Welsh Newspapers

Search 15 million Welsh newspaper articles

Hide Articles List

19 articles on this Page

CHWARELYDDIAETH .

News
Cite
Share

CHWARELYDDIAETH (Gan Chwaretwr) Y CHWARELWR, Y PEIRIANT, A'R GORLGaWYLIWR iNaturiol i bob chwarelwr mewn ocdml1 yw cyfe-rtbynu'l' gelfyddyd o chwarelyddiaeth y fblynyddoedd gynt a'r hyn yw heddyw. Yoh- ydig o son sydd am agor chwareli newyddion ¡ yn awr. I'r tadau yr ymddiriedwyd y gorch- wyl hwnnw ac haeddant- iglod mawr am eu oaledwaith. iDylem gofio pa. arfau oedd gan yr hen chwareiwyr ac mor anniben oedd po- U peth yn symud. iDeohreu datJblygu oedd y gelfyddyd a phrin oedd yr arfau hefyd. iNer'th brnich a nerth meddwl yn ogystal oedd igan y tadau; heddyw nerth a ohyflymdra'r peiriant a welir ymhob chwarel. Elbill a morthwyl a arferid gynt, ond yn awr ceir peiriant i dyllu ymfhdb chwarel, a gwyddom y gallwn dyllu twll dwylath mewn ychydig 01 iunudau pryd y cymerai ddiwrnod' i ni o dan yr hen drefn. Os byddai'r tadau yn gweithio'n hamddenol trwy y drych yr ed- ryohwn ni arnynt heddyw. Un o'n gwen- didau ni yw ceisio arfer cyflymdra'r peirian- nau yn yr hyn oil a wnawn yn y chwarel. !Nid y chwaTelwr a ddaeth a'r peiriannau hyn, ond cyfaddefwn oil fod rhanimu o'n gwaith beunyddiol lawer yn ysgafnach na, ohynt, ac yn sicr gwneir llawer mwy o waith. Tra'n gwerthfawrogi poib peiriant a dyfais i Igynorthwyo'r ohwarelwr yn ei alwedigaeth y perygl yw y rhoddir mwy o sylw i'r peiriant nag i'r gweithiwr mewn ami i ohwarel. Pri- odol yw yn a yw'r chwarelwr yn cael RJHAGOR 0 GYlFLOG ar ol cael rhagor o arfau at ei wamnaeth? Pwy sy'n manteisio fwyaf ar y peiriannau? Ofnwn nad yw rha-n y llew yn myned i'r gweithiwr. Edliwir i ni'n fynych y peirian- nau hyn, a gwyddoan oil na luont yn fantais i ni gael codiad ym mlhris y bunt ar y far- 'gen, ond yn ami iawn offerynnau ydynt i ostwng y gosodiad. Os ceir peiriant i dyllu, peiria.nt i lifio, a pheiriant i naddu, a. ohyflog y ohwarelwr yn aros yr un aig yn yr hen amser, faint well yw'r chwarelwr trwyddynt? Ychydiig, os dim, a ddywedwn, pan gofiwn yr amser pryd nad oedd yr un o'r peiriannau a nodwyd yn y chwareli. Yr oedd yr anfan- teision yr aeth yr hen weithwyr drwyddynt wrth weithio'n y chwareli yn gofyn am ragor o nerth meddwl i gynllunio'n ibriodol fel i Iwyddo i wneyd cytnog, a chredwn fod mwy o ddyfais ac ynni gynt nag sydd heddyw. Ychydig ohonom yn awr a welir am ddiwrnod cyfan yn tynnu plyg. INid oes amser i hynny Iheddy w; rhaid ymorol am y peiriant tyllu a thwll yn y plyg ac i lawr alg ef mewn ychydig o funudau. Er arfer y cyflymdra peirian- yddol yma cyraddelfwn oil fod yn haws wel gweithio cerrig wedi eu tynnu yn yr hen dduU rhagor eu hyrddio am latheni gyda nerth pylor. Ond rhaid arfer y peiriant yn ol gorchymyn y goru'chwyliwr, boedf'hynny er lies y gweithiwr ai peidio, a pha un byn- nag ai daioni ai colled a fydd i'r perdhen- ogiûn. NID OES AlMSQQR I DfDIM Ibron heddyw. Gofynnir i ni fod mor gyflym a'r peiriant, a chynhyrchu cymaint o ledhi mewn wyth awr aig mewn naw awr a hanner. Rhaid wrth arfau gwaith ond pwysicach fil- waith i'r wlad yw'r gweithiwr. Pa elw a fydd i unrhyw gwmni a berchenoga'r peir- i iannau diweddamf mewn ohwarel os na cheir chwarelwyr i'w harfer? Oorff y farwolaeth yw'r clogwyn goreu, i'r meistr heb chwarelwr i'w droi'n lleehi iddo, ac eto gwarafunir rhoddi cyftog byw iddo. Miae llalur yn elw bob amser, ond rhyfedd yw mai'r eawl sy'n llalfurio leia'f. ie, dim yn ami, sy'n derlbvn yr elw mwyat oddiwrth lafur. Oni ddywedir wrthym fod y cwmni chwarelyddol wedi myned i draul enfawr i siorhau'r peiriannau igoreu i ni weithio, a bod yn amhosilbl rhoddi cyflog teilwng a gwyneibu'r anturiaeth gostus, ( yr hyn o'i gyfieit'hu yw mai'r chwarelwr yn y y pen draw sy'n gorfod talu yn anunion- gyrchol am y cwb-l oil. (Elw llafur y chwnx- elwr sy'n myned i glirio pob cost, a ffolineb yw i neb ddweyd wrthym mai er budd y chwareiwyr a'u teuluoedd y gweithia'r perch- enogion y chwareli. Gwir fod rhai cwmniau

j-u_-um-...a.m. |VR ESSTEDDFOD…

[No title]

[No title]

- BYD LLAFUR ..-.-...12:-'"

GRAODFA NFWI DD ♦

[No title]

---.-------AMAETHYDDIAETH…

EISTEDDFOD 1921 .

! I 0 TMKNVN j------n,..--

[No title]

PARLWR Y BEIRDD .

CYNGAWS YN ERBYN Y i "DAILY…

GlORUiGHiWYLIWYlR ANiFl-lD^US

-------PUPUR AHALEN 0-

----------GWEITHWYR CYNGOR…

IAITH Y WLAD A'I THELEJDION…

'-LLITH Y LLEW ..

Family Notices