Yr Herald Cymraeg

NANTYBENGLOG OWLEDD -Brydnawn Gwener, rhodd- wyd gwledd rhagorol o de i blant Ysgol Sui yr AlllllbYllwyr yn y lie uchod, gan Mrs. (Evans, Tal-ilyn Ogwen, yn cael ei chyn- orthwyo aan Mrs. Roberta. Teimlwn yn hynod ddiolchgar i Mrs Evans am ei hael- ioiii yn goialu fel hyn y naill ti wyddyn ar ol y 1 all am y plant. Gwnaeth ddarpaxiaeth ardderchog ar eu cyfer eleni yn ol ei char- edigrwydd arferol. Cynhalivyd cyfarfod amrywiaetbo: yn yr hwyr, o dan lywydd- iaeth ein gweinidog, y Pjfch Thomas Jones. Gwa«anaei*rwvd fel beljtaid gan y llyw- ydd, a Mri. O. Jones, DI-aenant; D Jones, Heiyg; Mrs R oberts, Tal-ilyn Ogwen; a Mrs Willi.ms, Go'. We'e enwau y buddugwyr ac eraill a gymerasant ran yn y cyfarfod gvda'r can a. areithi0, darllen, ac adrodd, etc. -Gwkn Ellen Jones, Catherine Jones. a John Jones, He'yg; Tommy Wil- liams. Bryn Pceth Griffith John Wiliianie, Katie Williams, Maria Williams, J. Wil iams, a Kate Davie's. Gwern Go' Is a*; jiichie Evans a Jennie Evans, Pentre; D. Ellis Jones, Ty Capel; M. J. Roberts, a Cather- ine Jane Jones. Ta -llyn Ogwen; W. John Jones. Ty Gwyn; Eilis Evans, Ta.ybraich; Sidnah Davies, Yiate Davaes, ac Ellis Dav- ien, Bodesi. CaTk-yd cylarfod hwyliog ac adeiladol, a phawb yn ymadae- dan ganmol a dymuno cael un tebyg yn fuan eta.

HARLECH WEDI EI LAl>i\—Yr wythnos ddiweddaf hysbyswyd fod Cipten W. O. Jones, mab yng nghyfraii-h Mrs Ann Griffith, Pencraig, wedi ei gymeryd yn garcharor gan yr Al- maenwyT. Drwg genym hvsbyau fod y newydd wedi cyrhaedd fod Capten Jones wClli ei ladd. Cydymdeimla'r aidal a'i briod ieuanc a'i fachgen bach ynghyd a'r Aettlu o'l.

LLANYSTUMDWY HEMBDD HIRFAIT!H. —Cynhali wyd cyfar. Sod o'r senedd Iv'.wyiol nos Wen-e", dan lyw- yddiaeth Syr H. J. Ellis Naamey. Parhaodd jyr eisteddiad am dros ddiwy awr a hanner. Paffiwvd i gamfasio'r pbvynf ynglyn a. chynliun ■y GwaBanaeth Gen.edilaetih.ol.

GARNFADRYN A R. H F, G l':R MILWYR.—Mae Eg!wys "Gaxiifadryn, M.O., wedi anion sypyn gwerth- fawr yn anrheg i'r bechgyn ^'r oglwy. a'r .ardal, sydd yn-gwas>anaethu eu gwlad yn JFrainc a'r Aipht, a'r bechgyn^sydd yn y gwersylioe-ad yn y wJad how, ac i Pte. E. R. Jones, perthvnol i'r Grfenadier Guards, a igafodd ei glwyfc-, ar faell y frwydr ac sydd n 6-wa«»ana«ihu yn awr yn Ysgo Hyffordd- •ia-doi Chelsea Barracks, Llundain.

MINFFORDD I'W HE FRJO I ORPH WYS. —D d ydd Mercher dygwyd corph ein diweddar ar- -r Mr. Evan Owen, Brynderwen, i w r'xv "J gyda'i anwyl briod yn y gladdfa ■roAli ih^'W a*ros yda. ferch, Mrs newydd. \r Ofrda e cefnodd R. Tecwyn Joneft, yn .i.vrpwl, pun j s 'ar y byd hwft. Trigianai ytfi MhwlUi9*>; wedi ei ymadawiad o Minffordd. Y stirid ei yn wr caiarii ei gymeriad ctefyddol, ac yn aelod ff.)-dd' i gyda'r MethodisMa-id Calfin- aidd. Treuliodd y rhan belaethai o'i oea yn Chwarel y lihosydd, ac yr oedd :ddo air da gan ei feistri a'i gvdweithwyr. Bydded i hun yn felus(>Ja aiddailed Duw y teuu erys i wylo eu liiraetli a'u colled.

BRYN ENGAN MARWOLAETH MRS ANNE JONES. BRYNBRYCH—Bu farw y wraig- rinweddol ia. chrefyddol uchod ddydd Mawrth diwediif, EbriL 3, yn 58 mlwydd oed: at'odd weIt'd ami a blin gystuddiau, ond tr oedd yn ddi- oddefgar iawn vnddynt oil. ATifynych iawn y gwelid gwraig fwy diabsern, tvve.1, doeth, a mwy ffyddlon foddion gras. Yr oedd yn o'r mamavi la, er yn Israel sydd ♦fredi codi yn yr ardal hon. Nawdd y n-ef ifyddo dros ei phlant ,y rhai sydd yn tvfu i sfjriy yri debyg iddi.

I E T 14 e .Mr J. S. Hgham, A.S., "WIedi rhodd: dia-rn o dir he >3Ieth i'r gweitthwyr i wneyd gerd di, ac y mae Mr John Hum- phrevs wocl; ei aredig yn barod. C AN' PFlyr AM FUWOH. —iBu i amaeth- twt lleol -weHhu buwch ann lOCip yr wythnos "ddiweddaf. 0

k t, LLANRWST EIN MILWYR.—Da genym weied Signal- ler Idwai Gyn Davies, liythyrgludydd, wedi dod a.dr6f am ychydig o seibiant dros y Pasg. Erys yn bresenol yn Tring, swydd BuakingTTain. Deallwn ei fod wedi bod yn hyn-od o lwyddianus yn pasio'r prawf fel signal er. Cafodd 792 o farciau allan o 800. Ymlaen yr elo. Hefyd. Pte. Ted Hughes, Auafan, yntau wedi dod gartref dros yr wyl. Y mae ef ar hyn o bryd yH dilyn ei alwedigaeth fel saer yn un o borthladdoedd Afon Bryste, ac wedi cael ymddiosg o'r wisg khaiki.

LLANGERNYW EIRA.—Er ym mis Ebrill, cawisom Wtwd "tew iawn o eira, a lluwch yma ddechxeu yr wythnos. Anarnl yn wir y gwelodd y tri- golion hynaf yma eira yn Ebrill, ond cyflym y elir ef yn todd MARWOLAETHA U.-Yr wythnoe hon bu yma ddau amgylchiad o farwolaetlt ymyag yr un teuluoedd. Fore Sul, o'r pneumonia, wedi byr ond caled gvstudd, bu farw -Mr. Robert Roberts, y Felin, yn 60 mlwydd oed. Bu ei angladd nawn Iau, yn Bfzlwy-s Iilan- gern(pv. 'Fore Mawrth drachefu, bu farw £ orjjpi i'r uchod (sef baban i nith iddo), DavOt John baban tri mis, Mr a Mrs Evan Roberta, Cefn Ooch. Bu angladd yr un bychan hwn hefyd nawn Iau. Cyd-ddigwy- ddiad ydyw a enyn giydymdeimlad at y per- tbynaeau oil yn eu gelar.

MAENAN DIRPRIVYWYR.- Cyrbaeddodd Pte. Robert frtig-e. Ffrith; J. Jones, Tyny- celyn EJias Hughes; Tanygralg j Evan Wil- liams. i'w cartrefleoedd o'r fyddn. i gyn- orthwyo'r ffermwyr i drin y tir. OYFARFOD AMRYWIAFrnHOL.— Noa Werner, yn Salem, cafwyd cyfarfod olaf o'r gyfres amrywiaethol a gynhaliwyd ar hvd tymor y c-auaf. Ar y diwedd geliir dweyd fod y cytarfodydd hyn yn lies n«LUduo!" bob! ieuainc yr ardal i'w tynu allan i siarad yn gyhoeddus. Y Jlywydd ydoedd Mr. John Wynne, Pare; tTysorydd, Mr W. 0. Hughes, f Ffrith I^af; a'r cvfei ydd. Mr. Evan Parry. Y goreuon oeddynt: Arholiadau, dan 13: 1, Miss Esther Owen; 2, Enid Polerte; dan 10, 1, Gv.vneth Owen; araeth, R. W. Ro- berts, Bryn Morfydd; mllebn, dan 12: 1, Gwyneth Owen; 2, Katie Humphreys; dar- ilen darn heb ata!nodau: 1. Mr. E. Parrv; 2, Mr. Herbert E. Jones. Ped warswd (un-* rhyw don) pump parti yn rystadlu. goreu, Mr. Herbert E. Jones a'i gyfeil ion. Yn ystod y cyfarfod cafwyd canemon gan Miss M. J. Jones, cor merched, a chor mei'bion v 11-e. Terfynwyd trwy gydganu "IIee wlad fy Nhadau." f

¡ TRZ7r.lW GWIRFODDOiLWYR.— Lywyddr.i y Parch Henry Jones ar gyfarfod a aJwyd yu y Neuadd Gyhoeddus nos Fawrth, gyda'r bwriad o ffurfio canghen o'r Gwdrfoddolwyr yn y gymydogaeth. Einwyd Mr. R. Ko- berte, Bronderwyn, yn ysgrifenydd, a ffurf- iwyd pwyllgor gweithiol cryf. PA'RSEO I'R MILWYR.—Anfonwyd 45 o barseli i'r milwy- perthynol i eg: wyai Pen- ■iel ac Ebenezer sydd yn aw yn gwasan- aethu yn y fyddin, ac yn aelodau o'r eg- Iwysi hyn. Yr oedd plant yr ysgol ddyddio! wedi ysgrifenu llythyr i'w amgau yn y par- fteli.

DOLWYDDELEN MARW CYMERI \D HYSBYS. —Dydd Llun, bu farw un o gymeriadau mwyaf tawel a cha-redig ein cwmwd, yn mherson Mr Hugh Roberts, Bronllan, ac efe wedi cyrhaedd yr oedran o 74 mlwydd oed. Gwr ar ben ei hun mewn llawer ystyr ydoedd yr ymadawedig. Ni chafodd lawer o f-anteision addysg yn moreu ei oes, a bu ra d iddo droi ei wyneb i weithio yn foreu iawn. Yr oedd yn un o'r rhai difyraf a Lrivwsom erioed yn adrodd hel- yntion y blynyddoedd a fu, a bron na ddy- wedem pe gaIlai ysgrifenu y gallai wneyd e: Jywoliaeth gyda'i ysgrifbin. Bydd yn chwith j genym goll: "vr hen law" o'n p'.ith, a hawdd fuasai ysgrifenu cofianit ar ei ol mewn llvth- 'renau breision. Yr oedd yn aelod ffyddlon o e^lwys M.C., a dilynodd y moddion yn I ffyddlon hyd y gallodd. Yr oedd ei briod wedi ei fiaenor: flvnyddau yn ol., a gedy i nlaru ar e: ol bedair o ferched a thri o feib- ion, a llu mawr o w,yrion. Dodwyd ei wedd- j illion i orphwys yng nghladdfa'r teulu ddydd Sadwrn, a daeth torf anarferol o fawr i daAi r gymwynas olaf iddo. Heddwch i'w lwch. j

FFESTINIOG A'R CYLCH YSTORL-Ymwelwyd a ni gan storm o fellt a tharanau yn cael e: diJynjgan gawod- ydd oerion o eira. Ni vtelwyd galeitach ty- wydd ddechreu Ebrill er's llawer iawn o flynyddoedd. Yr oedd Sul y Blodau yn un o'r rhai oeraf a deimlwyd yma er's llawer o amser, a bu raid i amryw deuluoedd dori ar eu harferiad, a phe dio ymweled a beddau eu rhai anwyl i ddodi arnynt ychydig flodau. Bron na ddywedem na wiriwyd cerdd an- farwol E'fiori Wvn, sef Hwiangerdd Sul y Blodau yn un man eleni: Casglu blodau buom iti, Sul y blodau yw, Chwe briallen fach a ddywed Mai yr haf yw hi, Cwsg o danynt heb dy fami, Cws g fy rhosyn L BEIRNIADU.— Yr wytbnos ddiweddaf, yr oedd dynion a bencdwyd gan y Cynghor Dinesig yn myned o amgylch yr ardal i ganfas.o am enwau ynglyn a'r Gwasanaeth Cenedlaethol. Er nad oeddynt i bwyso ar neb, deailwn mai fel arall y bu ac fod rhai o'r gwyr hyn heddyw yn drwm o dan yr ordd. Beuir v Cynghor Dinesig hefyd am ufuddhau i orchymynion y Llywodraeth i gwb'.hau y gwaith hwn erbyn diwedd Mawrth, nes gweied beth a fydd tynghed y chwarelau yn y dyfodol. Y mae llawer o'r chwarelwyr yn cloffi rhwngdau feddwl, ac yn ofn. 'r gwae haf. Hyderwn y deuir i rhyw benderfyniad teTfynol a ffafriol ar fyr- do-r. CYMANFA Y P ASG-JEr na ddisgwylid hyd yn oed i gyfarfodydd crefyddol gadw i fyny en bri yn ystod y dyddiau caled yma, trodd cymanfa bregefcliu'r MetJiiodistiaid allan yn ffafriol ar y cyfan. Pregethid yn y Tabernacl, Bethesda a l'heniel, Frestinio?, nos Sadwrn a thrwy Sul a Llun y Pasg. Y cenhadon dieithr e'e li oeddynt y Parchn D Cwyfan Hughes, B.A., Bryndu; S T Jones, I Co'wyn Bay; W J Jonee, B.A, Rhyl; R W Jones, M.A, Behesda; J E Daves, Treffyn- non: John Owen. M.A., C ernarfon. DAMWEINIAU.—Y mae llawer o chwa- relwyr wedi eu IIudd as i ddilyn eu gwaiith arferol vn y chwarel oherwydd man ddam- weiniau. Er nad oes bron yr un wedi cyf-1 arfod a dim difrifol iawn eto y mae llawer wedi eu hana-Iluogi dros gyfiod, ac y mae hyn yn golygu colled yn rhyw cornel o hyd. Boreu Sadwrn cyfarfu Mr G Jones, Foelas Garmon, a dam wain yn ciw^l ttw," dan. Ddiwe<Id yt vythuW hef^d1 fiyrthio^.1 y chwaer garedig Mrs Evi- s, 5 Dorfil Street, a thorodd ei choes. Heb enwi neb yn y chwarel tid thu ftllan i'r chwarel eiddunwn iddynt oil wellhad U&n. CWMWL G.kLAR.-Kp ystod yr wy hnos ddiweddaf bu rhai teuiuo^d 0 dan v cwmwl h"wn yn y fro. Collasoffi ,y chwa.er hynaws. Mrs Margaret Jones, pr'oa Mr Wirt Jones. Dolgarrog Ddu, a hi yn 77 mlwydd oed. Hefyd, Mrs Vaughan Williams, priod y di- weddar Mr f; Vaughan Willialris,. Owm Bowydd Road, gynt o Benmachno. Cladd- wyd ei g w ed dill on yn mynwent E -ilw'ts y PJwyf, Penmachno, ddydd Iau. Hefyd. 6s, tynwn ein cydymdeimlad ,!■ Mr a Mrs El1is' G Roberts, H'gh S reet, wedi colli plentyn bychan yn Ysfrad, De Cvmru. TR'N Y TiR.—Gof\nir i ni can y Cyng- hor D nesig annog pawb sydd ganddynt ychydig dir i drin pob modfedd o honno. Yn sicr y mae amser caled o'n bl .enau a phob arwyddion yr aiff bwyd y tlawd, eef tatwa, 1,awer pr:nach eto. >' mae'r Llywodr- aeth yn awr yn gwahardd i ni gael tatws ond dwy waiih yn yr wythnos. Rydd hyn vn taflu llawer o siopwyr i d lryvwch, a hyderwn y gwnant oyfiawnder a phawb. Y ffordd oreu mt ddod allan o'r dyrysni hwn ydyw i bawb wneyd ei ran a pheido esgeuluso yr un fod- fedd o dir, a thrwy hyny daw pris y bvtaten '■ ■->t ( vn y 'tymhor nesaf. CYNGHERDD LLWYDDIANl'S — Yn y Neuadd Gynull, cynhaliodd v hmdvr -^a ?Tdd camPUfi 0 dan Ivwyddiaeth 17' JeLnon- yn absenoldeb y Cadeir- ydd, Mr R 0 Jones, cyfreithiwr, yr hwn a feth,-)dd a dad. Gwa-anaethwvd gan Gor I llerched, Mr T H Roberts. En ill wvd ar ganu gyda'r tannau, i rai dan 12 oed. gan Glyn Williams, Manod Road, ac i rai dan 18 oed, gan Nora Williams, The Square. Y be:rnkd ydoedd loan Dwyryd. Enillw/d ar y prif unawd can Maggie Olwen Evans, Ta- ernacl Gwasana^thwyd mewn canu gan LLnos Lleyn, Nefvn, a Mr Isfrvn Jones- mewn adrodd ^an Madame Gladys Williams o Birkenhead, un o ser disgleiriaf ar ▼ llwv- fan adroddiadol. Cafodd groeso cynes a hwyl anarferol gyda rhai o'r darna- Fel hyn yr englvnodd Dewi Mai idd: Ei mawredd yma eryg-clawn ei thad A wnaeth hon yn hysbys; A daw ei bro gyda bry. Am glod i Madam Gladys. CODI R DRETH. Y mae cwyno enbyd yma ar bob Haw oherwydd gwaith y Cynator Addysg yn codi'r dretb eto er cyftirfotl a war borms athrawon yr ysgolion. Nid ydvm yn •gwarafun o gwbl athrawon y eir "hon gael •ychyd.g war bonus, ,gan y dywedir fod -pob sir yng Ngbymru yn talu'n well i'w hath- rawon na sir Feirionydd, ond credwn y dylfi r. a7durdodau addysg fyned i rhvwle araL i chw:ho am y gost ychwanegol 'hon cyn beichio r tlawd mewn amser mor galed ar un presenol. Gwnaeth y Bwrdd Undeb C i. yrA'n V*111 ddydd Mawrth. Y mae'n anhawdd iawn deall yr anghysondeb. Gweith- wyr tlawd nad ydynt yn cael eu digoni gyda wy «y dd yn gor fod rhoddi eu hysgwyddan o dan y baich Paham na fuaeai'r Pwyllgor iddvn^/w- OTV3t y ^'y^^draeth ofvn u War bonus 1>r athrawon 'mxi fat.h ^^n€lr yn r. Ysgotland? Tra y bydd j; y" ddistaw v mae'n sicr o gael ViTT1'^1 Nghymru. g CAU YR YSG0LI0N.—Boreu Iau cau 7y dros AV.vliau y Pasc. Pender- fynwyd rhoddi pvthefnos o wyliau eleg it mwyn ir plant a'r athrawon "eydd mewn oedran milwrol fyned i weitbio ar T tir oedran milwrol fyned i weitbio ar y tir. Hyderwn y gwerr ffrwyth o'r oeth.

FELINHELI YMDDKWYDDIAD.— Mewn cyfarfod o Gvmror Dosbarth Gwyrfai, ddydd Sadwrn, darllenwyd llythyr oddiwrth Mr John Ro- berts, Frondeg, y„ datgan ei fod yn methu cyd&ynio a chais y Cyngor dynu vn ol ef y™ddifwyddiad fel cynghorydd. CYFAftFOD Ian a tTWt-ner y Groglith, cynhaliodd v Bedvdd- WJT eu cyfarfod pregethu blvn- V> v a ^^anaethwyd y waith hon gaA y Parchn. Edward Pritohard, Amlwch a T. ™ Jones, Rhosllanerchrugog. Caed Pregt,tha,u grv-mu. s, chynulliadau lliosog. ^efyd'^fvvyd wnaeth fel arferol yn y ddwy %lwyS Sefydledig. J J MARW.—Yn gynar borea Gw, wedi » cwtudd :th a 'oTp. bu farw Mr. Robert iiuwarj, xy n-uu, gan adael mab a merch »■<j-u a) v.. o sei \V. D. j.au ai<«, ag- usta Piace, a l.\Ü Loward, oedd adref gyda'i thad, yn gofadu yn dyner am dano. Cydymdeimlir yn fawr a hwy yn y brofed- igaeth hon eto, gan nad oes ond ychydig fis- oedd er pan fu farw eu mam. EIN MILWYR.—Da genym ddeall fod Pte. Morris Jones, mab Mr a Mrs John Jones, Carnarvon Road, erbyn hyn yn graddol wella o'i g^vvfau. Mare y bachgen ieuangc hWIl tel i 1 wedi dioddef llawer o enbydrivydcl, ,>c evehwymaa e. a-eth yn y fyddin. Yn gyntaf oil, cafodd ei giwyio yn y Dardanellee. Wedi hyny anfonwyd ef i Ffrainc, lie y cafodd ei giwyfo yn drwm, a bu yn yr yspyty yiio am wythnosau, yna anfonwyd ef drosodd i'r yspty yn StoKe-on- Trent ac yno y mae er dechleu mis Chwefror. Goibeithir yn fawr y parhao i adenill nerth, ac y bydd yn fuan wedi ei Iwyr adfer i'w gynhefin iechyd.-Mae Corporal William Jonee, mab ieuengaf Mr a Mrs Edward Jone,q AUneddwen, wedi myned i'r Cadet School, Lichfield, am gyfnod. Bu adref dros v Sabboth am ychydig ddyddiau o seib- iant. Map wedi bod ar faes y frwydr yp Ffrainc am fieoedd.

Marw CANON It T. JONES, BETHESA Ysgrifenna ein gohebydd ym Methesda: Wedi rhai misoedd o waeledd, bu farw y gwr da uchfld foreu Sul cyn y diweddaf yn 55 mlwydd oed. Treuliodd yn agos i ugain mlynedd ym Methesda, ac yr oedd yn myned yn fwy ei barch ac yn ddyfnach i seTch yr ardalwyr bob blwyddyn. Ciliodd tros orwel bywyd pan yn nghanolddydd ei nerth, ac y gallesid disgwyl iddo flynyddoedd lawer i gyflawni gwasanaeth i'w eglwys a'i .genedl. Yr oedd bob amser yn bregethwr grymus, ac ni bu ei h.yoUach ar Iwyfan pan yn anerch torf. Bydd ei farwolaeth yn golled fawr i Feilhesda am ei fod bob amser yn amddiffyn- ydd cadarn i bopeth oedd a'i amcan i ddyr- chafu a gwella'r cylch. Bu'r angladd nawn Iau yn Mynwent Glan- ogwen, a chafodd angladd tywysoga-idd. Wedi marw y gwr d:a a duwiolfrydig yma daeth pellebr i'r teulu fod yr unig fab Lieut J S Jones, wedi colli ei fywyd yn Salonica bell, ac yr oedd y gwasanaeth yn Eglwys Glan- ogwen, ddydd lau, am y tad a'r mab gwrol ,yn un a. hir gofir gan/ y dyrfa fawr oedd yn bresenol. Y mae crs'dymdeim'.ad dyfnaf y cylch a'r genedl yn ddiau, a'r weddw a'r unig ferch yn eu profedigaeth chwerw.

PER) GL CYMRU Yr Eglwys Wlndol «V Fasnach Feddwol Mewn llythyr at ein gohebydd ar y eefyll- fa yn y Senedd dywed Mr E T John, A.S. :— "Mae penderxyniad y Blaid Eglwy&ig yn y Senedd, yn yr hwn yr hawiiant i Fesur Dad- gysylltiad yr Eglwys yng Nghymru gael ei ddwyn eto ger bron y wlad mewn et-holiad cyffredinol, yn golygu dirymu y Parliament Act mor bell ag y mae a fynno a'r cwest:wn hwn. Ceislant fanteisio ar amgylchiadau y rhyfel er hvrwyddo buddiannau plaid ac en- wad. Yn bersonol bum yn credu y buasai awydd mawr y Blaid Doriaidd arosod Di- ffyndolliaeth yn He Masnaeh Rydd yn en tueddu i beidio gwrthwynebu na Datgysyllt- iael 1 Gvmm nap Ymrpnlapth i'r Wprddrvn. Ond mae yr ar^yfwng yn beryglus yn gym- y 1, aint a bod amgylchfyd sw.yddogol y Prif Weinidog n'or amlwg yn tueddu yn gryf i'n herbyn. "Rhaid i mi gydnabod fy mod yn teimlo 11awn mor bryderus ynghylch y bwriad a briodolir :'r Llywodraeth i Genedlaeitholi y Fasnach Feddwol yng Nahymru yr un pryd a Lloegr, tra v maent yn briodol iawn yn cau yr Alban allan o1* cynliun. Ceir profion wa.d fod C— ..Ilym. 7.?"nm: ■•■m I met ag yw yr Al- I hall fit gweatiw-n N, ddiod, Yn anffodus nid I yw Cymru wedi sicrhau iddi ei hun fesur trWyddedol ar linellau cvffelyb i'r hyn a gaf- odd~.y?" *^ban; eithr ffrwyth difaterweh ac ftKeffejthiolrwydd yn y Senedd vn 1 /trach I na uirfy# aw.ydd a chefn^s^th yn v wlad ei 1 hup yw hyn. Bydd yn wir resymts oe, mewn mater sydd yn ymwneyd mor agos a lies imoesol ac ysbrydoi y boblogaeth, y gorfodir Cymru i ymostwng i farn llawer llaj aeddfed •Llotgr yn y peth hwn. I Yr wyf yn ofni mai meddwl fveth cfer yr" ydys pan dybir y bydd Cenedlaethol: y Fas- nach Feddwol yn hyrwyddo gwaharddl&d. Erys buddiannau pereonol yn gryf ac yn dra Ahyffredinol wedi hvnny, acadgyfnerthir gan ddy;an wad yr elw a ddisgwyLr ei gael oddiwrth y FaauacJj i gyliid y genedl er cyfarfod y ddyled ofnadwy a'r trethi trymion fydd yn ein haros ar ol y rhyfel. Yr hyn, y dylai Cymru wasgu am- da.no yw i'r LlywodrApth barchu barn aeddfed Cymru ar ,y cwestiwn hwn, a'i gosod hi ar o Ieiaf gystal tir a'r Alban,—gydag eithrio, pa fodd bynag, fod iawn cymhesur yn cael ei dalu i'r tai trwyddedig presenol yng Nghymru na chamate.d eu hail-agor ar ddiwedd y rhyfel. "Ond ynghanol cvmaint o bethau i'n di- gaJonni da yw sylwi ,y geliir diegwyl ym Mhrydam Fawrr estyniad helaeth o'r erthol- fra.nt, fod Rwsia wedi dryllio cadwynau un- benigaetJi-ffrwyth ei methiant milwrol; a "1.1-1 4. I"ft ooa yr America, yn iTodus, wedi penderfynu yn awr i gyfryngu. ''Yr wyf ,yn fwy argyhoeddedig nag erioed y buasai cynyg d aTfogiad cyffredinol, a mabwysiadu egwyddor Ma-snach Rydd rnwng yrholl wledydd, yn debyg o hyrwyddo yn* en. fawr eefydlu g-weriniaeth yn Germani, wer- iniaeth wrth-filitaraidd ar seiliau Masnach K.ydd; ac y prysurai hynny ddydd terfyn i r rhyfel--ofnadwy pr&senol, a sicrwydd na wehr cefchedloedd y ddaear bvth mwv vn brawdlofruddio eu gilydd."

NOSON I)p. R PLANT Y GARTH, PORTHMADOG Cynhaliwyd yr uchod yn Neuadd y Dref nos Fercher, Ebri 1 4ydd, a bu'n Uwyddiant mawr ymhob modd. Yr oedd y neuadd yn ^aTni,a Phavvb yQ uaifryd unfarn mai Owiedd y plwy yw gwyl y plant." Arwtinfi*rd yn <Moeth a medrus gan Mr J. Uoyd Humphreye, i'r hwn yn benaf y dylem ddiolch am y weda. Cynorthwyid ef yn y gwaith da gan Mrs Myfanwy Hughes, Misa J. E. Griffiths, Miss Winnie Annie Jonee, Miss S. Williams, a Mr. John Lewi. pones Hefyd, bu gan y gweinidog a Mr. Ezra law amlwg yn nhrefnu'r gwaith. Dyma gynwys y rhaglen Rhan 1: Alaw Uymreig, "Y Fwyachen," y parti; dadl, Chware Triwant," Gwen Williama a Nellie Edmunds; ystuan gan "Er Mwyn Iesu," H. Elwyn Lewis; action softg, "Afternoon Tea," parti Mrs 0. Hughes; "Ymgom," Gwen Hewitt, Ne¡ Hughes a Kate El en Jones; yetuni gan "Y IWafad Fach Ddu," Maggie M. Roberts; canig, "The Wild Brown Bee" ibantock), y parti; dadl, "Dar- lunia-u, Marv Roberts a Kate Humphreys; ystum gan, "Plant Caergalem," Phy lis Pur nell; "The Pinafore Dance," pafti Mies J. E. Griffith. Rhan 2: "The Tamibourint. Danoe, parti Mise S. Williama; action song "You mustn't," Eiddwen a Elwyn; ystum gan, Y Mab Afradlott," Gwïyro \Vyn Humphreys; ystum gan "Ymresbrwn," parti Mr. J. Lewis Jones; canig (1) "Cradle Song" (Brahma), (2) "On the March," (Moir), y parti; drama, "Cwmpeini Drwg"; alawon Oymreig (1) "Doli," (2) "Y Saith Rhyfeddod," y parti; drama, "Neges John" yr Anthem Genedlaethoi Gwnaeth y plant eu rhan yn ganmoladwt dros ben. ac yr oedd ol diegyb aeth fanwl ar eu holl waith. Dangosid chwaeth dda yn newisiad y darnau i'w canu a'u hadrodd, a mawr fwyni.tid yr hen alawon Cymreig a gen id gan y cot. Egiuro.o yi en ydd fod y dowy ddranu. yh waith rhai o'r plant eu htinain. Cyfan- soddwyd "Cwmpeini Drwg," gan Gwilym Wyn Humphreys ac Owen Walter Hughes; u S. a "Negea Joha" gan Maggie Roberts. Lom- bard Street. Ge lir dweyd am y ddwy eu bod yn nodedig o dda, yn enwedig pan yw- f tyrir oedran y eaw iilu cynhyrchoad. Pwy a wyr ncd y plaiu ..yn i'ydu y n uraaias ceJicaAaetuoi yaihen ycaydig flynydd- oedd ? Diolchwn o galon i gyfeillion a phlant y Garth am eu gwledd, a mawr obeitbiwn jr cawn wledd debyg ganddynt bob blwyddyn. "I hau'r had dyma'r adeg Yn ieuant ir wanwyn teg; Y dyn fed yn nyfodol Doraethe he aeth o'u hol."

PFIODAS Y MIL WRIAD R. LLOYD GEORGE. Dydd Sadwrn, yn Bath, priodwyd y Mil- wriad Richard Lloyd George (mab hynaf y Prif Wein/dog) gyda Miss Roberta McAlpine, merchi Mr Robert McAlpine, pennaeth y ffirra McAlpine a'i Feibion, y rhai yn ddtweddar a orffenaeant wneyd doc yn f Manceinion. N:d yw ss McAlpine ond 19 j mlwydd oed, ac addy^gwyd.hi yn,g Ngholeg Eastbury, Northwood. Er pan adawodd y coleg gweithredai fel gweinyddes yT Groea Gocn. XY oedd i-heii. au o hlwvr o bobtu :r heoi. ) o 'Yef"ly'r Empire i'r eglwys. Yr oedd Mr Lloyd George yn bresenol yn ,y gwasanaeth, ac vr oedd yn un o'i rhai arwyddodd y cof- restr. Ar ol y gwasanaeth cerddodd v Prif Weinidog o'r eglwys uyda Mrs Lloyd George, a chafodd dderbyniad brwdfrydig. Ar ol y wledd" briodasol yng Ngwesty'r fEmpirf gadawodd v priodfab a'r briodas- ferch mewn cerbyd modar am Gernyw, lie y treuliT y mis me:.

"ADDYSG GREFYDDOL FLANT. (AT OLYGYDD YR "heiiald cymraeg.") Syr,-D-arlIeTiais ohebiaeth arbenig yn yr "Heraild" diweddaf ar fater anerchiad a roddais, ar gais y cyfeillion yn Llanbedrog, nos Sul, Mawrth 25, ar "Addysg Grefyddol Plant." Ainiwg yw fod eih gohebydd ar- benig yn fedrus ar ysgrifenu. Un d-ffyg yn unig sydd yn ei ysgrif, ac y mae'n bwysig ei unioni. Dywed rnai un achos o ladrad, dau o dy doriad, a thr: o iaith gableddus fu o flaeu y llysoedd plant yn y sir hon y llynedd. Yr hyn a ddywedais oedd fod 149 o er^yniad- au am droseddau gan blaiit o'r eir hon, yn cynwys lladradau, ty-dpriad ac iaith gabl- eddus. Gyda g-olwg ar' eich sylwadau chwi I ar yr anerchiad d olehaf. Gogwydd yr 008 gyda. golwg ar addysg ac hyncrddiaott plant yw trosglwyddo'r cyirJodeb hwn ar bawb ond y person a ordeiiiiodd Duw i'w gyflawni, sef y rhiant. Dyna mewn gwirionedd oedd amcan y c.,ynyg:ad yn y Pwyl.gor Addysg- cael pob awdurdod gwladol a chrefyddol i gyffroi rhioni i ystyried y plentyn yn gyntaf o bob peth. Nid oedd genyf galon i fyned ymlaen wedi eisteddiad ma th. Mae yn em p.ith rai ag y mae clwyf y tra-ed a'r genau yn chronic arnynt fel ag i beri fod materion pwysig yn cael cam gan fan siarad. Teimhvn yn ilawen glywed ein Cadeirydd yn addaw sylw difrifolaf y Cyngor i'r mai er. ABEL WILLIAMS. Abersoth, Ebrill 5, 1917.

GWEITHWYR LLEYN AT CYFLOGAU. (AT OLYGYDD YR "herald CYMRAEG.") Syr,—Gwelais yn yr "Herald" ychydig wythnosau yn ol fod gweithwyr Cyngor Dos- barth Lleyn wed: cael codiad o 36. yn yr vytJinos, fel bonus rhyfel. Da iawn, wir, ond clywais wed'yn nad ydynt yn cael ond 3s. y bunt. Wel .1 dvna dro siabi a'r eweith- iwr tlawd. Mae llawer o honynt nad ydynt yu gallu gwneyd cyflvg o bunt yn yr wyth- nos, ac os oedd aelodau y Cyngor yn gwel'd PUlltt yn rhy fychan dvlerit gael y 3s bonus faint bynag fo'r cyflog, feddyliwn i. Mae'r arolygwyr wedi cael j35 o god ad hefyd. An- rhydeddus iawn wir. Mae surveyors i gael eu cyflogau faint bynag a weithiant. nhw vn uwch na'r TT&fyil, f@ §iopiwy5 pob gwe-th^yrr yr haf di- M- nhw vn uwch na'r TT&fyil, f@ §iopiwy5 pob gwe-th^yrr yr haf di- weddaf atn ddau fis, i gynilo, medd rhai, J t helpu'r ffarmwrs medda'r Ueill, ond fe fu llawer o honynt yn eu cartrefi heb i'r un ffermyrr ofyn iddynt weifthio diwruod, a 'doedd dim eideu iddynt wneyd os nad oedd arnynt eu hangen, onerwvdd ftw«itliw,yr y Cyngor ydynt. Ond dvn:i oeddwn i vn dd?yd, bu Lawer adre am ddau fis. A oedd yr arol- II ygwyr yn helpu'r ffermwrs, ac yn gwneyd heb eu cyflogau? Doedd ganddynt ddim ^waith trwy fod gwe thwvr heb fod ar }' fuWd. Dvlai v rhyfel fawr yma ddod a 'wnion yn llawer res at eu gily'dd wir, ac os ,ydi r ffyrdd yn daigon da i beidio gweithio ¡ arTIyrut, peth ffol iawn ydyw talu cyflogau mf-?rr aro1y^wyr a™ ddwad i edrych a ydi'r gweithwyr yn gwneyd yn iawn a pheth- au feIIy, a thalu hefyd i'r gweithwyr. Wei, dyi.a.Í gweithiwr gad .y 5s. bonun os 15s. mae yn aJJu enill ar fyd mor galed. Disgwvliaf gael eglurhad arno trwy gyfrwng yr "Herald."—Yr eiddoch, CYMRO BACH.

L* WEINIDOG ION A GWASANAETH OENHBDLAETHOL. (AT OI.YGYDD YR "HERALD CYMRAEG.") Syr- Yn y papurau Seiensig yn ddiwedda.r, ysgntenwyd. gan ryw ohebydd neu gilydd. ( yr hyn oedd yn ddisyriwyr. Ymddengys y i ,poenid ef gan y gofyniad,—Beth feddyliai athrawon ar eu dychweliad o ffdd y Cyf- andir pe gweJent wednidogion vr Eplwvsi ) Rhyddion ym meddianu eu lleoedd yn yr ysgolion elfenolf Fel y mae yn wybyddus, gwnaed yr awgrymiad gan y Cyfarwyddwr Cyffredinol ei hun ar fod i weinidogtion gynyg eu gwasanaeth fel athrawon er rhyddhau dynion o oedran milwrol. Cyn myned i'r weinidogaeth bu llawer o'r gwe'inidogion hyn yn gwasanaethu am flynyddoedd fed ath- rawon, ac mewn argyfwng maent yn hollol gymwys at waith o'r fath, ond dylid cadw mewn cof, dros barhad y rhyfel yn unig, y gofynir i weinidogion wasanaethu, a phan ryddhedr yr athrawon gan yr awdurdodau milwrol bydd eu lleoedd yn agored iddynt. Diameu fod rhai gweinidogion eisoes wedi cynyg eu gwasanaeth drwy y Cyfarwyddwr Cyffredinol i'T Pwyl gorau Addysg, ac os ydyw yn rhesymol gorfodi myfyrwyr duwin- yddol i gyflawni gwaith o bwysigrwydd cen- hedlaethol, yn eicr ni ddylai y cynyg i was- anaetliu gan weinidogion yr Eglwysi Rhydd- ion ffa»l ei an wybyddu. —Yr eiddooh. etr CYSGNDEB

I RAIA L BIECH' D WEDI RHEDEG I LAWR Nid yw meddygon heddyw yn ystyried fod pobl y mae eu iechyd wedi rhedeg i lawr fel I rhai eydd yn dioddef o dan afiechyd ond ych- .ydig a wyr meddygon y dyddiau hyn y rhai a gant eu haddysg mewn ysbytai lie nad oes ond achosion gwir ddrwg am -r anhwylder ¡ hwn. Ond fe wyr y rhai y mae eu hiechyd wedi rhedeg i lawr pa fath afiechyd yw. j Nid yw llawer o bobl yn ystyried berth y J mae y geiriau rhedeg i lawr yn ei feddwl. I Barnent ma! rhywbeth amhwys yw, oni y j maent yn camgymeryd yn ddirfawr. Ai | gymeryd o safbwynt iechyd cyflwr yw sydd yn efleithio yn fawr ar bob rhan o'r oorph. I Mae yr ystumoe yn paru, nis gellwch dreulio yn briodol y bwyd a fwytewch, aiff eich ) nerfau yn wan, aiff eich golygon yn welw. Nid oes ond arwydd on yn eich gwyneb eich bod yn poeni oherwydd rhywbeth neu gilydd. j Teimlwch yn fipedig hefyd. I Gan nad ydych yn cwyno oherwydd rhyw ran o'ch corph yn fwyaf neillduol rhaid i j chw: edrych i fewn i gyflwr eich gwaed, gan f ei fod yn myned drwy eich holl gorph. Os y gwnewch wella cyflwr eich gwaed teimlwch eich hunan yn cael rhydihad mawr, a Phel- efau Pink Dr Williams ydyw y feddyginiaeth oreu at wella cyflwr v gwaed. Fel yr aiff t e'eh gwaed yn gochach, ac yn gyfoethocach teimlwch yr holl organau trwy eich corph yn igwella hefyd a chwi eich hunan yn cryfhau. [ Os ydych yn dioddef oherwydd rhai o'r an- hwvlderau hyn treiweh y feddvginiaeth ad- nabyddu* Dr. Williams Pink Pills, ond peid- iwch a phrynn ffugion. YN RHAD.—Anfonwch bost-gerdyn am T llyf- bvchan dyddorol a defnyddiol, "Health Guide," i Book Dept., 44 Holbom Viaduct, Llundain*

PRYNU'R "fA5N;,CH." 1 A ,),tl il. Barn 6 y Prif Weinidog. Bu. dirprwyaeth yn cynrychioli'r blaid ddirwestol yn cael ymgom a Mr. Lloyd George ddydd Gwener gan dd adieu dros wahardd y fasnach feddwol yn ystod y rhyfel. Un o'r diprwywyr oedd Mr. Ben Turner, arweinydd Llafur o swydd Efrog, a gofynodd y Prif Weinidog iddo a fliasai Cyngrhair yr Undebau Llafur yn mabwye- ladu penderfyniad o blaid gwaharddiad. Atebcxid fr. Turner y buasai gwelliant o blaid prynu'r fasnach yn cael ei gynyg a'i fiib'iadu. Sylwodd y Prif Weinidog wrth annercii y ^d rywyaeth. mai ffo illeb a fuasai gwthio ymlaen gynyg.au a z a. i inynd yn hollol yn eilbyn barn gweithwyr y wlad.

BVD IR AMAETHWR (Gan iivrsmon) Rhaid adieu fod rhagolygon pethau yn y byd amaethyddol yn giaOjoi wella. Syn- dod cymaint o bwyllgorau a threinu sydd yn uugenrheidiol i wneyd ychydig welliant yn yr ystyr yma. Mae rhan or gweillaiitau yn cael eu gwneyd yn wirioddol, rhan dan ofn bygythion y Llywodraeth, a rhan trwy rym chwip y pw y Igorau amaethyddol. Mae'r peiriamiau agd i aredig yn gwneyd llawer o waith ac y mae'r llaturwyr amaethyddol a ryddheir o'r fyddin i'r pwrpas o drin y tir yn gwneyd gwai»|h rha.goroi mewn llawer man. Mae'n wir y gelnd gweithio y cyn- llun hwn yn llawer esniwyth .-eh pe y trefnid y dynion hyn i fyned i'r aiaaloedd y maent wedi arfer gweithio Yllddynt. Anfonir liawer o Saeson uniaith i'r ffermydd Cymreig, a chan fod eu aul. o amaethu yn ffermydd mawr Lloegr mor wahanol i'r dull yn uerm- ydd by chain Cyrpru nid ydynt mor effeithiol ag a fuasai'r bechgyn gymerwvd ymaith. Nid yw 1 afurwyr Lloegr wedi arier gwneyd ond un inath o waith, tra y mae beotigyn Cymru yn gallu gwneyd pdb gorchwyl a ofynir Iddynt. Modd byuag, mae'r Llywodraeth yn gwneyd y ifermwyr yn gwbl ddiesgus. Cynygir cyf- r lawnder o ddynion iddynt yn 1 afurwyr yn ogystal a phob cymorth arall. Mae.r awd,ur- dodau yn gyffre(fi-nol yn cvdnabod erbyn hyn ,fod gan ffermwyr y wlad hon iawn cymaint i'w wneyd i sicihau buddugoliaet.h derfyno ag sydd gan y milwyr sydd yn ymladd yn y ffoeydd. I Y LLYWODRAETH A'R GWLAN. Gwnaed datganiad pwysig gan swyddog y Llywodraeth sydd yn gofalti am y gwlan i ¡ Undeb Amaethwyr Essex y dydd o'r biaen. Anfonodd, yr Undeb benderfyniad yn. cwyno nad oedd y ffermwyr yn cael y pris a addaw- wyd am y gwlan. Dywedodd y swyddog y gwneid cyfnewidiad yn y cynliun pre^enol ac y rhoddid gostyngiad o geiniog y pwyp. yn y gwlan. 0 berthynas i'r gwyn na bu ir ffermwyr dderbyn 35 y cant yn rhagor am eu gwlan na'r hyn ydoedd ei bris cyn y rhyfel, sef yn 1914, dywedid nad oedd y Llywodr- aeth wedi addaw y bydd,ai i bob ffermwr ax ei ben ei hun gael 35 y cant yn rhagor, ond yr oedd eisien ta u cyflogau y swyddogion, etc., o'r cyfryw. Yr un pryd gofynid i'r Undeb roddj enghraifft o ffermwyr oeddynt wedi cael cam dan y trefniant. Mae liawer o amaethwyr v siroedd hyn yn cwyno nad ydynt yn derbyn y pris ddylent a phriodol fyddai iddynt hwythau gyfarfod ac anfon eu cwynion mewn trefn i'r le priodol, eef Cyf- arwyddwr y Contracts. FFIGYRAU DYDDOROL. Ma.e'r pwyllgor rhwngwladwriaethol new- ydd gyhoeddi ffigyrau dyddorol ynghvlch y rhagolygon am gvilenwad ymborth yn y gwa- ) hanol w'edyJd. Yn Argentina, Awetralia a New Zealand cvir 121,2^,UOO cant o wen- | ith neu 7.7 y cat it yn llai na'r cyfaTtaledd j blynyddol am y blynyddau 1909-1913. Mae'r cynhauaf maite yn Spaen yn i4.3&l,OOC csmt, t n<,U 7:9 y cant yn fwy na'r cyfarta'edd am y blynyouau a nextwyd. Y'n America, Can- | ada, Rwsia Ewropeaidd, Spaeai, Itaii, Swit- zerland, Japan a'r Aipht ceir 1,420,757,000 } c;jnt o maize, lleihad o 5,1 y can^ o'i ha.ru air deng mJji' niid blaenorol. Ceir j 4,758/00 o rjce vn §oaen.; 1.049,642,000 cant yn yr India Brydeinig, nen 20 y cant yn fwy ':oa'r cyfarta edd am yr ugain mlynedd diweddaf. Yn Spaen, Itali, America, India, a Japan amoatigvfrifir fod y cynyrch rice yn 11,282,194,000 cant, neu 19.5 y cant yn fwy. na'X a nodwyd. Yn Spaen 10,134/00 6 aeeri dan wen ith sef 3 y t^it yn fwy na'r ^wyddyn flaenorol, ac yn J-apan ceir 1,256,000 0 atieri dan wenith, sef 1? cant yn rhagor. Y PLANT AH THR. Mae'r alwad am goffT Thagor £ kyWyrch o'r tir mor bwysig fol y pwy sir am ^planf1 wreyd eu goreu i gynorthwyo yn yr wreyd eu goreu i gynorthwyo yn yr wng pre senol. Mae rhai athrawon eisoes yn tr^fnu i fyned a'r bechgyn o gwmpai i f gvnorthv'vo'x man-ddalwyr a'r garddwyr. T Yn Ffrainc trefn ir i gan yr ysgo'ion am bythefnos yn ystod gwyliau y Pasg-er idd- ynt synorthwyo eu rhicni i drin y tir. | Gofvnodd Iarl Meath yn Nhy'r Arglwydii y y dydd o'r blaen a fwriedid cymeryd cam- rau cyffely.b yn y wlad hon. Atebwyd ef fod yn llawer anhawddach gwneyd hyny yn Mhryda.in nag yn Ffrainc. Yno mae gan y Gweinidog Addysg awdurdod i wneyd trefn- iant o'r fath bob ymgynghori a neb; tra ym Mhrvdain gorphwysa'r mater ar bwyllgorau addysg yn y gwahanol siroedd. Yr oedd v Bwrdd Addysg yn ffafrio i'r awdurdodan roddi gwvliau lied faith i'r dyben hwnw. Yr I oeddynt yn anog y pwyllgorau i esgusodi'r bechgyn hynaf iddvnt weithio ar y tir, ac y mae'r Bwrdd Addysg a'r Bwrdd Arnaeth- yddol yn ystyried cynliun i drefnu i rydd- hau rhagor o'r bechgyn hynaf i'r pwrpas hwn. YN OL I'R TIR. Mae'r Llywodraeth wedi dod a 10.000 o filwyr o'r fyddin i gynorthwyo ffemwyr i aredig y tir. Hefyo y mae nifer o aradr- wvr wedi eu hanfon adref o'r ffosydd i aredig y tir. Yr oedd yno 230 o filwyr yn^ y ffosydd sydd wedi arfer aredig gyda pheir- iant ager a fchrefnir irw galw adref i aredig v tir. Ni orfodir y mvlwyr i fyned i'r tir ac os dymunent ar unrhyw adeg adael v ffermydd a myned yn ol i'r fyddin nis gelid eu gwrthod. Mae yn v wlad hon gynifer a. 580 o beiriannau modur i aredig. Daeth nifer luosog oh on ynt o'r America, a buasai'r nifer yn llawer Jluosocach onibai fod 'long wedi ei euddo yn cynwys nifer Juosog o'r cyfryw. Dywedir wrthym fod rhagolygon am a eth y d d i a e tih heddyw y fath na bua-sai neb yn credu fod v fath gynydd yn bosibl fit yn ol.

I Y MERCHED A'R TIR I i i Gofynir i ni alw s-vlw'r ffermwyr at y gwasanaeth nil merched ei roddi iddynt yn I yr argyfwng difrifol presenol. Nid oea eis- j Iau dw&yd fod y wlad yn gyffredinol, yng I nhyda'r fyddin a'r llyngea yn mynd i ddi- j bvnu'n fwy beunydd ar yr hyn ei godi j a'i gynyrchu yn y wlad hon. Cyn y rhyfel | nid oeddem yn oodi yn yr ynysoedd hyn ond i,haner y bwyd oedd raid i ni wrtho. Y ma,e'r [ ffermwyr wedi dod i lawn sylweddoli ein di- wy byniad arnynt, ond y maent yn brin o ddwy- (law oherwydd ymadawiad y bechgyn. Fito, j oe yw'r bechgyn wedi mynd am dymor, y mae'r merched gyda ni, ac yn bur barod in | cynorthwyo. Gwyddom eu medr ynglyn a j pharoloi cyfarpar rhyfel (munitions), cmd gr.llant ein helpu hefyd i godi bwyd. Y maent yn fedrufi at odro a thrin Uaeth ac ymenyn, a gallant gymeryd gofal gwartheg, a gweithio mewn gerddi a chaeau. Yn Lloegr gweithio mewn gerddi a chaeau. Yn Lloegr y maent, fel y gwyddom, yn cymeryd gofal ctflylau, ac hyd yn oed yn dilyn yr aradr. Ond efallai fod 'tir Lleyn nc Arfon ac Eifion mewn rhai manau yn rhy drwm iddynt fedru [e: droi. Apeliwn yn daer yn enw'r wlad at (y ffermwyr i roi prawf ar wasanaeth y mer- (-hed, ac i wneyd hymy'n ddioedi. Nid oes amser i'w gold, a dvlai pob llathen o'r fferm all gynyrchu bwj'd gael e: rhoi ar waith. Bydd y merched yn .sicr o'u siomi o'r ochr oreu ond rhoi prawf arnynt. Rhoir i fyfiy yn y llythyrdy ymhob tref a phentref enw boneddiges <T ardal a rheetr ganddi o fereh- ed all wneyd gwaith fferm. Ymofyned y ffermwyr, ynte, a'r boneddigeeatr hyn heb oedL

RHODO 0 ScuO a Y Prif Weinidog yn Diolch Darfu i foneddwr fsydd dros yr oedran mil- wrol), fu gynt yn cysylk ad a Lerpwl, ond sydd yn awr yn trigo yn New Orleans, anfon rhodd o J6500 i Mr -oyd George fel rhodd i'r genedl. Datganai e: obaith, wrth anion y rhodd. v byddai i Mr Li,d George yn bersonol gydnafcod y rhodd, fel y "-allai ei blant ganfod ei fod wed: gWsneuthur rn-, -v- beth droe ei wlad. Cydsyniodd y Prif Weinidog a'r cais, ac anfonodd ly-thyryn diolch, nid yn ung am y rhodd hon, ond y rhodd on lawer sydd wedi eu hanfon gan Brydeinwyr dros y moroedd i gynorthwyo y fam-wlad yn yr argyfwng

VNADOS PWLLHELI Cynhaliwyd ddydd Mercher gerbron Mri J. G. Jones, Maurice Jones, W. Thomas Colonel Gough. lAITH ANWED'T>US. Cyhuddai Mr. Charlee Lloyd Roberts, J't Arolygydd Trefol, William Y-. Hgi.t. PL leiniog, o arfer iaith anweddus yn ei dy. lystiodd yr Heddwas Thomas fod nifer o Arched a phlant i wedi crynhoi o gwmpas v ty Dirwywyd ef i 6s. DlltWY DROM. Cyhud-dai yr Aro ygydd Owen, W. P. Ro berte, Moranedd, Nefyn, o ddefnyddio motor cycle heb ei gofrestru yn briodol.—R.hoed tystiolaeth gan Mr. J. T. E. Joiie-4. Swyddog I y Tr wyddeuau, fod y rhif a ddefnyddid gan j y diffynydd wedi ei gofrestru yn Birkenhead dan enw arall.—Gwadai y diffynydd y cy- huddiad ond addefai ei fod wedi newid peth ar tystvsgrii y coireistriad. Dywedodd y I Cadeirydd eu bod y.n cymeryd golwg ndif- rifol ar vr achos ac yn dirwyo y diffynydd ) 2d. ESCVETJLUISOIR YSGOL. I Cvhiidrlai Mr .). W. Thomas, Thoma- Wil iams. Round Tai. Penrhydleiniog, o e geuluso anfon ei ddau fachgen i'r ysgol ya gyeon. Gohiriwyd yr achos am na ac arcfi- wvd fod y plant i'w haTcjTvwlo can feddyg v sir yn y cvfamser. PEiNODIAD. ¡ Penodwvd Mri. J. G. Jones fl. G. Hughes I Roberts i cynrychioli'r ynaxTbn ar y pwytl gor i drefnu cofadaiJ i fil wyr y sir a syrth- ;q."Int ar faes y gad.

YR EGLWYSI RH DDION A GWAH VRDDIAD Cynhaliwyd cyfarfod o Bwyllgor Gweithiol Cynghor Cenedlaethol Eglwysi Rhyddion Cymru yn yr Amwythig ddydd Llun, dan ly- wyddiaeth Mr Beddoe Rees. Hysbysodd yr Ysgrifenydd (y Parch. John Roberts), iddo anfon a.lan 1.800 o ffurfleni y Gwasanaeth Cenedlaethol i weinidogion yn Nghymru, «a derbyniodd bedwar cant \Tn ol. Yr oedd y ffurflei wedi ei thynu allari gan- ddo ef, a'i chymHacJwyo gan y Cyfarwydd- wr Cyffredinol. Y.n ymarferol yr oedd un o bob pedwar o weinidogion yn Nghymru eis- oes wedi cynyg gwasanaethu dan y Cynliun Cenedlaethol. Yr oedd amryw yn cynyg tu hunain fel athrawon, eraill fel caplaniaid. Dywedodd v Llywvld mai prif amcan y cyfarfod ydoedd ystyried cynyg ion er anfen dirprwyaeth o Gymru at y Prifwénidog- o berthynas i IWYT waharddiad trwy y Dywys- ogae.ii. Awgrymid anfon y ddirprwyaeth yn mhen oddeutu m s o amser, ac yn v cyfam- I ser fod trefniadau yn cael eu gwneyd i gael allan deimlad Cymru ar y mater. Pasiwvd y penderfynad yn unfrydol, a Tvhenodwvd v Pirch Gwilvm Davies, M. A a'r Proffeswr M-iall Edwa.rds yn drefnwyi y ro udi.

J--{ MARCH N ADQFtDD MARCHNADOEDT) ANIFF*" .i LI AII) ANIFEILIAID TEWIDV v o anifeiliaid tewion ar mwv farchnadoedd ttwy y w,^rth vn y- gwahano. nos ddiweddaf. O ,Wiad yn ystod yr wyth- dtebv^ iV ^ed pnsiau rhywbeth yn adrocldiadau t^7vw T° f rw ffir; w farnau fnd wvn vn -irnt Kof cr?ri.S:Su nei^'duol o dda am da'n- Iftfk r> V 1 y Pen* cymaint a 1UUS. am wyn yn yr Amwythig, ond y pris ar gyfartaledd Vdoedd 18^c y pwys o'i gym- y Pasg diweddaf. LEEDS, Ebrill 3.—Yr oedd cyflenwadau o wartheg a defaid yn y farchnad. Caed ■s" y Pw~vs am y -v.artheg goreu, defaid goreu yu gWerinu am 15c y pwys a "cL.ps" 13c. Caed 18c y pwye am wyn. Ni werthwyd yr oil o'r anifeiliaid ddygwyj i'r farchnad. SALFORD, Eoriii 3.—Cyflenwad tebyg "r wythnos ddiweddaf o wartheg. Caed 15c v pwys am Herefords a Norfolks. Yr oedd infer dda o ddefaid hefyd yn y farchnad. Caed o 17c i 18c y pwys am y deaid Scotch goreu, ac o 13c i 14c y pwys am clips. Caed o 17,1 c i 18ic y pwys am wyn. Ychydig o foch oedd ar werth ym marchnad foch* Man- I ceinion, Araf ydoedd y farchnad. Caed 25s y scor am y goreuon, a 24/3 am raj ail-radd. Caed 21s y ecor am hychod. j LLUNDAIN, Ebrill 5.—Nid oedd cvmaint o wartheg yn y farchnad. Ta: wyd y pr iau uchaf wrth yr wyth bwysBuchod a theirw tewion. 8/2 i 8/4, rhai garw eto 7/8 i 7/10. BIRMINGHAM, Ebrill 5.-Caed o Is i 1/2 y pwys am beef, o Is i 1'1 £ am mutton „c o 1/4 i 1 6 am wvn. Moch baewn 24 /6 y scor, moch bach 238 i 23/6, hvchod 21/6 MARCHNADOEDD CYMREIG. CAERNARtFON, dydd Sadwrn.—Ymenrn 2/1 y pwys, wyau 7 8 am Is; dofednod 5/6 i 7s y cwpl. PWLLHELI, dydd Mercher.—Ymenyn Ml (man wer,hol); 1/10 (cyfanwerthol); wyau 13s. yr 120; perchyll o 28s i 38 yr un moch tewion 10c y pwys; biff a myton 1/2 i 1/4 y pwys; iamb 1/10 y pwys.

SAITH MLYNEDO 0 ECZEMA AR Y PEN. DIM OND ZAM-BUK ALLAI EI LIN- IA1R1U A 'I WELI^A. Ar ol saith mlynedd o ddioddef ofnadwy oddiwrth anhwyldeb y pen, cafodd Beatrice Barker, merch fechan Mrs Barkei, 2U, Kent 'Road, South Tottenham, i gwo" yu rhy- leddo. gan Zam-Buk. "Pan oddeutu pump neu ehweoh oed," meddai y fam ddiolchgar wrth ohebydd o Lundain, "oafodd Beatrice dwymyn yr ys- garlad, yr hyn a adawodd rhyw dyfiant cen- og, tew, y tu ot i'w pheu a i gwddf. Aeth yr anhwyldeb ya waefch, a dilynwyd ef gan go&i ofnadwy. Achosodd hyn i Beatrice grafu y lleoedd anhwylus, fr v llifai gwaed allan. Aeth y l;eoS?!d amrwd, wedi hyny; yn ddoJ- ur:a,u rhedegog a chas. "Dywedodd meddyg wrthyf fod Beatrice yn dioddef oddiwrth eczema. Am wythnosau ac wythuoaau bum yn defnyddio ena-int. gan feddyg, ond nis Rallwn we ed yr arwvdd j Heiaf o wahaniaeth vn nghyflwr fy mhlentyn. O'r diwedd treia^ feddyg arall, oblegid yr j oedd y oosi mor ofnadwy, ac nis gallai yr eneth gysgu yn v Bu raid i mi lawer gwaith rwymo ei d\w.:av;. fel nas gallai grafu doluriau. "Pan ymddai-ioi'ai y doluriau ychydig gwel yr oeddvit yn ail dori, a hyny cyn waeUied ag irwu. Yr eneth -druan! Yr oedd .yn crio yn 1.1 "rca l'n us, Ni bydd i mi byth anghofio gofid y dyddiau hyny. "Dajfu i gyfaill i ml ly anog i dreio Zam-Buk. Bendithiaf y dydd y gwnes hyny. Yr hyn adawodd yr argraph fwyaf arnai o'r dechreu ydoedd, mor gynted ag y defnvdd- iwvd Zam-Buk derbyniodd Beatrice ymwared o'r oosi ofnadwy ac annibddefol. Wedi ychydig ddyd-diau o dri liaetih Zam-Buk, yr oedd v wylo a'r cwyno wedi peidio. Dych- welodd e: gwena-u lapus. gan fod Zam-Buk wedi ei rhyddhau o'r cow ofnadwy. "Mor ddiolchgar oedd IVnoice am yr ymwared fel yr erfynai arnaf roddi Zam-Buk ar ei phan. Nid oedd an gen annog, oblegid yr oedd yn llawenydd i weied y doluriau yn peidio rhedeg, ac yn cilio ymaith, gan adael < croen newydd aa iaoh ar eJ.

-J=:18EdE3t.baÊ3af:3Ë3bEid68hJê.4 Yr AFR AUR, Caernarfon. TESTYN SYNDOD DRESS MATERIALS. COSTUME MATERIALS. YR OLL AM BRISIAU Y FLWYDDYN DDIWEDDAF. DEWISWCH AR UNWAITH. DYrIR G-KLW SYLW DRESSMAXERS A MASNACHWYR AT Y PRISIAU RHAD A'R DEWISIAD AXFERTH SYDD GENYM. GWELWCH EIN FFENESTRI. PIERCE: AND WILLIAMS sêcsê

MANION OK MYNVDD I (Gan Carneddog) CYMDEITHAS SELSNIQ CROE0OR. iNos Fawrth, Ebrill v 3ydd, cvmiliauwyd cn-f. arfod perthynol i Gymdeitiijas Seasnig Croesor ifCroesoa: Engilieh Association), yn Live Helen, o dan lywyddiaeth Mr Gwilym Roberts, yr ysgo.ifeifitr. Dartlilenwyd papyr ar y testyn "Our• Schoolmistress," gam y lienor a'r ilyfr- t'ryf diwyd a medrus, Mr Robert Owen (Bob Owem), Morfa Glas, Llanfrothan. CYF ARFOD C YSTAD-LEUOiL HOREB, PRiENTEG. Calf wyd cyfarfod llwyddianus iafwll yn Horeib nos Sadwrn. Hwoi oedd cyfarfod olaf y tyttnor. Mr Richard Rowlands, Penmorfa. <-odd yn cJoriaenu y ca.ntorion, a IMr Robert Owen. Morfa Glas, Ll'anfrotihen, yn beiraiiadu yr adrodd. Claw saint ddigpai o waith a dang- oeodd y ddau eu bod yn feistriaid aT y gtk ifiydidyd o glorianinu. Ll^vyddwyd am v Pa-rch T. Llewelyn Thomas (Eiiian). Haedda y rhai £ u'n llafurio gyda'r plant gammoliaeth nciheil. Caifwyd amryw o gyfarfodydd yn ystod T tymor a phob un 41 Uwyddiant- mawr. I ■Egfliwys fechan ydyw Horefb, otid eglwys fyw ryfeddo a phawb yn tynu 'run ffordd—dyna'r gyfrinach. CWRDiD YNG NGFFEDRON-, N A.T10R. ER BUDD Y MILWYR. Oynhailiwyd cwrdd i'r awioan uchod yng Ngihedron (A.),NantimoT, nos Sadwrn, Mawrth ola'n. t),dan I.iwyddiaeth Mr W'[Aiam Hughes. Ckvmcaeth. Y beirniaxl oeddynt: Adrodd, Gunn:r W. H^ehef, O&rddwT, a Mr W- R. Williams. Nantdwroer; pencil sketch, Mr W. J. Hughes, Owmciaeth; Uenyddiaeth, Mr Jo¡hn Griffith, Plrenteg, 'a'r Uywydd; oel'fyddyd- wadth, Mr OW-eàl Evans. GeliK, a Mr Autie, Albertg.aelyn. Dechreuwyd trwy gydga-nu ton. Adrodd, "Bwgan y Brain," gam Laura M. Parry, y 12 -'tdiyHdiy; can gain Annie Parry, v ry LJyttbyndy, yn swyinol iawn: cySta.d.:1eua.eth i rad da-n 14eg .oed, adrodd, "HwiangeTdd Sul y Blodau." goreu, Laura M. Parry, y Llyth. yirdy; pencil sketch o "Geffyl Gwedd," oreti W. P, rltohatd, Drlnae DdiU: aidrodd, "John yn my id i Loegr," gan John Llifon Roberts, Pesniel Terrace; can gan Miss BiTlinghurst, Abenglias yn; am' y fPon oreu, goreu Mr Ro- bert Wiliiaims, Nantdwiroer deuawd. Y Ddeilen ar yr Afon," gain Mrs 0. C. Jomeis. Brynffynnon, a Nfiss Liitv JoneB. Bont Alber- glaelyn ? am y goreu wmevd rhaglfin ar gyfet v cvf arfod dilyn ol, Miss Morfudd Hughes. Oerddwr. a Robert WiMia/mp yn gydraidid can "It is wel". with, my soul," gan baHi Mr Matthew W"Uiain>-s. Brymffynnon dadl, 2 _Ohyfrs;th," g-an Miss. Huighes pedwxtnaw-1 ryn g-a-n IMr M*1' « y~ vrvfr (,'S,d'!1. ,ú)(>w 'Willia.Tns a.'i y -pa.TSf\. ..ietli llythyr i'w roddi vn liaraia, » i -,r m:W, Matthew H. WH- Robert Willi amp yn gvdradld oreu .1 v gOTeu wne/Yd "RboreT)," Mr Hugh TJvans. Oe'lli. Gwerthwyd v ffvn ,1' rholbren ar ddiwedd v cyfarfod. ac 11; vr ",1" i gTvnfa v .mfiww. CVnygiwyd diolchiadau i'r oil o'r beirniaid a phawb a e^merasw.nt ran, ar ran rywyl'igor. gan Mr W. W. Pi-rn.T, v Llvth- yrdv. a chefnogwyd f"n Mr H. William. ff-nn oln. IMiweddwvd trwv gan gan Ulywydd, a.- encoT,r rd. ea cyfarfod de: ac elw pyilweddol. ilVfae pwvlinpnr v cyf.r.rf^ ydd bn-in n g-weitihio ym eErniol t.ua.gat gytsur^ a ohalonogi v mnil'wiyr a'r o'r arda1 M'dd yn a.mdjdiF-im eu g'W"aod. I fyny i'r nos Sadtwrn .¡('W'f'dIGG,f ma-ti't, wiedi "aml-n 9p o I "1.n er ^nfo-n parsei. etc.. iddynt. YSTORM FAWR 0 EUR A. Yn y Tt'ygain a, b reu VUiI1 gwna<eth vstorm fa^tr o e.;ra, tywydd eithrla-dol iawn yn noon. reu JJhril1. Cthwytili wyd e ra yn lhiw«?h- ifeydd ma.wrior! ac VT o!"dd mt ade;b.da-u in v ffermvdd yn llaw.n o eira. Yt oedd bron yin ajrsho'sibd mynd aSilan i K ,rrrr;"¡T" stoum ■pan vn ei hp': t eH.h. Y.r efwin o oer. Yr vn cJrfrifol ar y d'eifaid a'r ïVYT1 yng nphan^' yr eira f,n,rqrWT. Trmgodd amrvw o ■dd e'fa id 0 4-an v "lu-wchfoydd mewn lleoiedd uchel. D^lVtdd vr wyin yn 1)urr (irla rha.g im^r- Yfaith hynod. Ni welwod ysterm drlbvg mor bell ar y flw^'d'dKTi fT' Iiir amser. ER OOF ANWYL A SERCHOG Am y cyfaill a'r milwr, Preifat Owen Wil- liams, Glanvlors, Horeb, Prentog, yr hwn a gwympodd ar faes y frwydr yn Ffrainc tua mis yn ol. Dyn ieuanc glan ei fuchedd oedd Owen, ac yn fab i'r hen flaenor gwreiddiol Mr John Williams, gynt o Glanygore, a Mrs Jane Williams, ei briod. Owen William, hir wylo—glywir mwy Galar mawr o'i gwvm-po; Troi o hyd tua'th gryd gro, Brlw edrych lie bu'n brwydro. Owen, tithau hunaist weithion-ymhant, Ymheil yn nhir estron Du oer dud dros rydau'r don-yw dy fedd, ? I' Lie rhoir i orwedd llawer yr awrhon. -T. LLEWELYN THOMAS (Eilian) Prenteg. CWRDD YN NGWYNANT. Cynhaliwyd nos Iau, Mawrth 20, dan ly- wyddiaeth Mr. William Roberts, y Bwlch. Adrodd i enethod, dan 10 oed, "Cofia," 1 Ceridwen Owen, Penrhiwgoch; cyfartal ail, Maggie Roberts, Gwastad Agnes; Annie Jones, Tanybryn; adrodd u fechgyn dan 10 oed, "Mot y Ci," 1 Edmund Jonee; cyfartaJ ail Hughie Williams, H Owen, Teddie Ro- berts, Gwastad Agnes; canu i rai dan 10 ;.eul, "Calon lan," 1 Catherine J Jones, Ty Hen; 2 Ceridwen Owen; canu i rai dan 16 ed, "Fe ddaw i fynd a ni tua, thref." cydradd 1 Myfanwy B Williams, Llys Elen; Maggie Williams, Hafodydd Brithion; adrodd ii en- ethod dan 16 oed, "Mae gan yr Iesu Goron," 1 Myfanwy B Williams; 2 Blodwen Jones, Y Llythyrdy; tynu Unn Canwyllbren i blant yr y,sgol, 1 Morgan R Roberts, Gelliago; ooler wlanen, 1 Hannah Jones, Ty'r Capel; dau benill i' "Sorfa Fach," i blant, 1 Tedd'ie Roberts; englyn i'r "Pryf Copyn," P M Pierce (Ffriddog); tri phenill i "Gelept Ci Llewelyn," < P M Pierce; limerick, 1 Mary Roberts, Gelliago; unrhyw unawd i ferched dros 40 oed, Catherine Williams, Trem ar Vwedd; unrhyw unawd i unrhyw lais, 1 W H Jones, y Llythyrdy; prif adroddiad, "Daf- ydd, a Shon, a'r Ustus," Evan J Evans, Berthlwyd. I>lweddwyd trwy i'r parti ganu "Cawn lanio draw." ENGLYN I'R PRYF COPYN. Lledu ei we yn llydan—wna'r copyn F,r cipio'r pryf dxuan, Am rwymo a gwen wyn o'r gwan Fawr aflwydd fo i'r aflan. —P M PIERCE. Beirniaid: Mris William H Jones, Henry H Owen, Jonathan Jones, William Wiiiiame, John G Williams. TRI PHENILL I GELERT CI LLEWELYN Pan fyddai Llywelyn yn hela, 'Roedd GeleTt bob tro ar y blaen; 'Doedd obaith i ddim gael diangfa O'i afael ar fynydd na gwaun; Ar ol yr oedd Gelert rhyw ddl: wmod, Arhosodd i wylio y cryd, Ac fel yr oedd yno yn gwarchod Daeth blaidd ar ei ymdaith am bryd. Ond Gelert achubodd y plentyn, Fel laddodd y blaid heb ymdroi, Yn fuan i'r lie daeth Llywelyn A chafodd y cryd wedi droi; A'i gleddvf trywa-nodd e £ helgi, Gan feddwl mai'r llofrtyld oedd ef, Ar hyn dyna'r baban yn Kwaeddi, A'r Llyw a adnabu f Uef. Fel welodd ei fawr gamgymeriad, Nid all'eai ddadwneuthur ei waiih; Ond eto nid gormod yw dimad, ved ilygald Llywelyn yn Haith; Fel merthyr, hoft gi, buost farw, O, resyn na fawn fel tydi; Yn godd-ef pob cam, pob peth chwerw, A drefnodd rhagluiuaetli i mi. JOHN WILLIAMS, LLUNDAIN ETO. Gwelais cael cyfeiriadau yn "Yr Herald," at fy ewythr, John Williams, Llundam. Clywas ef yn adrodd ei englyn i'r "Bkteifc Eira," fy hun, rai blynyddau yn ol 0 ble'n oer bluen ora'—y deui Mor dawel-y gaea, ^Gyda'i rwysg ysgydwa'r ia O dan adenydd eira. Dy na'r englyn yn ol fel y clywais i ef. (Dyna fel v mae genoyf finnau.-Carn.) Dyma englyn arall o'i waith. Fo'i hun gly wa s i yn dweyd hwn hefyd :— Y CRWTH. Hardd a phuraidd gerdd offeryn-yw crwtli, Sydd yn creu celf nodyn; Herio llais a dyfaie dyn All hwn a'i bedwar lllnyn. JOHN WILLL1MS, Llundain (gynt Waenfawr). "\Iae'r englyn olaf gyfaneoddwyd ganddo ym meddiant fy mam yn y Waenfawr, wedi ei gael mewn llythyr oddiwrtho ychydig ddyddiau cyn ei farw yr haf diweddaf. 'Roedd wedi meddwl oodi copi o hono y tro diweddaf y bum gartref, daw cyfle eto.— Cofion cu.—T. LLEW THOMAS (Eilian). NODION 0 BENMORFA: DIOLCH A G YDyrDEIMLAD. Dyrnuna Mr William Jones, Brynywern, ddioich i'w gyfeillion a'i gydnabod oil, am y cydymdeimlad, a'r caredigrwydd a dder- byniodd efe a'i deulu-trwy air a gweiithped -yn ystod y brofedigaeth fawr o farwolaeth Mrs Jones. Derbynied y rhai a anfonasant ■ ei.J aydylmdeimlad mewn llp-ihyrau, hefyd, y dioich hwn. Y mae gwerth y geiriau caredig yn amhr siadwy gan y teulu trallod- edig. LLWYDDIANT MORWR. Da. genym ddeall fod Mr Morris J ones,- Clennency, wedi pasior arholiad i fod ya drydydd beiriannwr morwrol, a pharotoa eoto i wynebu'r mor a'i beryglon iu. Cyn yr holad mordwyai gyda ilongau J Radcxiffe a Thomas, Gaerdydd.. iddo bob nodded ac arnddrff- enbyd hyn; a lhrv<»'>' ddel « gyfle i y dyddiau ruii .iant pellach iddo pan ^exyll yr arholiadau ey' i'^f ARW MORWR. Y dydd o'r biaen derbyniodd Mr Gr'iffitK Roberts, Glan Morfa, air yn ei-hvsbysu am ■f«-»• t 2 "kr n r> » icvi vyu.cv^mi D irawa ivir rntan tvooerts. mcr. wriaeth ydoedd ei alwedigaeth ac ar y mor y treuliodd y rhan fwyaf o oes. Nid oes fawr o fanylion wed. cyrhaedd eto am ei farwol. ac n ond deallir i'r llong gael ei oholli trwy dan tra nad oedd ymheil o Rwsia. Bu Mr E Roberta yn briod ddwywaith, a gedy briod a phlant yn amddifad ar ei ol. MARW PREIFAT JOHN O. EVANS HENDRiE GWUNLLIAN, LLAN' FROTHEN. W Y dydd olaf o Fawrth d¥th torf luoeocr iawn ynghyd i liebrwng gweddillion y milwr ieuanc, Preifa.t John 0. Evans (Johnnie), mah Air a Mrs John Evans, Hendre Gwen- Jiian, Llanfrothen, i dy ei hir gartref yn mynwent Ramoth. Ymrestrodd o dan gyn. lun Arglwydd Derby. Bu yn gyrru modur am amryw iTsoedd yn Ffrainc, ond yn mis Rhagfyr diweddaf cafodd anwyd trwm, ao effeithiodd hyny yn fawr ar ei gyfansoddiad, gan mai un gwanaidd yduedd o ran ei iech- yd. Bu yn aros am ysbaid mewn yabyty yn Rouen, ac oddiyno daethpwyd ag ef i yfbvty i Lundain, ond er pob gofal gwaeth- ygodd a daeth y diwedd ddydd Llun, Mawrth y 26ain, tra yn 25 mlwydd oed. Cyr- haeddodd ei fam a'i unig frawd vno cyn y diwedd. Yr oedd yn fachgen caredig a eiriol. Meddai ar law fedrus iawn, yn en- v.t-d.g fel arlunydd. Derbyniodd wobrwyon pwysig am ei waith mewn gwabano- gystad. iuaethau. Diegwyliai pawb a'i hadwaenai fod iddo ddyfodol disglaer yn y gangen bon. Mae ganddo amryw ddarluniau ysblenydd i gofio am ei fedr. Mae ganddo un neillduol o darawiadol yn ei gartref o "Beng-og, nea ben dyn" (skull), ac o syilu arno o dipyn o ballder dengys dalent neillduol i ddangos a mynegu. J3ygwyd ei g-urph o Lundain, a boreu Sadwrn cymerwyd ef i Gapel Ramoth, Llanfrothen, lie yr oedd yn aelod eg'wysig. Yn y gwasanaeth angladdol yn y capel dar- 1 enodd v Parch H. Levi Jonee (Ialog), Croesor, ranau o'r Ysirrvthvr. Siaradodd ▼ Parch Samuel Pierce, Penrhyn, a gweddiodd y Parch W. R. Jones, Siloam, Llanfrothen. rth y bedd darllenodd y Paroh Samuel Pierce, a gweddiodd y Parch D. Perry Jones, Nazareth, Penrhyn. Cydymdeimiii" vn fawT a'r tad a'r fam a'r brawd a chwaer yn 11 ga ar chwerw. CYFARFOD YSGOL PENTEL. Dydd Sul, Ebrill y cyntaf, cynhaliwyfl I Cyfarfod Ysgolion SuJ Dosbarth y M.C., Beddgelert, yng Nghapel Peniel, Nantmor. Y llywydd ydoedd Mr. William William*, Garddllygaidydydd, o Ysgol Peniel. Yr arholvdd ydoedd y PKrch R. Pryse Ellis, Beddgelert. Cyfarfod y boreu: Cafwyd cyd-adroddiad ga.n yegol v 6afonau. Hol- wyd y plant yn hanee loan Fedyddiwr, a'r dosbarth canol yn hanes y wraig o Samaria. Cafwyd atebion da. Can wyd amryw donau yn fiwynol iawn< gan gor yr eglwyg, o dan arweiniad Mr. W. W. Davies, Bronygraig. Cyfarfod y prydnawn: Caed cyd-adroddiad gan y dosbarth canol. Holwyd arolygwyr ysgol y safonau a'r ysgol fawr gan Mr. Mor- ris Anwyl Jones, Bethania. Y ddwy ysgol yn bur Jewyrchus. Siaradwvd ar y mater "Ai'enedigaeth," agorwyd gan Mr. David Roberts, Glasfryn, Khyd-ddu, yna caed byr- sylwadau ar y testyn gan Mr. Morgan Ro- berts, Gelli Iago, o Ysgol Blaen Nantmor. Mr. Joseph Richards (Joseph o'r Traws), Sygnn Bach, o Ysgol BeddgeJert, Mr. Morris Anwyl Jonea, o Ysgol Bethania, a'r Parch R. Pryse Ellis. Caed trafodaeth fuddiol iawn. Cyfarfod yr hwyr: Cyd-adroddiad gan y dos- barth hynaf o loan 3 benod, 1 hyd t1 o r adnodau. Holwyd yr ysgol yn gyffredinol ar loan 3ydd benod. Caed holi ac ateb bywiog. Mawr jjanmolid v cwrdd ysgol drwyddo.

EI LADD DRWY'R BRIDL. I Derbyniodd -Mrs Wii iams, School Teis I race, Abererch, sypyn dillad ei mab a ladd- H wyd yn Ffrainc y flwyddyn ddiweddaf, Pte. H Griffith Williams, ac yn mysg y pethau a feddai yr oedd ei Feibl, yr hwn a gyn- wysai 600 o dudalenau, a'T fw!ed wedi mynd trwyddo. Lladdwyd y cyfaill diymhoogar a hoff trwy'r Gair, a bydd hwn yn dryeor cysegredig gan y teulu ddyddiau eu hoea. H

igETHOLIAD Dt ABERDEEN I Gwnawd canlyniad yr etholiad Seneddol uchod yn hysbyw nos Fawrth, fel y caelyn: Syr John Fleming (JL, ao o blaid y Llywodraeth 3,963 Proff. R. WateoB (Annibynol) 1,607 M Syr John Fleming (JL, ao o blaid y Llywodraeth 3,963 Proff. R. WateoB (Annibynol) 1,607 Mr. Peth wick Lawrence (Plaid Heddwch) |R2 I