Yr Herald Cymraeg

IT 1919 HOW much time can you give to your Newspaper ? THE average business man devotes little more than half-an-hour a day Jtt to the average newspaper, and if his news- paper is the "LIVERPOOL COURIER" he can in that short period acquaint himself with I the world's activities in all spheres in which he is interested. The "LIVERPOOL COURIER" not oaly gives all the news, 1fut it arranges the news in accessible form. Home and foreign news occupy their apt-ointed space every morning and you know just whsre ts Took for the record affairs in which you an particularly interested. i (j But the brilliant special articles of the LIVERPOOL COURIER gain for it more than a cursory attention. Every day there are contributions which invite special study, and the "COURIER" goes home in the evenings when these special features can be perused at leisure. Her* is a. diary of exclusive features w-bich hundreds never moss reading. Wales and Welshmen Readers and Writers MONDAY THURSDAY I Round the Churches The Prompter's Box Straight Talk by "Dslpkiau" Athlete and Turf TUESDAY FRIDAY Motor Notes by Massac Buist Woman's Kingdom Goif Notes Music and Drama WEDNESDAY SATURDAY Women at Play Schools and Schoolmasters Labour Nobea Cymric Topics by "Maldwyn" Welsh Notes by ""Oaanbwnsis" The Property Market In addition, all events and tendencies of importance are dealt with by the kigheet authorities in the country. t The essensial newspaper for the busy man and woman who would be well-informed on all topics of the day is the LIVERPOOL ON& COURIER First in 1808 First in 1919 ■iiiiiiiriiiimf]iHiiiiiiiiiiiiiiiii!iiiHiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiu[iiiiiii[iiiiiiniiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiijiiiiiii!iiiiiiii:iiiiiiiiiir:ii!B HE E: I Study Economy! ) I You reduce your cocoa-bill by using = = ROVA Cocoa. 1 | Half a teaspoonful of ROVA is sufficient I n to make a breakfast-cupful of delicious cocoa. j j The splendid quality and incomparable t i flavour of ROVA Cocoa will delight you. i s Buy a l-lb. tin to-day and see how far j | it goes! §§ I itgOVA OA I = i = I A 4-lb. tin costs only I I I Insist on ROVA—the economy-cocoa. I iiiiiiiiiiiii!iiiiuifii!iuiiuiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii!iii!iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiii]|||||||||||jj|||||||||||||||||||||p. Making the Tablets which Cure your Sore Throat. I We are making them as faet as possibly—but the ingredients are scarce—aad the demand is again outruaaiag the supply. If you are subject to Sore Throat, Influenza, etc., get your wiwter guPPlies of Formamint now. (Still only 2/2' per bottle). fORMAMINT f THE GERM KUIING THK04T TABIET 1 MANLUF,KCTURIMI) BY genatosan, LTD. IManpfacturbu by (Makers of Sanatogen.Cfeftasprin, etc) I 12, Chenies St eet London, W.C. I LChairman: The ViscountessRhondda I ,(, r »>»■ r J j )! ) ;) n 1,1 fill, IR T bmsm I I Beswch sAnwyd M ij Amhrisiadwy gyda phlant Ml Poteli 113 is GAU BOB FFERVLLYDD A GROWER If Yr k. eit Fvddyginiaeth Gymrtig. I^|l I 1[T .t>A For HOME-MADE lirend, Cpr Economical and Reliable. [ [BORWIGKSj Wtr:r BAKING powder.. M The Best in the World.

I OVERCOATS and SUITS I AT PRICES THAT WILL I CREATE A BIG DEMAND. II (j- IBI—i {—ininioaaicr 'c:Jc:¡] I I S BLACKLER'S offer j I \tI special opportunities I n T°-DAY and Untu n I cleared to secure I WWfir most remarkable j I bargains-' As the lliSil I | supply is limited j. | tU jMR I WfP if IP prospective custom- j||r 5 I ers are advised to raw I JpSW shop early. I Q-iq/ -DBaQOiQioaaic icncd], MEN'S -M MEN'S BUTTON TO NECK ,< £ TRENCH I RAINCOATS fflngk RAINCOATS In fawn Gabardines Made from heavy and fleecy lined p • W* yarn dyed Gabardine I throughout. j Cloths in Fawn & j Thoroughly proofed. ■|\ S} § Navy. Absolutely Warm as an fl(\ W§,% guaranteed Overcoat.. rainproof, FIFTY en/. IL-iP' interlined onl. ONLY □«/ QIL C0XT0N QUI siJStfr MEN'SDB.OVERCOATS, g JVery superior and heavy. Half, belt and iflfr ? Ai\ V^i strapped cuffs. The colours are dark, ijT| and medium greys,- and the price at once | j U commands attention. Exceptional gQj V# f ° U Value |• j jjfp >aC lc^ if |° Vsjf These are all new goods, 'l|ff and just a few numbers 1 j of the great Stock <n [ OVEf^s STANDARD suns O hand. BLACKLER'S Guaranteed the Govern- hand, m Fancy D. B, Styles ment's Fabrics, & the very oc*lr nrvll fr* mmo onH of all colourings, with velvet best tobe had. Secure now Q5l\ y UU LU VfVJllld CaIIVJI collars and pleated backs, while stock is available. smart and comfy. An sizes 65/- inspect their wide selec- d SOj- tion. You will be de- TW lighted and go away a = /T^wv I fw satisfied customer. < |pk P awfe = o.. = = c:J = I = I II Ijm Boys' & Youths' Mackintoshes. f ,i| JJ In fawn and bJack-ideal for School. Absolutely Rw waterproof, sewn seams, very serviceable Ip Ml Sizes 22 inches to 44 inches. if 176 to 25/- BLACKLER'S STORES (Sffif.) LIVERPOOL CLOSE ONE O'CLOCK WEDNESDAYS

CREFYDD A GWAREIDDIAD (Gan Ohebvdd) (Pa«rhad). I. Aiwedd arall ar wareidoiad ydyw rhyddid cenhedlaethol. Plemtyn gwareiddiad. yw rhyddid, a lie nad oes rhyddid, nid oes war- eiddiad uchel. Mae crefydd yn cweu atf yn dysgu golygiadau Hydan-byd-øang. Wrth edryoh yn ol dros wareiddiadau hen, megis Rhufain ac Asia. gwelir fod trai ar lanw gwar- eiddiad yn cael ei flaenori gan drai ar dxadd- odiadau orefyddol. Dyma hanes sicr yr holl ymerodraethau sydd wedi bod yn uchel eu gwareiddiad. Pan oedd y teimlad creryddol yn gwywo y mae gwareiddiad yn pir,ysur ddad- feilio. Ni a gymerwn Ffrainc yn anghraLKt. Y mae'r Eglwys Babyddol yn Ffrainc wedi oolli ei dylanwad ar yfangorff y bobl yno, ac y mae imateroliaetn wedi dyfod i mewn iel aion, ac wedi gorlifo y wlad eirbyn hyn. Dywedir gan rai (SyAgedigion mai'r achos am ddirywiad y telmlad crefyddol yn Ffirainc oedd Datsefydliad yr Eglwys oddiwrth y Wladwriaeth. P'run byiinag am ihyainy, am- lw.g yw fod y teimlad arefyddol wedi darywio yn iawr yn y wlad honno, ac yr oedd ei gwar- eiddiad mewn peirygl. Priodol i ni yma fu- asai nodi rhai o'r pethau sydd yn arwydd- on digamsyniol o ddirywiad mewn gwareidd- iad. (a) Cynnydd unigoliaeth (individualisrii). "Cydnabyddia" gari wareiddiad diweddar fod gan ddyn fel unigolyn hawl i barhad a diog- elwch. Ond mae pob hawl sydd gan ddyn fel unigolyn i'w ddefnyddio er mantais cym- deithas yn gystal a'i fantais ei hun. Mewn gair, nid yw hawliau dyn ond rhagorfreint- iau ymddir' dim iddo gan gymdeithas." Y mae unigoliaeth afiach, hunanol, yn tynnu dan sylfeini gwareiddiad. (b) Disgyniad yn rhif genedigaethau. Dyma um arall o nodweddiou dirywiad mewn gwar- eiddiad. Fe fegix moflli a chreaduriaid eraill, ond ni fegir plant. Gall fod amryw bethau wrth wraidd y ffaith alarus hon, ond un peth nag g>ellitr ei ameu ydyw, hunanoldeb (selfish- ness). Mae dyn yn mynd yn rhy hunanol i gymeryd cyfrifoldeb teulu, a'r wrabig wedi mynd i gashau bod yn fam. Y mae Ir awydd am bleser, a rhyddid afiach wedi cymeTyd meddiant o wledydd Ewrob. A gellir dweud lie bynnag y mae'r wxaig yn amfoddlon bod yn fam, y mae gwareiddiad yn dirywio. Un- waith yr a unrnyw genedl l fagu moch a Jwao^heg, ac nid plamt, y mae air y gori- waered—yn DEGHREU PJRYWIO yn ei gwareiddiad. Gellir prlodoli y diffyg ii wn i ddiifyg y teimlad fifefyddoi. Y mae crelydd yn edrych a dysgu lod (1) Prlodas yn gysegredig ac yn "weddus yn mhawb Yn wir, dyeg I creiydd fod piiodas yn oaxiinhad ddwyfol, <lie nas gellir cael gwareiddiad uchel oheb yr ordinhad hon. Bysga crefydd hefyd fo4 (b) Teulu yn gysegiNidig a dw^folt yn dtU'* ameu y ffurf uchaf ar ly wyd C-ymdeitihasol, a rhaid yw gwneud y gosodiad. mai abam-ioldeb y teimlad cx<ei;yddol sydd l gyfrif am amhar- odrwydd dynion, i gymeryd cyfrifoldeb teulu. Pan y mae bywyd teuluol yn dirywio, y mae gwareiddiad mewn perygL Dysg cref- ydd hefyd fod y (c) Plentyai yn gysegredig. Diwerth a diystyT yw plant mewn gwledydd bairbaraidd bob aiager, fel y tystia aionydd fel y Ganges Fawa1, etc. Enwasom y pethau hyn i ddangos ,beth oedd rhai o nodau dir- ywiad inewin gwareiddiad. A chrefydd wir- loueddol yn umig a fedr a.gor llygaid y byd i'w drygau, ac i godi llais yn eu herbyn, os am jjadw gwareiddiad' yn uchel a dilwgr. (a) 'lyfiant gweriniaoth. Wrth dyfian,t gwer- iniaeth yr ydyin yn jjjiygu rhyddhad gwerin o hualau gurmes givladol a chxefyddof. Nid yw gwareiddiad yn uchel mewn gwlad lie nad ywa! werin bobl yn. rnydd. Tybia rhai mai anffawd gwareiddiad yw rhyddhad y werin, ac nad oes i bob dyn yr unrhyw gyfieusterau a saille ya wyneb deddf a gwladwriaeth. Tybiant os bydd i'r bendefigaeth ddanfod o'r tar y bydd dyddiau gwa.reiddiad wedi eu rhifo, ond nid yw hyn yn gyson a banes. Ond yn mha wlad bynnag y mae'r werin yn rhydd y anae gwareiddiad hefyd yn uchel, ac oe eir yn ol i dianes hen wareiddiadau, ceir gweled fod y werin wedi gwneud mwy yn ffair gwar- eiddiad na'r bendefigaeth. Gwnaeth Athen democratig fwy yn ffafr addysg o'r celfau cain nag a winaeth Sparta anstocrataadd. Y mae hyn yn wir am weriuiaebh yn ei perthynas a gwareiddiad yn mhob cylch arno. Y mie crefydd yn ei gwaith yn dysgu cydnaddoldeb dyn yn ffafr rhyddid gwerin, ac y mae "gwerin rydd" yn athan o wareiddiad. (b) Llafur. Lie bynnag y ceir gwaxeidd- iad o ran na-tur uchel a dilwgr y mae llafur yn nodwedd ar ddynion, ac y mae llafur yn ymirannu i gylchoedd a dosburthiadau-yr hyn eilw'r Sais yn "division of labour." Ceir y saer, gof, teiliwr, crydd, ac ymlaen ymron yn ddiderfyn. Llafur wedi ei rannu rhwug y itirigolion. Mae crefydd trwy hunanbarch a darbodaeth, etc., yn ffafr llafur, ac yn condemnio DIOGI A SEGURDOD. Un peth arall ellir nod; £:>1 rhan o wareidd- iad uchel yw (c) Llywodraetih Wladol. Y mae'r dat- blygiad o gyiivvr anwar i sefyllfa wamaddd yn araf iawn. Wedi camu'in araf y mae gwar- eiddiad exioed. Ar ol i ddynion gael eu gol- euo, y maent yn dyiod o dan angenirheddrwydd o fyw dan ryw xeoiau ac arferion, y xhai mewn amser a ddatblygant drachefn yn ddeddfau, yn cael eu gxymuso gan wobrau a chosbau. Bydd y deddiau hyn yn gyson ac anianawd a chyfiwr moesol y bobl fyddont wedi eu gwneud. Tua chanol y bymthegfed ganrif yr oedd Rwsia Fawr yn llwytihau crwydrol, yn protfesu gwahanol girefyddau ac yn edlunadd- olgar. Ond erbyn fieddyw y mae'r teimlad orefyddol yn Rwsia wedi ei gweddnewid. Yr -airisex hwnnw yr oedd crefydd yn dechreu estyn ei chortynnau o- ran ei ddyjanwad ax wareiddiad y byd. "Pan oedd dylanwadau creiydd yn decareu lledaenu drwy Ewtrob tua r Mwyddyn 1485-1514 yr oedd y byd yn symud trwy gyfnewicliidau mawrion a chwyl- droadol-eyfziewidiadau mwy nag a welwyd er gorchfygiad Cristionogaeth a chwymp Ym- esrodraeth drajhaus Rhufain. Torrid i lawr yr hen derfynnau, a diddymid hen gredoau I oedd wedi bod yn llyff fheirio ei gwareiddiad newydd. Gwnaeth darganfyddiadau Coper- nicus ddatguddao i ddynion gyfiinacn y byd- ysawd. Amgylchodd morwy.r dewrion Par- tugal Benrhyn Gobaith Oa, ac aligorazaait eu llongau masnachol yn mhorfchladdoedd India bell. Datguddiodd Columbus y Cyfandir Newydd oedd i'w ychwanega at yr Hen Gyf- ajid'ir. Fel yir oedd crefydd yn eangu yn ei dylanwad, ytr oedd gwareiddiad yn lledu ei ac yn goTlifo'j gwiedydd. n. Nodwedd amlwg mewn gwareiddiad yw moesol deb uchel. AXoesoldieb yw carreg sylfaen gwareiddiad, ac y mae moesoldeb yn angenrheddiol i fodohietVi. Amhosibl cael j gwareiddiad heb y moesol. Crefydd yw'r unig allu sydd yn dyirchafu'r moesol. Mae i i wlad neu genedl golli ei moesoldeb yai arwydd J digamsyniol ei bod ax y ffordd i golli ei (gwar- | eiddiad. I wareiddiad, y mae moesoldeb a'i holl gyfrinion yn angenrheidrwydd. Y pethau hynny sydd yn gynnyrch moesoldeb uchel yw nodweddion gwareiddiad fel cyf- iawnder rhwng dynion a'u gilydd-Thyddid personol, a daioni'T lluaws. Yn awr crefydd sydd yn cadw moesoldeb. ar drostan gerbron y byd, ac yn ddiddadl h-eb girefydd y mae gwareiddiad uchel yn amhosibl. Pe taflem ein golwg yn ol dmtt 'hen wareiddiadau (an- I cient civilizations) cawn yn eu hanes betihau sydd yn dangos dylanwad crefyddau arnynt. (a) Gwareiddiad yr Aifft. Mae dynion heddyw yn cloddio ac yn turio i lawr, ac yn dyfod o hvd i demlau ac allorau yn y wlad I honno. Darllenamt hen femrynau a cherrig. Betu gant annynt? Dim ona iiodau crefydd ar bob potii. Dywedir nad yw'r Pyramidiau I mawrion ond nodau ei gwareiddiad, a hyn- afiaethau sydd yn dal cysyiltiad agos a chre- fydd ydynt oil.. (b) Gwareiddiad Phoenicia. Dywedir mai'r j Piioeniciaid oedd v bobl gyntaf i forio a thref- edigaoethu a masnachu, ac y mae'r bobl hynny wedi gad-ael pethan yn folawdan i'w duwiau fel olion eu gwareiddiad. Yr oedd gan eu crefydd ddylajnwad ar .wareiddiad y Rioenio- iaid. iaid. 1 (c) Gwareiddiad Groeg. Cawn ,fod hwnnw wedi torrri a-Ilan mewn barddojiiaeth, celfaa ac atihrouiaeth, a dhreadigaethau o J eiddo crefydd oeddyait oil. Y duwiau aycfS (Parhad a golofn 3).

0 FAN I FAN TRWY LEYN .Gan Grwydryn Y mae'n agos i ddeng mlynedd er pan fu'm trwy Leyn o'r blaen, ac os yw'r trigolion yn gyfryw ag oedd.ynt y piyd hyny 'rwy'n &ior y caf ganddynt ddiigon i'w fwyta, a lie i gysga am rhvw fis neu ddau. Wedi cyrraedd Pwll- heli yn ddiogel, cefais fy .nghario mewn "bpac- tor" i Efailnewydd. Mae'r pentoef hwn wedi cynhyddu er pan fu'm ynddo o'r blaen, am- ryw dai newydd wedi eu ihadeiladu o bob tu i'r capel,—ac yn dai, fuaswn yn meddwl., hynod o hwylus, a chyfaddas o ran maint ac adreth i weithwyr 'yw yn gomfforddus. Gwel- aiis Mr. W. J. Williams yn. nirws ei dy, dros y ffordd i'r capel. Mae ef yn gerddor a bardd gwych, yn wr tawel, heb ymffrost. 'Rwy'n sicr na fuasai Meuryn er mar graff ydyw, yn gallu canfod bai ar ei englyriion, ond y cwasant le uchel yn ei "Ba/rlwr." Gwel- ais yma hefyd weithdy newydd, lie gwnant glocsiau, a buaswn yn tybied eu bod yn cael hwyl dda ar fusnes, oblegid yr oedd amryw gerbydau yn aros ac yr galw am y clqcsiau wrth basio. Gelwais yng ngweithdy Robert John, a gwelaia ei fod of wedi helaethu ei fusnes yn angjhyffredin, "bicycles, motor cycles, a motor care," lend .bob man. Bu'm yn siarad a Evan Hughes, y gof, am funud. Canmol mab J.T.W. • oeddym pan ddaeth motoir y "Tocia," ac euthum ynddo i Rydy- clafdy. Mae'r pentref hwn rywbeth yn debyg i'r hyn wyf yn ei gofio aano. Gwelais yma William Jones, v Post, yn cychwyn am Bwll- iieli, g\Tda llwyth o wnhingod. ac ni "welais erioed y fath Iwyth. Yr oeddwn yn tybied na welwn yr un wnhingen ar fy nhaith, ond gwelais yn amgen a chredaas o newydd "fod mwy o bysgod yn y mor nag a ddalirwyd." Sylwais fod y capel yn edryoh yn dda iawn, wedi ei baentio yn ddiweddar, ac mi fyddaf yn hoffi gweled capel yn cael ei gadw yn lan ac yn drefmis. oblegid i mi mae n dweud yn dda am grefydd y bob. fo'n mynd iddo. Yn mlaen a fi. Dyma Gailt y Beren, a'r bardd yn ei fedd. Ie, bardd tlws a bardd diwygiad yn arbennig. Pryd etc v clywir canu air ei benhillion "Haleliwia iddo ef," etc., megis yn 194? Sylwais ar y fferm gyferbyn, Hendre Wen, a chlod i'r ffetrmwr. Mae golwg dda a t)hrefnus aani. Prysuirais yn mlaen ajn Nan- boron ac aeithum i'r beudai i edryoh am yr hen borthwr, ond dywedodd llanc wirthyf nad oedd ef yno ond ers pum' mlynedd. Sylwais ar y teisi yd anferth oedd yno. Dywedodd y llanc wrthyf mai Harry Griffith, Meillteyrn, oedd y "bailiff" ers tro bellach, ac yr oeddwn yn casglu oddiwrth vr hyn a welaia, y wyr yn iawn sut i ffa.rmio. Pagth Robent Grlf- ] fith, y cipar, heibio, > chefais daft ty nghetyn ganddo, ac yn mlaen a fi a chofiais fod rliaid cuddio'r cetyn Ttiaig ofn i Robert Wil- liams, Bryngwdn, fy ngweld yn smooio. Pry- surais am Bottwnog a yma rwyf taa y tro j .nes&f, arhaui- |

I W J ■ ■■— j" llir-1|- ■ ■— | OWEN OWEN LTD. EXCEPTIONAL VALUE 01 OVERCOATS. l. "'I- p- .t I '£. Men's Overcoats made of heavy Tweed Winter Weight in Mid-Grey, also Clerical, smartly cut and well finished with Raglan and set in sleeves (SIZES-36, 38, 40, 42 INCHES CHEST) Price 65/ Post Orders Esteemed, OWEN OWEN, LONDON ROAD. LIVERPOOL. I- THE HOUSEOF FARADAY f >'>< liu-Htt'le is fullv aware that we I ) ;cia il¡jtš in cloves- is tlit-re- ioir (-nfiience tijat ve invitr- "Ii u iie- n> come and test lie spfcjil value we give. Nothing gives such a ^.roixi uiipression as well-jjloved hands. U> have at the moment: Ladies' Chamois Gloves Two buttons, in white Q t I md yellow Cfj k k I amies' Elastic Wrist Chamois Gloves 0/11 In white Dent's Pique Suede Gloves, best quality, t ree dome fasteners, in Black, Q £ • Slate, Tan & Beaver v/O Useful Gloves for Hard We a r, two buttons, 7/11 Tan, Nappa & Cape Gloves • 10/6 Ladies' Superior Deer- skin Gloves Two buttons. Heavy 12/6 Winter weight 1.9 Holeproof Stockings I n stock to-day. the original Holeproof Silk Stockings for Ladies. In Black Si!k with cotton tops and feet. 3 pairs for 27/- If you are unable to make a parwoal caJI" orders by poat will tecehre prompt attention. J. FARADAY & SONS ( 4 BOLD aTRCBT UVBMOM.

CREFYDD CYMRU YN Y GLORIAN I Ond gadavrea* inni fyaed jwlaefi. at Llew Iiaw Gyffes* IFel J gesyi y pry' copyn ei We i, ddal pryfald a ddigwyddiajit grwydro i'w igymydojaeth, felly yn .011. gwna y Llew. Unwaith yr ymsefydla yn ei faes gweinidogaethol, lied ei we; a ohywreinied ei gwneuthuriad ydyw fel y gall ddal unrhyw bwysau ac ymestyn i unrhyw gyfeiriad. Dyna ddyn lied bwysig wedi dyfod i'r gymjfaog. aeth, dyweder, fel rheolwr axiamdy neu fas- naohydd go gefnog: ni fydd yn hir cyn i'r Llew dd'od o hyd i'w ach a'i wehelyfch ac fe- allai y daw ar draws ewythr meu ken-daid i'r gwr dieithr a fu yn ddiacon yn yr enwad. Yr wythnos wedyn ymddengys paragraff yn y newyddiadur lleol yn ilongyfarch yr ardai (neu'r dref, fel y b'o) ar ddyfodiad dyn a Chrietion mor loew i'r gymydogaeth, ac yn enwedig i gapel yr enwad ac yna cenir clod, ydd yr hen ewyfchr neu'r hen-daid htfnnw. Cyfyd cri yn y capel yn fuon am chrwaneg o tflaenoriaid, ,er eu bod yn aathra traed eu giJydd eisoes; a ohyn pen hir fe welir y gwr dieithr yn y set fawr wedi llyncu y pry' yn ddigon diniwed 1 a ibellaoh y mae ar flaen y wialen gan y Llew, a'r Llew ganddo yntau. Gesyd swyddog eglwysig fel hyn gryn fri ar yr enwad, yr hyn yn union a ddisgwylid; a I cheir gweld y Llew yn awr yn mynd a'i odart yn ei law i ddal y diferion mel & ddisgyn yn I nhinwedd y bri hwnnw. »\Ni thai i'r tlawd agor ei enau: rhoddir ei set ef yn ymyl y set lawr i ddioa ond i ddangos fod gwahan^eth rhwng seren a. seren mewn gogoniant; ao os bydd i weithiwr tlawd a gonest fethu a ohyrraedd y swm angenrheidiol i dalu am eedd ymyslg pendefigion y bobl, gyrrir ef i "set y pechaduriaid." Y syndod yw, nid fod y tlawd yn cael ei warth-nodi fel hyn, ond ei fod yn dioddef yr holl warth a'r gwarad- wydd a hithau yn gymaint o'r dydd. Beth yw yr ysfa. anniwall sydd am gael cynghor. wyr sir a phi wyf, newidwyr arian, ynadon heddwah, oadeirwyr man fyrddau ein gwlad, etc., yn swyddogion eglwysig? I ddim ond i roddi urddas ar "ein henwad ni," ac i'r ILlewt eu godro hyd aJg y bo diferyn o laeth gan- ddynt i'w roddi. Tyfai yr hen ibobl i'w swyddi mor naturiol a'u crwyn am eu cyrff; ac yr oedd, eu hofn a'u harawyd ar bob math ar lbech-aduriaid a drwgweithredwyr. Yr oeddynt hwy "yn fur o dan oamgylch yr eglwys," ac yn ogoniant yn ei ohanol, ac felly hefyd yr oedd y weinidogaeth. Dyna'r pryd yr oedd sgwirfoddoliaeth mewn gweithrediad. Telid y pregethwyr yn ol gsllu yr eglwysi; ond yn awr y mae'n rhaid i eglwysi bychaia fod hob dynjon fel y Llew a oheir irhai ptegefllwyr Yn ddigon liyl a I galed i ddyweyd fod yn wa«i ^nddvnt ktof i'r eglwysi Ibychain hyn fod heb bregethu iddynt o gwbl nag iddnt hwy ostwnIg gu prim, a i>te*7 \ymy berygl^ Bafoa eu taL Sut yn y ibyd y medr Ysbryd y Goruchaf weith- Fedu ar galonau yn y fiath gyfuadrefn Dyna Lew Llaw Gyffee—fe dderbynia alwad i bre- gethu mewn owrdd nievrr am bum' punt a'i gostau; fe a i'w daith yn llawem, a thai yn- tau tua chwarter y awm yna i un am y So1 yn ei le. Eiddo gwirioneddol yr eglwyø neu y gweinidog cvnorthwysl yw y puimoedd I gwaha-niaeth. Am faint y dowch ohi i bre- gethu acw? a ddowch chi am IEs. 1" meddai gweinidog wrth un pregetÀwr ,iddo yntau gael ei ddwy ibunt mewa eglwys arall. Gweithia'r ysbryd hwn fel oancr yn y weinir dogaeth j a goreu po gymted y dadlennir ef. Gwn na fydd y dadleniad yn ddenbyniol; ond desrbyniol neu beidio, mae ya fijfil gwell na "emwddio ar faw." iNis gwn am well engraifft o "smwddio ar faw" na gweithrediadt&u Cyngmir yr Eglvryei DRJhyddion; ao nis gwn am well smwddiwr," Lanandras i IDy Ddewi ao o Gaergyfbi i Gael". dydd, na. Llew Llaw Gyffee. TJndeb, yn wir, rhwnig yr enwada-u, ys gwn i' Fe wyr pawfj nad oes nemawr o undeb rhyngddynt, ac necl yw yr undefb honedig ond rhywbeth y mar- siendir ag ef i-ddibenion hunanlesol-rhyw. both i geisio dallu'r wlad. Gwir y ceir rhai o'r arweinwyr i gyflarfod a'u gilydd, a thyn- nolnt all-an ryw benderfyniad, gyda phender. fyniad arall i'w osod o flaen-yr eglwysi, « chael eu llais arno y nos Sul dflynol. Y no* Sul a ddaw, a pharheir yr oedfa, a'r selad as 01. Tija phum' munud-fliamset terfynedig, yn ami neidia y gweinidog ar ei draed, der- llyn y ponderfyniad, a chais yr arwydd ar- ferol: a tha.g bob ymdrafodaeth ibellach ya ddioed « gweddi fer. Gwneir llawer o'r cyngrair honiadol hwn yn y cyhoedd ond fe wvr y distadlaf o'r aelodau nad oes yr un saif iddo tuallan i Co!?otna y gweinidog ei hun. Fe wyr pawib y byddai undeb gwirioneddol a. svlweddol yn sicr o gyfryngu rhwng amJ i weinidocr "i doTth; a-o. wrth IgwTS, y mae hi yn rhy annwvl ganddo i oddef hynny! A all crefydd Iwyddo yn y fath amgylchiadau ? A gar el wlad atebed.—fO'r cc Geninan.")

(Paffhad o'r goloin 1). tu ol i'r cwbi—hwy. oedd yn ad^dladu'r din- aboeud lie yn eu rheoli. Crefydd aedd yn ac yn rhoi bywyd yn mhob peth. A dyna yr (dÎ xmerodraetlh Rufeinig drachefn. Tybiai y Rhufeinj wr eu bod yn greadigaeth o eiddo crefydd. Gwelent mad ttafr y duwiau oedd ei matviiedd a'i ihurddas. Y mae'n amhosibl gwadu lie a dylanwad crefydd ar wareidd- iad pan gofitr y ffeifchiau hyn. Mae dylan- wad Ctfosftiouiogsieth yn nwoh a iphagorach na dylanwad yr un grefydd arall, oblegdd fod ei moesoldeb yn uwch na'u moeaoldeb hwy. Perthyn iddi y moesoldeb ucha.f, ac fel y dywedwyd eisoes moesoldeb yw carreg syl. faeai gwareiddiad. III. (a) Y mae crofydd yn puro gwareidd- iad, a hynny trwy ddyrehafu r moesoj. Lie y mae drygau a throseddau ar gynnydd, y mae'n arddangos, dirywiad mewn gwareidd- iad. Gwelir lie crefydd mewn gwareiddiad i'r cyfeiriad hwn yn eglur. (b) Y mae crefydd yn rhod cadernid mewn gwareiddiad trwy gadw crediniaeth ao ym- arweddiad mewn undeb a chysondieb a'u gil- ydd. Nid yw crefydd fel dylan-wad msddyl- iol yn unig yn ddigpnnl i wareiddiad gtrymus, cadarn. Rhaid idai fod yn ddylanwad moesol yu ogystal. Mae ymaxweddiad yn fwy pwy- sig i wareiddiad na chredo. I gael (e) Parhad a aefydlogr-wydd mewn gwar- eiddia,d rhaid wrth grefydd. Yn awtr, ere- dwn fod yr hyn a ddywedwyd yn ddigeno] i ddangos lie crefydd yn natblvgiad gwar- eiddiad. Crofydd sydd yn rhoddi cwrs, a bywyd, a pharhad iddo, ac y mae gwareidd- iad uc el, os nad gwareiddiad 0 lath ya y 01., yn arahosfW heb grefydd