Y Tyst a'r Dydd

RHYDYBONT A CHAPEL NONI. Bu y ddwy efengyles Gymreig enwoor Misses Davies a Phillips ar ymweliad a'r lleoedd uchod Sabbotb, Awst 19ag. Yr oedd yma ddysgwyliad mawr am danynt drwy yr holl ardaloedd. Cynal- iwyd cyfarfodydd gweddi lluosog a chynes ar hyd yr wythnos flaenorol yn y ddau le i ddymuno am i'r Hwn sydd wedi eu codi a'u donio at ei waith mawr a phwysig eu llwyddo yn ein mysg y Sab- both. Yr oeddynt yn Capel Noni y boreu yn gwrando y Parch D. Williams, y gweinidog, yn traddodi y genadwri gyda nerth mawr oddiar Hosea xi. 8, ac yn cydgofio angeu y groes, a'r dorf fawr mewn dagrau gorfoledd. Am 2 o'r gloch, bu y ddwy efengyles yn anerch y dorf aruthrol gyda nerth a dylanwad anarferol. Yr oedd yno gawod- ydd o ddagrau edifeirwch yn cael eu tywallt gan y gwrandawyr, a chawodydd hefyd o ddagrau llawenydd yn cael eu tywallt gan y saint, a diau fod yno ganoedd yn barod i ddyweyd fel Pedr ar fynydd y gweddnewidiad, Da yw i ni fod yraa." Am 6, drachefn, yr oeddynt yn Rhydybont, ac er mor nerthol a dylanwadol oeddent am 2 yn Noni, rhaid addef eu bod ar dir nwch mewn nerth ac ysbrydolrwydd yn y cyfarfod hwyrol. Yr oedd yr ben gapel eang yn orlawn, ac yr oedd yno dyrfa fawr y tu allan wedi methu cael lie i fewn. Yr oeddym wedi clywed llawer yn adrodd hanes y ddwy chwaer ieuanc hyn, ac wedi darllen hanes eu hymweliadau a'r eglwysi; ond yn wir, yr yd- ym yn rhwym o addef eu bod yn y lleoedd yma wedi codi lawer yn uweh na'n dysgwyliadau. Cynaliwyd cyfeillacli grefyddol ar ol y cyfarfod- ydd cyhoeddns yn y ddau Ie, pryd yr arosodd rhai dychweledigiun newydd yn ein mysg. Nid oes ynom yr ambeuaeth lleiaf nad yw y ddwy chwaer ieuanc hyn wedi eu donio a'u daafon gan yr Arglwydd i faes y cynhauaf mawr. Y mae dwysder eu teimiad, difrifoldeb a thaerineb eu gweddiau, gonestrwydd eu hapeliadau at gyd- wybodau y gwrandawyr, yn nghyda chrefyddolder ou bysbryd a'u hymddyddanion yn y tai y lletyant ynddynt, yn brofion diymwad eu bod yn eiddo i Dduw Israel, ac hefyd eu bod yn cael eu barddel a'u llwyddo ganddo yn mhob man fel y cyfryw. Yr ydym o'n calon yn dymuno iddynt fywyd ac iechyd am flynyddoedd lawer, yn nghyda nerth o'r uchelder, i ddeffro yr eglwysi a'u hadeiladu yn ffydd sancaidd yr Efengyl, ac hefyd i ddychwelyd pechaduriaid wrth y canoedd at Fab Duw. Gwir Edmygyjdd.

MAENCOCIYEWY N. Saif y lie uchod yn rhanbarth isaf sir Gaer- fyrddin, ger llaw dyffryn Ihardd Clwydwen. Gan fod yn y gymydogaeth hon lawer o dderbynwyr y Tyst, credwyf na fuasai ychydig fodfeddi o hanes y lie ddim yn annerbyniol. Y Riban Glas. — Bu y doniol a'r athrylithgar Plenydd yn y gymydogaeth, a chawsom ein breintio a chyfres o'r darlithiau mwyaf rhagorol. Gellir dywedyd am dano yn ddiwrthwynebiad a diragfarn, ei fod yn wr cadarn fel darlithiwr. Ycbydig ydyw nifer y rhai hyny nad ydynt wedi cymeryd yr ardystiad dirwestol dan ei weinidog- aeth Iwyddianus. Plentynaidd yw yr wrthddadl a glywir yn y rhauau amaethyddol, "na fedr y dirwestwyr weitbio cystled ar feusydd y cynhauaf a'r bobl hyny sydd yn defnyddio y ddiod feddw- ol." Mae bellach wedi myn'd yn ormod o'r dydd i neb gredu hynyna. Clywais fod un o'r bodau hyn ar fwriad cyfansoddi darlith ar y rhinweddau perthynol i gwrw, a diau y bydd iddo roesaw calon yn nhemlau Bacchus i gyhoeddi ei anathema uwchben Byddin y Riban Glas. Dywedir hefyd mai arwydd ei ganlynwyr fydd riban coch. Cred- wyf fod rhywbeth yn lied awgrymiadol yn y lliw coch iddynt. Dywedodd un o'r sychedigion hyn wrthyf yn ddiweddar, nad allai gydymffurfio a darpariaethau anfeddwol y Riban Glas, oherwydd fod hyny yn niweidiol i'w gyfansoddiad gwanaidd. Carwn yn fawr gael gwybod ganddo, a ydyw cym- hwyso gin, &c., yn ei fwyd, yn anhebgorol er sicr- hau ciniaw dda, os felly, unaf yn ddioed a'r "cocbiaid." Gjistadleuaeth cwn defaid. —Dygir hyn oddiam- gylch yn fuan, fel yr ydym yn arferol o wneyd yn flynyddol. Saif y gymydogaeth hon yn uchel fel un sydd yn magu y rhywogaeth oraf o'r rhai hyn, ac yn mhlitb y prif fagwyr mae enw John Phillips yn adnabyddus iawn. Cafodd y dydd o'r blaen gi rhagorol o sir Aberteifi gyferbyn a'r gys- tadleuaeth uchod, ond drwg genyf hysbysu, nad ellir ei ollwng yn rhydd, oherwydd iddo larpio amryw ddofaid yn y gymydogaeth. Teffynaf y tru hwn ar hyn. Khoddaf bancs y gystadleuaeth y tro nesaf. Bet.

LLANDILO. Yr Ysgolion Sabholhol.—Er bod i fyny ag arfer- iad yr oes, ac i gyfarfod a chwaeth y dosbarth ieu- engaf, y lUac y gwahauol Ysgolion Sabbothol perthynol i'r lie hwn wedi bod yn cael pleser- deithiau i wahanol fanau. Y Methodistiaid Seis- onig, i Gastell Caregcenen ysgol Miss West, i Dwr Paston y Trefnyddion, Bedyddwyr, a'r Annibynwyr, i'r Mumbles yr Eglwyswyr i Allt- yferin a'r Wesleyaid i Gar Taliari: Y mae yr ysgolion oil yn canmol eu bod wedi mwynhau eu hunain yn fawr, ond dditn gwell na phobl Peny- banc, meddcnt hwy, wrth aros gartref, a chael gwledd o do a bara brith, a chwareuau, ar gae perthynol i Mr Thomas, Rovthlwyd, ger llaw y eclpd. Tebyg iuac yr olaf oedd y rhataf, a'r diberygl. Llys yr Ynadon.—Dydd Sadwrn diweddaf, cy- huddwyd tri o filwyr ieuainc o ddarnio blwch ag oedd yn ngorsaf y rbeilffordd, er derbyn rhoddion gwirfoddol at sefydliad y mud a'r byddar yn Abertawy, a lladrata ei gynwysiad. Danfonwyd dau obonynt i'r carchar am ddau fis. Yr oedd y trydydd yn dadleu ei ddiniweidrwydd mewn dagrau, a chafodd drugaredd, gyda rhybudd i fod yn fwy gwyliadwrus o'i gwmni yn y dyfodol. Ymddengys fod rhai degau ohonynt yn cael eu symud o Wrexham i Pembroke Dock, ac iddynt gael yebydig fynydau yn ngorsaf Llandilo i gy- meryd lluniaeth, a'r canlyniad fu ysbeilio y mud a'r byddar o'u pres. Y Gwirfoddolwyr.—Dydd Llun, y 27ain cynfisol, bu 80 o wirfoddolwyr y lie hwn, gydag ereill o dan arolygiad yn Hwlffordd. Un o'r dyddiau canlynol bu cyfarfod arbenig yn y Guild Hall, Caerfyrddin, er cymeryd i ystyriaeth y priodoldeb o godi dwy nea dair byddin newydd o wirfoddol- wyr yn y sir, fel y byddai eu rhif yn nghyd dros 500, ac yna byddai yn myn'd dan yr enw Carmar- thenshire Battalion yn lie 1st Pembrokeshire fel ei gelwir yn bresenol. Siaradodd Arglwydd Dinefwr ac Arglwydd Emlyn, A.S., o blaid y mudiad, a chyfeiriwyd at Castellnewydd-Emlyn a Llanym- ddyfri fel lleoedd i godi byddinoedd newydd. Cymdeithas Amaethyddol sir Gaerfyrddin, — Yr wythnos ddiweddaf, cynaliwyd cyfarfod cliwe'- misol y Gymdeithas yn Llanymddyfri. Fel yr oedd Arglwyddi Dinefwr ac Emlyn yn bwriadu cyd-doithio tuag yno tarawodd y blaenaf ei ben trwy ffenestr y cerbyd, a'r canlyniad fu iddo gael ci archolli yn ddwfn ar ei wyneb. Wedi atal y gwaed aeth ei arglwyddiaeth yn ei ol aty meddyg a gwnaeth Arglwydd Emlyn y ddamwain yn hya- bys yn Llanymddyfri, yn nghanol syndod chwcr- thingar. Ymddeogys fod gweision y rheilffordd wedi glanhau gwydr y cerbyd mor loew, fel y tyb- iodd ei arglwyddiaeth nad oedd yno ddim gwydr o gwbl, nes iddo fyned i edrych allan a'i deimlo. Adferiad Dr Bees, Abertawy. — Nos Sabboth di- weddaf, dangoswyd arwydd o lawenydd gan eglwys y Tabernacl yn adferiad y Doctor, trwy i bawb uno i godi ar eu traed, a gwnaed amryw gyfeiriadau at ei barodrwydd bob amser i wasan- aethu i'r eglwys hon ac eglwysi ereill, yn nghyda'i lafur a'i wasanaeth mawr i'r Enwad. Un o ardal Llandilo ydyw Dr Rees, ac mi fydd yn gysur mawr iddo glywed fod ei barch fel proffwyd yn pafhau yn ei wlad ei hun, ac yn ei ardal enedigol. Bydd- wn yn ei ddysgwyl cyn hir i ardal iach Llandilo i newid awyr. Ivob ABERCENEN.

CWMAFON. Cajoel Seion.—Y mae y capel hwn yn myn'd dan adgyweiriadau pwysig yn bresenol, a bydd y gost yn ddim llai na .£700. Gellir rhestru Seion bell- ach fel hen achos yma y dechreuwyd yr achos Annibynol yn Cwmafon. Ffurfiwyd yr eglwys gyntaf yn nby Howell John, yn ei dy a elwid Marchelau," ac sydd eto yn aros tufewn i gaerau gwaith haiarn yr Express j" yr oedd hyny tua'r flwyddyn 1820. Adeiladwyd y capel cyntaf yn 1822, helaethwyd ac adgyweiriwyd hwnw ddwy- waitb. Fe fydd yr adgyweiriad presenol y pedwer- ydd capel mewn ystyr i'r eglwys hon. Y mae y fechan wedi myned yn fil, a'r wael yn genedl gref." Y mae ffyddlondeb a gweithgarwch wedi nodweddu yr eglwys hon oddiar y decbreu fel mae golwg lewyrchus arni y dyddiau araf a marwaidd byn ar grefydd. Y mae canlyniadan rbagorol wedi dilyn ymdrech yr Ysgol Sul, ac nid oes gwell a mwy o egni yn y Cwtn i wneyd y canu yn effeithiol a dyddorol. Yn ddiweddar neillduwyd un o blant Seion i waith pwysig y Genadaeth, sef y Parch W. H. Rees, Llechryd gynt. Y mac yn parotoi hefyd ar gyfer y wcinidogaeth y ddau frawd Mri D. a J. Morgan, wyrion i'r hen ddincon pare bus Shon Morgan. Nos Sul, Awst 261il1, pregethodd Mr Rees ei bregeth ymadawol. Yr oedd yr ysgol dy cang (yn mba un yr addolant iia yr adgyweirir y capel) yn orlawn. Yr oeddent yno yn cynrychioli pob enwad, ac wedi dyfod o ben uchaf y Cwm hyd Aberafon, a pbrawf hyn fod Mr Rees yn barchus iawn yn ei ardal ened- igol. Yr oedd y dagrau yn treiglo yn gyflym dros bob wyneb pan y ffarwcliai a hwynt, er fod gan- ddo ef a bwytbau obaith o gael cwrdd a'u gilydd ya mhen 12 mlynedd ond cyn pen yr amser hwnw, os ca efe byw, bydd canoedd o'r gynulleidfa fawr oedd yno pryd hyny wedi tewi yn yr angeu. Amddiffyn D\vyfol fyddo drosto ef a'i briod hoff a'i blentyn bach, tra yn myn'd i faes eu llafur, a thra yno, a llwyddiant mawr fyddo ar eu hym- drech cenadol yn mhlith y Chineaid. Gadawodd Mr a Mrs Rees a Cwmafon boreu y Linn canlynol, a daeth llu i ffarwelio a hwynt yn Station'Port Talbot. Gwelsom yn eu plith Mr Morgan Daviep, Parchn Evans, Wern, ac Evans, Abergwili, wedi cwrdd gyda'r Ileill i ddyweyd good by, a Daw yn rhwydd i'w hanwyl ffrynd. UN o'R LLE.