Y Tyst a'r Dydd

GWEITHFEYDD MORGANWG A MYNWY. Ar y laf o fis Medi, rhoddwyd rhybuddion allan yn Ngweithiau Haiarn a Dur Dowlais, Rhymni, Tredegar, Ebbw Vale, Blaenafon, &c., y buasai pob contract yD terfynn yn mlien. mis. Yr oedd pawb yn deall mai gostyngiad pris a olygid wrth y rhybudd, ac erbyn dydd Sadwrn diweddaf cafwyd ar ddeall yn y gwahanol weithfeydd y buasid yn gostwng deg y cant yn yf adran gyffredinol, a pump y cant i'r mechanics. Yr oedd y rhan fwyaf o'r gweith- feydd uchod yn segur dydd Llun, a chynaliwyd cyfarfod yn y prydnawn yn Nantybwch, yn agos i Tredegar, fel man canolog, er mwyn cymeryd i yatyriaeth sefyllfa pethau, a phenderfynu pa lwybr i gymeryd. Yr oedd yno unoliaeth lied gyffredinol i sefyll yn erbyn y gostyngiad o ddeg y cant, ond yn foddlon i dderbyn y pump, a nodwyd cynrychiolwyr i ymweled a'r meistri. Yn Dowlais, teimlad cyffredinol y gweithwyr yw derbyn y gostyngiad, gyda'r eithriad o bobl y ffwrneisiau. Maent hwy yn dal yn gyndyn, ae yn gwrthod gweithio ar y gostyngiad. Mae sefyllfa pethau yn edrych ar hyn o bryd yn wgus a thorcalonus. Hyderwn y daw y meistr- iaid a'r gweithwyr i ddealltwriaeth boddhaol cyn diwedd yr wythnos, ac na welir byth eto yn Ngwent na Morganwg na sefyll allan na chauad allan.

LIVERPOOL. Cynaliwyd yma gyfres o gyfarfodydd yn nglyn A'r Wyl Demlyddol, fel ei gelwir. Dechreuwyd yn nghapel Cross Hall-street, nos Sadwrn, Medi 22ain, a pharhausant trwy yr wythnos ddilynol bob nos, a therfynwyd yn nehapel Fitzclarence-street. Nos Sadwrn, Medi 29ain, cafwyd cyfarfodydd yn Prince's- road a Bootle, Park-road, Whitefield. road, Netherfield-road, Birkenhead, David-street, Grove-street, Chatham-street, ac Anfield. Cy- naliwyd cyfarfodydd yn unig yn y capelau yn Bg!yn a'r rhai y mae Temlau. Cymerwyd rhan vn y gwahanol gyfarfodydd gan y Parchn T. Evans, Merthyr; D. G. Evans, Penrhyn; Morris Morgan, H. Cernyw Williams, W. Nicholson, J. Davies, Periglor Dewi Sant; a Barrow Williams, Wrexham. Llywyddwyd y cyfarfodydd gan y Parchn O. Thomas, D.D., J. Thomas, D.D., W. Nicholson, D. Williams, O. Owens, O. Jones, B.A., a Mri W. J. Thomas, John Jones, Matthew Jones, T. J. Jones, a J. Williams. Drwg oedd gan bawb weled lie y Parch G. Ellis, M.A., yn wag oherwydd afiechyd; oblegid nid oes yr un gweinidog yn y dref yn cymeryd mwy o ddyddordeb yn yr achos dirwestolnag a gymer ef, yn enwedig yn y ffurf Demlyddol arno. Cafwyd cyfarfodydd lluosog iawn, yn mhell tuhwnt i ddysgwyliad neb ac yr oeddynt yn gwella hyd y diwedd, a dysgwylir y bydd effeithiau daionus ar eu hoi.

YSGOLORIAETH GERDDOROL MR JOHN THOMAS (PENCERDD GWALIA). Mae'n wybyddus i'n darllenwyr fod ein cyd- wladwr enwog Pencerdd Gwalia wedi bod wrthi yn galed er's blynyddau, ac o'r diwedd wedi llwyddo i gasglu mil o bunau er sefydlu yigoloriaeth gerddorol rad yn y Royal Academy of Music, Llundain, i fechgyn a merched Cymreig. Mae'r ysgoloriaeth i'w dal am dair blynedd, ac i fod bob yn ail yn lleisiol ac offer- ynol. Penderfynwyd fod y cynyg cyntaf yn cael ei roddi i'r merched (lleisiol), a chymerodd yr arholiad le dydd Sadwrn diweddaf yn Llun- dain. Nodwyd Pencerdd Gwaiia, Syr George Macfarren, Signor Garcia, Signor Randegger, a Mr Cox, yn arholwyr. Anfonodd pump o fon- eddigesau eu henwau i mewn, ond dim ond pedair ddaeth yn mlaen i sefyll arholiad ac enw y foneddiges fuddugol yw Miss Annie Elizabeth Griffiths, o Pont Menai. Dywedir ei bod yn feddianol ar lais contralto: ardderchog. Deallwn ei bod yn aelod o Gor y Penrhyn, yr hwn a gipiodd y brif wobr yn Eisteddfod Caer- dydd. Yr oeddem yn dysgwyl y buasai nifer lluos- ocach na phump wedi dyfod i'r maes ond pan gofiom fod yr holl ferched Cymreig sydd yn derbyn addysg yn bresenol yn y Royal Aca- I demy a'r Metropolitan School of Music wedi eu can allan o'r gystadleuaeth gyda'r amcan o roddi cyfleustra i ddwyn rhyw dalent newydd o'r Dywysogaeth; a phan gofiom hefyd fod yn rhaid i'r foneddiges a enillai yr ysgoloriaeth gynal ei hun tra yn derbyn ei haddysg, ac mai hon oedd y gystadleuaeth gyntaf; wrth gymer- yd y gwahanol bethau yna i ystyriaeth, diau fod y nifer yn llawn cymaint ag a allesid ddys- gwyl o dan yr amgylchiadau. Hyderwn y bydd llwyddiant Miss Griffiths yn gyfryw ag a rydd symbyliad i nifer lluosocach i barotoi er- byn y gystadleuaeth nesaf.

CAERDYDD. Dydd Llun, Medi 17eg, gwnaeth yr agerlong newydd Anne Thomas ei phrawf-fordaitb, yr hen a drodd allan yn hollol foddhaol. Adeiladwyd hi gan Meistri Palmer, Jarrow-on-Tyne, i orders y Meistri Thomas a Radcliffe, Caerdydd. Perthyn i'r dosbarth ucbaf o longau yn Lloyd's, 100 Al, a chluda 2,100 tunell dead weight. Y mae wedi ei chyflenwi a. phob gwelliantau diweddar, a'i chymhwyso yn mhob modd dichonadwy ar gyfer trafnidaeth yr oes. Llwythwyd hi yn Jarrow, a chychwynodd ar unwaith ar ei mordaith i Cork, o ba le y dychwel i Gaerdydd i gychwyn ar fordaith i for yr Azoff. Y mae yr un firm enwog o long-adeiladwyr yn adeiladu amryw o longau ereill i'r ddau Gymro parchus ac anturiaethus y Meistri Thomas a Radcliffe, o Gaerdydd. Da genym weled cyd- wladwyr i ni yn dyfod yn mlaen i rwystro holl gyfoeth Cymru i fyned i law estroniaid, a da ¡ genym weled fod eu cydgenedl yn eu cefnogi mor galonog. Os yw Cymru i ymddyrchafu yn y byd, rhaid i'r brodorion gynorthwyo eu hunain a chynorthwyo eu gilydd, yn lie rbedeg yn wyllt, er gofid iddynt yn y diwedd, i ddwylaw anturiaeth- wyr estronol, y rhai a ddeuant i Gymru mor dlawd a chardotwyr, ac a ant oddiyma mor gyfoethog a thywysogion. Dymunwn lwyddiant o'n calon i boh firm onest Gymreig sydd yn ymdrechu gwneyd i ffrwd masnach Gymreig i droi yn fantais a budd i'r brodorion. GOHEBYDD.

CAERPHILI. Tref Henafol Caerphili.—Bernir fod y dref hon yn un o'r henaf yn Nghymru, ond ei bod wedi ei helaethu yn fawr yn ddiweddar—Uuosogi yn ei thai ac yn ei thrigolion. Y mae yma chwech o addoldai hardd a phrydfertb, cynulleidfaoedd lluosog, ac Ysgolion Sabbothol llewyrchus, a chrefydd a moes ar y cyfan yn uchel yn y lie. Mae y Sunday Closing wedi gwneyd lies mawr eisoes yma. Y mae ychydig bersonau, er hyny, gwancus am gwrw yn ymlvvybro i'r Bedwas, yn sir Fynwy, ambell Sabboth i ddylenwi eu hunain a'r drwyth feddwol, ac y maent ar amserau am fod yn fwy cyhdeddus nag sydd weddus iddynt wrth ddychwelyd. Capel Bethel.-Y mae'r addoldy hwn wedi myn'd dan adgyweiriad yn ddiweddar. Cafodd ei adgyweirio, ei baentio, a'i lanhau, a myn rhai ei fod yn harddach nag y bu erioed, yn enwedig oddiallan. Y mae'r crefftwyr, Daniel Gibbon a'i Fab, wedi gwneyd eu gwaith yn. rhagorol, a Mri H. Anthony ac E. Jones, wedi arolygu yr oil yn wir foddhaol. Rhoddwyd yr addurniadau yn ac ar y pwlpud gan Mrs Anthony, Bryn Canydd, yn rhad ac am ddirn. Cawsom y fraint o ddychwelyd i'n capel y Sabboth cyn y diweddaf, a phawb yn barod i ddywedyd, Da yw i ni fod yma." Y nos Fawrth a'r dydd Mercher canlynol, cynaliwyd ein cyfarfod blynyddol, pryd y pregethwyd gan y Parchn D. Jones, B.A., Abertawy; T. Evans, Roath, Caerdydd; a J. Volander Jones, New Tredegar. Yr oedd y cenadan wedi eu gwisgo A nerth o'r uchelder; yt* oedd y cynulleidfaoedd yn lluosog iawn yn mhob cyfarfod, a'r noson olaf yn boenus o lawn. Y Cynhauaf.—Y mae arwyddion rhagorol ar y cynhauaf yn y gymydogaeth hon. Y tebygol- rwydd yw y caiff yr amaethwyr yr oil i mewn yn fuan i ddiddosrwydd, a byny mewn tymher hyfryd. "Beth a dalaf i'r Arglwydd am ei holl ddoniau i mi ? GOHEBYDD.

Newyddion Cyffredinol. Mae y gas works yn Manchester yn eiddo y Gorffor- aeth, ac yr oedd yr enill yn y denddeng mis diweddaf, ar ol talu pob treuliau, a'r yn ^699,489. Traddodwyd dyn o'r enw McDermott yn Manchester, y dydd arall, i sefyll ei brawf am ladd ei fab mewn ym- rafael feddwol. Torodd tan allan mewn rhan o Constantinople, dydd MArcher diweddaf, ac ymledodd nes llwyr ddinystrio dros 300 o dai. Fel yroeddd y chwareu yn myned yn miaen y nos o'r blaen mewn chwareudy yn Vienna, syrthiodd yr oriel, gan daflu pawb oedd arni ar benau y rhai oeddynt ar y llawr. Y syndod yw na laddwyd neb, ac na chaf- odd neb niwed neillduol. Trowyd dyn meddw allan o dafarn yn Wigston y nos arall, a boreu tranoeth cafwyd ei gorff mewn cam- las ger Haw. Aeth dyn i ariandy yn Liverpool i dderbyn JJ40 oedd yn dyfod iddo. Mewn camgymeriad rhoddwyd iddo 4 note am £100, yn lie ZCIO yr un. Aeth ar ei union am drip i'r Isle of Man, ond yn anffodus iddo gosododd heddgeidwad ei law ar ei ysgwydd tra yn mwynhau ffrwyth y camgymeriad. Ar un o ddyddiau yr wythnos ddiweddaf, aeth Gwyddel i mewn i Swyddfa y Consul- Prydeinig yn New York, a gollyngodd ato ddan ergyd o lawddryll, yna rhedodd allan, ond daliwyd efyn fuan. Dywedodd mai ei enw oedd John A. Feeney, ei fod yn dyfod o Canada gyda'r bwriad o saethu y Consul am gabldraeth arno. Bernir ei fod yn wallffofddyn ffoedig. Ni dder- byniodd y Consul niwed uwchlaw y braw a gafodd. Ganwyd plentyn i wraig digartref ar yr heol yn Nghaerdydd yr wythnos ddiweddaf. Cymerwyd y ddau i'r tlotdy. Adwaenem un a anwyd ar ben y coach mawr rhwng Abergafeni a Dowlais, flynyddau yn 01. Ymwelodd ystorm gref a Dublin dydd Mercher di- weddaf, gan yr hon y diwreiddiwyd coedydd mawrion, ac y dymchwelwyd Hawer o dai, gan beri colledion mawrion. Yn llys mln-ddyledion Caer, dygwyd cwyn gan un Mr Fleet yn erbyn y Salvation Army am aflonyddn arno yn ei d;t, a hawliai £50 o iawn. Ymddengys fod yr adran hon o'r Fyddin wedi Ilogi llofft ysgubor yn ymyl ty y boneddwr, a bod en rhialtwch a'u twrw Rvda'u hofiferynau cerdd yn aflonyddu ar y tenia. Barnodd y barnwr fod yr aflonyddwch yn anghyfreith- lon, a dirwywyd y Fyddin i dalu swllt o iawn, gan mai amean Mr Fleet oedd yn unig cael profi yr achos fel test case. Felly nid oes gan y Fyddin ystwrllyd hawl i aflonyddu ar deuluoedd wrth addoli yn en ffordd drystfawr. Bu tri o swyddogion Byddin lachawdwriaeth Cwm Rhondda yn ngharchar Caerdydd am wythnos yn ddi. weddar, am nad ymostyngent i'r awdurdodan gornchel i dalu swllt yr un o ddirwy am gymeryd mwy na'u rhan deg o'r ffordd fawr. Er eu bod yn addoli af y ffordd fawr, rhaid iddynt ganiatan lie i ereill hefyd i ddefnyddio ffordd y brenin. Mae awdurdodan lIeol Chamberg, Ffraihe, wedi der- byn gorchymyn oddiwrth y Llywodraeth i fwrw y Salvation Army allan o'r lie, os bydd iddynt drwy en hymarferion beryglu yr heddwch cyhoeddna. Bu farw Syr Henry Darvill, clero trefol Windsor, nos Snl.-Tra.ddodir anerchiad i'r Birmingham Junior Liberal Association gan Syr Charles Dilke, ar y 7fed o Ragfyr. Bydd Mr Chamberlain yn siarad hefyd.- Aeth dyn o'r enw Davies yn wallgof mewn cyfarfod Byddin Iachawdwriaeth yn Hanley, dydd Sadwrn. Cymerwyd ef i'r gwallgofdy. Mae canoedd o aceri o lafnr o dan ddwfr rhwng Boston a Lincoln, oherwydd y gwlawogydd mawrion dyddiau Sadwrn a Sul.-Yo llys Edinburgh, dydd Llun, eyhuddwyd cigydd o'r enw George Farquhar, am osod ar werth 82 pwys o sauages wedi en gwnenthur o hen geffyl. Gosodwyd arno dalu .£20, nen 60 diwrnod o garchar. Mae Miss Charlesworth a Miss Booth, a rhai ereill sy'n perthyn i Fyddin Iachawdwriaeth, ar eu prawf yn Geneva am gynal cyfarfodydd yno ar ol cael rhybudd i beidio.—Yn Dublin, mae merch 18 oed ar ei phrawf am bigamy. Mae yr Ymherawdwr Germanaidd yn 87 mlwydd oed.-Bydd Syr Moses Montefiore yn gan' mlwydd oed mewn ychydig wythnosau. Maeyn byw yn Rams- gate, ac yn mwynhau iechyd rhagorol.—Mae benyw yn byw yn y Dauphine yn 123 mlwydd oed. Ychydig yn ol dathlwyd ei phriodas gan'mlwyddol. Cyhoeddir fod agoriad y Coleg Gogleddol i gymeryd Ile yn Ionawr nesaf.—Nos Sadwrn diweddaf, yn ngor- saf Coolidge, Kansas, America, tra yr oedd y tren yn aros i'r peiriant gymeryd dwfr i mewn, ymosodwyd ar y tren gan ysbeilwyr. Am i'r gyrwr wrthod rhoddi i fyny y peiriant iddynt, saethwyd ef i farwolaeth, ac mae y tanwr wedi ei saethu yn ofnadwy o beryglus. Diiiunwyd y teithwyr o'u cwsg, a daethant aDan; ond ffodd yr ysbeilwyr heb gael dim o'r trysor. Mae mil- ffodd yr ysbeilwyr heb gael dim o'r trysor. Mae mil- oedd o wirfoddolwyr ar ea hol, ond y mae yn ofnns y bydd y lladron wedi dianc i fynyddoedd Colorado.

NERTH MAWR I'n CORFF.-Y mae Pepper's Quinine and Iron Tonic yn cryfhau y gewynau a cliyfundrefn y cyhyrati, yn g\vclla yr arohwaeth, yn bywiogi yr ysbrydoedd, yn ttdncwyddii yr lcchyd, yn diliuno a dadblygu y ffalluoedd irewvn- awl, yn cyt9ethogi y- gwaed, yn awohlymu yr arohwaeth, yn tarfu licscodd ac iscldor, ac yn cadarnhau organau y treuliad. Y mae yn cdavginiaeth neillduol i boon yn y ffewynau (neuralgia), diflye trejiiad, clctydon, anhwylderau y fynwes, ac mewn anhwylderau ayctuiwl, a sogwyddiadau manwynawl, &c. Y inae yr holl jrorff yn caei ei iywiogi yn ddirfawr drwy Tonic Pepper, y sralluoedd medayhol yn cacl eu gloewi, y cyfansoddiad yn cael ei nerthu yn fawr, leeliyd yn sicr o ddychwelyd. Poteli, 02 dog a, 4s. 6c Ar wort! ffan <fyt'tyi-wyr yn mhobman. Y mae J. PEFFEE ar v Mynwch Tonic Pepper.