Yr Herald Cymraeg

CAMBRIAN RAILWAYS. WINTER TRAIN SERVICE FEATURES. A.M. P. PWLLHELI Dep. 7.55 WOLYERHAMPTON G.W.R. dep. 1.22 WOLVERHAMPTON G.W.R. arr. 2.19 PWLLHELI arr. 7.2 CORRIDOR TRAINS. TEA SERVED BETWEEN WELSHPOOL AND MACHYN- LLETH, AND VICE VERSA. VIA THE PICTURESQUE UPPER SEVERN VALLEY ROUTE. S WILLIAMSON, Oswestry, November, 1919. General Manager. 0 Old Post Office Place, LIVERPOOL. X > Q!fs!Qlc! p- 1————————————e XMAS PRESENTS FOR ABROAD. The Postmaster General gives notice that owing to the irregularity of sailings he is unable to give definite dates for the despatch of Xmas Parcels. The following dates are approx mite :— Canada Dec. S. United States Dec. S. Egypt- Dec. 2. West Indies Nov. 25. South Africa Dec. 2. India at once For the various forces of the British Army: Egyptian Force Nov. 26. Rhine Army Dec. 13. France and Flanders Dec. 13. Send them "Oldfield" Presents which are always appreciated. Old Post Office Place, LIVERPOOL. Oldf 43 "W. ——-—— < rt. CAMBRIAN RAILWAYS. Winter Train Service. THE QUICKEST ROUTCS TJetween the CAMBRIAN THE COAST GREAT STATIONS CENTRES are as follows ilmeashire and the North of England via Whitchurch. tLondon and the Midlands via Welshpool. Cardiff and South Wales ^via Talyllyn. Via The Upper Severn and Wye Valley Route. ttea and Corridor Service. The winter temperature on the Cardigan Bay Coast compares favourably with the South of France S. WILLIAMSON, O^f.'try, November, 19iy. General Manager. Cambrian Railways. j Winter T rainServiceFeature -0 THE QUICKEST ROUTE BETWEEN THE CARDIGAN BAY CUAST STATIONS and SOUTH WALES, is via MOAT LANE and TALYLLYN. Afon Wen dep. 6.20. a.m. Cardiff dep. 11.0. a.m. Cardiff arr. 3.20 p.m. Afon Wen anr. 6.48. p.m. S. WILLIAMSON (General Manager). Oswestry, October, 1919 You can't have your cake and eat it too! But you can have a bigger cake later on if you DON'T eat it now. FIFTEEN shillings and sixpence spent now will buy you very little—and once spent it's onc Invest fifteen shillings and sixpence in Savings Certificates and in ten years' time you will get f- your money back with a bonus of ha"l a-guinea- one pound six shillings in all. Not only yo'.i have much more money to spend, but, as prices will then again be normal, you be aL!e to buy MUCH MORE with it. PJS. i You dor.V HAVE to wait ten years to gti your mousy bach. By giving a feiv notlca you can cash your Certificates c~ TV:, but, of 'T'm-r'T''i''Ø'T'> _R_r- 1'Y -o.K>j, 'L ,).7'J:¥, ;r;

Y mat? dros 2.000 o garc-IniTOiion rhyfel .> r:1:d¡dd '1,1" L;íJit'! L\h'1"yll Frongoch, gar y Bala, ,W11 yr Almaen.

CYMRU FU -0 sir Caernarvon ETC Addawson, yn y rhi;yn diwddaf, iroddi ych- ydig o hanes trefi a phenltrefi neillduol yn sir I Gaernarfon yn yr hen ameer, sef 1860, a chyn hynny. Sylwn i ddechreu aw NEFYN. Meddir Nid oedd Nefyn, mewn cymliar- iaetlh i'r hyn yw yn awr (1860), ond tref iechan ddisylw, yn cynnwys chwech o dai, a'r rhai hyniiy ddim yn fawrion, wedi eu toi a llechi. llong fwyaf a berthynai 1 Nefyn ydoedd "Catherine" (Capt. David Parry), Ty'nllus, j yn caiio 35 o dunelli! Yn breseimol, y mae'n ,I'eddiaiiol ar 45 i S o lestri, y rhai a gariant o 50 i 200 o dunelli, rhai 400 o dunelli, a Ilu- aws mawr o rai gariant islaw 50 o dunelli. Gwa-u rhwydau a'u trin, a physgota penwaig, I fyddai prif orcihwyl y trigoiion. Y maent wedi cynhvddu yn fawr mewn cyfoeth erbyn hyn. (Pwy na chlywodd .son am "Benwaig Xef, yn?"). Yn rhoddir rhesitr lawn o drigolion Xefyn, I yn 186C. Y mae'n rhy faith i'w dodi yma, er mor ddiddorol a fuasai hynny. Gallwn nodi rhai, megis, Hugh J. Wynne, I Penisa r dr rf; John Jones, Holborn; Robert I Griffiths; David Wilson; David Parry. Plas; I a Hugh Hughes, Heol y Llan. Yna canlyn y mae rhestr faith o blant, wyrion, etc., y pen- auteuluoedd uchod. Yn awr, deuwn at ¡ DREMADOG. I Cyn i William Alexander Maddocks. Y sw., A.S. dros Andovev, wneuthur murglawdd ar j draws y Tiaetih ^lawr, y mor oedd yn gorch- i uddio'r ardal. Cyha^dai y mor hyd at v ) Wem. a chyffiniau Penmorfa a llongau a for- ien,t hyd at yno. Y]) awr? fel y gwelir, mae'r lie y 11 dir toreithiog, ac yn breswylfeydd aid<ierchog, ynghvda Phorthmadog. j Yn y fiwyddyn 1802 yr adeiladwyd y ty cyutaf yn X.hremadoc. a'r Eglwys yn 1806. Yn y fiwyddyn 1818 gosodwyd sylfaen y ty cyn- taf ym Mihorthmadog, gan Mr. John Grif- fiths, saer maen. Cyn hynny nid oedd yno ond un ty, ar ben y gwarcliglawdd, yr hwn a elwid y Tywyn, preswylfa John Williams, j Y.H., goruchwyliwr W. A. Maddocks, Ysw. Dyma a ddywed John Wynne, yn ei lyfr, am Dremadog :— "Tremadog a adeiladwyd gan William Alex- ander Maddocks. Ysw.. A.S., yr hwn. hefyd. a ymgvmerodd a'r anturiaeth ryfeddol ac ardd- erchos o wneuthuryr 'en)b:mkment.' Yr hwn sydd yn cysylltu vnghyd sir Gaernarfon a sir Feinonydd. Trwy hyn enillwyd darn o wlad i rngorol. Efe (Mr. Maddocks) a adeiladodd iddo ei hun balas Tan'rallt lie y bu efe yn bvw, ac ar ei ol ef ei nai, John Maddocks, Ysw., o'r Fron Yew, yr hwn a briododd ferch Syr Robarts. bancer, Lhmdain. Yn ani6er Mr Maddoclis yr oedd ei oruchwyliwr, John Wil- liams. Ysw., mab v Garnedd Goch. sir Foil, vn bvw yn Ynys Tywyn, ar ben y cob. Mr Hid, wal yn y Farm Yard..Capt. Pilkington mewn anedd ar v llaw dde, Awng y dref a'r capel, pan yr elir ait y1'cob; Mr. Robert Jones, yn innkeeper yn feddyg, Mr. Jones, yr hwn a symudodd i Lerpwl, ac ar ei ol ef. Dr. Owens. mab Mr. Griffith Owens, o Gaergybi Mr. John Wynne. Caernarfon, yn ysgolfeistr M r. i Robert. Morris yn y lSiop y mae Mr. Robert Isaac Jones ynddi yn bresennol ac ar ei ol ef Morris Jones Mrs Anne Morris ar goncrl v IIaw oh with with gychwyn o'r dref at y mor a Mr. IVilliam Williams ar y IlaIl; 2\-IT, Owen Griffith, y saddler (Bridge Street. Caernar- fon); Mr. Jolbn (Jones yn currier; Mr. Ro- bert Pitchard yn sae-n; Mr. Thomas Williams, vn gievdd Mr. John Parry yn watchmaker Mr. William Williams yn y Factory; Mr. Richard Roberts yn grydd ac yn olaf, iMr. Richard W illiams. (Y Robert Isaac Jones y cyfeirir ato ydoedd yr enwog Alltud Eifkwij. Nid oedd garreg ar gaxreg o Borthmadog y prya hynny. Y mae yn awr (I860) yn rha- gori Hawer ar y dref, o ran maint a helaeth- rwydd masnach, ac y mae yn borthladd. o'r hwn le y ceir llawer o lechi, y rhai a godir yn chwarelau1 sir Feit^nndd. 0 DREF NEFYN I BENTREF ABER- DARON. Sylwer ar y gwahaniaeth "Tref" Nefyn a ieiitrei Auc-.t-dax<,n. In awr am daiUi Jtlr Jon Uynne o AOijn i Aberdaxun yn yr hen aunser :— Xi'iuga<in miynedd yn ol (ysgrifennai yn 18W) ad-lerid gwiieuthur tai ym Jiorfa Nelyn o mudwall, ond yn awr y mae yno dai hel- aeith a golygus. Y mae'r ftordd trwy Mor la Nefyn \n arwain i Eedyrn, a chyn cyrraedd yno, un yn troi i Berth duiiiaen. Alfon a red trwy bentref Edeyrn, ac a ddisgyna yn y iiortb Geirch, tu cefn i Beilrfjyii Poi-tdidlil- llaen, ar yr hon, yn y pentref, y mae ineiin. Driugain mlynedd yn ol yr oedd Siop Edeyrn yn un o gyirifiad yn Lleyn, yr hon a gedwid gan Mr. Hugh Roberts. Yn Penybryn y trig- lanai yr enwog Barch John Jones. Mae Ea- eyrn, niegis mannau eraill yn y wlad, wedi cynyddu yn fawr. Pentrea bychan, trefnue a hardd yw TYDWEILIOG. Elir i hwn o Edeyrn. i'nia y mae eglwys wedi ei thadeiladu yn ddiweddar ardraw Mr. v\ ynne, Cefnamwich. Ar y liaw aswy i'r perutef y mae ffordd yn ai wain i iialas hrynyrodol, etifeddiaeth J. G. Gritiitn, ¥ ",W., Hamair, ac encyd ymlaen un arall, yn arwain i C^exnamwloh, galas C. Wynne, Ysw., A.S. &ir ymlaen i odreu ■Mynydd Ceinamwich, dros ibont Llangwnadl i Rboshirwaen. Troir ar y chwith i bedair ci'oeslio.rdd. Yno truir ar y ilaw dde, ac elir ynilaen ar hyd honno nes dycod i ddwyffordd; r yr un air y Haw iiswy sydd yn arwain i Aber- daron a r Hall ar y dde i Rydlios a Aletihlein, preswylfod Mr. RoLert Evans, a Charaeg y Plas, preswylfod Oapl. Carreg, y ffordd hon, hefyd, a arwain 1Abeadaom Pentref bychan yw ABERDARON, yn sefyli ar lan y mor, ar ry 'r Ynye Knili Mae yno bont fawr, trwn- '-in y llifa dyir- oedd Aion Bod-er-na-b.. 1 r mor. iGwelir nad yw yn son yr un gait am yr enwog Die Aberdaron). } 0 BENTREF ABERDARON i DREF PWLL- HELI. Trwy Ben y Caerau, gan adael Llanfaelrhys, ar y luw dde, myned 1 fyny J. Fwlch y Rhiw, ac i lawr Rhos Neigwl, g,an adael Plas y Rhiw ar y Haw chwiiili a inyned i Seithbont: troi ar y dde i Fynydd Mynytho, ac i lawr i Ltjutref Llanbedrog. Ar y ffordd oddiyno y nuie y Cottage, palas y person, y Parch T. O. Owen, a phias Lady Parry, oddiyno yn y blaen trwy mrnpike Crigan, ar hyd ffordd Pcnrhos i Bwllheli. 19 Y mae ganddo deithiau enaill, megis o Nefyn i Bwlihefi, etc. Ond rhaid ymatal ar hyn. DIU WYON OHERW YDD MEDDWDOD. Dynia ran o fanen, neu gyiriflen, o lyfr Mr. E. G. Powel, Trysorydd sir Gaernarfon, j o Galan Gauaf 18c9 x Galan-gauaf 1861. Dirwyon Oherwydd Meddwdod. Rhan ohonynt a roddir i'r Heddlu (Police), a rha.n at dretth y sir, yn ol y gyfraith:- 1 rhan a dal wydat dreth y sir: Ga.n Ysgrifeniivdd Heddynadon Bwrdeis- dref Caernarfon, dim. Eto, Dosbarth Caernarfon, 5s Oc. Eto, Dosb;u-tli Bangor, 15p 17s 9c. Eto, Dinas Bangor, 9p 3s Oc V^gniennydd Heddynadon Dosbaritih Pwll- heli, dim. Eto, Dcsbarth Cbnwy, 24p 68 6c. C.en Oiygwr Pwysau a lesur, 44p 8s 9e. Uddiwa-th laiur y carcharorion, 223p 19s 11c. ioii-yiinwn yr wythnos hon gyda difynuu un tu.bl arall, se<f "Anrhegion gan y Lly- v.odrae.h at Adeiidu Ysgolion Brytana-idd 'Biiti^ii S(i ools) yn sir Gaernarfon, i fyny i'r fiwyddyn 1859:— I .1 Bangor (St. Paul' 1859, 1,559p. Bangor (Garth). IS,9, 722p. ^1 rt, H851, 156p. r-3t.efeda., dim. 18:9. 1.680p. iiclen, 1856, 741p. ig, dim. dam, dim. n. 235p. -p. chid, .dim. a ""orthmr.do^, 1840. 113p. iholi. 1859; p '071. 1319. 2?-0V. J. W. P.

MtKthED AC AMAETiiltfilAEIB hfurfio Cymdcithas J Fe ddadigorffor:r y Fyddin Dirol (Land Army; ddiwedd y mis hwn, ac le deimlir y I ibutisai cymdeithas o ferched, y rhai sydd mewn cysyiltiad a gwadth fferm neu arddwr- iaeth, yn pl'Oh'n gymorth ymarferol, ac y Ibuasea'n gwasanaet-hu i uno'n mheliadh y miloedd merched y bu i'r rhyfel eu symbylu 1 weithio gydag yni ycliwanegol i gynhyrchu e bwyd. tPlrif amcan y gymdeithas tydd hyr- wyddo amaetihyddiaeth yn y modd mwyaf letfditiliioil (ymyisg tIll,lefiched.. bd gwneud ymdreoli i feithrin teimladau da rhwmg cyi- logydd a chyflogedig, Tanysgrihad i fod yn gemiog yr wythnos, i'w taiu'n ch«varterol ymlaen llaw. Wele'r buddiannau sydd yn de~iia w ohom 1. Cyfarwyddyd gyda golwg ar—(a; eytieue- terau i ymarier yn holl ganghenau aniaeth- yddiaeth a garddwriaeth; (b) cmodau a phosilbilrwydd gwasanaeth mewn g waith fferm neu ardd; (c) cynlluniau sefvdlu ar y J tir gartref ac mewn gwledydd tramor. 2. Jiydd dilladau a.c esgidiau pwrpasol at weith. io ar y til' yn oael eu pwroasu mewn symiau mawrion, ac yn cael eu gwerthu am y pris y prynir hwynt. 3. Fe all y gangen sirol o'r ¡gymdeithas, 06 y ffurfir un, ystyried cynllun- lau clwb gwyliau (holiday club) neu ddar- paru cartretfi ar gyfer rhai digartref, mewn achosion o waeledd, neu analluogrwydd dros dymor, neu diifyg gwaith. :Mae'r pwyllgor yn awvddus i wybod a oes galw am y cyfayw gymdeithas cyn pender- fynu a sefydlir can gen yn y sir hon íÙ peid. ao" a pha nifer a fuasai'n debygol o ymuno. Bydd yn orynnol i enwau yr on a fyddo'n dymuno ymuno gael eu Gaul011 cyil Tachwedd 18fed, 1 £ 19. i'r Ysgrifennydd Trefniadol, Miss Matthews, Arvonia. Buildings, Bangor. Derby ni odd Miss Matthews y JJJthyr a ganlyn oddiwrth Ceridwen Peiis — Annwyl Miss Matthews.—'Hyderaf y rhoddir y ffurf newydd hon ar y gymdeit tias Annwyl Miss Matthews.—'Hyderaf y rhoddir y ffurf newydd hon ar y gymdeit tias ac na adewir iddi ddisgyn i ddiddvmdra. I Credatf fod angen cymdeithas o'r fath YlJ: 1. I hyrw-yddo'r flfoidd i ferched gael addyvg I neu werei colegnwl mewn amaethyddiaeth a garddwriaeth. 2. Gofialu am ddiUad gwaith i mi yn Hafur.10 ar dir a gardd am brisiau I rhesymol. 3. Rhoddi pob cefnogaeth i II ferched, a help os gellir, i gario ymlaen fas- nach mewn ffrwythau a llysiau. Y mae merched wedi profi eu hunain eisoes yn rhai cymwys i dyiu llysiau a ffPwytbau, JBC hefyd yn rhai cymwys, trwy eu gofal a'u natur di- wyd (y mae meroh yn naturiol ddiwyd) i bamtoi y ffrwythau a.T gyfer y farchnad, Os wvf yn deall arwvddion yr amserau, bvdd merched yn barotach ac yn fwy awyddus, ar ol profia-d y rhyfel. nag oeddyn t o'r biaen. i ymladd drostynt eu hunazn a mentro i fod yn annibynnol. Os mai hyn fydd y oanlyn- iad, cl;-ei fod gennyriT :ryw gymdeithas all Ryfarwyddo a chynorthwyo y merched hyn. Y mae ,yr ardd a'r maeis yn ddau le pwysig yn hanes ein bvwvd.—Cofion cywir iawn. CERin^TEN PERIS.

TAKE BITRAIE OF TAR T1.. prevents coughs and co'ds from de'. cloying int-c serious illness. Eitrate of Tar should always be kept handy, and taken or admini- stered immediately any symptoms of chest, throat, or lung trouble reveal themselves. To cure coughs and colds quickly there is noth- ing better than the prompt use of Bitrat-c- of Tar It heals the inflamed membrane, re- lieves tne tightness of the chest, and assists nature in her efforts to remove the phlegm which makes breathing so difficult. Bitrate oi Tar is sold by all chemists at 1 3 per betie and with each package is enclosed a binding Guarantee of Satisfaction or Mcwey Back. BirnLe of Tar is the most effective and safest preparation known J OR COUGHS NO COLDS

C\ "1 ii } 'R AMEiUCA Mewn rhifyn diweddar o'r "Dryoh" dyw- edir mai colled fawr i'r papur yw J'madajw- '¡ iad yr hen do a'r canol oe.d o'r ibyd-y Cymry Oymreig a chefnogwyr ffyddlon y "Drych." Y mae masrwolaeth yr hen dadau a'T ben fiam- ail yn golled anaoTemdwy i ni J'ma. id yw y plant yn codi i gymryd eu lle o gwbl. A y rhai hynny ar grwydr i feyaydd AmerL oanaidd, a chollir hwy o'r maes Cymreig a "Drychol." LNi wneir ymdrech o gwibl i'w tmaigu yn Gymireig, ao i fod yn gymorth a chysur i lenyddiaeth (Gymnaeg. Dosibarth arall diwerth i'r "IDry-ch" a llenyddiaeth Gymraeg yw y dosibarth (benthyciol, y rhai, fel y dealliwn, sydd yn niferi drwy y wled- ymddibynant ar fod etnaiH yn noddi llenydd- iaeth a phapur Oymraeg. Y mae yn goUed fawr i gyhoeddwyr llyfnau. Byddai cefnog- aeth y dosbarth hwn yn gymorth dirfawr i lenyddiaeth a llvfrau Cymraeg. Ffynna yr un drwig ymhlith Cymry yr Hen Wlad, felly ymddenigys ei fod yn glwyf cenedlaetJiol. Wedi gweld yr uchod, nid syn oedd cael mewn rhifyn dilvnol fod y tp-erchennog wedi penderfynu codi pris y papur i chwe' cent yn yr wythnos. Dywedir Byddai colli v 'Drych' o syybren v genedl yn America yn dywyllwoh ac yn ddarfyddiad ein hiaitih a'n cenedl; ac a'i yr aelwyd Gymreig yn Ameri- canaidd ar frys." Bu'r "Drych" ar .hyd y Mynyddoedd. medd "iSeren Cjymru," ar flaen rheng y papurau Cymraeg, a -wasanaethodd fel y rhwymyn gcceu rhwng~"y Cymry sydd ar wasgar ymhob r rhan o'r Taleithiau. Ofnir y evil y Cymry olwg ar ei gilydd, ac yr ymdoddant yn gyf- lymach ym mywyd Seisnig yr America pan gollant olwg ar y '"Drych."

L A ti. GRill C » FFREDIN 1 riglyn a'r Treuliad Y mae llawer o bobl yn credu mai peiriant yw'r cvlla, ac yn ei drin felly.- Aiff allan o drefn. Yn sicr y mae'r cylia eisieu help ar adegau, a dengys astudiabth o'r cylla fod arno angen help ar adegau. Ond Ilid yw y cyfruriau a gymerir yn gyffredin yn angen- rneidiol. Os am gael y cylla yn iawn rhaid rheoli y treuliad. Nid yw bwvta gormod yn dda, ond rhaid treulio digon o iwyd er digoni y gwaed. Cofi\sclh fod yn rhaid i'r gwaed gario maeth i bob rhan or corff. Eife sydd yn ei gryihau rhag y gel-yn, yn rhoddi egni, a nodd i r treuliad. 0 ganlyniad, pan y mae'r g;v..Id yn deneu, fe geir caandreuliad. Di- uddt-H y ned, drachefn, oddiwrth garn- dreuliad. id cael tonic gwirioneddol er crvfh v, ■ ed. C' >vch oddiwrth unrhyw fiurf ar gar- -1 bytewch yn oifalus a chymerwch iwy>. ^v.chlon. Adeiledwch y gwaed itrwy gymc.-yd cwors o -belenau Dr. Williams' Pink Yna daw eich treuliad yn naturiol, ie fydd i ch archwaeth wella, a gwna bwyd les i dhwi. Rhaid adnewyddu'r gwaed cyn y gellir cael y treuliad i'w le. Edrydd Miss F. Fox, 25, Dutton Street, Blackhea^-n Hill, London, S.E., fei y canlvn "Am amser maith dioddefais oddiwrth ganidreuliad. Cawn boenau arteithiol yn fy mynwes. Cawn ddwrfr poeth ar ol Lwyta. "Ceisiais dwyta yn fajiwl, ond gwiieial y bwyd ysgiiii-iaf fi yn wael. "Er i mi roddi heibjobwvd cryf, nid oedd- wn ddim gwell. Aethum yn ddigalon a ner- fus. ac yn u 11 iawn. Profais lawer o ffysig- wriaeth, ond ni wnaet-hant yr un daion'i 1 mi. 'na darllenais am un fu n dioddef iel fin- nau wedi cael gwellhad ar ol cymervd Dr. Williams' Pink Pills. Penuerfynais roddi I I' nr'1 ilt. "Ar ol cymeryd y pelenau am ychydig syl- wa:s a- cl'ihad. Lieihaodd y poenau. "Deliais i gymeryd pelenau Dr. Williams' .Y a ellh i >id ty archwaeth. iir.llwn gvm- eryd bwyd cryf heb boenau yn <• iv. "Gwel'^aodd fy -echyd yn rh.t r 1. Daeth- um yti bywiog, a chymtra: cdiudordeb newvdd iiewn bywvd. "Yii awr teimlaf yn rl/goroi. Bvdd i mi bol, -Dech gymeryd Dr. Williams' Pink j Pills heddvw. Gelhvch eu ca.e1 gan unrliyw ddeliwr. '■ vfehvch "rn nfyn am Dr. Williams' ac (-)(,P'd YX li.IAD.—Arweinydd i iechyd, "Belli i'w Fwt: Anf^n-v.'h sm dn. •> i v L'-e- 1 pariment, 35, Fitzroy Square, Londvn. W.I.

1:1 J FOR IGRATES, RANGES, MANTLEPIECESI M I JTile Hearths, Tile Kerbs, Fenders, and alll I 1BUILDERS SUPPLIES,! 1 | ALSO I (PAINTS, VARNISHES, ENAMELS, Etc.! I GO TO:— | JEdward Hughes, Son, & Co. j I 30 Bridge Street, CARNARVON. 1:(1' J J j BEST QUALITY GOODS—LOWEST PRICES | ):(l:(-J:! ;:¡-n-¡ 1:1 -)1 -!1-1_¡¡ I. ( /V- I'¡;I(' E M B M i I I tj I One of the JSJ h8 t.bp n JI nicest things i| about Bird's Custard is the way it chimes in jig vrlih every maal. V/.iat is nicer than a jfi f|j simple fruit and Bird's Cus'ard lunch before ■ shopping? A Then, in a wholesome midday meal for the || children, it provides n ;t only much nourish- 9 H ment but a delicious sweet, making diem I happy and contented. 9 • i I And whenever there is a party with ■ g piles of good things to give joy to all folk 9 big or little -'everyone welcomes Bird's 9 Custard and Fruit to crown the feast. 9 [ BIRDS I CUSTARD I g has a rich natural creaminess. ■ 9 To make it like cream and "just as nice" M 9 for trifle, stewed fruits, cream horns, etc., S allow to set coid, and simply whip or whisk ■ H it vigorously. 9 C324 :t;L.t¥: RHVBUDD PWYSIG I'R CVHOEDD. f Dylai pawb sydd yn bwriadu prynn DODREFN o unrhyw fath yn y dyfodol sylweddoli mai codi yn eu prisiau y mae bron bob nwydd, ac y mae'r un peth yn wir am ddodrefn, ac yn ol pob rhagoiygon y bvdd codiad pellach yn cymeryd lie. yn ngwyneb hyn y mae'n dda gan GRIFFITH JONES & CO., Furnishers, Carnarvon. fI hysbysu eu miloedd cwsmeriaid fod gan ddynt STOC ANFERTH o bob math o DDODREFN or gwneuthuriad goreu a'r designs diweddaraf i'w cael am yr hen brisiau. Dyma'r amser i brynu. Telir sylw personol i bob archebbach a maivr. GRIFFITH JONES & CO., Furaisiiers, CarnTmn.

| (Parhad o tudalen 2.). Wellington Inn, Ebenezer. Y tro olaf i mi weled y cyfaill yma oedd Hydref 18fed, ych- ydig oriau cyn i mi gychwyn am Suvia Bay. Gadawodd ef yr hen wlad gyda'r V" Rein- forcements yn y Dower Castle," a adawodd Liundain, Hydref 7fed. Cyrhaeddasant Mud- ros yr un adeg ar "Aquitania." Yn y pryd- nawn ymweiais a r pentref eto, ac hefyd oef- ais gyde i weled yr eglwys. Nid oedd yr adeilad yn edrych yn hardd oddiallan, ond yr oedd y tufewn wedi ei addurno a darluniau, a'r coed wedi eu cerfio. Dydd Gwener, Rhagfyr 24ain.-Cwrdd ag amryw o'r bechgyn ddaeth allan yr un adeg a mi. Hwythau wedi treulio yr amser yn Suvla Bay mewn gwahanol ysbytai. < Dydd Sadwrn, y Nadolk;, Rhagfyr 25ain.— Diwrnod beulog fel diwrirod o haf yn yr hen wlad. Ar ol ciniaw myned am dro i'r 27th General Hospital. Gweled Staff Sergt. Malyn, Pte Triggs, ac 0. Parry, Galltyfoel, tri o fechgyn ag oeddwn wedi bod gyda hwy yn Purfieet. Rhagfyr 26ain.—Y prydnawn ymweiais a'r 52nd Lowland C.C.S. 'lrdd a'r cyfaill W. I T. Jones, Ebenezer, yno. 'Rhagfyr 27ain.—Dechrtu tynnu angen- rheidiau am ysbyty newydd o'r Medical Stores. Rhagfyr 28ain.—Y 14th C.C.S. o dan orch- ymyn i fyned i Imbros. 3-15 y prydnawn, cael y newydd da ein bod i fyned i'r Aipht yn lle i Imbros. 4-30, cymeryd yr hyn oedd- ym wedi ei dvnnu o'r Medical Stores yn ol. Treuliasom o Rhagfyr 29ain hyd y 6ed o Ion- awr, 1916, yn cvflawni gwahanol ddyled- swyddau o amgylch y gwersyll. lonawr 7fed.Nodl ar 30 o honom i roddi help Haw yn y 27th General Hospital. Buom yn gweithio yn yr ysbyty yma hyd y 13eg o lonawr. Heddyw dim vn teimlo yn dda. Y 14th C.C.S. yn cael gorchymyn yn yr hwyr j eu bod i hwylio i r Aipht bore tranoeth. j lonawr 14eg.—Codi yn foreu, ac wedi cael j boreufwyd aethom ar fwrdd yr H.M.S. Ox-| fordshire." lonawr 15eg.— Yn gwlawio. I Diwrnod tawel, heb ddim i'w wneyd. Dydd Sul, lonawr 16eg.—Gwasanaeth Saesneg. Cap- Ian Methodistaidd o Awstralia yn arwain y gwasanaeth. Dydd Llun, lonawr 17eg.—Y 3rd Australian I General Hospital yn dyfod ar fwrdd yr Ox- ¡ fordshire." Cymeryd o'r 17eg hyd y 19eg, i lwytho yr ysbyty. lonawr 20fed.—Y llong yn gadael Bau (Lemnos. Dydd Gwener, 21ain.—Ar y mor. Dydd Sadwrn-, 22ain.—Cyrhaedd Alexan- dria am 7 o'r gloch y boreu. Dydd Gwener, 21ain.—Ar y mor. Dydd Sadwrn-, 22ain.—Cyrhaedd Alexan- dria am 7 o'r gloch y boreu. Sul, lonawr 23ain.—Ar fwrdd y llong. Gwasanaeth bore a hwyr. Liun, lonawr 24ain.—Cael mynd i weled ychydig ar Alexandria. Allan o*2-30 y pryd- nawn hyd 9-30 y nos. I lonawr 25ain,'dvdd Mawrth.—Allan o 5-30 I hyd 9-30 y nos. lonawr 26ain, Mercher.—Gadael yr "Ox- fordshire" chwarter awr wedi pump y pryd- nawn. Cerdded trwy heolydd Alexandria, ¡ am tua dwy filldir, hyd nes dod i Gabnri camp. Iau, 27ain lonawr, hyd dydd Mawrth. y laf o Chwefror.—Arhosasom yn y gwer- s}H yma cydrhwng y ddau ddyddiad uchod. Chwefror laf.—Gadael Gab-ari Camp 10-30 v bore. Cyrhaedd gorsai' El Kubri 2 o'r gloch bore yr 2il. Dydd Mercher, 2il.— Symud tua 300 liath oddiwrth vr orsaf, a chodi pebyll i'r swyddogion a ninnau. Ar-- ,hosasom yn y He yma hyd Gwener y Grog- lith, Ebrill 21ain. Ni agorwyd yr ysbyty tra I Y bum yn y lie, ond gofelid ein bod yn cael digon o rhyw fath o waith i'w gyflawni yn ystod yr amser Ar y cyfan cawsom amser I lied ddifyr gyda peth amrywiaeth. Byddem yn cael myned i dref neu borthladd Suez rhyw ddwywaith yn yr wythnos. Heivd yr oedd ymdrochi yn y Suez Canal yn amgvlch- rnd dyddiol yn ein hanes. Ond daeth terfyn i'r cyfnod difyr yma tua'r ail wythnos yn Ebrill, gan i r 14th C.C.fS. gael y gorchymyn i hwylio tua German East Affrica. EbrilI 21ain, 1916.Cadael El Kubri 10 o_r gloch y bore a chyrhaedd Port Tewfick 10-30 a.m. Cawsom ddiwrnod caled i lwytho angenrheidiau yr ysbyty i fwrdd yr agerlong Abbassieh." 'Gorphen llwytho er- b.yn 6 °'r gl°ch yr hwyr. Deall, wedi'r llafur caled, nad oedd vna ddim bwvd i ni ar fwrdd agerlong "Abbassieh." Gorphen llwytho er. byn6 o'r gloch yr hwyr. Deall, wedi'r llafur caled, nad oedd vna ddim bwvd i ni ar fwrdd y llong am y diwrnod, ond llwyddwyd i gael cwpaned o de i n I, a rhaid oedd boddloni ar hwnnw am y diwrnod. Sadwrn, yr 22ain.- Codi 5-30 y bore, a'r oil o'r 14th yn myned l r A-S.C. i gyrchu gwahanol nwvddau ag ocddynt yn brin ar fwrdd y llong. Gadael Tew,fick 7-30 y bore, a dyma gychwyn ein mordaith trwy y Mor Coch. Yn ngo'wg tir ar y ddwy ochr. Bryniau moelion lydd i'w gweled ar ochr Affrig ac Arabia. Dydd SuI, Ebrill 23ain.-Allan o olwg y tir. Cael gwasanaeth crefyddol am 7 a 10 o'r gloch y boreu. ac am 5-15 yr hwyr.-Dydd 'Liun, 24ain.- Y mor yn dawel. Dim golwe o dir yn unman.—Dydd Mawrth, 25ain.— Ystorm yn graddol godi. Cafodd llawer o honom drochfa tra yn cysgu yn ystod y rios, gan fod y golchi i mewn trwv v port-holes."—Dydd Mercher, 26aiii.- Tua, canol dydd yr oeddym wedi dod i gwr deheuol y Mor Coch. Ar-ol myned trwy y culfor, cymerodd y Hong gwrs dwyreiniol. Cyrhaedd- asom ib^rthladd Aden ychydig cvn hanner nos yr un diwrnod.—ydd Iau, 27ain.—Cymervd tanwydd a dwfr i'r llong. 'Llawer o'r tri- gohon yn dod a'u nwyddau mewn cyohed o amgylch yr "Abassieh." Gadael Aden 7-30 yr hwyr. Dvdd Gwener, 28ain.-Allan oolwg v tir drwy y dydd.—Dydd Sadwrn, 2Sain.— Y n morio heb fod vmhell o'r lan. Dvwedwvd wrthym mai y British Somaliland vdoedd" v tir yma. Tua can-ol dydd vr oeddym vn n myned hebio Cape Guardavit. ac am y gwedd- iL o r dydd yr oeddvm yn ngolwg yr Italian Somali and.—Dydd Sul. 3Cain.—Gweled v lan yn y pellder am yohvdig amser yn y boreu.— -t 'an at n.M —Allan-o olwg v lan.— j 1 mor yn dawel. ond yr agerlonc irti pe wedi blino. ac yn teithio vn bur araf. Aethom heibio'r Equator vn ystod y dydd.- Mai 3.vdd.-Diwrnod tawei.