Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
ODDIAR BEN Y CORN.
News
Cite
Share
ODDIAR BEN Y CORN. UAN UiiEEC Y LLEUAIJ. Os edrychwch tua haner y ffordd o wastadedd y lleuad i fyny i'w chorn, fe welwch ysmotyn bychan cyfled a Haw gwr. Wel, dyna y Ilecyn bychan yr wyf fi yn byw a bod arno. Yr wyf yn cadw cwpwl o greaduriaid o gylch y ty. Mae genyf ddwy fnwch a mochyn, yn nghyda hwch fagu. Mae genyf hefyd iar a cheiliog, a dau filgi, yn nghyda saith neu wyth o gychod gwenyn. Pe edrychech yn graff tua'r ysmotyn du bach yna pan fo'r lleuad yn llawn, ond odid na welech chwi ni oil fel happy family ar lechwedd y mynydd. Daw galwad arnaf weithiau i fyned i lawr i'r dyffryn, ond heblaw fy mod yn mwynhau gwell iechyd yn nghymydogaeth y Corn, yno mae fy ngalwedigaeth yu galw am i mi dreulio y rhan fwyaf o'm harnser. Byddaf weithiau yn myned i'r rhan hono o'r wlad a elwch chwi yna yn Gefn-y-Lleuad, a dyddorol o beth fyddai adrodd rbai helyntion yr aethym drwyddynt yn y rhan hono o'r byd. Gyda llaw, a ydych chwi wedi ystyried mai dim ond un haner o'r lleuad sydd yn weledig i chwi o'r ddaear? Eithaf gwir, nid oes ond gwlad y dyn a'r baich drain yn weledig i chwi yna, ac mae yn canlyn felly nad ydych chwithau yn weledig i drigolion Cefn-y-Lleuad. Nid ydynt yn gwybod fod neb ohonoch mewn bod.. Gallaf eich sierhau -eu bod trwy hyny wedi colli un o'r golygfeydd mwyaf swynol, canys fel y gwyddoch, mae y ddaear g-ymaintddwywaith a'r lleuad, ac mae gweled byd gymaint ddwywaith a'r lleuad yn olygfa na welir mohoni bob dydd, yn neillduol felly pan fo'r ddaear yn llawn. Yr wyf yn dyweyd "llawn" oherwydd mae y ddaear i ni yma yn fath o leuad—mae yn newid ac yn cwarteri, ac wrth ei awdurdod hi mae trai a llanw y mor yn cael ei gario yn mlaen a meddyliwn ni mai y ddaear sydd yn achosi cyfnewidiad yn y tywydd. Y cwestiwn cyntaf ofynir i'r sawl welodd y ddaear newydd gyntaf ar ol iddi newid yw, pa un ai daear ar ei chefn neu ar ei chornel yw hi. Fe roddem un peth i chwi adeg y cynhauaf pe gallech roddi scwt iddi ar ei chefn, yn neillduol felly pan mae'r gwlaw yn rhwystro'r gwenyn godi. Yr wyf eisoes wedi gwneyd un camsyniad pwysig trwy ddyweyd nad oes npb o drigolion Cefn-y-Lleuad wedi gweled y ddaear. Fe buasent fel coed, yn tyfu yn eu hunfan, buaswn yn dyweyd y gwir, ond nid pobl a golla olygfa fawreddog am ddim yw y bobl sydd yn byw ar gefn y dyn a'r baich drain. Deallaf nad oes neb gyda chwi a feddylid ei fod yn wr boneddig heb groesi llinyn y cyhydedd, er gweled ser dysglaer y nef ddeheuol. Felly daw miloedd bob blwyddyn i ben mynydd- oedd y Boundry i weled y ddaear pan yn llawn. A dyweyd y gwir i chwi, nid oes yma neb yn meddwl y gwnai lwe ei ddilyn heb ei fod wedi gweled y ddaear, a byddai yr un man i chwi gael bwch i odyn a chael gan ferch ieuanc fyned at yr ;:¡ llor gyda hen lane sydd heb weled y ddaear. Tra byddaf gyda y pethau sydd ar lan yma, byddai yr un man i mi aros gyda hwynt byd ddiwedd y llith. Fe adroddaf i chwi y modd y darganfyddais i y seren grand heno fydd yn destyn siarad mawr gyda chwi yna am y tair blynedd nesaf, a hyny yn mn peth yn herwydd ei pherthynas a'r grefydd i chwi yn broffesu. Wel, yr oedd yr ben gadair sydd genyf wrth y Corn wedi myned yn ddrwg ei chyflwr, a rhag ofn iddi roddi ffordd, a'm gollwng i waered atcch chwi, fe benderfynais wella tipyn arni. Yr oeddwn yn rhoddi y wadolaf ar glopa'r hoel ddiweddaf pan ifarweliodd yr haul a'r Corn. Eisteddais yn y gadair, a chefais y napin bach mwyaf blasus a aeth dros fy llygaid er pan wyf yn cofio. Pan ddeffroais, yr oedd tywyllwch yn gordoi y wlad, a'r mil, mil ser yn dawnsio fry yn y gwagle pell; ond wedi syllu am enyd, gwelwn yn eu mysg ysmotyn bychan, dysglaer, tanbaid, nad arferwn weled yn y rhan hono o'r nefoedd. "Beth all y lam fach acw fod ?" ebe fi wrthyf fy hun. Estynais fy llaw am.y telescope, gan dynu pwynt ato, ond er fy syndod nid oedd y telescope wedi gallu ei whymlyd. Mae yn anfeidrol bell," ebe fi wrtbyf fy hun. Ni welais mewn un rhan o'r byd lie M'tm yr un telescope a allasai symud y gronyn lleiaf ar y North Pole, ond pan drof ben hwn ati, gorfodir hi i symud gryn bellder; ond am hon, mae mor bell fel nad yw fy favourite yn gallu gwneyd dim a hi. Ti gei dd'od odd'na," ebe fl, gan neidio i fyny o'r gadair, ac yr oeddwn cyn pen haner awr yn agor drws yr arsyllfa ar ben ucha'l' Corn. Ymaflais yn yr olwyn sydd yn troi peiriant yr hen weledydd. Troais ei lygad mawr i fyny i'r gwagle at y jewel fechan a ym- y 11 ddangosai fel newydd dd'od allan trwy front gate ) Caersalem. "Bravo!" ebe fi, "onid yw hi yn grand 1 ba le y mae yn myn'd, tybed ?" Ymaflais yn y cyfarwyddiadur seryddol er gweled a oedd ryw seren i'w dysgwyl yn y pwynt yna o'r nefoedd. Nid oeddwn wedi myned haner tudalen cyn i mi ganfod fod cylchdro tri chan'mlwyddol Star of Bethlehem ar dd'od oddiamgylch. Wrth gwrs, ni bydd yn weledig i chwi llygad noeth cyn y flwyddyn 1887, ond y sawl ohonoch fydd byw tair blynedd 'nawr, fe gaiff weled golygfa nad aiff yn anghof arno yn fuan. Gwna ei hymddangosiad yn Nghadair Cleopatra gyda diffyg cyfiawn ar yr Jbaul. Goleua mor danbaid fel y bydd yn weledig liw dydd goleu. Ni bydd Jupiter, er ei holl ogoniant, yn gyffelyb iddi. Goleua felly am flwyddyn gyfan, yna dechreua ymgilio yn raddol, ac o'r diwedd rhydd ffarwel i'r cylch henlawg am 315 o flynyddoedd. Ni welir hi drachefn hyd y flwyddyn 2202. Beth fydd ein cyflwr pan ymddengys hon y pryd hwnw ? Myn rhai mai hon yw Seren Bethlehem, yr hon fu yn arwain y doethion. Wrth dynu chwech 315 allan o 1887, fe welwn fod y seren hon yn ymddangos tua chyfnod genedigaeth;y Messiah; ond awgryma y Beibl fod y seren hono yn special messenger i'r Hwn oedd i'w eni yn y preseb. Buasai yn dda genyf pe buasai y seren hon yn gweled mwy o ddelw ei Meistr ar y byd pan ddaw nag sydd; ond cyn wired a'i fod yn dyfod a'r seren hon i'w gorsaf yn ei hamser, cyn wired a hyny efe a arweinia y wir seren i'w meridian yn yr adeg apwyntiedig. Mae prinder amser yn peri i ni ofni am lwydd- iant y Gair. Nis gall ein hoes fer ni fforddio gweled delw methiant ar yr Efengyl, ond gall yr Hwn sydd a digon o amser ganddo roi caniatad i'r seren fyned am walk, ar yr amod iddi reportio^i hun yn ei swyddfa ef ar ben 315 o flynyddoedd. Gall un felly meddaf fforddio aros i weled gwirionedd yn ol ei ddeddf yn llwyr ddileu an- wiredd o'r byd. Mae meddwl am fyrdra'n hoes, mewn eyferbyniad i eiddo creaduriaid fel hon, yn creu prudd-deryn y meddwl, ac yn barod i ofyn i'r Brenin mawr paham y rhoddodd Efe oes mor fer i greadur mor fawr ond mae yr ateb wrth law, sef Bydd ddoeth yn dy ddydd byr, ac yna fe gei oes mor hir na bydd oes y ser ddim yn dal cyifelyb- iaeth." —, «
CARM^L, TRESIMWN. ..
News
Cite
Share
CARM^L, TRESIMWN. ANRHEGTJ 6WEINIDOG IEUANC. Dydd Mercher, Mehefin lleg, rhoddodd yr eglwys uchod de a theisen i blant Ysgol Sul y lie, ac i'r gwrandawyr a'r aelodau. Digoa yw dyweyd am y danteithion eu bod, fel arfer, yn hynod dda, a digon o gyflawnder o'r pethau goreu, ac yr oedd sercbogrwydd a gwenau y boneddigesau yn ddengar iawn. Ar ol te aeth y dynion ieuaine i ben Gwaen Penylan, er cael tipyn o iechyd yn awyr iachus Bro Morganwg. Pan ddaeth yr hwyr aethpwyd i'r capel er mwyn cael gwledd o natrr arall. Etholwyd y Parch J. Davies, Taihirion, yn gadeirydd. Dechreuwyd drwy i Wm. Price, Mardy (bachgen bychan wyth oed) ddarllen Salm, a gweddiodd y Parch T. James, Bethesda'r Fro. Yna cafwyd anerchiad campus gan y Cadeirydd ar y pwysi grwydd o ofalu an) y plant. Yr oedd y program yn cynwys adroddiadau, unawdau, deu- awdau, &c., a'r cor yn canu darnau .gorchestol, ac aeth pob un drwy ei waith yn rhagorol. Ond y prif beth ar y program ydoedd cyflwyno anrheg i'r Parch W. E. Evans, gweinidog y lie. Mae Mr Evans wedi bod yn ein mysg bellach am dair blynedd ac wyth mis, ac ni bu gweinidog erioed yn ddyfnaeh yn serch ei eglwysi nag yw efe yn serch Carmel a Nupston. Yr oedd y parod- rwydd mawr ddangoswyd wrth gyfranu at yr an- rheg yn brawf o hyny. Dywedodd y CADEIRYDD: Mae yn dda genyf fod yife bresenol ar achlysur mor ddymunol. Rhaid eich 'bod yn meddwl yn bur uchel am eich gweinidogion, oblegid er's deng mlynedd yn ol cyflwynasoch dysteb anrhydeddus i'ch diweddar weini^og, y Parch James Thomas. Nid oes dim yn fwy o nerth i weinidog na bod yr eglwys yn meddwl yn uchel a pharchus am dano. Yna galwodd ar Mr W. JENKINS, Rhoose, yr hwn oedd yn cyn- rychioli Nurston. Dywedodd Mae yn dda genyf fod yma ;■ mae genyf syuiadau uchel iawn am Mr Evans. Mae ei gymeriad fel y goleuni; o bob peth gwael, gweinidog heb gymeriad yw y gwaelaf. Nis gellir, ac ni ddylid parchu un felly ond dyrna gymeriad heb grao ynddo, ac y mae yn haeddu gwneuthur yn fawr ohono drwy roddi bookcase iddo. Yn nesaf galwyd ar Mr SMITH, Wallace Newydd, diacon hynaf Carmel, yr hwn a ddy wedodd Mae genyf waith wrth fy modd heno. Hawdd i mi yw dyweyd gair mewn perthynas a, anrhegu Mr Evans. Hwyrach fy mod wedi cael cystal mantais a neb sydd yma. i'w adnabod ac yr wyf yn sicr mai yr hwn sydd yn ei adnabod oreu fedr ei barchu fwyaf. Ni wel- ais erioed gymaint o sirioldeb wrth gasglu at un- rhyw beth ag a welais wrth ofyn arian at yr an- rheg hon. Yr oeddwn yn cael 5s lie nad oeddwn yn dysgwyl ond 2s 6e, a 10s lie nad oeddwn yn dysgwyl ond 5s, a hyny gyda'r parodrwydd mwyaf. Ni ofynais, ac ni ofynwyd gan neb arall, un geiniog aan neb tuallan i'r eglwysi a'r cynull- eidfaoedd. Bookcase hardd ydyw yr anrheg, gwerth deg punt. Drwg genyf nas gellir dyfod ag af yma heno er mwyn i chwi oil gael ei weled; ond nid oedd byny yn un doethineb. Yna. galwodd Mr Smith ar Miss M. Griffiths, Tieumwn, i gyflwyno y receipt am dano mewn bag hardd i Mr Evans, ac hefyd gweddill yr arian oedd mewn llaw. Y mae gilt plate, yn cynwys yr engraving canlynol, ar y bookcase :—" Presented to the Rev E. Evans by Carmel and Nurston churches and congregations, Bonvilstone, June 11th, 1884, Wrth ddiolch mewn modd cynes am yr anrheg, dywedodd Mr Evans: Mae y brodyr wedi dywedyd geiriau caredig iawn am danaf, ac yr wyf yn gobeitbio fy mod yn llanw y cymerind a awgrymir yma heno am danaf. Da oedd genyf glywed fod y gwranda- wyr mor barod i gyfranu at yr anrheg hon. Mae hyny yn brawf nad yw fy ngweinidogaeth yn anghymeradwy ganddynt. Yr wyf yn mawr werthfawrogi yr anrheg ydych wedi ei rhoddi i mi heno, ond llawer gwell anrhcg i mi fyddai gweled y rhai hyn yn rhoddi eu hunain i Fab Duw. Ar- osed bendith yr Arglwydd arnoch oil. Galwyd yn nesaf ar y Parch J. rrOWYN Jones, Dowlais, a dywedodd Da iawn genyf fod yma heno, er nad oeddwn wedi meddwl siarad dim. Yr wyf yn adnabod Mr Evans er's blynyddau, a da genyf weled eich bod chwithau yn dechreu ei adnabod a'i gydnabod hefyd mewn modd sylweddol drwy gyflwyno iddo anrheg anrhydeddus iawn am ei lafur a'i ffyddlon- deb yn eich plith. Rhoddi tysteb pan fyddo y gweinidogion yn ymadael y mae llawer o eglwysi y blynyddoedd hyn, ond nid felly mae gyda chwi yn Carmel. Bydded i'r teimlad dymunol, cysuras, ag sydd rhyngoch fel eglwysi a gweinidog barhau hyd byth. Y nesaf a siaradodd ydoedd y Parch W. C. DAVIES, Llantrisant, a ddywedodd: Yr wyf yn adnabod pobl dda Carmel er's blyn- yddau. Nid wyf yn gwybod am neb yn fwy parchus o'u gweinidogion na chwi yma. Yr wyf wedi bod yma mewn dau anrhegiad cyn heno. Rhoddasoch (dysteb ardderchog i'ch diweddar an- wyl weinidog Thomas, ac ychydig amser yn ol cyflwynasoch address a darlun i'ch parchus ddiacon Mr Smith, a dyma y trydydd anrheg, ac mae yn dda genyf mai bookcase yw yr anrheg. Dengys hyn nad ydych am golli Mr Evans yn fuan, oblegid nid peth hawdd i'w symud o un man i'r llall yw bookcasè-nid fel parsel shop, yr hwn y gellir ei gario dan y cesail. Hefyd, mae yn amlwg nad ydych yn cael dim gwendid yn eijweinidogaeth. Ehaid eich bod yn bobl sydd yn gwerthfawrogi llafur, ac yn awyddus i dalu parch i'r hwn y mae parch yn ddyledus. Talwyd diolchgarwch i'r Cadeirydd am lywyddu mor dda, ac i'r gwragedd a'r merched ieuainy am weinyddu gyda'r te, ac i'r cor am ganu mor swynol. Felly y terfynwyd un o'r cyfarfodydd mwyaf dyddorol y bum ynddo erioed.
ICYMANFA CASTELLNEDD.
News
Cite
Share
CYMANFA CASTELLNEDD. Cynaliwyd y Gymanfa uchod eloni ar y dyddiau Sadwrn, Sul, a Llun, Mehefin 21ain, 22ain, a'r 23ain. Y mae cylch y Gymanfa yn cynwys pump eglwys, sef Maesyrhaf, Soar, Siloh, Sciwen, a Briton Ferry, a phregethir ar gylchynypump capel gan y brodyr fyddo wedi eu gwahodd i'r Gymanfa. Y gwahoddedigion eleni oeddynt y Parchn a W. Roberts, Liverpool (Cadeirydd yr Undeb Cynulleidfaol) R. Morgan, St. Clears; D. C. Jones, Priordy T. P. Phillips, Horeb R. Thomas, Glandwr; J. C. Evans, Garth; J. Miles, Aberystwyth; D. Prosser, Maesteg; R. P. Jones, Peucader W. James, Porth. Prydnawn dydd IJluD. am 2 o'r gloch, cynaliwyd cyfeillach gyffred- inol yn Maesyrhaf. Y mae y gyfeillach yn cyn- yddu mewn poblogrwydd y naill flwyddyn ar ol y llall. Ni bu oddiar y cyehwyn mor boblogaidd ag eleni. Yr oedd capel Maesyrhaf wedi ei orlenwi. Cafwyd cyfeillach fendigedig. Yr oedd y brodyr yn siarad yn fyr ac yri bwrpasol. Yr oeddynt yn taro yr hoel ar ei chlopa bob cynyg. Yr oedd pawb yn mawr ganmol y cyfarfod, ac mor bell ag y mae ein profiad ni yn myned, yr oedd y Gymanfa drwyddi yn dda, llawn cystal ag un o'r rhai blaenorol. Bydded i Dduw orchymy" ei en- dith ar bob llafur, Gohebtod.