Y Tyst a'r Dydd

UNDEB YR ANNIBYNWYR 0 Y M R E I G. CYFARFODYDD BLYNYDDOL YN FFESTINIOG, AWST 21AIN, 22AIN, A'R 23AIN, 1883. Y CYFARFOD CYHOEDDUS. (Parhad o'i- Rhifyn diweddaf.) Galwyd yn nesaf ar y Parch W. Gibbon, Llanymddyfri, i draddodi araeth ar Y DDYLEDSWYDD 0 FYW YN WEDDUS I'R SEFYLLFA. Nid yw geiriad ein testyn yn dynodi pwy sefyllfa a olygai y pwyilgor wrth ei benderfynu, pa un ai ein sefyllfa gymdeithasol ai ynte y grtfyddoi, neu bob un o'r ddwy a chan nad ydynt wedi gwneyd, cymerwn e;n rhyddid yn bresenol i draethu ychydig yn fwyaf neilldu'd ar y flamaf- EIN SEFYLLFA GVMDEITHASOL. Ond ceisiwn wneyd hyny oddiar arweddiad grefyddol, o dan y syniad y dylai eiu hail fywyd fod yn fyneg- iad o rhinweddau yr Hwn a'n galwodd allan o dywyllwch i'w ryfedilol oleuni ef." Byw. Mae i'r gair byw wahano1 ystyron, ond yma cymerwn ef i olygu dnllweddiad bywyd. Byw yn iveddus. Nid oes dim yn brydfevthach na gweddusder. Man gwoddus- der mown pobpeth yn rhyfeddol o gyme;adwyol, end un o'r gweddusderau penaf yn ddiau ydyw byw yn 01 cin sefyllfa. Peithyna i'r ddynoliaeth ivahanol sefyll- faoedd. Mae cymdeithas yn natnriol yn rhanii ei hunan i hyn. Nid yr nn fath sefyllfa ydyw sefyllfa pawb. Ceir ynddi y tlawd, y cyfoethog, a'r canolradd y gweithiwr, y masnachwr, y proffesol (professional), a'r goludog a gweddus ydyw fod pob dosbarth yn byw yn ol ei sefyllfa. Nid ydym wrth ddyweyd hyn yn dymuno cefnogi yn un wedd yr ysbryd eul, hunanol, II. diystyrllyd a t'o ota, l11'Wn llawer parth yn y nail 1 ddosbaith at y 11a11-y caste isel a dinnygns a aliuoga ddyn i ddyweyd wrth ei frawd, "S;tf ymaith, canys Eancteiddiach ydwyf fi Da thydi." Na, malurier hwn yn llwch, a thafler ef i boJwar awynt y nefoedd, a chymered ysbryd dynoldeb a chrt-fydd ei le; ond eto, dywedwn mai gweddns ydyw fod pob dosbarth yn byw i'w sefyllfa. Ce;r rai yn byw yn uwch na'u sefyllfa, ercillyn is na'u sefyllfa; ond yma, argyrnheiiir y ddyledswydd o fyw yn ol y sefyllfa—5>yw tufewn torfynau yr am?ylehiadau—byw yn ol yr hen ddiireh, "Trwy dori'r got yn ol y brethyn." Dyma. y byw yd mwyaf synwyrol a chywir, y bywyd a rydd f" yaf 0 gysnr i'r dyn ei hunan, rv,irl fwyaf oddaionii gym- deithas, ac o ogoniant i'r Pen Mawr, Ceisiwn enwi yma bed war o rhesymau dros Y ddyledswyJd o fyw yri weddus i'r seivllfa." I.—EE MWYN CYSUR A HAWDDPTD TYMHOROL. Mae Duw wedi bwriadu i ddynion Cod yn gysnrns, a hyny jn mhetlitfn y byd liwn. Dyma ydyw ei gy- ineriad graslawo-" Daionns yw yr Arglwydd i bawb, a'i drugaredd sydd ar ei holl weithredoedd." Ond er -'i (iru, mai hyn \dyw y trefniant Dwyfol, eto mae yn ffaith, ac yn ffùith ofidus, fod Ilawer o drallodion blimon yn y byd—fod dynion o ran eu hamgylchiadau tymhoro) yn rhodio mewn dyfroedd dyfnioti hyd yr ea, a bod hyny yn cacl eu hachosi gan ddiffygion, gwastraff, a diofai- wch y saw I a oddiweddir ganddynt. Addefir fod llawer o ofidiau dwysion yn cyfarfod a dosbarthiadau nad eea ganddynt yr nn rheolaeth drostynt. Mae masnach weithiau yn cael ei pharlysu trwyddi, nes y tefl:r nieiniau a chanoedd o ddynion dewr a ffyddlawn i'r Mnianteisiott mwyaf. Mae Daw yn awr ac eilwaith, trwy Wnhanol ffyrdd, yn ei ragluniaeth yn yn darostwng, yn cystuddio; ac yn tlodi, a hyny er mwyn gwella y byd yn foesol, profi ifyddlondeb ei blant, a darigos y gallant ganu yn uwch a phereidiiach yn y nos nag yn y dyd I, mewn tywydd garw nag mewn tywydd teg ond mae y gofidiau y soniwn am danvnt yn brt Si nol yn eyfod i, nid trwy y pethau hyn, ond trwy y diffygion rhag-grybwyl'edig—dynion yn myned allan o ¡Y"rdd Duw, ffordd uuiomieb a chrefydd, a byw yn ol eu ffyrdd gwyrijam eu hunain-byw yn ol eu balclider, en hafradlonedd, niympwyoa pechaluvus. ThLw llawer mewn calcdi ac ymddarostyngiad trwy fyw yn is na'u s;f'yllfa—trwy fyw yn orgyni!, yn rrwnt, a chrebaehlyd, nes ymduifadu eu hunain ac croill o fwyniantau mae lJuw, synwyr cyffrei!in, ac amgylcli- iadaa wedi fwriadu iddynt. Dywcdir am John Klwes, cr yn werth tna haner miliwn o bunuu wrth gychwyn byvv/d,y byddai rnor orgybiddlyd, fel na chymerai rhcidiau cylTredin bywyd. Gwisgai rnor garpiog fel y cymerai yr anadnabyddus ef yn gaidotyn penffordd, ac estynid ychydig geii.iogau iddo with basic. Lhffai yn brysur gyda'i ddeiliaid yn y cvnhauaf, a chlywyd ef yn c"\Vyno yn fynych yn arw am greulonder a gwastraff yr adar bach wrth fyned a chymaint o wair tuag at wnRuthurotnytbod. Ba yr adyn truenus hwn i.irw yn filiiyqwi-, er y taerai ychydig amser cyn hyny, pan yn raethu dyfod o hyd i bill pum' punt oedd wedi t/uddio, mai dyna yr unig eiddo oedd g inddo. Cyfodai 01 wely yn nyfnder y noF, a dolefai yn acthus wrth syinud o y; tafell i ystafcll lie yr oedd wedi pentyru ei arian, "0, fy arian, fy arian, ni ehewch feddlanll fy arian." Mae yr engraifft hon yn eithafol mae yn wir, ac yn arddangos cyflwr gresynus ond et:> ceir lluaws yn mhob doobaith, er yn llawer IJai cybyddlyd na, hwn mown blimleraa mawrion trwy fyw yn is na'u sofyllfa. Ond tebygol fod rawy yu y cyflwr yma trwy fyw yn uwch na'u sofyllfa, 1-az sydd trwy fyw yn is ua'n sefyllfa. 0;3 nad yw eu ofidiau yu fwy a gwaeth yu eu natur, maent yn Jlnosocach yn eu rhifedu, ac yu amlach yn eu gwrthddrychau. Mae dynion wrth fyw yn uwch na'u sefyllfa yn rhwym o deimlo, gellid meddwl, os yn we,:dol effro i nniondeb, eu bod ar y ffordd tua dinystr. Maent yn teithio llwybr sydd a chymoodd dyfnion o bob tu iddo, ac nis gwyddant y fynyd y byddant wedi syrthio i nn o'r gwaelodion- Mae yr oes yma yn hynod am ei hymddnngosiadau. Rhaid gofalu am yr allanol-cael yr ouhvard ap- pearance yn dda, gan nad beth fyddont yr amgylch- iadau. Dywed John Ploughman "fod awydd rhyw ddynion y fath am fod yn hwr, fel y mynant gadw ceffyl a thrap pan na allant fforddio mewn gwirionedd i gadw cymamt a chwningen." Rhaid byw i fyny a style beaodol—tori dash-onide tybir y meddylia pobi yn gyffredin am danom. Rhaid gwisgo yn orwych, byw mewn tai costfawr ac addurnol, ymbJeserll ar foethau, cynal parties, &c. Os gellir fforddio y pethau hyn, a'u bod yn gyfreithlawn, pobpeth yn dda; ond os nad ellir heb ddrygu yr amgylchiadau, goreu pa gyntaf i'w gadael—goreu pa gyntaf yr ymddarostyngwn o'n hucheltryd, oblegid wrth eu dilyn byddant hwy yn sier o'n darostwng ni, a dygant ni i gyflwr gwir helbulua. Nid yw llys y man-ddyledion, y bankruptcy canft, a'l' carcbar yn lleoedd i sugno cysur oddiwrthynt. Byw yn iveddus i'r sefyllfa. Dyma y bywyd dyogelaf, a thyma y bywyd a rydd fwyaf o gysur a mwynhad. Nid oes gwir fwynhad i neb wrth fyw yn uwch nac wrth fyx yn is na'n sefyllfa—helyntion blinion sydd trwy y ffyrdd hyn ond wrtb fyw yn ol y sefyllfa, mae genym lawer o rheswm dros ddysjwyl hawddfyd a chysur. Cynwysa byw yn woddus- Ystyiiaeth fanwl er dealt ein sefyllfa. Dywe'ai Thomas Carlyle fod llawer rhy fach o ystyriacth yn y byd—fod dynion yn dilyn eu gilydd heb ychwaneg o rheswm dros eu hymddygiadan na hyny. Wrth wel'd y ffrwd pobl yn pasio'r Strand, tueddid ef rhyw ddiwrnod i'w rhwystro, a gcfyn i bob un ei neges. "Ond na," meddai y doethawr, "gadewch iddynt fyn'd, maent fel haid o ddefaid yn canlyn yn llwybrau eu gilydd." Os ydym am hawddfyd yn ein sefyllfa, dylem ei deall yu drwydl, rhag yn ein hanwybodaeth y rhoddwn lam y tuallan i'w therfynau. Dyn yn meddu ar chwech swllt, wrth wario pump, mae yn gwbl ddyogel; ond os cyfyd i saith, mae ei gyflwr yn ofidus mae wedi dyfod yn ddyledwr, ac mae bod mewn dyled i ddyn gonest, ystyriol, yn beth y gwna ei arswydo yn fawr. Mae dyled yn lladd annibyn- iaeth dyn, ac yn ei wneyd yn gaetk i'w ofynwr. Dywed ysbrydoliaeth, Na fyddwcli yn nyled neb o ddim, ond o garu pawb eich gilydd." Mae Duw yn gwahardd dyled, felly ymdyngedwn yn ei orbyn-cyhoeddwn anathema uwch ei ben. Ystyriaeth fanwl hefyrl yn arwain i barotoi gyf- erbyn ag amcanion dyfodol. Mae i'r dyfodol ei angenion, ei ddyddiau gwlawog-bod allan o waith, cystudd, henaint, a thrallodion gwahanol; a dylid parotoi byd y gellir ar Oil cyfer, Cynghorai meistr ei weithiwr (Gwyddel) i osod ychydig o'i enillion o'r neilldu gyferbyn a dydd gwlawog. Yn mhon tymhor, gofynodd os oedd wedi gwneyd. Atebodd ei fod. Ond yn sicr ddigon i chwi," meddai, gwlawiodd yn drwm iawn ddoe, a gwariais y cwbl." Llyncodd y cwbl. Ond y dyn sydd yn meddu ar ystyriaeth briodol, mae yn parotoi, nid fel y Gwyddel hwn, atloddest gyfagos, ond at wir angenion y dyfodol, ac mae gwneyd hyny yn elfen o gysur a mwynhad iddo. Tuag at ddyfod i'r cyflwr yma, mae yn rhaid wrth ddiwydrwydd, cynildeb, a threfn. Ehaid wrth ddiwydrwydd i gasglu—11aw y diwyd a gyfoeth- oga cynildeb i gadw rhag gwastraff ac afradaeth, pechcd sydd uior andwyol i gysur; trefn i ddosraau yr eiddo yn y modd goreu. lihanu rhwng angenion presenol a dyfodol—angenion teuluaidd, gofynion cymdeithas, ac hawliau rhesymol crefydd. Mae gan y petban yma on llais tog tuag atom, a thu yma i ni fod yn ddiwyd, yn gynil, a threfnus, y povygl yw na fydd genym fawr ar eu cyfer. Dywedodd Tegid eiriau synwyrol a grymus yn y cyfeiriad yma wrth ganu i'r Buelin, y corn a ari'eryd gynt i yfedohona- geiriau gwerth eu hargraffu ar barwydydd ein hysta/ellocdd. Dywedodd— Gwastraff, eisieu, drwg yshyw-gwarth a ddwg, Ac wrth dilvyyn gwarth, dystryw Da i bawb cynildeb yw, A thad i gyfoeth ydyw. Dywedwn ninau wrth orphen y penawd hwn, os ydym am hawddfyd a chysur tymhorol, am i ni ymdreehu byw yn ol ein sefyllfa. Byw yn weddus i'n sefyllfa II,-ER MWYN DYOGELWCII CYMDEITHAS. 't" Mae cymdeithas yn cael ei gwneyd i fyny o unigolion, a pha luosocaf yr imigolion, cryfaf y gymdeithas. Mewn ystyr fasnachol mae y byd trvvyddo mown ynidraf'odaeth, ac er mwyn am- ddiffyniad i hyny, mae yn ofynol fod uniondeb yn nodweddu y gweithrediadau. Mao llawer o fasnach yn cael ei dwyn yn mlaen ar goel (trust) -trefn benagored a phrofedigaethns yn ddiau; ac os nad arferir y gofal mwyaf, hydd rhywrai yn sicr o fod yn golledwyr. Moddyliodd rhai am y drefn yma wrth ei ehychwyn yn dra ffafriol. Edrycheut ami fel duwics llwyddiant yu gwasgar ei bendithion amryfath rhwng ei hedmygwyr. Dywedodd Pitt yn y Seaedd y gobeilhiai yn fawr gael ei enw wedi ei gerfio ar y gofgolofn a gyfodai i public credit. Mae ereill wedi edrych ar y drefn yn achos o ddrygau anneirif, ei bod wedi cynyrehu mwy o effeithiau niweidiol na allesid g-ynyrehu trwy yr un drwg—y diafol ei hunan. (Gall y system hon o bosibl fod yn fanteisiol i rhai dosbarthiadau—trafnidwyr, &c.; ond i'r mwyafrif o ddynion, efallai nad oes yr un rheswm a'i cyfreithlona. Onid llawer gwell i bawb sydd yn derbyn eu henillion ar dymhorau rheolaidd, fyddai masnachu trwy dalu ar y pryd. Trwy hyn cawsai y prynwr fwy am ei arian, a chawsai y gwerthwr hefyd ddeall ei sefyllfa yn well. Trwy drefniant y coel rhaid i'r gwerthwr gael mwy am ei nwydd- au na phe y telid ef ar y pryd. Gofyna fwy tnag at iddo gael llog ar yr eiddo a orwedd ganddo yn ei fasnacb, yn gystal a'i ddigolledu yn wyneb metbdalwyr. Bydd y gonest yn gorfod talu dros y twyllodrus. Trwy y system yma bydd llawer yu prynu pethau nad oes eu gwir angen arnynt, yn prynu mwy o bethau nag a ddylent, a phrynu nwyddau o uwch gradd na phe y telid ar y pryd. Mae taflu diwrnod y talu yn mlaen i ryw ddynion, yn benrhyddid hollol. Prynant yn ddiystyr fel pe na byddai talu i fod, a plian ddelo y biliau i fown, a rhai ohoriynt fel y dywed Mr Spwrgeon "Cyhyd a liirnos gauaf," dechreuant edrych, ae efallai dristau, a gofyn beth rnaeat wedi wneyd P Wel prynu ar goel, hen gownt, bid sicr maent wcdi wneyd. Ond y cwestiwn yn awr ydyw beth i wneyd? Fe dal rhai yn onest a ffyddlawn, mao talu yn bleser ganddynt. Ond fe beidia'r lleill. Mae l'hai, er y mynent dalu, yn methu yn wirion- eddol, maent wedi ymddyrysu yn eu hamgylch- iadau, ac felly yn wrthddrychau tosturi, ond eto cofiant eu dyled, a phan ddelont i well cyflwr, talant y "fIyrlíng eithaf." Mae ereill na ddarfn iddynt feddwl rhyw gymaint am dalu. Prynas- ant ar goel. Trefn foddhaus ganddynt. Pryn- asant fwy nag a ddyleot, yn enwedig pe buasai eu cydwybod yn weddol effro, ac mae diwrnod y talu ganddynt yn gymbarol ddibwys. Dywed y Beibl am i ni beidio "chwenych eiddo ein cymyd- ogion ond dyma ddynion, nid yn unig wedi eu I chwenych, ond hefyd wedi eu cymeryd, heb fawr argoel eu dychwelyd, na dychwelyd y gwerth am danynt. Gorchymyn yr apostol Paul ydyw, Yr hwn a ladrataodd, na ladrated mwyacb eithr yn hytrach cymercd boen, gan weithio a'i ddwylaw yr hyn sydd dda, fel y byddo ganddo beth i'w gyfranu i'r hwn y maa angen arilo," Gynghorid dyn ieuanc i gadw cyfrif o'r hyn a dderbyniai ac a wariai. Atebodd, nid fy ngwaith i ydyw cadw llyfrau cyfrifon. Am fy ncrbyniadau," meddai, ni bydd perygl y camsynir, ac am fy nhreuliau, mae fy llogell yn gyfarwyddyd dyogel i mi, gan na byddaf yn prynu dim un amser heb dalu ar y pryd." Efallai nad yw pawb masnachwyr yn gwbl rydd oddiwrth y drygau a gynyrchir trwy drefniant y coel. Argymhellant eu nwyddau yn ormodol ar eu cwstneriaid. Canmolant, gyda dawn hylithr, eu nwyddau i'r cwsmeriaid, nes yr hudir llawer i brynu pryd nad oedd ganddynt feddwl at hyny. Byddai yn dda i lawer o'r ews- meriaid gonest, ffyddlawn hyn, sydd a'u bryd am dalu ei ffordd, i ddyweyd wrth y fath fasnachwr, "Nac arwain ni i brofedigaetb, oithr gwared ni rbag drwg." Mae dyogelwch cymdeithas, neu onestrwydd masnachol yn gofyn am gydymdrech egniol a ehywir, a goreu pa bellaf yr ymgedwir oddiwrth system andwyol y coel. Byw yn weddus i'r sefyllfa III. ER MWYN ANRIIYDEDD CYMERIAD. Cymeriad anrhydedd s o bob peth ydyw y penaf. Mae yn berl o uchel bris." Enw da mae yn well na'r enaint gwerthfawr." Soniwn yma yn fwyaf neillduol am gymeriad cymdeith- asol; yr enw da a enilla gymeradwyaeth cyrn- deithas. Gwneir hwn i fyny fel pob cymeriad da arall trwy ymddygiadau teilwng, ac mae hyny yn uwch a phwysicach gan lu mawr o bobl na dim arall. Dywedir am yr enwog Benjamin Franklin pan oedd yn ddyn ieuanc, ae yn gweithio fel ar- graffydd, y gwoithiai lawn cymaint am anrbydccld ei gymeriad ac am ei gyflog, a daeth yn raddol yn un o ddynion urddasol ei vvlad. Dywedai George Canning, Mai ei unig ffordd ef i anrhydedd ydoedd trwy nodweddiad da. Nit chwenychai yr un arall byth, a'i fod yn gwbl hyderus y Ihvyddai y ffordd hono ei bod y ddyogelaf os nad y feraf." Nid ydyw yr engreifftiau hyn ond dangosiad o filiynau lawer o'i cyffelyb, mae cymeriad anrhyd- eddus yn agosach at y cyfryw na thrysorau ponaf daear. Ond i ereill, fel mae gwaetbaf meddwl, mae y cymeriad hwn yn beth cyilredin ganddynt,