Y Tyst a'r Dydd

Cynwysiad. 1 Hysbysiadau 1, 2 Ymylon y Ffordd 3 Athrofa Annibynol y Bala 4 Newyddion Cyffrediuol-Llawer mewn Ychydig 5 Myned i'r Undeb-Dau Sabboth gyda'r Saeson 6 Morgans, Saiftmah "—Dowlais—Llanelli 7 At ein Gohebwyr—Yr Wythnos 8 Mesurau Dyfodol 9 Llith o China oddiwrtb y Parch W. Owen 10 Gohebiaethau 11 Adolygiad y Wasg 12 Hysbysiadau 13, 14, 15, 16

AT EIN GOHEBWYR. Arfoniwr.—Dichon bellach mai cystal gadael pethau fel y maent. Ar yr un pryd dylech gofio fod yn an- mhosibl i ddynion gan ea llygaid rhag gweled dylan- wadan pendefigol ac Eglwysig mewn amgylchiadau o'r fath. Os na ddaw peryal o'r cyfeiriad a ofnir, goren oil, ond byddai yn barion i'r Ymneillduwyr gadw eu llygaid yn agored. iJiT Mae amryw wedi anfon atom i ymofyn, pa beth Bydd wedi dyfod o Watcyn Owain P" Dymuna yr awdwr arnom ddywcyd, fod ganddo ychwaneg o'i hanes, ac y cyhoeddir y gweddill mewn nifer o ben- odau cyn diwedd y flwyddyn bon. Undeowr.-Mae y mater yn un cynil iawn i'w drafod trwy y Wasg. Nid oes yr un ddeddf yn erbyn yr byn a awgrymwch, ond pe dadlenid ef yn ein colofn- au, dichon y tybiti rhywrai ein bod yn gwneyd hyny yn ffafr person neu bersonan neilldool. Gwell i chwi a'r "lluaws cyfeillion y dywedwch sydd yn cydym- deimlo a. chwi ddyfod i ddealldwriaeth A'ch gilydd, a gwneyd y gwaith yn ddystaw a didwrw; ond dylech fod yn sicr fod addfedrwydd lied gyffredinol cyn gwneyd dim. Ysgrifenydd Eglwys yrJLber.—Pa sawl gwaith ydych am i'r Hysbysiad ymddangos r Is. 6c. fydd y pris am unwaith, a Is. am bob tro ychwanegol. Un o blant Saron.-Yr ydych yn gwneyd cam ag awdwr yr ysgrif pan yn dyweyd mai cyfieithiad yw o'r Merthyr Express. Yr oedd yr ysgrif yn ein swyddfa wythnos o leiaf cyn iddi ymddangos yn y papyr hwnw, a diffyg lie ydoedd y rheswm na buasai wedi ymddangos yr un wythnos. Ymwelydd t'r lle.-I'r fasged, gan na ddarfu i chwi ymddiried i ni eich enw priodol a'ch cyfeiriad. Evan Felix.—Yn ein nesaf. Meivn Llaw.—Menai Bridge-Caerphili-Aberafon- LIandilo-Penclawdd-Cyfarfod Ymadawol y Parch D. M. Lewis, M.A., Hirwaun-Cyfa, fod Ordeinio yn Nahwmparc Chwarel Goch Bargoed Porth- dinorwig-Marwolaeth Mr O. Picton Davies, Aber- teifi-Talgartb-LIythyr oddiwrth y Parch Morris Thomas, o'r India—Cyfarfodydd, &c., &c.

« PEN Y CHWARTER. Gyda'r Rhifyn hwn o'r TYST anfonir y biliau am y chwarter sydd yn diweddu yr wythnos hon. Dymunir ar ein derbynwyr wastadhau eu cyfrifon gyda'r Dosbarthwyr, fel y gallont hwythau wastadhau eu cyf- rifon gyda'r Cyhoeddwr. Mae rhai o'n Dosbartbwyr heb dalu dim er's blwyddyn; ac ni anfonir y papyrau iddynt yr wythnos nesaf os na fyddant wedi anfon tal i ni er- byn wythnos i heddyw. Hyn o eglurhad i'r Derbynwyr os na dderbyniant y papyrau oddiwrth y Dosbarthwyr. Medi 26ain, 1883. Y CYHOEDDWR.

YR WYTHNOS. Diwedd yr wythnos ddiweddaf, bu farw yn ngorsaf yr heddgeidwaid Ruabon watch- maker o Liverpool, a dydd Sadwrn cladd- wyd ef yn y rhan gysegredig o gladdfa gy- hoeddus y lie heb un math o wasanaeth crefyddol. Nid oedd neb yn bresenol ond yr undertaker a'r torwr beddau. Cyfarfu y Bwrdd Claddu yn union, a phenderfynwyd galw sylw Bwrdd y Gwarcheidwaid at y mater. Ceir clywed rhagor am hyn eto. Cyrhaeddodd Mr a Mrs Gladstone orsaf Caer ychydig wedi saith o'r gloch nos Sadwrn diweddaf. Er na wyddai yr awdur- dodau gyda pha gerbydres y deuai, yr oedd canoedd o ddynion yn yr orsaf yn ei ddys- gwyl, a derbyniwyd ef gydag arwyddion di- gamsyniol ei fod yn ddwfn yn serch y trig- olion. Ymddangosai yn gryf ac iach fel un parod at waith, ac nid fel un yn plygu o dan faich 74 o flynyddoedd. Yn nghyfarfod Pwyllgor Eisteddfod ddi- weddaf Caerdydd, dydd LIun diweddaf, mynegodd Mr D. Tudor Evans, yr ysgrifen- ydd, y byddai i dreuliau a derbyniadau yr Eisteddfod fod tua X4,500, gyda gweddill bychan, ond nid oedd sicrwydd am hyny, gan fod y cyfrifon heb eu cwblorphen. Mae sefyllfa pethau yn well na'r dysgwyliad ar y dechreu, pan y taenwyd y gair y buasai diffyg o LI,500 neu £ 2,000. Bendithion anmhrisiadwy i'r wlad yw sefydliadau meddygol cyhoeddus, ac yn ar- benig y rhai sydd ar gyfer doluriau ac an- hwylderau neillduol. Pum' mlvnedd yn ol, sefydlwyd yn Abertawy Eye Hospital, a dywed yr adroddiad am y deuddeg mis fod 961 o ymgynghoriadau wedi cymeryd lie, 442 wedi derbyn triniaeth feddygol, a bod 51 o operations wedi eu cyflawni. Oni buasai sefydliadau fel hyn, nis gallasai y mwyafrif o'r dyoddefwyr gael cymhorth meddygol o gwbl. Collodd dyn ei fywyd y dydd arall mown ffordd erchyll. Ymddengys ei fod am fyned gyda'r trcn, a'i fod yn ddiweddar. Pan welodd fod y tren yn dyfod, rhedodd a'i holl egni; a chan fod rhes faith o risiau yn ar- wain i'r orsaf, methodd a sefyll ar waelod y grisiau, a throsodd yr aeth i'r rheilffordd ar hyny yr oedd y peiriant ar ei warthaf, a chwalwyd ef o dan yr olwynion. Ymddengys fod offeiriad Pabaidd o'r enw John Banks wedi dianc o Liver- pool yn ddiweddar i'r Cyfandir, fel y tybir. Yr oedd yn ddyn o ddylanwad mawr, ac o ymddiriedaeth yn y cylch y troai yn- ddo. Yr oedd yn ei feddiantZSOO a berth- ynent i ysgol oedd o dan ei ofrl. Wrth gwrs, aeth a'r £ 800 ganddo, a dywedir ei fod wedi cymeryd merch ieuanc i fod yn gydymaith iddo i gydfwynhau yr ysbail. Cyfarfu Cynghor y Brifysgol yn Nghaer- dydd y Llun diweddaf i berffeithio y trefn- iadau. Darllenwyd llythyr oddiwrth Mrs Dr Hoggan yn gosod allan y priodoldeb o gael boneddiges neu ddwy ar y Cynghor ond gan fod y trefniant yn ei berthynas a'r Cynghor yn derfynedig, nis gallesid dilyn ei hawgrym. Derbyniwyd cynygiad Prifysgol Llundain, fod arholiadau y matriculation i gael eu cario allan yn Nghaerdydd fel un o'r canolfanau. Gohiriwyd eto benodiad Pro- ffeswr Germanaidd, ac apwyntiwyd Dr J. W. James, Bristol, yn demonstrator mewn Fferylliaeth. Nid oes prawf eglurach o fod y wlad hon yn rhy lawn o drigolion, na'r ffaith fod cy- nifer o ymgeiswyr yn rhuthro yn union am bob swydd a lie geir yn wag, hyd yn nod am y swydd o grogwr cyhoeddus. Dywedir fod dros 1,200 o ymgeiswyr am y swydd hon. Mae y dewisiad wedi ei ymddiried i Uehel Sirydd Llundain ac Uchel Sirydd Middlesex. Tynwyd y nifer i lawr gan- ddynt i 20, yna i 5, ac yn awr y mae y gystadleuaeth am y rhaff angeuol rhwng y pump hyny. Beth na wna dynion am arian ? Mae Mr Shaw a'i briod, y cenadwr a gymerwyd i'r ddalfa gan Lyngesydd Ffrainc yn Tamatave, wedi cyrhaedd Llundain, ac mewn cyfarfod a gynelir dydd Iau yn Exeter Hall, ceir o'i enau ef ei hun hanes gweithrediadau y Ffrancod yn Madagascar, pa drosedd proffesedig a gyflawnodd efe, am yr hwn y cymerwyd ef yn garcharor i un o longau rhyfel Ffrainc, pa driniaeth a dder- byniodd tra yn y ddalfa, a pha fodd y cafodd ei ryddhad. Yr oedd Mrs Carey a'i phlant, a'r tystion yn achos O'Donnell, llofrudd James Carey, yn yr un llong. Nid dymunol i'w teimladau yn ddiau oedd cael cwmni y fath deulu ar eu mordaith, ond ni fydd hyny yn anfantais i boblogrwydd y cyfarfod yn Exeter Hall. Gwnaeth Llyngesydd Ffrainc weithred oedd yn drosedd yn erbyn Mr Shaw ei hun, yn erbyn Cymdeithas Genadol Llundain, ac yn erbyn Llywodraeth Prydain, a gelwir ar Lywodraeth Ffrainc i wneyd iawn i'r naill a'r Hall. Hawlia Mr Shaw iawn am garchariad anghyfreithlon hawlia y Gymdeithas ad-daliad am y golled a wnaed iddi trwy garchariad Mr Shaw, a'r draul afreidiol achosodd hyny iddi; ac y mae gan y Llywodraeth air i'w ddyweyd y wrth Ffrainc am daflu ohoni i garchar un o'r deiliaid Prydeinig. Dysgwyliwn am ad- roddiad Mr Shaw cyn pasio barn. Bydd yn llawenydd gan ein darllenwyr ddeall fod ein cydwladwr enwog, Mr Henry Richard, A.S., wedi derbyn lies mawr drwy ei ymdaith ar y Cyfandir, a'i fod yn cael ei anrhydeddu yn mhob man ar gyfrif ei lafur diflino o blaid cyflafareddiad cydrhwng- cenedlaethol yn lie rhyfel. Mewn cynadledd a gynaliwyd ar y mater yn Milan, yr ail wythnos o'r mis hwn, darllenodd Bapyr galluog yn dangos cynydd yr egwyddor yn mysg gwahanol genedloedd, yr hwn a dderbyniwyd gyda brwdfrydedd. Yn y flwyddyn 1873, pan ar ymweliad a Milan ar yr un neges, anrhydeddwyd ef a gwledd ardderchog gan brif foneddigion y ddinas. Ar y 13eg o'r mis hwn, cyhoeddodd un o brif bapyrau y ddinas ddarlun ohono, a dywed ei fod fe ddichon yn crymu ychydig yn fwy nag ydoedd yn 1873, ond fod ei yni, tan ei galon a'i dafod, a'i ffydd yn y da a'r gwirioneddol yn aros. Cyflwynwyd iddo Anerchiad gan Freemasons y ddinas, yn yr hon y datganant eu cydymdeimlad llwyraf ag achos heddweh, ac y sicrhiiut ef y gall gyfrif eu boll frawdoliaeth fel ei gymdeith- ion a'i ddysgyblion. Wrth ddychwelyd o Itali, bwriada Mr Richard dalu ymweliad it Paris, i gael cydymgynghoriad a chyfeillion heddwch yno. Dysgwylir y dychwel i Lundain tua diwedd y mis hwn. Derbyniwyd writ am etholiad Man- chester boreu dydd Mawrth diweddaf. Y mae y Maer wedi penderfynu ar ddydd Sadwrn nesaf fel dydd yr enwi, a dydd Iau am y pleidleisio.

—- +. I^TRhoddircyfarwyddiadau e^lur gyda'r Diamond Dyes at lifo Mwswgl, Gwellt, Wyau, Ifoti, Gwallt, &c. 6c. Cedwir hwy gan Fferyllwyr.