Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

2 articles on this Page

I YR - YSG-OL S..t\.BB()THOL,…

Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share

YR YSG-OL S..t\.BB()THOL, I Y WEES liUYNGWLADWMAETHOL. (InteYnational lesson.) GAN Y PARCH. D. OLIVER, TREFFYNON. GoEPHENAFSed.—"Dafydd yn cae! ei ddewis yn F frenin ar holl Israel "—2 Sam. v. 1-12. Y TESTYN EURAIDD. Etholodd hefyd Dafydd ei was, ac a'i cymherth o go lanau y defaid.Salm lxxviii. 70. RHAGARWEINIOL. YN y Gwersi am y chwe' mis Ayfodol, gelwir ein sylw at yr ade? fwyaf llwyddianus yn banes Israel dan fre- niniaeth Dafydd a Solomon. Cynwysa ait lyfr Samuel banesyddiaeth yr Israeliaid am oddeutu deutjain mlyn- edd. Gellir ei ddosbarthu i dair rban. Darlunir yn gyntif ddechreuad dedwydd, a llwyddiant gogoneddus breniniaeth Dafydd, pen. i-9 Y"a' adroddir hanes camwedd a chwymp Dafydd, a'r anffodion blinion a ddilynaaant hyny, yn nghydag edifeirwch y brenin, pen. xi-xviii. Yn y drydedd rati o'r Ilyfr cawn hanes adsefydliad Dafydd, a'r amgylcbiadau a bynodenty rhan olaf o'i deyrnasiad. Yn y Wers hon cawn hanes sefydliad Dafydd yn frenin ar boll Israel. Wedi marw- olaeth Saul daeth Dafvdd i'r orsedd. Cyhoeddwyd ef yn frenin yn Hebron gan wyr Judah (2 Sam. ii. 1-7). Ond Abner mab Ner, tywysog y fiiwriaeth oedd gan Satil, a ehefnder iddo, a gyhoeddodd Ishboseth, mab ienengaf Saul, yn frenin, ac a osodod(i i fynv ei lywod- raetli yn Maharaim, yr hon a safai yn agos i afon Jaboc, ar vr oehr ddwyreiniol i'r Iorddonen. Yr oedd y lie ya hynod yn ngolwg yr Israeliaid, oherwydd y weledigaeth a gafodd Jacob yno. Gwêl Gen. xxxii. 1, 2, Arweiniodd h\n i ryfel blin, yr hwn a derfynwyd yn marwolaeth Abner ac Ishbosheth, ac yna eneiniwyd Dafydd yn frenin ar holl lwythau Israel. O'r pryd hwn allan aeth Dafydd rhagddo yn llwyddianus. Enill- odd Jobus, hyny yw. Jerusalem, oddiar y Jebusiaid; gorcnfytrodd yn effeitbiol ei hen elynion y PhUistiaid darostvngodd y Moabiaid, a'r Syriaid, a'r fidomiaid, oedd o'i amgylch. Yna bu ei law yn drom ar feiblon Ammon, sefydlodd ei lys vn Jerusalem, dygodd arch Bow gyda llawenydd mawr iddi, ac felly, gan helaethu ei derfynau, cadarnhau ei awdurdod, daroatwng ei elynion, a gwueyd ei hun yn ogoneddus iavvn. et'e a deyrna,sodd ar Judah ddeugain mlynedd, ac ar Judah yn nghyd yn agos i by rather miynedd ar hugain." ESBONIADOL. Adnod 1.—" Yna holl Iwythan Israel a ddaitbant at Dafydd i Hebron, ac a lefarasant, gan ddywedyd, Wele, dy asgwrn di a'th gna.wd ydym ni." Nid ydyiv yn ymddangos i Dafydd gael ei gydnabod yn union- gyrchol gan holl lwythau Israel yn frenin ar farwol- aeth Ishbosheth. Yna, wedi cyfnod neillduol. Nis gallasai fod yn gyfnod hir. Gwelai y bobl nas gallasai neb ojdeulu Saul gymeryd yr awenau, ac y maent yn troil yn naturiol at Dafydd. Holl lwythau Israel a dclaethant at Dafydd. Daethanttrwy eu cenadon, y rhai oeddent yn gyfansoddedig o wyr arfog uwchlaw wain mlwydd oed, gyda eu penaetbiaid. Ceir hanes cyfla vn yn 1 Cron. x i. 23 40. I Hebron — un o'r dinasoedd hynaf yn y byd. Safai yn neheubarth gwlad Canaan. Gerllaw iddi y claddwyd Sarah ae- Abraham ac Isaac (Gen. xxiii). Y ma y bu Dafydd yn teyrnasu ar Judah am saith mlynedd. Gan ddywedyd. Gan roddi iddo eu rhesyroau dros gynyg iddo y freniniaeth ar yr holl Iwythan. Ni choir yma yn ddiau ond penan en hanerehiad. Declireuant gvda'r fTaitn o'u perthynas ag ef. Wele, dy asgwrn di a'th gnawd ydyrn ni. Nid un dyeithr ydoadd. Yr oedd hyn yn anhebgorol. anyenrheidiol (Deut. xvii. 15). Adnod 2.—" Cyn hyn betyd, pan oedd Saul yn fre- nin arnoin ni, ti oeddit yn arwain Israel allan, ac yn eu dwyn i mewn a dywedodd yr Arglwydd wrthyt ti, Ti a borthi fy nihobl Israel, a thi a fyddi yn flaenor ar Israel." Yr oedd wedi pron ei bun yn arweinydd gailtioz, ac yr oeddent wedi arfer edmygu ei wroldeb a'i fedrusrwydd fel caJfridog niilwrol. Ti oeddit yn arwain Israel allan i'r rhyfel. ac yn eu Jwyn hwynt i mewn gyda gorfoledd ar ol enill buddugoliaethau ar y gelynion. Cymharer 1 Sam. xviii. 16. A dywedodd yr Arglwydd ivrthyt ti. Gwyilvs Duw ydoedd iddo tod YIJ frenin (1 Sam. xvi. 1-12). Y maent hwyth>m yn oydnabod hyn? yn awr. Ar ol cael ei elleinio gan Samnel bu Dafydd ddeunaw mlynedd cyn cael ei gvd- xiabod yn frenin gan holl Israel. Ti a borthi. Dyma'i* tro cyntaf y cawa lywodraethwr y bobl yn cael ei nodi fel eu bugail, i ofalu am danynt. Yr oedd yr yinad- rodd yn gymhwysiadol iawa i Dafydd fel un oedd wedi ei alw o fod yn fu?a 1 defaid i lywodraetbu Israel. l'i a'n Ilywodraethi hwynt; canys y mae tywys'igion i borthi eu pobl fel bugeiliaid, yn mhob peth i yni- gynghori a llesbad eu deiiiaid, eu portbi, ac nid eu cneifio, Adnod 3.—"Felly boil henutiaid Israel a ddaethant at y brenin i Hebron; a'r breuin Dafydd a wnaeth gyfamod a hwynt yn Hebron, ger bron yr Arglwydd, v, hwy a. eneiniasant Dafydd yn frenin ar Israei. Holl henuriaid Israel. Hwy oedd yn gweithredu dros yr holl gynulleidfa gyda Dafydd. Gyfamod. Cytundeb yn mha. nn yr ymrwymii Dafydd lywodraetbu yn ol deddfau y wlarl, ac o'r ochr arall, yr add wai y bobl ufudd-dod a ffyddlondeb i Dafydd fel eu brenin. Yn ol 1 Sam. x. 25. yr oedd yna ryw f,tb o freinlen pertbynol i'r getiedl yn nodi allan awdurdod y brenin. Y u uyddiau Rehoboatn ca.wn y bobl yn ceisio cyfyngu yr awdurdod (1 Bren. xii, 3). Ger bron yr Arglwydd. Apelsasant at Dduw i fad yu dyat. Y mae yn debygol eu bod wedi gofyn hefyd am fendith yr Arglwydd. A hwy a eneiniasant Dafydd, Spc. Dyma'r drydedd waith iddo gael ei enein'o gan Samuel. Gan Judah, yn Hebron, ac yma- Adnod 4. — Mab deng ciiwydd ar hugain oedd Dafydd pin ddechreuodd deyrnasu a deugwin mlyn- edd y teyrnasodd efe." Pan ddechreuodd deyrnasu, yn Hebron. Dyma'r oedran y byddai y Lefiaid yn dechreu ar eu gweinidogaeth; a dyma'r oedra.n y golygir fod dynion yn dyfod i addfedrwydd nerth a barn. Yr oedd blynyddoedd ei fywyd hyd yma wedi bod yn fath o ysgol l'w barotoi ar gyfer gwaith mawr ei oes. Adnod 5.—" Yn Hebron y tevrnasodsl efe ar Judah saith mlynedd a chwe' mis ac yu Jerusalem y teyrnas- odd efe dair blynedd ar ddeg ar hugain ar holl Israel." Felly rhwnJ Hebron a Jerusalem teyrnasodd ddeugain mlyned,i. Tybir fod Dafydd tuag again ndwydd oed pan Lddodd Goliath. Bu bedair blrnedd ar ol hyny yn ngwasanaeth Saul. PedaJr blynedd yn grwydryn oherwydd penderfyniad Saul i'w ladd. Bl-iyddyn a phedwar mis yn ngwlad y Philistiaid. Pan yn ddeg ar hutfain cyhoedtwyd ef yn frenin yn Hebron. Adnod 6.—"A'r brenin a'i wfr a aethant i Jerusa- lem, at y Jebnsiaid, preswylwyr y wlad y rhai a lefar- asant wrth Dafydd, gan ddywedvd, Ni ddeni di yma, oni tbvni yma,ith y dediion a'r cloffion, gall dybied, Ni ddaw Dafydd yma" A'i u:y>\ sef ei wyr arfog. A aetliant i Jerusalem. Cymcrodd yr ymjyrch hwn le yu fuan wedi i Dafydd gael ei eneiuio yn frenin ar holl Israel. SaJai Jerusalem oddeutu tua dwy filldir a den- gain i'r dwyrai^i o For y Canoldir, pum' milldir ar hugain i'r gorllewin i'r Iorddonen a chwech usfain ac un-ar-bymtheg o filltiroedd i'r debau o Damascus. Pan ddaeth meibion Israel i fyny i oresgyn a me:1d- ianu gwlad yr addewid, hwy a darawsant freuin Jeru- salem a'i fyddin a mill y cleddyf, ac a enillusuit eu dinas a'n tifiegaeth hwy, Jos x. Ilhoddwvd y lie hwn yn rbania i y t:r rliwng y llwvthau i feibion Judah, Jos. xv. 8. Ond y fath oedd cadernid v lie, a glewder diymdro y Jebusiaid, fel ag y bu meibion' Judah yn hir lawn cyn galln enill y ddinaa, Jos. xv. 63 Barr. i 1. Yr oedd rhandir Benjamin hefyd yn ymwthio i gvvr o Jerusalem, ood bu rhaid iddynt hwythau befyd ym- foddloni ar drigo tryda'r Jebusiaid" yn y cwt hwnw, Burn. i. 21. Y mae yn ymddangos fod pethau wedi par-han fel hyn am o leiaf bedwar cant o flynyddoedd, sef hyd ddyddiau Dafydd." Teimla* Dafydd mai dyma y lie mwyaf manteisiol iddo sefydlu ei orsedd, ac y mae yn prysnro i fyne i i gymeryd y lie. Jebnsiaid, neii y Canaaneaid, hen breswylwyr y wlarl. Hiliogaeth CanaaD, mab Hain, oeddynt (Gen. x. 16). Y rhai a lefarasant wrth Dafvdd, gan ddywedyd, Ni ddeui, (f-c. Y mae y cyfieithiad yn dywyll ac anuhywir. Dylid darilen, "A'r J ebusia; ri a lefarasant wrth Dafydd. gan ddywedyd, Ni ddeui di yma. ond y deillion a'r cloffion a'th geidw draw." Edrychai y"jebusiaid gyda dirmyg ar ymosodiadau Dafydd, gan fod eu hyder yn trryf yn nghadernid eu humddiffynfa, a chymerent arnynt y gallai en cloffion a'u deillion ei gadw ef allan trwy waeddi, Ni ddaw Dafydd yma. Yn lie gan dybied, darilener gan ddywedyd. # Adnod 7.—"Ond Dafydd a enillodd amddiffynfa Seion hono yw dinas Dafydd." Er maint y rhwystr- an, a chadernid naturiol y lie, enillodd Dafydd yr am- ddiffynfa. Seion ydoe,id enw bryn ucliaf y lie ar baun yr oedd yr illuddilfynfawedi ei hadeiladu. Gelwid y ddinis ar ol hyn Dinas Dafydd, ac felly yr adnabyddid hi am flynyddoe^d lawer. Adnod 8, A ctywedodd Dafydd y dwthwn hwnw, Pwy bynag a elo i fyny i'r gwter, ac a darawo y Jebus- iaid, a'r cloffion, a'r deillion, y rhai sydd gas gan enaid Dafydd, hwnw fydd blaenor. Am hyny y dywedasant, Y dall a'r cloff ni ddaw i mewn j'r ty." Cawn yrna banes byr o'r modd y cymerwyd yr ainddiffyr;fa. Ni cheir y gair a gyfieittir cwter ond yma ac y" Salm x'ii. 7. Yn y Salm cyfieithir ef pistylloedd. Y mae yn ymddangos mai yr unig ffordd i gyrhaedd yr amddi- ffynfa ydoedd trwy fat i o agorfa, neu channel oedd wedi ei drenlio yn y gra'g gan ddyfroedd. Tybir can yn v u-catg g rai ei bod yn a.'orfa, dan-ddaearol. E" mwyn c'tlonogi y milwyr y mae y brenin yn addaw i bwy bynag a ai i fyn" gyntaf, gaei ei wneyd yu flaenor ar y fyddin. Yn 1 Chron. xi. 6, cawn mai Joab, mab SorSah, oedd y cyntaf, ac a fa benaf." Gell r darilen y eeiriau fel y emlyn Pwy bynag a dirawo y Jebusiaid, cyr- haedded hyd at y deillion a'r cloffion, y rhai sydd gas gan enaid Dafydd, ar hyd y awter, hwnw fydd y bla°nor." Yr oedd casineb Dafydd at y deiliion a'r cloffion yn codi oddiwrth v ffaith eu bod wedi bod yn gwawdio ac yn gwaeririi, Ni ddaw Dafydd yma- Y mae yn ymddangos fod y gwter neu y ffosddwfr yu adnabyddu3 fel yr mug ffordd i gyrhaedd yr awddi- ffvnfa. Adaod 9—"A Dafydd a drigodl yn yr am idiffynfa, ac a'i galwodd hi, Dinas Dafydd. A Dafydd a adeil-. adodd oddiamgyicb, o Milo ac oddi mewn." Dewisodd yr amddiffynfa yn balisdy iddo ei bun, ac adeiladodd w^lydd o'i chwmpaa i'w cbadarnhan yri fwy. Milo, enw ar a.mddidynla gref. Y mae yn debygol y cyfeirir at amddiffynfa neillduol oedd yn cadw y ddinas o'r tu gogleddol—y r unig oehr adored. Adnod 10.—" A Dafydd a aeth rhagddo, aj a gyn- yddodd yn fawr ac Arglwydd D luw y lluoedd oedd gydag ef." Efe a aeth rhagddo yn yr h'/n oIly rhodd- odd ei law wrtho. Aetli rhagddo mewn anrhydedd, uenb, a chyfceth-yri fwy anrhydeddus yn Dgolwg ei ddeiliaid, ac yn fwy dycbrytJlyd yu ngolwg ei elynion. Ac Arglwydd Dduio y Uuoedd.oedd gydag ef, i'w gyf- arwyado a'i fendithio. Yr oedd yr Arglwydd aydag ef, am fod Dafydd yn ei waaanaethu ac yn ei garu. Adnod 11.—" A Hiram, brenin Tyrus, a anfonodd genadau at Dafydd, a cboed cedr, a seiri prenau, a seiri meini, a hwy a adeiladasant dy i Dafydd." Fel prawf o Iwyddiant Dafydd, cawn banes adeiladu ty Dafydd a'i deulu. Yr oeid brenin Tyrus yn awyddua i fod ar deierau heddychol a Dafydd, felly y mae yn anfon crefftwyr a cho, d at ei wasanaetb, yn nghyda chenadau i'w longyfarch. Nid oedd yr Israeliaid yn nodedia' am eu gallu fel crefftwyr. Yr oe id y rhyfel- oedd blinion oeddynt wedi bod ynddynt yn peri nad oedd eanddynt amser i ddysgu. Felly rhaid ydoedd i Dafydd ymddibynu ar wyr Tyrns i adeiladu ei bdlasdy. Dmas fasnachol enwog oedd Tyrus, yn nodedig am ei masnacb. Yr oedd yn un o brif ddinasoedd Phoenicia. Coell cedr, wedi eu tori yn Lebanon, a'a cludo ar byd y mor i Joppa. Adnod 12.—" A gwybu Dafydd i'r Arglwydd ei sicrhau ef yn frenin ar Israel, a dyrchafu ohono ei freniniaeth ef, er mwyn ei bobl Israel." A gwybu Dafydd, trwy y llwyddiant neilidnol oedd ar ei frenin- iaeth. Yn nghanot ei Iwyddiant, y mae Dafydd yn cydnabod yr Aralwydd. I''¥' Arglwydd ei sicrhau. Gwnaeth yr Arglwydd hyn er mwyn ei bobl Israel, ac y mae Dafydd yn addef hyny hefyd. » GWERSI. Y mae addewidion Duw weithiaa yn hir ac yn araf iawn yn cael eu cyflawni. Ar ol i Dafydd gael ei eneinio gan Samuel (1 Sam. xvi. 1), bu yn rhaid iddo aros blynyddoedd, a mynedtrwy lawer o brofedigaeth- au cyn cael ei gydnabod yn frenin ar holl Israel. Dylem fed(ln hyder cryf yn addewidion Dow, ac imynedd i ddysgwyl am eu cyflawniad. D'ingosodd Dafydd yr amynedd a'r hyder yma. Yr oedd yn ym- ddiried ei hun, a'i holl amgylchiadau i Dduw. Ni ddangosodd orawydd am yr orsedd, ond dysgwyliodd wrth yr Arglwydd. Yr oed i y gwahanol amiylchiadau y bu yn rba:d i Dafydd fyned trwyddyntyn ei barotoi ar gyier y arwaith neiliduo! oedd ganddo i'w gyflawni. Yn y llwyddiant neillduol fu ar ei freniniaeth, profodd fod Rbaglun- iaeth wedi neiliduo y dyn cymhwysaf i eistedd ar orsedd Israel. Cawn olwg ar ysbryd duwiolfrydig a gostyngedig Dafydd, yn y modd y mae yn cydnabod yr Arglwydd yn ei holl lwyddiant. Gwelai y modd yr oedd Rhagluniaeth yn gweithio o'i blaid trwy gyd- weithrediad gwahanol amgylchiadau, er sicrhau ei ddyrchafiad. Addefai fod Duw yn gwneuthur pethau raawrion drosto, tel y gallasai ef fod yn fendith i Israel. GOFYNIADAXJ AR Y WERS. 1. Pttha-m na chyhoeddwyd Dafydd yn frenin ar holl Israel ar ol marwolaeth Saul ? 2. Eglurwch yr amgylchiadaa a arweiniodd holl lwythau Israel i ddyfod at Dafyd.) i Hebron i ofyn iddo tod yu frenin arnynt. 3. Beth oedd eu dadt dros eu cais ? 4. Faint o amser y bu Dafydd yn teyrnasu yn Heb- ron, a faint y bu vn teyrnasu yn Jerusalem P Pa fodd y rhenir bywyd Dafydd, o'r adeg y lliddodd Goliath byd ei gyhoeddiad yn frenin ar boll Israel ? 5. Pahatn yr aeth Dafydd a'i wýr yn erbyn Jeru- salem ? Pwy oed a y Jebusiaid, a pba fodd yr oeddent wedi cadw meddiant o Jerusalem hyd yn hyn ? 6. Esboniwch adnod 6, a'r modd y cymerwyd Jerusalem. 7. Paham y gelwir Jerusalem dinaa Dafydd P- Yn mha le yr osdd ei balasdy ? 8. Paham yr anfonodd brenin Tyrus genbadstu at Dafydd, a phaham yr oedd yn rhaid iddo gael crefft- wyr o Tyrus i adeiladu ei lIý ?

G UR BYR 0 MARCH, CAMBS.,