Welsh Newspapers
Search 15 million Welsh newspaper articles
3 articles on this Page
Hide Articles List
3 articles on this Page
YR YSGOL SABBOTHOL. -
Detailed Lists, Results and Guides
Cite
Share
YR YSGOL SABBOTHOL. Y WERS EHYffGWLADWKIAETHOL. (International Lesson.) GAN Y PARCH. D. OLIVER, TREFFYNON. HTDRpp 7.-Marwolaeth Eli.-l Sam. iv. 1-18. Testyn Euraidd.—" A hi a ddywedodd, Y erogon- iant a ymadawodd o Israel canys arch Daw a ddal- iwyd."—Adnod 22. RHAGARWEINIOL. Y MAE y rhagddywediadan am ddinýstr t$Eli yn de- chren cael eu cyfiawni, Yr oedd Samuel eisoes yn cael ei gydnabod fel proffwyd yn Israel, ond nid oedd eto yn ddigon hen i gymeryd yr awenau yn ei law fel bamwr. Yr oedd Eli ynfyw, adiau nafynasai Samuel wneyd dim a fnasai yn ymddangos yn sarhad ar Eli. Yr oedd ei serch ato yn gryf, a'i barch iddo yn ddwfn. Rbaid fod Samuel yn teimlo oddiwrth wendidau Eli gymaint a neb, ond nid oedd yr amser wedi dyfod eto iddo weithreda. Parhaai Hophni a Phinees, dau fab Eli, i gyflawni en gweithradoedd anfad, a hyny yn liglf n A gwasanaeth cysegr yr Arglwydd. Suddai y genedl yn raddol i eilnnaddoliaeth a llygredigaeth. Oedwyd y cyflawniad o'r bygythion yn erbyn t £ Eli am beth amser. Ond o'r diwedd disgynodd y ddyrnod gyda sydynrwydd. Torodd rhyfel allan rhwng y Philistiaid ac Israel. Rhuthrodd meibion Eli i'r gad. Cyrchaaant arch Daw i'r gwersyll. Rhoddwyd yr oruehafiaeth i fyddin y Philistiaid, Lladdwyd meibion annuwiol Eli, daliwyd arch Daw, a threngodd Eli yn ddisyfyd pan glybu y newydd. Esboniadol. Adnod 1.—" A daeth gair Samuel i holl Israel. Ac Israel a aeth yn erbyn y Philistiaid i ry fel a gwersyll- asant ger llaw Ebenezer a'r Philistiaid a wersyllas- ant yn Aphec." Y mae yr adran gyntaf o'r adnod yn perthyn i'rbenod flaenorol. Am fod Samuel yn bro- ffwyd daeth ei air i holl Israel. Cydnabyddai holl Israel awdurdnd ei eiriau. Nid oes un cyfeiriad yn y geiriau at yr hanes yn y benod hon, fel pe baasai Samuel wedi rhoddi gorchymyn i Israel i fyned i ryfel yn erbyn y Philistiaid. Yo nyddian olaf Eli y mae yn ymddangos fod Israel yn teimlo fod iau y Philistiaid yn rhy drom i'w dal. Penderfynasant fyned allan i ryfel yn erbyn en gel yn ion. Tybir iddynt gael en cymhell i hyn gan y dinystra ddisgynodd ar y Philistiaid trwy offerynoliaeth Samson yn ei farwolaeth. Gweisyllodd y Philistiald yn Aphec, ac Israel yn Ebenezer. Ystyr y gair Aphee ydyw" amdliffynfa." Yr oedd amryw leoedd o'r enw hwn; ond gan y rhaid ei fod yn agos i Ebenezer, tybir mai at Apheo yn Judah y eyfeirir (Jos. xii. 18). Ebenezer. Lie adnabyddus dan yr enw hwn pan ysgrifenid yr hanes; ond y mae yn ddiau ei bod yn ddyledus am yr enw hwn i awgylchiarl a gymerodd le yno yn ddiweddarach na'r frwydr a grybwyllir yma- gwAI pen. rii. 12. Adnod 2.—" A'r Philistiaid a ymfyddinasant yn er. byn Israel: a'r gftd a ymgyfaru a lladdwyd Israel o flaen y Philistiaid a hwy a laddasant o'r fyddin yn y maes yn nghylch pedair mil o wfr." Daeth y ddwy fyddin allan o'n gwahanol wersyllfaoedd, ac ymladdas- ant frwydr yn y maes. Gorchfygwyd Israel. Dychwel- wasant i'w hamddiffynfeydd. Adnod 3.—" A phan ddaeth y bobl i'r gwersyll, hen- uriaid Israel a ddywedasant, Paham ytarawodd yr Ar- glwydd ni heddyw o flaen y Philistiaid P Cymerwn atom o Siloh arch cyfamod yr Arglwydd, a deled i'n roysg ni, fel y cadwo hi ni o law ein gelynion." Y mae yr hennriaid yn synu fod Israel wedi eu gorcVifygu. Cydnabyddant law yr Arglwydd. Penderfynasant gyrchu yr arch i'w mysg. Y maent yn gweithredu o'n bewyllys en hunaih, heb ymgynghori a'r Arglwydd o gwbl. Yr oedd yr arch yn arwydd gweledig iddynt o bresenoldeb Daw. Tybient ond iddynt gaelyr arch i'w mysg y bnasai yn rhaid i Ddaw ymladd o'n plaid. Ymddiriedant mewn arwydd allanol, yn lIe ceisio yr Arglwydd ei hun mewn ymostynsriad edifeiriol. Ar- ferai y paganiaid gludo eu heilunod gyda hwy i'w brwydran, gan feddwl y byddent yn debycach o'u cy- northwyo. Rhaid fod rhyw dybiaeth tebyg i hyn yn meddwl yr Israeliaid wrth gludo yr arch. 0 Siloh. Tybir fod Siloh taa dwy filldir a dengain o Ebrnezer. Adnod 4—"Felly y bobl a anfonodd i Siloh, ac a ddygasant oddiyno arch cyfamod Arglwydd y lluoedd, yr hwn syddyn aros rhwng y cerubiaid ac yno yr oedd dan fab Eli, Hopni a Phinees, gydag arch cyfam- od Daw." Enwir meibion Eli fel yr offeiriaid oedd yn gofalu am yr arch. Pa fodd y gallasent ddysgwyl ben- dith gyda'r fath ddynion? Nid oedd ganddynt ychwaith awdurdod i symnd yr arch o'i lIe yn Siloh. Adnod 5-—" A phan ddaeth arch cyfamod yr Ar- glwydd i'r gwersyll, holl Israel a floeddiasant â bloedd fawr, fel y dadseiniodd y ddaear." Wedi dyfod yr arch o'r gwersyll, lIanwyd Israel a gorfo'edd. Gwaedd. asant gan lawenydd, gan deimlo yn sicr fod bnddugol- iaeth yn en haros. Adnod 6.—" A phan glybu y Philistiaid lais y floedd, hwy a ddywedasant, Pa beth yw Dais y flocdd fawr hon yn ngwersyll yr Hebreaid? A gwybuasant mai arch yr Arglwydd a ddaethai i'r gwersyll." Yr oedd y ddwy fyddin yn gwergylla moragos at eu gilydd fel y clywodd y Philistiaid floedd yr Israeliaid. Yn faan deallasantyr achos. Hebreaid. Ystyr y gair ydyw, rhai yn myned drosodd." Ar yr enw hwn y gelwid yr Israeliaid gan eu gelynion i ddynodi mai dyeithriaid oeddynt yn y w!ad,ac nad oedd ganddynt hawl iddi. Adnod 7. A'r Philistiaid a ofnasdiu ohcrwydd hwy a ddywedasant, Daeth Daw i'r gwersyll. Dywed- Ilsant hefyd. Gwae ni! canys ni buy fatli beth o flaen hyn." Daliwyd y Philistiaid gan ofn wedi elywed am ddyfodiad arch yr Arglwydd i wersyll Israel. Fel rhai oedd yn cydnabod ami dduwian, cydnabyddant allu Duw Israel.. Credant yn sicr fod rhyw charm, rhyw swyn yn yr arch, ac y buasai yn anhawddach gwrthsefyll ymosodiad byddin Israel. Nid oadd yr arch o'r blaen wedi bod gyda hwy yn y gwersyll. Adnod 8.—" Gwae ni! pwy a'n gwared ni o law y Dawiau nerthol hyn ? Dyma y Duwian a darawsant yr Aiphtiaid &'r holl blaau yn yr anialwch." Siarad- ant fel rhai yn credn mewn aml-dduwian. Nid oedd ganddynt syniad am un gwir Dduw, ond fod gan bob cenedl nifor o dduwiau amddiffynol. Daw eu hanwyb- oHaeth hrfyd i'r golwg yn y modd y cyfeiriant at y pläau. Tybiant iddynt gael en gwneuthur yn yr anial. weh. Y maent yn cymysgu y plaau a'r gwyrthiau yn yr anialwch. Ond er nad oedd ganddynt wybodaeth gywir am Dduw Israel, credent yn ei aUn ac arswyd- ent. Adnod 9. Ymgryfhewch, a byddwch wyr, 0 Philistiaid rhag i chwi wasanaetha yr Hebreaid, fel y gwasanaethasant hwy chwi: byddwch wyr, ac ymledd- wch." Effeithiodd en hofn i'w symbyla i fwy o ben- derfyniad i ymladd yn erbyn Israel. Byddwch wyr, ac ymleddwch," meddent. Os collweh y dydd, bydd yn rhaid i chwi fod yn gaethion i'r Hebreaid. Y fath flinder a gwarth fyddai iddynt orfod gwasanaethn yr Hebreaid. Adnod LO. A'r Philistiaid a ymladdasatit; a lIadd. wyd Israel, a ffodd pawb i'w babell: a bu lladdfa fawr iawn canys syrthiodd o Israel ddeng mil ar hngain o wyr t-aed." Cawn yma hanes yr ymdrecb. Gorch- fygwyd Israel'eto gan y Philistiaid. Yr oeddent yn ddiau yn fwy dewr a phendorfynol nag Israel. Ym- ddiriedai Israel i swynion yr arch. Ond nid oedd yr arch yn werth dim heb Dduw. A ffocld pawb i'w babell. Mor llwyr oedd yr oruchafiaeth fel y dinystr- iwyd eu gwersyllfa. Ffodd pawb i'w babell, hyny yw, i'w gartref. Yr oeddent wedi syrthio i anhrefn hollol, a gwnai pob un ei oren i gyrhaedd gartref. Lladdwyd deng mil ar hngain ohonynt, er fod arch Dnw ganddynt. "Niddyogeia rhagorfreintiau allanol neb ag a'u camddefnyddiant. Ni wna yr arch yn y gwersyll chwanegu dim at eu nerth pan y mae Achan ynddo." Adnod 11.—" Ac arch Duw a ddaliwyd a dau fab Eli, Hopni a Phinees, a fuant feirw." Cymerwyd yr arch ei hun gan y gelynion. Y mae yn debygol fod yr ymdrech olaf wedi bod o gwmpas yr arch. Pan welodd meibion Eli ei bod mewn perygl, anturiasant i'w ham- ddiffyn. Yn yr ymnrechfa lladdwyd" hwy. Cyflawn- wyd y gair ag oedd Duw wedi ei lefarn (ii. 33). Mae yn wir fod y cleddyf yn difa y naill yn gystal a'r llall, ond yr oedd y cleddyf megys yn dysgwyl am y rhai hyn, ac yr oeddent weii en nodi i ddialedd. Yr oeddent allan o'u lie pa beth a wnelent hwy yn y camp ? Pan y mae dynion yn gadaed ffordd en dyledswydd, y maent yn cau eu hunain allan o amddiffyniad Daw. Eithr nid hyn oedd y ewbl; yr oeddent wedi bradychu yr arch, trwy ei dwyn i berygl, heb awdurdod oddiwrth Ddaw, a chyflawnodd hyn fesur en hanwireddan." Adnod 12. A gwr o Benjamin a redodd o'r fyddin, ac a ddaeth i Siloh y diwrnod hwnw, a'i ddillad wedi eu rhwygo, a phridd ar ei ben." Yr oedd rhedegwyr buain yn perthyn i'r fyddin i gludo y newyddion. Gwr o Benjamin oedd hwn, ond nid oes gwybodaeth pellach pwy ydoe ld. Gwisga arwyddion o alar a gofid-ei ddillad wedi eu rhwygo, a phridd ar ei ben (Jos. vii. 6). Pwy bynag a'i gwelai a wyddai ar unwaith mai newydd annymunol oedd ganddo. Daeth i Siloh y diwrnod hwnw. Rhaid ei fod wedi teithio yn gyflym. Adnod 13.—"A phan ddaeth efe, wele Eli yn eistedd ger llaw y ffordd, yn dysgwyl; canys yr oedd ei galon ef yn ofni am arch Duw. A phan ddaeth y gwr i'r ddinas, a mynegi hyn, yr holl ddinas a waeddodd." Eisteddfa-yn llythyrenol, gorsedd. Golyga sedd swyddogol Eli, yr hon oedd wedi ei symnd ger llaw y ffordd er mwyn iddo ylywed y newydd. Yr oedd ei bryder yn fawr am yr arch. Gallwn benderfynn mai o'i anfodd y gradawodd iddi fyned o'r gwersyll. "A pban ddaeth y gwr o'r ddinas." Yn llythyrenol, A'r g^rr a ddaeth i'w hysbysu yn y ddinas." Nid ydyw yn debysrol y buasai yn pasio Eli heb ei hysbysa a myned i'r ddinas yn gyntaf. Eisteddai yno mewn lie man- teisiol i glywed, a diau fod yno creill gydag ef. Wrth weled y rheiea-wr yn dyfod a'i ddillad wedi rhwygo, a phridd ar ei ben, deallodd y Lefiaid a'r swyddogion oedd gydag Eli mai newydd galarus oedd ganddo i fyn- egi, gwaeddasant, ac adseiniwyd y waedd yn y ddinas. Yr holl ddinas a waeddodd—a iawn y gallasent, canys heblaw fod hyn yn adfyd i holl Israel, yr oedd yn golled neillduol i Siloh, ac yn ddinystr y lie hwnw. Canys er i'r arch gaelei gwaredn yn fuan o law y Philistiaid, eto ni ddychwelodd byth i'r lie hwnw drachefa-diaanodd eu dinas, a daeth i'r dim." Adnod 14.—"A phan glywodd Eli lais y waedd, efe a ddywedodd, Beth y.? llaia y cynhwrf yma P A'r gwr a ddaeth i mewn ar frys, ac a fynegodd i Eli." Wedi clywed Ilais y waedd, y mae Eli yn gofyn i'r rhai oedd o'i gwmpas am yr achos o hyn. A'r g\vr a ddaeth i mewn." Yn llythyrenol, "a ddaeth." Mynegodd i Eli yr holl amgylcbiadau. Adnod 15.—" Ac Eli oedd f;ib tair blwydd ar bym- theg a phedwar ugain; a phallasai ei lyaaid ef, fel na allai efe weled." Nis gallasai Eli weled y gwr, ac felly nid oedd ganddo ond barnu oddiwrth y waedd. Yr oedd Eli yn awr yn hollol ddall. Y mae y gair yn golygu hyny. Gair gwahanol i pen. iii. 2. Adnod 16.—" A'r gwr a ddywedodd wrth Eli, Myfi sydd yn dyfod o'r fyddin, myfi hefyd a ffoais heddyw o'r fyddin. A dywedodd yntau, Pa beth a ddygwydd- odd, fy mab P" Dywedy genad o ba le y mae yn dyfod, ac ar arch Eli rhydd adroddiad manwl o'r holl amgylchiadau. Adnod 17. A't' genad a atebodd ac a ddywedodd, Israel a ffodd o flaen y Philistiaid a bu hefyd laddfa fawr yn mysg y bobl; a'thddan fab, hefyd, Hophni a Phinees, a fnant feirw, ac arch Dnw a ddaliwyd." Yr oedd hanes dymchweliad y fyddin, a lladdiad rhifedi mawr o'r milwyr, yn drallodus iawn iddo ef fel barnwr; y newyddion am ei ddan fab a'i cyffyrddodd mewn lie tyner megys tad; eto nid am y rhai hyn yr ofnodd ei Ralon-y mae baich trymach ar ei ysbryd. Pan glyw- odd fod arch Duw wedi ei dal, cafodd ei daro i'r galon. Adnod 18.—" A phan grybwyllodd efe am arch Duw, yntau a syrthiodd oddiar yr eisteddle yn wysg ei gefn ger Ilaw y porth a'i wddf a dorodd, ac efe a fu farw: canys y gftr oedd hen a thrwm. Ac efe a farnasai Israel ddeugain mlynedd." Terodd ei galon, a bu farw. Torodd ei galon yn gyntaf, ac yna ei wddf, wrth syrthio oddiar ei eisteddle. Yr oedd eiofid yn fwy nas gallasai ddal. GWERSI. Mor ffol ydyw i ddyn ymddiried mewn ffnrf o gref- ydd, os na fydd yn feddianol ar ysbryd crefydd. Gof- yna Dnw y galon mewn edifeirwch a ffydd, ac nid seremon'ian a defodan. Nid ydyw yr arch heb Dduw yn werth dim er dyogelu Israel. Y mae calon lygredig yn arwain dyn i ddefnyddio ordinhadau crefydd i fod yn foddion iddo ef gyrhaedd ei ameanion personol, tie nid i addoli Duw. Dan gysgod crefydd gwneir rhai o'r gweithredoedd mwyaf anfad yn ami. Y mae barnedigaeth Duw yn sicr o ddisgyn ar j rhai sydd yn halogi y cysegr, ac yn camddefnyddio or- dinhlldau tt Dduw. Nid oes dim yn achosi mwy o bryder i ddynion duw- iol na gweled fod crefydd yn colli ei dylanwad trwy fod dynion yn ymddiried i'r allanol, ac heb wybod dim am yr ysbrydol. GOFYNIADAU AR Y WEBS. 1. Beth arweiniodd Israel i fyned allan yn erbyn y Philistiaid yr adeg yma ? 2. Pa le yr oedd Aphec ao Ebenezer, a beth fa can. lyniad y frwydr a ymladdwyd ? 3. Beth arweiniodd Israel i feddwl am gyrchu yr arch i faes y frwydr P 4. Paham yr enwir meibiou Eli mewn cysylltiad A dyfodiad yr arch i wersyll Israel ? 5. Paham y brawychodd y Philistiaid gymaint wedi clywed am ddyfodiad yr arch i wersyll Israel P 6. Paham y gelwir Israel yn Hebreaid gan y Philist- iaid ? 7. Wedi dyfodiad yr arch, beth fu canlyniady frwydr rhwng Israel a'r Philistiaid ? Esboniwch ystyr yr ym- adrodd, A ffodd pawb i'w babell." 8. Beth oedd agwedd a theimlad Eli wedi i'r arch gael ei chymeryd o Siloh ? 9. Beth fu canlyniad y newydd o ornchafiaeth y Philistiaid ar Israel i Eli, a phaham yr effeithiodd mor ddwys arno ? #
Galwadau.
News
Cite
Share
Galwadau. Bethlehem, Pentyrch. —Llawenydd genym eich hysbysu fod yr eglwys hon wedi rhoddi galwad daer ac nnfrydol i'r Parch 0. L. Roberts, Penarth, sir Drefaldwyn, a'i fod yntau hefyd wedi ei hateb yn gadaCnhaol. Dechreaa ar ei weinidogaeth yr 28ain o Hydref. Bydded bendith Dnw ar yr undeb i fod er daioni.-Garthfab. CILCKNIN A DIHEWYD.-Mae Mr Thomas Johns o Goleg Annibynol y Bala, wedi derbyn galwad oddiwrth yr eglwysi uchod, ac yr ydym yn deall ei fod yntau yn bwriadn ei hateb yn gadarnhaol. Gwyr pawb sydd wedi clywed ac yn adnabod Mr Johns, na raid iddo wrth ganmoliaeth.-B. R. CAPEL SEION, Abbktawy.—Deallwn fod Mr E. G. Davies, diweddar fyfyriwr o Athrofa Caerfyrddin, wedi derbyn galwad oddiwrth yr eglwys uchod, a'i fod yntau wedi ateb yn gadarnhaol iddi. Da genym ei fod wedi gwneyd. Credwn ei fod yn ddyn sydd yn cyfateb y lie, ac y bydd yn llwyddianus fel bngail a phregeth- wr. Llwyddiant a'i dilyno.-Llallawg.
MENAI BRIDGE.
News
Cite
Share
MENAI BRIDGE. Ysgol Ramadegol y Parch E. Cynffig Davies.- Bydd yn dda gan hen efrydwyr, cefnogwyr, a. chyfeillion yr ysgol hon gael ar ddeall fod yr efrydwyr yn ystod y tri mis sydd yn awr yn terfynu wedi myned trwy eu barholiadau yn neillduol o lwyddianus. Yn eu plith y mae yr enwau canlynol:—Mr J. Hughes, Seion, Mon, i fyned i Goleg Aberhonddu, ar ben y rhestr; Mri R. Owen, Caernarfon, a W. H. Lewis, Bangor, i Western College, Plymouth; Mr O. Roger Owen, Abererch, i Spring Hill College Mr Isaac Newton Roberts (M.C.), Pentir, Arfon, i Cheshunt College Mr W. Ashford (W.) i Goleg y Wesley. aid yn Richmond Mri E. R. Thomas, Bethel, Arfon, ac R. Jones, Penygroes, i Goleg y Bala (C.N.); ac ereill. Heblaw cyfranu addysg er darparu gwyr ieuaine i wahanol gylohoedd, y mae yr ysgol uchod yn gaffaeliad i'r eglwysi oddi- amgylch ar y Sabbothau trwy gyflenwi y pwlpud- au ^phregethwyr ieuaiuc o radd dda.