Y Tyst a'r Dydd

GWEITHFEYDD MORGANWG A MYNWY. Ar y laf o fis Medi, rhoddwyd rhybuddion allan yn Ngweithiau Haiarn a Dur Dowlais, Rhymni, Tredegar, Ebbw Vale, Blaenafon, &c., y buasai pob contract yD terfynn yn mlien. mis. Yr oedd pawb yn deall mai gostyngiad pris a olygid wrth y rhybudd, ac erbyn dydd Sadwrn diweddaf cafwyd ar ddeall yn y gwahanol weithfeydd y buasid yn gostwng deg y cant yn yf adran gyffredinol, a pump y cant i'r mechanics. Yr oedd y rhan fwyaf o'r gweith- feydd uchod yn segur dydd Llun, a chynaliwyd cyfarfod yn y prydnawn yn Nantybwch, yn agos i Tredegar, fel man canolog, er mwyn cymeryd i yatyriaeth sefyllfa pethau, a phenderfynu pa lwybr i gymeryd. Yr oedd yno unoliaeth lied gyffredinol i sefyll yn erbyn y gostyngiad o ddeg y cant, ond yn foddlon i dderbyn y pump, a nodwyd cynrychiolwyr i ymweled a'r meistri. Yn Dowlais, teimlad cyffredinol y gweithwyr yw derbyn y gostyngiad, gyda'r eithriad o bobl y ffwrneisiau. Maent hwy yn dal yn gyndyn, ae yn gwrthod gweithio ar y gostyngiad. Mae sefyllfa pethau yn edrych ar hyn o bryd yn wgus a thorcalonus. Hyderwn y daw y meistr- iaid a'r gweithwyr i ddealltwriaeth boddhaol cyn diwedd yr wythnos, ac na welir byth eto yn Ngwent na Morganwg na sefyll allan na chauad allan.

YSGOLORIAETH GERDDOROL MR JOHN THOMAS (PENCERDD GWALIA). Mae'n wybyddus i'n darllenwyr fod ein cyd- wladwr enwog Pencerdd Gwalia wedi bod wrthi yn galed er's blynyddau, ac o'r diwedd wedi llwyddo i gasglu mil o bunau er sefydlu yigoloriaeth gerddorol rad yn y Royal Academy of Music, Llundain, i fechgyn a merched Cymreig. Mae'r ysgoloriaeth i'w dal am dair blynedd, ac i fod bob yn ail yn lleisiol ac offer- ynol. Penderfynwyd fod y cynyg cyntaf yn cael ei roddi i'r merched (lleisiol), a chymerodd yr arholiad le dydd Sadwrn diweddaf yn Llun- dain. Nodwyd Pencerdd Gwaiia, Syr George Macfarren, Signor Garcia, Signor Randegger, a Mr Cox, yn arholwyr. Anfonodd pump o fon- eddigesau eu henwau i mewn, ond dim ond pedair ddaeth yn mlaen i sefyll arholiad ac enw y foneddiges fuddugol yw Miss Annie Elizabeth Griffiths, o Pont Menai. Dywedir ei bod yn feddianol ar lais contralto: ardderchog. Deallwn ei bod yn aelod o Gor y Penrhyn, yr hwn a gipiodd y brif wobr yn Eisteddfod Caer- dydd. Yr oeddem yn dysgwyl y buasai nifer lluos- ocach na phump wedi dyfod i'r maes ond pan gofiom fod yr holl ferched Cymreig sydd yn derbyn addysg yn bresenol yn y Royal Aca- I demy a'r Metropolitan School of Music wedi eu can allan o'r gystadleuaeth gyda'r amcan o roddi cyfleustra i ddwyn rhyw dalent newydd o'r Dywysogaeth; a phan gofiom hefyd fod yn rhaid i'r foneddiges a enillai yr ysgoloriaeth gynal ei hun tra yn derbyn ei haddysg, ac mai hon oedd y gystadleuaeth gyntaf; wrth gymer- yd y gwahanol bethau yna i ystyriaeth, diau fod y nifer yn llawn cymaint ag a allesid ddys- gwyl o dan yr amgylchiadau. Hyderwn y bydd llwyddiant Miss Griffiths yn gyfryw ag a rydd symbyliad i nifer lluosocach i barotoi er- byn y gystadleuaeth nesaf.

CAERDYDD. Dydd Llun, Medi 17eg, gwnaeth yr agerlong newydd Anne Thomas ei phrawf-fordaitb, yr hen a drodd allan yn hollol foddhaol. Adeiladwyd hi gan Meistri Palmer, Jarrow-on-Tyne, i orders y Meistri Thomas a Radcliffe, Caerdydd. Perthyn i'r dosbarth ucbaf o longau yn Lloyd's, 100 Al, a chluda 2,100 tunell dead weight. Y mae wedi ei chyflenwi a. phob gwelliantau diweddar, a'i chymhwyso yn mhob modd dichonadwy ar gyfer trafnidaeth yr oes. Llwythwyd hi yn Jarrow, a chychwynodd ar unwaith ar ei mordaith i Cork, o ba le y dychwel i Gaerdydd i gychwyn ar fordaith i for yr Azoff. Y mae yr un firm enwog o long-adeiladwyr yn adeiladu amryw o longau ereill i'r ddau Gymro parchus ac anturiaethus y Meistri Thomas a Radcliffe, o Gaerdydd. Da genym weled cyd- wladwyr i ni yn dyfod yn mlaen i rwystro holl gyfoeth Cymru i fyned i law estroniaid, a da ¡ genym weled fod eu cydgenedl yn eu cefnogi mor galonog. Os yw Cymru i ymddyrchafu yn y byd, rhaid i'r brodorion gynorthwyo eu hunain a chynorthwyo eu gilydd, yn lie rbedeg yn wyllt, er gofid iddynt yn y diwedd, i ddwylaw anturiaeth- wyr estronol, y rhai a ddeuant i Gymru mor dlawd a chardotwyr, ac a ant oddiyma mor gyfoethog a thywysogion. Dymunwn lwyddiant o'n calon i boh firm onest Gymreig sydd yn ymdrechu gwneyd i ffrwd masnach Gymreig i droi yn fantais a budd i'r brodorion. GOHEBYDD.

CAERPHILI. Tref Henafol Caerphili.—Bernir fod y dref hon yn un o'r henaf yn Nghymru, ond ei bod wedi ei helaethu yn fawr yn ddiweddar—Uuosogi yn ei thai ac yn ei thrigolion. Y mae yma chwech o addoldai hardd a phrydfertb, cynulleidfaoedd lluosog, ac Ysgolion Sabbothol llewyrchus, a chrefydd a moes ar y cyfan yn uchel yn y lie. Mae y Sunday Closing wedi gwneyd lies mawr eisoes yma. Y mae ychydig bersonau, er hyny, gwancus am gwrw yn ymlvvybro i'r Bedwas, yn sir Fynwy, ambell Sabboth i ddylenwi eu hunain a'r drwyth feddwol, ac y maent ar amserau am fod yn fwy cyhdeddus nag sydd weddus iddynt wrth ddychwelyd. Capel Bethel.-Y mae'r addoldy hwn wedi myn'd dan adgyweiriad yn ddiweddar. Cafodd ei adgyweirio, ei baentio, a'i lanhau, a myn rhai ei fod yn harddach nag y bu erioed, yn enwedig oddiallan. Y mae'r crefftwyr, Daniel Gibbon a'i Fab, wedi gwneyd eu gwaith yn. rhagorol, a Mri H. Anthony ac E. Jones, wedi arolygu yr oil yn wir foddhaol. Rhoddwyd yr addurniadau yn ac ar y pwlpud gan Mrs Anthony, Bryn Canydd, yn rhad ac am ddirn. Cawsom y fraint o ddychwelyd i'n capel y Sabboth cyn y diweddaf, a phawb yn barod i ddywedyd, Da yw i ni fod yma." Y nos Fawrth a'r dydd Mercher canlynol, cynaliwyd ein cyfarfod blynyddol, pryd y pregethwyd gan y Parchn D. Jones, B.A., Abertawy; T. Evans, Roath, Caerdydd; a J. Volander Jones, New Tredegar. Yr oedd y cenadan wedi eu gwisgo A nerth o'r uchelder; yt* oedd y cynulleidfaoedd yn lluosog iawn yn mhob cyfarfod, a'r noson olaf yn boenus o lawn. Y Cynhauaf.—Y mae arwyddion rhagorol ar y cynhauaf yn y gymydogaeth hon. Y tebygol- rwydd yw y caiff yr amaethwyr yr oil i mewn yn fuan i ddiddosrwydd, a byny mewn tymher hyfryd. "Beth a dalaf i'r Arglwydd am ei holl ddoniau i mi ? GOHEBYDD.

BucnupAiBA."—Gwol!had newydd a chyfiym o holl anhwylderau y lleisw a'r arenau. 4s. Gofynwch am dano i'r Druggists. Prif Swyddfa-Llundain, No. 1, King Edward-street. GREEN MOUNTAIN ASTTIMA CUKE. —■ Anfonir tiniau bychain yn rliydil trvvy y llythyrdy am Js 2c.-—F. NEWBEKY, a'i FKIHION, 1, Kiujf .Edward-strcel, Llundain Sefydlvvyd yn y flwyddyn 171G.

Newyddion Cyffredinol. Mae y gas works yn Manchester yn eiddo y Gorffor- aeth, ac yr oedd yr enill yn y denddeng mis diweddaf, ar ol talu pob treuliau, a'r yn ^699,489. Traddodwyd dyn o'r enw McDermott yn Manchester, y dydd arall, i sefyll ei brawf am ladd ei fab mewn ym- rafael feddwol. Torodd tan allan mewn rhan o Constantinople, dydd MArcher diweddaf, ac ymledodd nes llwyr ddinystrio dros 300 o dai. Fel yroeddd y chwareu yn myned yn miaen y nos o'r blaen mewn chwareudy yn Vienna, syrthiodd yr oriel, gan daflu pawb oedd arni ar benau y rhai oeddynt ar y llawr. Y syndod yw na laddwyd neb, ac na chaf- odd neb niwed neillduol. Trowyd dyn meddw allan o dafarn yn Wigston y nos arall, a boreu tranoeth cafwyd ei gorff mewn cam- las ger Haw. Aeth dyn i ariandy yn Liverpool i dderbyn JJ40 oedd yn dyfod iddo. Mewn camgymeriad rhoddwyd iddo 4 note am £100, yn lie ZCIO yr un. Aeth ar ei union am drip i'r Isle of Man, ond yn anffodus iddo gosododd heddgeidwad ei law ar ei ysgwydd tra yn mwynhau ffrwyth y camgymeriad. Ar un o ddyddiau yr wythnos ddiweddaf, aeth Gwyddel i mewn i Swyddfa y Consul- Prydeinig yn New York, a gollyngodd ato ddan ergyd o lawddryll, yna rhedodd allan, ond daliwyd efyn fuan. Dywedodd mai ei enw oedd John A. Feeney, ei fod yn dyfod o Canada gyda'r bwriad o saethu y Consul am gabldraeth arno. Bernir ei fod yn wallffofddyn ffoedig. Ni dder- byniodd y Consul niwed uwchlaw y braw a gafodd. Ganwyd plentyn i wraig digartref ar yr heol yn Nghaerdydd yr wythnos ddiweddaf. Cymerwyd y ddau i'r tlotdy. Adwaenem un a anwyd ar ben y coach mawr rhwng Abergafeni a Dowlais, flynyddau yn 01. Ymwelodd ystorm gref a Dublin dydd Mercher di- weddaf, gan yr hon y diwreiddiwyd coedydd mawrion, ac y dymchwelwyd Hawer o dai, gan beri colledion mawrion. Yn llys mln-ddyledion Caer, dygwyd cwyn gan un Mr Fleet yn erbyn y Salvation Army am aflonyddn arno yn ei d;t, a hawliai £50 o iawn. Ymddengys fod yr adran hon o'r Fyddin wedi Ilogi llofft ysgubor yn ymyl ty y boneddwr, a bod en rhialtwch a'u twrw Rvda'u hofiferynau cerdd yn aflonyddu ar y tenia. Barnodd y barnwr fod yr aflonyddwch yn anghyfreith- lon, a dirwywyd y Fyddin i dalu swllt o iawn, gan mai amean Mr Fleet oedd yn unig cael profi yr achos fel test case. Felly nid oes gan y Fyddin ystwrllyd hawl i aflonyddu ar deuluoedd wrth addoli yn en ffordd drystfawr. Bu tri o swyddogion Byddin lachawdwriaeth Cwm Rhondda yn ngharchar Caerdydd am wythnos yn ddi. weddar, am nad ymostyngent i'r awdurdodan gornchel i dalu swllt yr un o ddirwy am gymeryd mwy na'u rhan deg o'r ffordd fawr. Er eu bod yn addoli af y ffordd fawr, rhaid iddynt ganiatan lie i ereill hefyd i ddefnyddio ffordd y brenin. Mae awdurdodan lIeol Chamberg, Ffraihe, wedi der- byn gorchymyn oddiwrth y Llywodraeth i fwrw y Salvation Army allan o'r lie, os bydd iddynt drwy en hymarferion beryglu yr heddwch cyhoeddna. Bu farw Syr Henry Darvill, clero trefol Windsor, nos Snl.-Tra.ddodir anerchiad i'r Birmingham Junior Liberal Association gan Syr Charles Dilke, ar y 7fed o Ragfyr. Bydd Mr Chamberlain yn siarad hefyd.- Aeth dyn o'r enw Davies yn wallgof mewn cyfarfod Byddin Iachawdwriaeth yn Hanley, dydd Sadwrn. Cymerwyd ef i'r gwallgofdy. Mae canoedd o aceri o lafnr o dan ddwfr rhwng Boston a Lincoln, oherwydd y gwlawogydd mawrion dyddiau Sadwrn a Sul.-Yo llys Edinburgh, dydd Llun, eyhuddwyd cigydd o'r enw George Farquhar, am osod ar werth 82 pwys o sauages wedi en gwnenthur o hen geffyl. Gosodwyd arno dalu .£20, nen 60 diwrnod o garchar. Mae Miss Charlesworth a Miss Booth, a rhai ereill sy'n perthyn i Fyddin Iachawdwriaeth, ar eu prawf yn Geneva am gynal cyfarfodydd yno ar ol cael rhybudd i beidio.—Yn Dublin, mae merch 18 oed ar ei phrawf am bigamy. Mae yr Ymherawdwr Germanaidd yn 87 mlwydd oed.-Bydd Syr Moses Montefiore yn gan' mlwydd oed mewn ychydig wythnosau. Maeyn byw yn Rams- gate, ac yn mwynhau iechyd rhagorol.—Mae benyw yn byw yn y Dauphine yn 123 mlwydd oed. Ychydig yn ol dathlwyd ei phriodas gan'mlwyddol. Cyhoeddir fod agoriad y Coleg Gogleddol i gymeryd Ile yn Ionawr nesaf.—Nos Sadwrn diweddaf, yn ngor- saf Coolidge, Kansas, America, tra yr oedd y tren yn aros i'r peiriant gymeryd dwfr i mewn, ymosodwyd ar y tren gan ysbeilwyr. Am i'r gyrwr wrthod rhoddi i fyny y peiriant iddynt, saethwyd ef i farwolaeth, ac mae y tanwr wedi ei saethu yn ofnadwy o beryglus. Diiiunwyd y teithwyr o'u cwsg, a daethant aDan; ond ffodd yr ysbeilwyr heb gael dim o'r trysor. Mae mil- ffodd yr ysbeilwyr heb gael dim o'r trysor. Mae mil- oedd o wirfoddolwyr ar ea hol, ond y mae yn ofnns y bydd y lladron wedi dianc i fynyddoedd Colorado.

NERTH MAWR I'n CORFF.-Y mae Pepper's Quinine and Iron Tonic yn cryfhau y gewynau a cliyfundrefn y cyhyrati, yn g\vclla yr arohwaeth, yn bywiogi yr ysbrydoedd, yn ttdncwyddii yr lcchyd, yn diliuno a dadblygu y ffalluoedd irewvn- awl, yn cyt9ethogi y- gwaed, yn awohlymu yr arohwaeth, yn tarfu licscodd ac iscldor, ac yn cadarnhau organau y treuliad. Y mae yn cdavginiaeth neillduol i boon yn y ffewynau (neuralgia), diflye trejiiad, clctydon, anhwylderau y fynwes, ac mewn anhwylderau ayctuiwl, a sogwyddiadau manwynawl, &c. Y inae yr holl jrorff yn caei ei iywiogi yn ddirfawr drwy Tonic Pepper, y sralluoedd medayhol yn cacl eu gloewi, y cyfansoddiad yn cael ei nerthu yn fawr, leeliyd yn sicr o ddychwelyd. Poteli, 02 dog a, 4s. 6c Ar wort! ffan <fyt'tyi-wyr yn mhobman. Y mae J. PEFFEE ar v Mynwch Tonic Pepper.