Yr Herald Cymraeg

LITTLE DaRAs. SPEWNG BOOK. ul 1'17 7, *1. i •' I' .V •• c=^|| I I- 1 1 The Oar-den E&s.-ty; j Our gar-den tea par-ty was fine fun. Moth-er 1 made some nice rich cakes for us. We oft-en have nice cakes and pud-dings, ev-en though eggs are so dear. Moth-er says Bird's Egg Sub-sti-tute is just as good and quite in-ex- pen-sive. Hur-rah for Bird's Egg Sub-sti-tute. { Bird s Egg Substitute is a real I money-saver. One teaspoonful p^j 1 of this golden powder imparts J.^1 I V the richness, flavor and appear- 1 k If?/ ance of new laid eggs to pud- | 111 dings, cakes, buns, batter, etc. | Cut out this advertisement as a reminder to order Bird's Egg Substitute § from your grocer. | Tins 6d. and aid., and id. pkts. I ES56H w*' SYRUP IMlllfliSllllhl

CYNGOR DOSBAHTH LLEYN Y Ffordd i WelhlCyfwr y Tir TRAFODAETH FYWIOG Cynhaliwyd yr uchod ddydd Mercher, Mr J. Hughes Parry yn y gadair, a Mr. Griffith Evans yn yr is-gadair. Y FFYRDD. Adroddwyd fod costau y ffyrdd yn. Nos- barth y Sarn yn 38p. a- 57p yn Nosbarth Fourcrosses. Adroddodd Mr. D. H. Parry, arolygydd, iod Mr. Richard Jones, Nefyn, wedi rhoddi saniatad i symud adeilad ar droad peryglus yn y ffyrdd ger Pistyll. Dywedodd Mr. J. Pritchard y byctdai symud yr adeilad yn gaffaeliad mawr i'r ffordd gan ei bod yn gul iawn.—Pasiwyd i ddiolch i Mr. Jones am ei garedigrwydi Adroddodd Mr Parry fad gweithiwr ffordd Llanystumdwy wecli ei orfodi gan y llye apei roddi ei hod amser ar y tir. Gofynodd a oedd y Cyngor am ibertodi gweithiwr yno?- Credai Mr. J. T. Jones y dylid cael gweith- iwr yno gan fod yno wvth milldir o ffyrdd jno.—Awgrymai Air. John Chven eu bod yn rhoddi gwaith i hen bobl i weithio ar y ffyrdd.—Awgrymai y Cadeirydd eu bod yn ail-drefnu y dosbartil fel ag i allu gwnieyd gyda'r nifer presenoL o weithwyr.—Ar gyn- ygiad Mr. M. N. Jones, pasiwyd fod yr Arol- ygydd i dynu allan* gynllun i ail drefnu y diofibaxth'.—-Oefnogfl yu..hyn! gan Mr). tfbthn Pritchard, a phasiwyd. GWAITII AR OL Y RHYFEL. Ystyriodd y Cyngor yn mhellach gylch- lythyr Bwrdtd y llywodraeth leol o berthynas i ddarpariadau ar gyter gwaith ar derfyniad y rhyiel.—Dywcdood Mr. Win. Evans y by- ddai yno waith i 800 o weithwyr yn chwa- relau setts -L,.aiiaeliialai-n, ac awgrymai eu Hod yn gofyn. i'r Llywodraeth wneyd gwell I ifordd o Bwllheli i -Lith",aen,Sylwodd Mr. M. N. Jones fod chwarelau tebyg yn Linn- bedrog. Dywedodd Mr. W. Griffiths fod rhagolw,g am waith glo yn Rhoshirwaen, %c y ibuasai yn ddoeth iawn cael cymorth y LJy. wodraeth i'r gwaith. Ystyrid y byddai yn y ohwareiau waith i 1,2*00 o -,v.elthiN-yr rr der- fjrn y rhyfeL Y MODD I WELLA GYFLWR Y TIR. Gaed trafodaetb ddyddorol ac adeilaaol iawn ar gynygiad o eiddo Mr. M. N. Jones i'r perwyl fod y Cyngor yn cymhe'.l y Lly- wodraetii i brysuro yn mlaen gyda chynllun- iau i addasu tiroedd gwyllt i amcanion am- •e(thyd|dol.—Dywedodd Mr. Jones nad oedd yn cydweled a'r penderfyniad a basiwyd yn '2 fir Amwythig yr wythnos o'r blaen i'r per- w:y1 fod y Llywodraeth yn prynu tir gan y landiordiaid er cael gwaith i'r milwyr ar der- iyn y rhyfel. Credai ef mai llawer mwy effeithiol fuasai i'r Llywodraeth gymeryd mewn ilaw ddiwyjlio y tir digynyrch oedd yn T wlad. Yr oedd yn Sir Gaernarfon gan- moedd o erwam o dir gwyllt y gellid yn ■h.'Wydd godi cynyrch ohono. Buasai hyny yn rhoddi gwaith i'r diwaith, yn troi yn elw ayiwioddol i'r Llywodraeth, ac yn pobLogi y rfianbarthau gwleiig. Yr oedd rhai pethaii yn yr Almaen y buasai yn werth i'r wlad hon eu hefelychu. Yn Mhrydain nid oedd 4aid o 45 i 50 o bersonau yn cael bywoliaeth ar bob can' acer o dir, pryd yr oedd o 70 i 75 o bersonau yn cael bywoliiaeth ar bob cam' acer yn yr Almaen. Yn Mhrydain nid, oedd effw '11 y cant o'r bob! oedd yn trin y tir yn ei feddianu, tra yr oedd 93 y cant o fferm- wyr G-ermani yn perchenogi eu ffermydd. EinJ hangen mawr ni yn awr oedd diwyllio y tir gwyllt.—Cefnogwyd y cynygiad gan Mr. W. R. Davies.-Sylwodcl Mr. William Wil- liams, Puntygwair, ei fod ef o'r fam mae'r ajihawsder penaf ar derfyn y rhyfel fyddai cael dynion. Credai y byddai cyflawnder o waith yn y wlad, ond nas gellid cael dynion i'w wneyd. Barnai iias gellid cael digoit o ddynion i gadw y tir oedd yn ca,el ei drin yn awr yn ddiwylledig bieb son am a:lu diwyllio tir o'r newydd. Dywedodd Mr. R. 0. Ro- berts mai yr anhawsder mawr ydoedd gwy- bod beth fyddai pris y cynjyrch amaet-hyddol yn y wlad non yn mhen tair neu bedair btynedd. Tua chwe' blynedd yn ol, ni cheid ond o 12s i 15s. y .peck am geirch, tra yr --dd .heddyw yn 32s neu 35s. Y ,pryd hwnw ni cheid ond o 10s i 12s y sach am haidd, tra y ceir o 26s i 28s y sached heddyw. Ce-ir o 6s. i 7s y cant am by tat AYS heddyw o'i gym- harn a 2s 6c i 3s y cant chwe' blynedd yn ol. Yr wdd pob weii peidio a thrin y tir am ■a cheid pris rhcsvmol am y cynyrch. Hyd nes y cevci sicrwydd fod y prisiau amaetliydd- ol yn myned- arcs yr hyn oe'ddynt heddyw ofer oedd son <nm lafurio tir digynyrch. Cr«dai hefyd y (hlid cael rhyw feddion i or- fod; ffermwyr i eu ffermydd yn bricd- ol. Gwydd'ai ef am ffermydd cyfoethog heb fod yn mhell o Bwrheli oeddynt, yn tyfn chwyn, eit-hin, rbedvn, a mieri. Yr oeddynt yn »ddryeh o drisfcwch i edrych drostynt hedd- yw. yr oedd. ffermydd eraill cyfoc11rOrg yn cael eu trin yn rlmgorol. Yr oedd y fferm- ydd erail yn ddopynyrch am fod y tenant- iaid y dclicg .•> diymdrech. Yr oedd y cyf- ryw nid yn nirg. yn gwneyd cam a hwv eu liuna.in a u teiT!U~edd ond hefyd vn colledu y Wladwvi^cth.—Y derc Beth yw v feddy- "neth ;It, v ¡1;ITyg hwnw ?—Mr. R.obert;: Yr unin uor'I'T nyw nasio deddf i'w gor- -'T.V'-Jd 111"1 vmad->el 1 rn"1.L Nid oedd of o bhid dod a'r -iii-v, '.rin' tir gwyllt ar ol y rhy- fel. Buasai eu gorfodi i gymeryd eu caib j a'u rhaw i drin y tir yn gosb ddeublyg arr. I ynt. fifyddai yn Veil1 gandd(ynt fyneu i weithio i'r chwareli a'r gweithfeydd lie y ceid mwy o fywyd.—Dywedodd Mr. David Ro- berts, Ch/wilog, ei fod ef mewn llawn gjyd- ymdeimjad a'r cyniygiad. Y rheswm mawr fod y tir yn myned yn ddigytiyrch yn y wlad hon ydoedd ansicrwydd daliadaeth. Yr oedd cannoedd o denantiaid wedi amaethu a thrin eu ffermydd a rhoddi eu llafur a'u harian ,ynddo, ac yn y diwedd eu ffermydd yn caei L eu gwerthu i arall. Yr oedd landiordiaid y wlad yma wedi gwerthu eu hystadiau ar ol i'r tenantiaid eu diwyllio ac anfon yr arian i'w buddsoddi yn yr Almaen, ac yr oedd y Caisar yn defnyddio yr arian i ymladd yn ein herbyn yn awr. Gwyddai ef am dir nad oedd heddyw yn werth swEt yr aoer, ond bu- I asai ef yn rhoddi 10s yr acer yn ewyllysgar am dano pe cai brydles am 20 mlynedd arno; ond yr oedd cariad y 1andlordiad at helwr- iaeth (game) yn rhy fawr i ganiatau hyny (cymeradwyaeth). Ofer oedd rhoddi neb ar y tir os na fyddai ganddo arian i gael stoc a gwrtaith i'r tir. Ivhaid yn y He cyntaf gael sicrwydd daliadaeth, ac yn yr ail le, sicrfoau qymorth o'r 'Llywodraeth i'r tenantiaid i drin y tir. Ar hyn o bryd, yr oedd y dyn- ion ieuainc yn ymfudo i'r America a manau eraill, a phe ceid sicrwydd daliada-eth deu- ent adref i godi ymborth yn y wlad hon. Bu y rhyfel erchy'l bresenol yn agoriad llygaid i'r wlad hon ar bwysigrwydd aicrhau cynen- wad ymborth yn y wlad.Barnai Mr. Griffith Jones, Selar, fod y siarad presenol yn gyn- amserol. Yr oedd y werin yn gwneyd eu rhan yn gantnoladwy i amddiffyn y wlad yn awr, ac yr oedd y Llywodraeth fel pe bydd- ai am i'r cynghorau lleol i ddarparu ar eu cyfer.ar ol y rhyfel. Credai ef mai busnes y Wladwriaeth oedd gofalu Yll anrhydeddus ar gyfer dyfodol y milwyr. Os yr ymgymerant hwy ar gwaith byddai i'w trethi ddyblu a threblu.—Y Cadeirydd Ystyr y penderfyn- iad hwn yw pwyso ar y Llywodraetji i Qioar- paru ar eu cyfer.—-Air. J. T. Jones 1 Y maent eisoes wedi prynu tiroedd ar eu cyfer mewn rhai rhanau o'r wlad.-Dywedo:id Mr. W. R. Davies fod y cynygiad yn syml ac yn eglur iawn. Yr oedd y rhyfel wedi datguddio y pwysigrwydd i ni fel gwlad godi mwy o ym- borth o'r tir. Nid ocidd yma. ond digon o ymborth am dri mis i'r trigolion pan dorodd y rhyfel allan yn Aw-st. 19'14. Yr oedd hyny yn warth mewn gwlad ag yr oedd amaeth- yddiaeth yn brif ddiwydiant ynddi (cymer- fidwyaeth). Yr oedd yma gannoedd o aceri yn segnr yn Sir Gaernarfon, beb son am y cannoedd o aceri oedd yn Lloegr a'r Ysgot- land. Credai yntau mai sicrwydd dajiad- aeth a rhent teg oedd prif angen amaethydd- iaeth y deyrnas hon (cymeradwyaeth). Dy- lid trafod y mater hwnw yn wastad ar wa- han i unrhyw ystyriaeth boliticaidd.-Dad- leuai Mr. John Owen y dylid cael sicrwydd dir cyn pasio penderfyniad o'r fath yma. Yr oedd Cynhadledd1 yr Amwythig wedi methu cael addewid am dir, ac yr oedd y gynhad- ledd hono yn bwysicach rua ni (chwerthin). —Y Cadeirydd: 0, nac oeddynt. Gwahodd edigion oedd y rhai hyny, ond etholedigion ydym ni (chwerthi*).—-Sylwodd y Cadeirjydd mai angen) mawr Cymru heddyw yn ddi- ddadl ydoedd meeur tir. Pe y deuai prisiau y ceirch, yr-haidd, a'r pytatws i lawr i'r hen bris buasai yn ateb i'r ffermwyr eu codi yr un modd, ond cael gwell amodau ynglyn a'r ffermydd (cymeradwyaeth). Sylwodd y Clerc mai yr anhawsder mawr ydoedd gwy- I bod beth i'w wneyd a'r diogyn oedd yn tyfn ysgall yn. lIe gwenith. Yr oedd cynllun Mr. R 0. Roberts o ddelio a'r cyfryw yn arwa,in ar ei ben i gmedlaetholi y tir. Ni wyddai -a. oedd yn sylweddol hyny at peidio.—Pie: i leisiodd 16 dros y penderfyniad a dau yn er- hyn.-Vongyf:tTchodd y Glerc y Cyngor ar y drafedaeth ddeallgar a gyrrterodd 1P. Ni chiywodd erioed cfrafodaeth fwr oleuedig ar gwestiwn o'r fath.—Y Cadérydd: Cvn^or o ffermwyr sydd yma ac nid o dwrneioj (chiwertbin).—Mr. Richard Jones: i ohW- wais i erioed dwrneicd yn siarad yn well.— Y Clerc Mae yn rhaidvi chwi wrtli v twr- neiod i wneyd eich trefniadau wedi'r cwbl fclr.verthin).

FE WYR DYNION A MERCHED Tssrilena James Swift. Atterclife, Shef field :— "Rhoddodd y dose gyntaf ryddht; HMwr i mi. Gallaf ddweyd yn gydwyboda fod un boot o'r peleaian hyn wedi irwnew raw? o lea i mi na'r holl vhvmg a vymwa,-i )ywed Robert Leafce, 11. Silver 8treM B*rnsl«y: "Y mae'n blew jrenyf alio dweyd Ind eich pelenau o werth amhriniadwt. Dywed Mra Wilkinson. Nelson :—"Bn f ohwaer Tn cwyno gan elwlod srwan. Oymer odd nn boos, yr hwn wn&eth fwy o lea id Ii; na phnnnoedd wariwyd ar feddygon. M HOLDROYD'S GRAVEL PILLS yn feddve iniaeth lwvr at, Gravel. Poeo yn y Cefn T)",t)si BrirhtV Disease of the Kidn'V Gout Sciatica, Is 3c. gan fferyllwyr. Yr rhaid drwy'r post am 12 o fft&mps.-Iff wnyTv* nfM>TCAL HALL.

ABLAZE WITH ECZEMA e ZAM-BUK THE ONLY CURE FOR FIEfRY RASH ON HANDS AND FACE. Describing to a representative of the "Car- narvon and Denbigh Herald" how Zam-Buk alone cured her terrible eczema, Mrs. Hughes. who lives at Glan Gors, Llandrygarn, near Llanerchymedd, Anglesey, said :— "Tiny pimples came on my hands, accom- panied by intense itching. Soon a fiery rash broke out, and afterwards spread to my face. The affected parts were very red, and full of inflammation. There was no discharge, but little scales came over my hands and face, Several remedies proved unsuccessful, and J continued to be disfigured and inconvenienced by the irritating eczema. "My siter then recommended Zam-Buk. and I noticed that the very first dressings did my face and hands a lot of good. Zam-Buk seemed to act quite differently to other oint- ments. I could see and feel it was doing me good. First, the irritation died away, and there was a distinct improvement after each application of Zam-Buk. Zam-Buk removed the itchy scales and completed my cure by y leaving my face and hands covered with hea thy new skin. Zam-Buk has real medicinal power, and is unequalled for ringworm, bad legs, piles, Poisoned wounds, sore, cracked hands, chil- blains.. burns, scalds, cuts, bruises, etc. Sold by all chemists and druggists. Prices 111-21 plus ld. war tax, and 2/9 plus 3d. war tax. The larger size contains nearly four times as much as the small box.

BYD YR AMAhTHWR. (GAN HWSMON). Credwn nad oes dim o fwy o ddyddordeb i'n daij enwyx yr wythnoiS hon na. dyfyniadau o adrodd.iad blynyddol Adran Amaethyddol Coleg y Brif-ysgol ar fagu defaid a gwar- t.!I.e, CRORSI MAMOGIAID MYNYDDIG. Mae yd- arbrofion ar groesi mamogiaii mynydd Cymreig er cynyrchu wyn tewion yn (irvb dyodoroi. Parhawyd yr arbrofion 6/L'. go. \g ar ddeinyddio hyrddod o wa- ij £ uioi _irywo.gaethau 1 groesi gyda mamogiail mynvdd Cyjineig er cynyrchu wyn tewion, yn j.bu.6-14, i, Iai4-15, a-c yn ystod y blyn. yddoedd hyn defnycUdiwyd hyrddod South- dowa, VViA-diire, Ryeland a Border-Leicester. Rhoed 25 i bob hwrdd bob blwydd yn, yn union wedi eu tynu o'r mynydd. I)etbol-.vyod po!.> lot o famogiaid yn ofalus, fel y uyddent, cyn debyced i'w gilydd ag y bo moc a, ac lu-. yd rhoddwyd yir un drini- i aeth i bob lot o^iigerth tyn rhywogaetp. yr hwrdd. Bu nifer yr wyn yn y flwyddyn gyntaf yn wir foucihaus. Ond yn 1914-15 yr oeddynt ynihell o iod fel!y, ac ,y mae hyn i'w bnodoli y ma,e'n ddiameu, i'r glawogydd trymion anghyftrydin o ganol Tachweid hyd ddiwedd Mawrth, a'r mamogiaid mewn cyfiv.r isel, taflodill llawer eu hwyn cyn eu hamser. Sylwir lod nifer y rhai a daflodd eu hwyn yn awch o :awe1' ymhlith y rhai a groeawyd a'r Ryeland. Ni welwyd y fath golled enfawr gyda'r croes hwn o'r blaen, ac hwyrach mai prin y gellir yn ieg ddai rhywogaeth yr hwrdd yn gyfrifol am hyn ar gan'yniad.iu un flwyddyn yn unig, ond serch hyny y mae'n werth sylw. Ni wnaeth yr wyn yn agos gystal cynydd yn 1915 ag yn 1914. Gwnaetliant yn dda dros ben yn 1914, y mae'n debyg oherwydd y gaeaf ffafriol cyntf a n..tur y tymor, oedd heb fod yn irhy sveh yn y g wan wyn a dechreu haf. er iddo droi yn sych a phoeth ar ol canol Gorphenaf. Yn 1915 yr oedd y mamogiaid, ar ol y gaeaf gwlyb mewn cyflwr pur isel adeg bwrw wyn, difawyd y borfa gan y sych- dwr mawr ar hyd Mai a Mehefin. Eto, er gorfod cadw yr wyn yn hwy cyn iddynt fod yn barod i'r cigyid, yr oedd trefn y gwa- Jianol groesiadau yn Jdehyg ryfeddol wrth gymharu y naill flwyddyn a'r llall. Y prif wahaniaeth ydyw i'r Ryeland ddyfod allan yn well yn 1915 nag yn 1914, ac, yn wir, bron unrhyw flwyddyn y treiwyd ef. Hwyr- ach fod y Ryeland yn fwy cyfaddaa i am- gylchiadau sych na rhai cymharol wlyb, ac y cyfrif hyn, hefyd, am y ffaith ei fod yn fwy cymeradwy at groesi yn Nwyrain a Chanol Cymru, nag yn arda'oedd y Gorllewin. Wrth edrcl1 ar ganlyniadau y ddwy flynedd gyda'i gilydd, y ffaith fwyaf dyddorol ydyw llwy- ddiant y croea gyda'r Botrder Leicester. Defnyddir yr hwrid hwn yn fynych gyda defaid mynydd mewn rhannau o siroedd Dinbych a Fflint, ond ddim llawer yn y parthau mwyaf gorlLewinol o Ogledd Cymrn, lie ceir Southdown neu Wiltshire yn ddi- eithriad bron. Saif y croes gyia'r South- down ar ben ei hun am ansawdd dihafal ei gig; ond, at v marchnadoedd lie nad yw'n bosibl 'Sy:we<^aoIi llawn werth yr ansawdd uwch, ac y mae gofyn am oen mwy a. thry- machl j|eliir cymeradwyo y throes gyda'r Border Leicester yn gryf. Yn ystoi y ddwy flynedd gwnaeth y Border Leicester ych- waneg o bwysau na'r Wiltshire, a gwerth- wyd yr un mor igynar. Mantai-s arall sydd gan y Border Leideatejr ar y Wiltshire ydyw fod garuddo ychwaneg o wlan, ac os na werthir yn dew yn yr haf gwnaent stor da at besgi yn yr hydref nen'r gaeaf, tra y gwnai yr wyn benyw d defaid ntagu da iawn. Er fed y Borkler Leicester o faint ma.wr a'r mam- ogiaid ibraidd yn ieuainc ac hb eu croesi o'r blaein, eto ychjydig1 iawn o drafferth a gafwyd adeg bwrw wyn er y gofynn-ai y mamogiaid a fu gyda'r hwrdd hwn llawn mwy o ofal M'r rhai a tgafodd Southdown neu Wilt- ehire. ARBRAW AR BORTHI GWARTHEG GODRO. Yn haf 1915^ gwnaei arbraw yn Fferm y Coleg, er cymharu iElgyptiaai cotton cake gyda palm nut cake fel ymborth i wartheg godro ar iborfai Ar ddeahifeu'r rhyM fe derfynwyd allforio cnau y balmwydden (palm kernels) o Ojrllewin Affrica i'r Alm&en, ac yn union gwnaed trefniadau gan seed- crushing firms y wlad hon er eicrham y fae- nach mewn palm oil, gycia*r canlyniad fod symiau mawr o baim nut cake i'w cael. Er fod gwerth y cake yn hollol hygbtys drwy ar- brofion ar y Cyfandir eto i gyd teimlid y bu asai yn ddymunol cymharn yr ymborth new- ydd gyda bwydydd eraill a ddefnyddir yn gyffredin o dan amgylchiadail lleol. Ym- ddangosodd noodiadau rol ar y c-anlyniadau rai misoedd yn ol, a chollodd vr arbraw beth o'i dyddordeb gan y defnyddir y bwyd weithdan yn gyffredin; eithr hyd yn hyn ni chyhoeddwyd manylion y oanlyniad- au. Dyma'r dull y dygwyd yr arbraw ym- laen. Detholwyd nn-ar-bymtheg o fuchod yn ofalns, a rhanwyd yn ddwy lot. Oyn- hwysai pob un o'r ddwy lot yr un nifler o {uchod Shorthorn a Chymreig, a gofalwyd eu bod yn cyfateb gystal ag yr oedd modd o ran eu Ilaeth amser Hoi, pwysan ac oei. Dros yspaid o dair wythnos, fel rhagbaroto- ad, porthwyd y lot ar gymysg o balm nut cake ac nndecorticated cotton cake—yr un swm o bob un, a chofnodwyd cynyrch eu Ilaeth yn ofalus. Ar ddiwedd U tymor hwn newidiwyd y diwy lot yn raddol i ymborth yr arbraw, f :-Lotlo: Dan bwys paJm nut cake am bob deg pwys o lefrith a geid. Lot 2: Dau bwys Egyptian undesorticated cotton cake am bob deg pwys o lefrith gynyrchid. Y mae'r symiau hyn yn bur fawr, ond yr oedd y borfa yn Ilom droa holl adeg yr ar- braw oherwydd y sychter maith, a phrofwyd nad oedd swm y calae yn ormodol. Parha- odd y buchod ar yr ymborth hwn am dair wythnos, ac yna newidiwyd yn raddol fel y dechreuai y gwartheg fu yn cael palm nut cake o'r blaen gael cotton cake, a'r lot aTall gael palm nut. Gwedi'r cyfnewidiad parha- wyjd yr arbrfftr dros ysbail pellach o dair wythnos. PWYNTIAU DYDDOROL. Gellir crybwyll un. neu dtdaa o bvneiau a gyfodedd yn ystod yr arbrawf. (1) Nid yd- yw gwartheg ac anifeiliaid eraill yn hoff iawn o palm nut cake ar y dechreu, ond os dechreuir gyda symiau by chain a'i gymvsgu gyda rhyw ymborth a "hoffant, fe" fwyta gwartheg a defaid faint a fynner o hono. Er enghiraim, [yn iar!braw 1)915, oafodd rqi,,ti buchod gymaint o deg pwys yn y dydd. (2) Ni welwyd dim arwydd fod gan palm nut p cake unrhyw effaith ddrwg ar iechyd y buchod, hyd yn oed pan. berth id symiau mawr iawn o hono, ond sylwyd yn ystod wythnos neu ddwy ar un nodwedd annym- unol, na eJid ei olrhain i ddim ond y porth- iant. Canfuwyd fod hufen Ilaeth cymysg o'r oil o'r fuches yn myned braidd yn i,lnynog,I a chan i bob ffordd arall o geisio canfod achos yr helbul fethu, cymerwyd siampl o lefrith pob buwch wrth odro a chadwyd at' wahan. Cafwyd allan nad oedd hyn yn dig- wydd ond gyda saith buwch yn unig allan o tua phymtheg-ar-hugain neu ddeugain yn y fuches, a pherthynai ,y sa.ith hyn i gvi i'r lot a borthid a phalm nut cake yn yr arbraw. Gall mai digwyddiad hollo, oedd hyn, gan i'r drwg gilio ymhen ycbydig ddyddiau ac nis gwolivy-i n^'wyach. Gellir yohw.a«negu. fod yr hin yn boeth anarferol ar y pryd. Sut bynag, pe cysjylltid yr helynt mewn unrhyw fodd a'r palm nut cake, sylwer y cawsai y gwartheg fwy o lawer o hono na mewn am- gylchiadau arferol, pryd y porthid, fel rheol. gymysgiad o cakes, yn hytrach na maiwredd o un math. Ni ellid canfod dim effaith ar flas y lefrith. (3) Ni chafwvd dim anhaws ter ynglyn ag ystorio palm nut cake am un- rhyw amser, yn wir ymddengys angcri llai o ofal gyda'i gadw nag undecortica-ted cotton cake sydd braidd yn dueddol i lwydo os na chedwir yn hollol sych.

'{.I, BARDDONIAETH "HEDDWCH." Heddwch ydyw tad pob cysur Wawriodd ar ein daear ni; Ar ei orsedd mae ei Awdwr Yn y Nef mewn breiniol fri: Mewn llawenydd a hyfrydwch Creodd Duw heirdd froydd hud Cyn i bechod edwi tegweh Gardd paradwys bore'r byd. I Yn ei gerbyd claer olwyno Wnaeth o'r tragwyddolfyd pell: — Gan awgrymu wrth fynd heibio— Fod i ddynion amser gwell: Drwy ffenestri heddwch hyfryd Gwel y Cristion ddwyfol drefn ;— Drwy ffenestri heddwch hyfryd Gwel y Cristion ddwyfol drefn;- I feddianu hedd a gwynfyd, I Yng nghyfamod Duw drachefn. Heddwch geidw byrth trafnidiaeth Yn agored er ein mwyn; Pan gaiff esgyn i'w frenhiniaeth Bydd pob gwlad yn gartref swyn; Gwel'd cenhedloedd yn cy^iuno I'w goroni ag un lief; Wna i engyl Gwynfa fioeddio- "Aeth y byd yn rhan o'r Nef!" Cymer heddwch edyn angel, Ac ehed i'r cadfaee coch; Ar ei amnaid tyner, tawel, Derfydd trwst y megnyl croch A phan geir ef i devrnasu Rhaid i'r Emprwr weinio'i gledd; Pan byad pryfaid yn ei ysu Dawnsia heddwch ar ei fedd. Ei genhadaeth ydyw ymlid Ysbryd brwydro o bob gwlad Yn ei fraich ymdeithia rhyddid Gan ddifodi trais a brad Gyda swyngyfaredd sieryd,— y Mai ymlaen mae'i euraidd oes; Pan gofleidir ef drwy'r cydfyd Ni bydd gwiad wrth wlad yn groes. Buan deld'r dydd pan byddo Baner gorsedd heddwch cu, Ar holl fryniau'r byd yn chwyfio, Yn lle'r erchyll frwydro sy' A phan bydd pob brenin gwaedlyd Sydd yn sangu'n daear ni; — Yn edmygu "Aberth Bywyd," Brenin Heddwch Calfari. I Morfa Nefyn. GLAN CEFNI. ER OOF Am Rhys Morris Pritchard, B.A., Leeds House, Chwilog, yr hwn a gwympodd yn myddin Prydain—ar dir Ffrainc. Fe aeth ilhvj; ar frys o'r fro,—wiw gyfaill Mae gofid am ciano; Drwy annynol dreisiol dro— Ysgubwyd ei rwysg heibio. Galwyd ef i danghefeo'd—o'i lwyddiant, Gan laddwyr dygasedd; Co' i fyd yn Ffrainc gau-fedd, Ni ddirwyna'i dda rinwedd. ISEIFIDN. WiELSOGH CHWI GRYMAN BODE £ LIAS? A welsoch chwi ddim cryman Yn ngwinllan goed Bryn Pys? p Mae tair llythyren arno O'r bron cyhyd a bys: "J" ydyw yr un gyntaf A "T" sydd wrthi'n glos Ac "W yw y ddiweddaf Fe'u 'dwaenoch hwy'n ddios. Mae'n gryman newydd danlli A brynodd "Sion" dylawd; Wrth redeg o flaen cawod Ei adael yno wnawd; Os ffeindiwch ef ryw.adeg Rhowch wybod wir i mi, í:PW'I'.h o-an am fod vn onest A diolch gan "J. T." Pistyll. J. T. W. lau, Hydref 26, 1916.

GOREU BUDD, BUDD IECHYD -0 Cyn wye y budd hwn yruddo m hun, holl fuddioei y gwir ddedwyddwch bywyd, ond un "arfer y byd heb ei gamarfer. N'd hyn yna yn unig, cynwye hefyd y buddion goreu ag y sydd yn perthyn i'r "Yswiriant Genedi- sethol" am y rhaawm fod mwynhad gwastad- oi o iechyd yn sicrhau taliad digoll o'r cyfran. iadau, apho hwya;f y deil iechyd heb for* eisiau pwyso ami mwyaf oil fydd y buddion wedi cyrhaeddyd yr oedran addawedig. Mewn llawer iawn o achosion mewn bywyd, nid oe- ragorach moddion na'r Gwin Coch Tango i ddal ysbrvdoedd dynion yn fywiog pan fo llafur a llndded caledwaith yn ymosod ar rai fel gwlith a gwlaw i dir eras sychedig. Cre waed newydd, bwyda y nerfau, cryfha'r gwan, adfywia y blinderus, llona yr iselfryd, pura y gwaed, rhydd egni i'r lluddedig, bywoliaetb i'rlafurwr naturiod neu feddyliol, cwsg i'r an{ hunedd, a bywyd o'r newydd i'r rhai nad yd- ynt fel y dylent fod. Mae ei effeithiau yn ddiattreg. Deuwch i deimlo yn fuan eich bod yn derbyn lleshad oddiwrtho. Deuwch i deimlo eich gwaed yn ffrwd hylif a chynes yn llenwi eich gwythienau, ac yn cyfranu bywyd o'r newydd dryry bob rhan Q'r corff. Os yn ddiffygiol o iechyd oherwydd gwaeledd gwaed, nen ar ol rhyw afiechyd arall gwnewch eich meddwl i fynu ar unwaith i geisio potelaid o hono, sef No. 3. Chwi ferched ieuainc ag rheddwl i fynu ar nnwaith i geisio potelaid o hono, sef No. 3. Chwi ferched ieuainc ag sydd yn arfer bwyta blawd ceirch a nee, er mwyn cael gwynebau llwydwyn, yn hwn mae eich mawr angen. Mrs. Hughes, 20, Taliesin Street, Llandudno, yn ei Ilythyr diweddaf r, ddywed.—"Mae eich Tango Wine yn haeddu canmoliiaeth uchel oddiwrthyf. Mae tj ngwaed pnredig fel ffrwd toreithiog ynof. An. hunedd wedi troi yn gwsg melus. Gwenodid fc lselder ysbryd wedi ffoi a'm bywvd wedi tooi yn fywyd newydd. Diolch am'i mi glvw ed am dano."

In choirs and places where thev sine they eat Maskintosh's TOFFEE DE LUXlE: You Can Rely On a Safe and Sure Remedy, til either Sex, for all Acquired or Constltutloaal Discharges from Urinary Organs. Gravel, Pains in the Back and kindred complaints. Over 50 Years' Success. Of fi 1 Q T* 1/" A £ ? allCbemists. 4E/G oerbox. or JL d M. sent direct, post free. for Sixty Penny Stamps by the 'HJ A •§ T\ *11 Proprietors — The Lincoln^ J, and Midland Counties Drug Co., Ltd.. Lincoln. s (Free from Mercury) best way to keep j||| the throat tborouglilj'' ||| | germ-proof and to prevent i|| h | a sudden attack of cold or ||I $chill penetrating down the M J windpipe to the lungs is to j|S make a practice of sucking H f f two or three Peps at inter- '*> vals during the day. §11 The powerful germ-killing 1.1 medicine in Peps comes into bM (* direct contact with all the aSa breathing tubes, and defends j|^| r any weak spot in the chest J against the dangers that lurk in damp and mist or in sudden am j v? weather changes. ^9 vj For warding off that early HH morning cough and throat |ls r irritation, which are the bane of munition workers, and |p| !'|l for curing colds, chills, and |gfc| S'lji-jl bronchitis, there's nothing so \M quickly effective as these K|jH breatheable Peps. ¡:è, fA PINE FOREST IN EVERY ¡' nOŒ r loll THAMEBD. MR WILLIAMS Garmon House, .31. Ffestiniog Gellir ei weled yn BLAENAU FFESTINIOG Bob dydd Llun a Mercher, ond y dydd Mer. cher o flaen y dydd Mawrth cynt&f yn y xm., yn Garmon House. LLANRWST. Bob dydd Mawrth a phob Ffair (ond y dydd Mawrth o flaen y ffair), yn nhy Mr. Jones, Comet Stores, Station Road, drws nesaf i Mr. Idwal Parry, Chemist, o 1-30 hyd 5. PENRHYNDE UDR AETH. Bob dydd lau, yn nihy Mrs. Roberts (gyfer. byn a Griffith Hotel), o 2 o'r gloch y pryd- nawn hyd J. PORTHMADOG. Bob dydd Gwener, o 11 byd 5, yn nhy Mr. Hughes, Photographer, 67 High Street (gyf. erbyn a'r Post Office newydd). TRAWSFYNYDD. Y Sadwrn cyntaf a'r trydydd ym mhob mil yn nhy Mr. M. W. Morris, Draper, Clifton House, o 3 hyd 6 o'r gloch. Gosodir mewn Aur, Platinum, Ebonite, nea Vulcanite, am bnsiau hynod rheeymol. GWARENTIR FFTT DDA. Tynir neu lien wir dannedd natnriol, gosodir rhai newyddion yn y dulliau diwedd. araf a mwyaf celfyddydol. Pob cyfarwyddyd yn rhad. MR. WILLIAMS, GARMON HOUSE, BLAENAU FFESTINIOG A LL< AN- L J. XE TOC,T, N ADA: LIVERPOOL, GLASGOW, LONDON AND HAVRE TO CANADA. NEWFOUNDLAND AND U.S.A. ALLANS, 19 James Street, Liverpool; 14 Cockspur Street, S.W., and 103 Leadenhall Street. London. E.C. ———— BYDD I 1 Richard vans BONESETTER, ADFERLE, GAOL STREET, PWLLHELL yn ym weled a'r lleoeddp'canlynol yn wythnojsol: Dydd lau- MARKET VAULTS, LLANGEFNI. Dydd Gwener— SPORTSMAN HOTEL, PORTMADOC. Dydd &d WrIl- EMU TEMPERANCE. 2, PALACE STREET, CAERNARFON (yn ymyl y Farohnad). Pria Ie. lie. a 2s 6c. y hotel, gyda'r Pn-f 1e. OIL at y Gewynau i Ddynion ac ,.u,reiliaid. YSGOL SIROL ABERMAW (I Fwhgyn a Morched). Prifathra w: EDMUND D. JONES, M.A. (Lond.), Athrawon Cynorthwyol; JOHN LLOYD, M.A., W. A. BEDDOWS, B.Se., W. B. WILLIAMS, D.80. Athrawesau Cynorthwyol: MISS L. M. M. ADAM, M.A., MISS MARY DAVIES, B.A. Yn nghydag Athraweean profiadol mews Coginiaeth a CherddoeAttn feleran": B4 lOa. y flwyddyn. Pob manyllol eddiwrlh y Prifathraw. nen oddiwrth ft. LLEWELYN OWEN. Obili »« ] MONEY I MAKES MONEY FARMERS, DEALERS, !i TRADESMEN and others requiring temporary CASH ADVANCES for business purposes can be readily accommodated for business purposes can be readily accommodated ■ on M o d e r a t e Terms, I Apply in strict confidence to I GEORGE PAYNE & SONS í 3 CRESCEXT ROAD, j Established 1870. RHYL

WYAU I'R MILWYR CLWYFEOIG 0 25,000 wedi eu Casglu yn Lleyn pwyllgor o foneddigessau ieuaimc Iileyn sydd wedi ymgymeryd a chasglu wyau i'r milwyd clwyfedig 'w Hongy- farch yn fawr ar en gwaith y flwjyddyn ddi- weddaf. Bu xldynt gasglu 25,000 o wyau yn ystod- y flwyddyn y nhai a anfenwyd i'r YiS- byty Ciyn ireig yn NeHey, ac i'r Milwyr Oym- I clwyiedig mewn ranau o'r byd. Mae'r pwyllgor wedi »d«r<byn Ilytkyrau dyddorol oddiwrth y milwyr yn diolch am yr wyau. liyderwin y parha. y cyhoedd i roddi oefnog.aeth iddynt. Mae'r pwyllgor hefyd yn gwneiy/d casgliad oeiniotg yn Avytb nosol yff nhref HwJhe I tuag at g-adw gwely s'r mil- wyr Cymreig yn Netley. Gelwir y gwely >T .v;rr yn "We'y Pwllheli." a g^vahoddir tri i barhau eu ryf^aniadau tti I 1tr¡. >(SweUr n~antolen o'r cvfrJon am y ftwy- o.fXfyrn mew: (otolofn isf^lO. wS'wtydd o-gion y "wyllgor lie ol ydynt: Ll\-)wyddes, Miss Anita Roibyns Owen, Erw Wen • trvsoryddes, Miss -:tp. McKfvitt. Roberts. Pwllheli; jvsyrif- q >7ewboTcu?h T-1 Pw'lnpli. I

I ANGLADD CYNH-VIARN I Daeth torf o wvr cyhoeddus Gogledd Cym- ru i weinyddu'r gymwynas olaf i Mr Thomas Jones (Cynhaiarn), yn mynwent Pwllheli, brydawn lau. Gwaeanaethwyd gan y Parch. W. J. Nicholson. Porthmadog, gweinidog eglwys Salem, lie yr oedd yr ymadavvedig yn aelod ffyddlon a gweithgar. Cyfeiriodd Mr Nicholson ato fel un fu yn gyiaill gwirion- Nicholson ato fel un fu yn gyiaill gwirion- I eddol i lu mawr yn y cylch a phriodol oedd < dweyd y geiriau Jiynytiwch ei ben, "Y mae ein cyaill Lazarus yn huno." Deuwjd a'r | arch a'r galarwjT mewn eerbydau modur i Bwllheli, ac yna yr oedd yn angladd cy- I hoeddus o dref Pwllheli i fynweni Denio. Y prif alarwyr oeddynt Mri. Robert | Willwims, Ariandv Midland, Caernarfon; I Thomas Williams, Treffynon; Mr a Mrs John Davies, Caergybi; Mrs Williams, Pen- maohno \1rs Humphreys, Pwllheli; Mr H. Williams, Edern. Misses Mary a Margaret Williams, Llvs Gwilym. Pwllheli; Mrs Bat- teri-bee, Pwllheli; Miss Jones, Penmachno, Mr. John Humphreys, eyfreithiwr, Porth- madog; Mr. Thomas Roberts, eyfreithiwr, Porthmadog Mri. T. H. Jones, Isaac Dayies, R. D. Lloyd, Owen Ephraim Jones. Ymysg ereill yn breser.ol T?~«edd aelodau o Gyngor Ciiccieth, Mri. 0. T. Williams (Cadeirydd), Henadur J. T. Jones, T. Burnell, Dr. Gladstone Jones. G. Richards, H. R. Gruff- ydd,* W. H. Williams, E. C. Ellis, D. M Williams. Robert Davies, Peter Bowen. Gwilym Williams (Surveyor); Morris Wil- liams, casglydd) Mri. W. Morris Jones, eyfreithiwr, Porthmadog; J. T. Jones, Bank, Porthmadog; John Jones, Porthmadog; Hen- adur J. Jones Morris, cyfreithiwr, Porth- madog; John Tobias, Caer (yn cynrychioli Mr. Llewelyn H. Jonei (Official Receiver) Major Bowen Jones, Ynysfor Mri Wm Owen, j Festiniog; T. Williams, Meillionen; H. Wil- liams. Glanrhyd; 0. Robyns Owen, Richard I I Roberts; Arthen 0. Owen, Hugh Pritchard, j Houghton Davies, Lieut. J. R. Anthony, Parch J. Rhydderch, Parch D. Thomas, a Parch Thomas Williams, Pwllheli; Dr. R. Jones Evans. Pwllheli; Mr. G. Cornelius R" berts (Maer Pwllheli), Henadur W. Eifl I Jones, Capt. Owen, Mri. J. G. Jones (Pen- maen), W. J. Davies. Gellidara; J. Ellis (Cyfrifydd Bwrdeisiol;, Thornton Jones, cyf- reithiwr, Bangor; R. 0. Jone^. eyfreithiwr, S Ffestiniog; David Morris, Fr* "Vnadog; D. Williams, Iyy House, Porthma. — Mor- I ris, Harbour Master; William Z Porth- I madog; 0. J. Robinson, Pwllh, i Walter Jones, Criccieth (yn cynrychioli Syr H. J. Ellis Nannev a Miss Priestley), Thomas Hughes, Y.1J., Caernarfon: J. Co well, Pwll- heli D. Griffiths, Pwllheli; Miss Price a Miss Jones. ¡ Ar dudalen ;i-,ill v mae Carnecldoff yn I I r'loddi tipyn o In ->es Cyn^.af"?'n.

.l- MARW 4 r: T E p, T H "1 R ADNAr.YOnUS | Bu'r Henadur Moses Davies, Llanfyllin,j f.a.rwn sydyn ddechreu'h wythnos. yn 75' mlwydd oed. Yr oedd yn arwerthwr adna- byddus yn sir Drefaldwyn, a chanddn fu"e- mawr. Cymerodid ran flaenllaw ynslyn a gwaith cyhoeddus y dref a'r cylch. Vn )" feibion ydyw Mr. D. T. Dalies, prif brisiwr dros Gymru dan y Llywodraeth.

BRAWDLYS CHWARTEROL ARFON Gwrthdystiadj Carcharor yn Erbyn Dedfryd Gynthaliwyd Brawdlys Chwarterol Arfon. ddydd lau, ym Nghaernarfon, gerbron yr Ar- glwydd Rag law (Mr. J. E. Greaves). yn y gadair. Yn ei siars i'r Uchel Reithwyr, dywedodd y Cadeirydd nad oedd ond un aohoe trosedd- ol i ddod gerbron y Llys, a llomigyfarchai y sir ar abseno'deb trosedd. DWY FLYNEDD O GARCHAR. Cyhuddwyd Arthur Fitzgeorge, milwr, o ladrata oelfi, eidclo Mir. John Williams, ym Mettwsyooed. Addefai y cyhuddedig y cy- huddiad, a chyfaddefodi hefyd ei fod wedi ei gosbi yn flaenorol yn. Llundain. Dywedodld Mr. Marks, Llandudno, a er- lynai, fod y cyhuddedig yn absenol o'i gat- rawd yn Nghinmel ar y dyddiad y cvflawnodd y trosedd. Dywedodd y Cadeirydd, wrth roddi ded- fryd y Llys, fod ganddo restr o'i flaen oedd yn profi fod JY carcharor wedi ei goeM am drosedd dilfirifbl deudVieg gwafth yn flaein- orol. Dedfryd y llys ydoedd ei fod i'w eLn- fon i garchar am ddwy flynedd. Y Carcharor: Anfonwch fi. i benyid-waean- aeth. Gwell genyf fyned i benyd wasanaefch. Symudv^yd y carcharor o'r doc ac yntau yn dai i ibrotestio yn erbyn y ddedfryd.