yn egniol a doeth, ac y mae ei holl ddarpariadau yn bob peth allesid ddymuno. Dysgwylid torf fawr yn\nghyd, ac y mae y rhestr enwau a gyhoeddir isod, yn dangos fod dysgwyliad y mwyal aiddgar yn cael ei gwbl- hau yn hyn. Dylifai dyeithriaid i'r dref gyda phob tren dydd Llun, ac yr oedd yn hawdd ad- nabod ar wen siriol pob dyn fod yno galon agored yn derbyh yr Undeb. Cyfarfu y pwyllgor am dri i orphen eu trefniadau. Yr oedd te wedi ei barotoi yn ysgoldy y Tabemacl am bump, ac yr oedd yn werth myned yno i gyfarfod a brodyr, ac i adnewyddu cyfeillgar- wch personol. Am saith aethom i'r capel, ac y mae dyweyd ei fod yn orlawn yn anhraethol rhy wan. Er fod y Tabernacl yn un o'r capeli mwyaf yn y Dywysogaeth, yr oedd lawer rhy fach. Yr oedd poblogrwydd y pregethwyr yn creu awydd angherddol am eu gwrando. Dechreuwyd yr oedfa gan y Parch E. Lewis, Brynberian, a thraddodwyd preg- ethau yr Undeb gan y Parch W. E. Jones, Treforris, a D. M. Jenkins, Liverpool. Nid oes angen dyweyd fod y brodyr hyn wedi pregethu yn rhagorol, canys y maent hwy yn mysg yr ychydig hyny na fedrant wneyd fel arall. Mae y eyfarfodydd y flwyddyn hon wedi dechreu yn ardderchog, ac y mae genym bob sylfaen i grodu y parhant felly i'r diwedd. Testyn pregeth Mr Jones oedd, Fod Duw yn haeddu goreu dyn." Ar ol canu penill, esgynodd y Parch D. M. Jenkins, Liverpool, i'r areithfa, a chymerodd yn destyn FOD ADNABYDDIAETH 0 DDUW YN GRYFDER A GWROLDEB YN MYWYD DYN. Eithr y bobl a adwaenant eu Duw fyddant gryfion ac a ffynant.Dan. xii. 32. DYWEDAI fod adnabod Duw yn rhywbeth tra gwa- hanol i feddu syniadau yn y meddwl yn unig am dano. Fod yn bosibl i ddyn feddu gwybodaeth ddealltwriaethol uchel am yr Anfeidrol a'i ffyrdd, a bod yn gwbl amddifad o'r adnabyddiaeth hono sydd yn gosod cryfder tragywyddol yn mywyd dyn. Pe byddai i ddyn wybod y dirgelion oil a phob gwybodaeth, heb fwy na hyny, dim fyddai efe yn y diwedd yn y mater hwn. Wrth gwrs, y mae elfen o wybodaeth yn mhob adnabyddiaeth. Nis gellir adnabod dim heb wybod rhywbeth am dano. Allan o wreiddyn y gwybod y mae pren ffrwythlon yr adnadod yn tyfu. Nid yw y Beibl mewn un modd yn rboddi eefnogiad i'r athraw- iaeth sydd yn cau crefydd allan o fyd y deall, ac yn ei chyfyngu yn gwbl i faes gwei-thrediad y teimladau. Ysbryd doethineb a datguddiad yw yr ysbryd sydd yn adnabod Duw. Yn awyrgylch y